Gebundelde reactie van de organisaties op de platformbijeenkomst Regionale conceptvisie transitie AWBZ

Transcriptie

1 Gebundelde reactie van de organisaties op de platformbijeenkomst Regionale conceptvisie transitie AWBZ Op 13 juni 2012 vond de platformbijeenkomst Wonen Welzijn Zorg plaats. De platformbijeenkomst stond deze keer geheel in het teken van de transitie AWBZ. In een open space hebben 130 mensen vanuit 80 instellingen en organisaties gesproken over de conceptvisie. Naast gemeenten, zorginstellingen en welzijnsorganisaties waren ook de Wmo-raden uit de regio aanwezig. De aanwezigen hebben in verschillende groepen het gesprek gevoerd over de volgende thema s: Groepsbegeleiding, inloopfunctie GGZ en vervoer Individuele begeleiding Toegang Kanteling Kortdurend verblijf en onder-steuning mantelzorg Financiering en opdrachtgeverschap Dit verslag bevat een samenvatting van de reacties. Daarbij is geprobeerd om de reacties zoveel mogelijk per thema weer te geven. Dat betekent dat onder één thema onderdelen uit verschillende groepen terug komen, omdat het thema op verschillende plekken aan de orde is geweest. Voor het overzicht is in dit verslag een wat verdere uitsplitsing van onderwerpen gehanteerd dan de genoemde gespreksthema s. De kanteling De kanteling wordt als een noodzaak gezien en niet alleen vanuit financiële afwegingen. Juist de inhoudelijke meerwaarde moet aandacht krijgen. Wel zijn er nog veel vragen, die in de uitwerking van de verschillende onderdelen beantwoord moeten worden. Hoe voer je het gesprek? Hoe bepaal je waar en wanneer je anderen moet inschakelen? Hoe neem je de drempels weg in de nulde en de eerste lijn, bijvoorbeeld voor GGZ-cliënten? Hoe afhankelijk worden mensen van hun omgeving, en willen we dat? Er wordt gepleit voor kleine stappen. We moeten vooral niet te hard willen of doorschieten in kantelen. Daarnaast wordt benadrukt dat we realistisch moeten blijven. De ideale samenleving bestaat niet, en daar moeten we dus ook niet te veel van uit gaan. Benut kansen op gebieden waar de gemeenten nu ook al verantwoordelijk voor zijn, bijvoorbeeld gezondheidspreventie. Zorg zonodig via een noodvoorziening voor voldoende tijd /ruimte om goede oplossingen te vinden. Maak in het gesprek gebruik van ervaringsdeskundigen. Zorg voor de juiste financiële kaders om de kanteling mogelijk te maken Kijk naar wat mensen te bieden hebben, niet alleen naar wat ze nodig hebben (en laat mensen zelf ook hun eigen mogelijkheden zien / ontdekken). Blijf vrijwilligers faciliteren.

2 De toegang De visie is op het punt van de toegang niet of nauwelijks ter discussie gesteld. Wel zijn er veel vragen en aandachtspunten als het gaat om de verdere uitwerking. Een goede invulling vraagt veel van de generalist die het gesprek voert en die daar ook de goede tools voor moet hebben. In ieder geval moet goed gekeken worden naar de randvoorwaarden. Duidelijke afspraken tussen toegang en zorginstellingen en een goede ictondersteuning (allemaal hetzelfde systeem) zijn daar in ieder geval onderdeel van. Een ander aandachtspunt dat wordt meegegeven is dat bij het zoeken/vinden van de oplossing financiën niet leidend mogen zijn. Er moet gekeken worden naar de meest passende oplossing. Een duurdere oplossing is op de lange termijn wellicht goedkoper. Stem monitoring en verantwoording af op doel en visie 'de kanteling' Stem de financiering af op het nieuwe doel en de opdracht gericht op vergroten zelfredzaamheid burger In het plan van aanpak altijd een regisseur benoemen (naast de burger) die de voortgang van het plan coördineert en indien nodig bijstuurt of bijstelt Investeer aan de voorkant. Degene die de gesprekken voert met de burger (vraagverheldering) moet een generalist zijn die het eigen organisatiebelang kan loslaten en een goede kennis heeft van de sociale kaart Gebruik bestaande expertise, bv. bij de huidige aanbieders. Tegelijkertijd is er het risico dat instellingen de vraag (onbewust) vertalen naar het eigen aanbod. Hoe bewaak je dat? Vind de generalist op het juiste moment de specialist in de 2e lijn? Hiervoor zijn goede afspraken nodig en elkaar kennen. Goede ict ondersteuning is essentieel voor een goede overdracht van informatie van bestaande klanten in de keten (nu werken organisaties met diverse systemen). Individuele begeleiding Kortere lijnen, ondersteuning dichter bij de cliënt en zijn sociale omgeving, minder nadruk op indicatie en meer op de behoefte; dat zijn zaken die worden onderschreven. Er is aandacht gevraagd voor intake/diagnose/indicatie: doe niet over wat al is gedaan, bouw voort op de kennis die bij instelling en partners bekend is en voorkom onnodige herindicaties. Vaak volstaat een evaluatie en bijstelling, zeker in situaties waar langdurige ondersteuning aan de orde is. Maar durf ook af en toe in de begeleiding een stap te evalueren en te bedenken of dit nog steeds de meest passende vorm van ondersteuning is. Verder is aandacht gevraagd voor de ouders / mantelzorgers. Soms is begeleiding nodig om de sociale context op sterkte te houden. Tot slot is er de opmerking dat het niet gaat om kiezen tussen 0 e, 1 e en 2 e lijn of een scherp onderscheid, maar juist om een goed samenspel tussen de lagen, dus kijk naar de verbindingen en wat nodig is uit elk van de lijnen. Kijk naar mogelijkheden van maatjesprojecten, zelfhulpgroepen en inzet van ervaringsdeskundigen. De bejegening van cliënten is belangrijk. Gemeenten worden vaak geassocieerd met controle, niet met hulp. Kijk ook naar de taal van bijvoorbeeld brieven en beschikkingen. De omslag die we van hulpvragers en burgers vragen, vergt een goed communicatietraject.

3 Groepsbegeleiding Begeleiding dicht bij huis en combinatie van functies en doelgroepen vindt ondersteuning. Er moet wel aandacht blijven voor wat nodig en mogelijk is. Niet alles en iedereen kan worden gecombineerd. Variatie in mogelijkheden is nodig om iedereen naar behoefte te kunnen begeleiden. Het stellen van een goede diagnose blijft belangrijk. Inloopfunctie GGZ Reactie op visie De kern van de visie (de inloopfunctie vormgeven in de wijk en aansluitend bij andere wijkvoorzieningen / activiteiten) ondervindt weinig kritiek. Wel is er de nodige zorg. Niet iedereen zal zich thuis en veilig voelen in brede voorzieningen en goede begeleiding is noodzakelijk. Er is gepleit voor een goede aansluiting met de 2 e lijn. De 2 e -lijnszorg moet mee verhuizen naar de wijk en daar ook vrijwilligers en de 1 e lijn ondersteunen. Meer inzet van vrijwilligers wordt als mogelijkheid gezien, maar naarmate meer (en moeilijkere) doelgroepen in een voorziening opgevangen worden is meer begeleiding en ondersteuning nodig. Houd rekening met de groep mensen voor wie de drempel in de wijk (te) hoog is. Combineer met outreachend werken. Combineer met uitwisselingsmogelijkheid van vragen / diensten. Verbind (zware) psychiatrische hulp aan de wijk, bijvoorbeeld door wijkteams, FACT-teams, verbinding / samenwerking met 0 e en 1 e lijn (welzijn, corporaties enzovoort). Zo kan GGZ ook bijdragen aan beeldvorming en acceptatie in de wijk. Houd rekening met beeldvorming: bij wijkbewoners over GGZ-cliënt en bij GGZ-cliënten over de wijkbewoners. Bedenk een andere naam. Zoek variatie: meerdere oplossingen, passend bij de lokale situatie. Vervoer : M.b.t. vervoer is in reactie / aanvulling op de visie de opmerking gemaakt dat begeleiding bij vervoer belangrijk is. Daarbij wordt ook toegevoegd dat deze begeleiding vaak het beste door specialisten in begeleiding kan worden uitgevoerd. Daarnaast is in de visie benoemd dat wanneer een inwoner kiest voor een voorziening die verder weg ligt, terwijl deze ondersteuning dichterbij huis ook mogelijk is, dat de extra kosten hiervoor dan voor rekening zijn van de inwoner zelf. Er wordt benadrukt dat de financiering bij het kiezen van de meest passende oplossing niet leidend moet zijn. Bij het bepalen van de meest passende vorm van ondersteuning moet vooral worden gekeken naar wat werkt. : Zorg voor (meer) activiteiten in de wijk, dan is er (veel) minder vervoer nodig. Zoek naar meerdere oplossingen. Genoemd is de inschakeling van maatjes.

4 Kortdurend verblijf Kortdurend verblijf wordt in de visie met name gekoppeld aan het ontlasten van mantelzorgers en benoemd als sluitstuk. Kortdurend verblijf is echter ook een instrument om een kind vaardigheden aan te leren en dus verder te helpen in de ontwikkeling. Bijvoorbeeld als tussenstap naar zelfstandig/begeleid wonen. Kortdurend verblijf is daarmee niet altijd het sluitstuk. Kortdurend verblijf werkt dan preventief om intramurale opname te voorkomen. Vraag is dan wel wat voor de gemeente de prikkel kan zijn om dit te financieren. Het ontlasten van mantelzorgers is wel een belangrijk onderdeel van kortdurend verblijf. Preventie is hierbij erg belangrijk, evenals de keuze om meer mogelijkheden in de eigen omgeving te zoeken. Daarnaast wordt aangegeven dat het belangrijk is om duidelijke doelen te verbinden aan kortdurend verblijf. Nu is te vaak onduidelijk wanneer kortdurend verblijf wordt stopgezet. Verder moet er oog zijn voor complexe beperkingen, waarbij een oplossing in de nulde lijn niet altijd mogelijk is. Vergroten van begrip voor mensen met een beperking (hoe ga je om met mensen met een beperking?). Hier kunnen bijvoorbeeld verenigingen meer worden ondersteund. Aandacht voor inzet vrijwilligers: kan wel, maar er moet achtervang zijn bij vragen en als vrijwilliger stopt / uitvalt. Betrek het sociale netwerk; maar ook: ondersteun het netwerk en kijk bij eerste contact al welke ondersteuning kan helpen. Denk in oplossingen. Herkenning/ erkenning van de beperking is belangrijk. Voorkom dat goedkope oplossingen op de korte termijn leiden tot dure oplossingen op de lange termijn. Kijk naar mogelijkheden om maatschappelijke stages, mensen met een uitkering (bijstandsmoeders) in te zetten voor vormen van kortdurend verblijf. Kleinschalige organisatie helpt bij vorming van eigen netwerken. Specifieke activiteiten /dagdelen voor kinderen met een beperking binnen of naast reguliere clubs. Ondersteuning mantelzorg Ondersteuning van mantelzorgers is vooral in relatie tot kortdurend verblijf besproken. Uit de reacties blijkt in meer algemene zin de wens om de sociale omgeving vanaf het eerste contact mee te nemen: welke behoefte is er bij de mantelzorgers aan ondersteuning? Ondersteuning wordt beter wanneer vanaf het begin naar het hele gezin/de sociale omgeving wordt gekeken. Preventie kan hier helpen om overbelasting op een later moment te voorkomen. Herkenning en erkenning van een beperking zijn belangrijk. Via (kleinschalige) voorzieningen kunnen eigen netwerken worden opgebouwd / uitgebreid waarbinnen mensen ondersteuning en erkenning vinden. Ondersteuning aan mantelzorgers goed (formeler) regelen. Zorgpunt: deskundigheid van vrijwilligers die zorg overnemen. Slechte opvang bij complexe beperkingen leidt tot extra problemen thuis, waardoor er geen sprake meer is van lastenverlichting. Oftewel: als er behoefte is aan echte zorg moet je dat ook overlaten aan professionals.

5 PGB : Het PGB kent voor- en nadelen. We moeten voorkomen dat PGB als instrument te snel wordt geschrapt vanwege de nadelen, zonder te kijken of die ondervangen kunnen worden. Nu is de controle op PGB s slecht. De suggestie is gedaan om PGB s via een bureau te laten verlopen, waardoor de cliënt het geld niet meer zelf ontvangt. PGB als instrument om eigen regie te houden is belangrijk voor cliënten. We zullen moeten zoeken naar alternatieven om de mogelijkheid van optimale eigen regie niet te verliezen: een beter PGB, of andere vormen waarin die eigen regie tot zijn recht komt. : Alternatieven onderzoeken. Cliënten betrekken en mee laten denken. Financiering / opdrachtgeverschap Ook rond dit onderwerp worden nog vooral vragen en zorgen zichtbaar. Samenvattend zijn we op zoek naar een systeem dat: Recht doet aan de belangen van de cliënt, maar ook zorgt dat instellingen enige zekerheid hebben omtrent hun voortbestaan (is vooral voor kleine instellingen een zorg) Samenwerking en gezamenlijk verantwoordelijkheid nemen stimuleert en laat prevaleren boven het instellingsbelang. Ook kleine partijen kansen geeft. Recht doet aan de kanteling, maar tevens instellingen niet in hun bestaan bedreigt. Vertrouwen als basis heeft en onnodige bureaucratie schrapt. Het is van belang om het gesprek over de financiering samen te voeren en daarin mogelijkheden en variaties te onderzoeken. Ook kan het nodig zijn om verschillende soorten instellingen of activiteiten verschillend te financieren. Financiering en doelen bepalen en afspraken per doelgroep kan helpen om indicaties (deels) overbodig te maken. In de 0 e en 1 e lijn is het de vraag of gemeenten middelen moeten oormerken, of erop moeten vertrouwen dat instellingen de juiste keuzes maken en op basis van een overall afspraak ook ruimte bieden aan de moeilijkere doelgroepen. En financieren we instellingen of cliënten? Tot slot moeten ook gemeenten nadenken over hun eigen belang versus het algemene belang. Welke prikkel hebben gemeenten bijvoorbeeld om door een goede extramurale zorg meer (door anderen gefinancierde) intramurale zorg te voorkomen? Financier de cliënt in plaats van de instelling. Oormerken naar lijnen? Kijk naar de diversiteit die je wil hebben (bv. grote vs kleine voorzieningen) en houd daar in de financiering rekening mee. Kijk ook wat de zorgverzekeraars willen en hoe je samen verder kunt ontschotten. Hoe gaan gemeenten om met voorzieningen die ook cliënten uit andere gemeenten / van buiten de regio hebben? Kijk of je kwaliteit kunt meten bij de cliënt, bijvoorbeeld door klanttevredenheidsonderzoek. Stem monitoring en verantwoording af op doel en visie van de kanteling. Stem de financiering af op het nieuwe doel en de opdracht gericht op vergroten zelfredzaamheid burger