Oproep aan de lokale politici van alle politieke partijen van Nederland

Transcriptie

1 Frederik Hendrikstraat 111 c 1052 HN Amsterdam tel: fax: askvsv@dds.nl Oproep aan de lokale politici van alle politieke partijen van Nederland Aftellen tot een pardon is een landelijke campagne met als doel lokale overheden en burgers te stimuleren om lang in Nederland verblijvende asielzoekers te ondersteunen. Extra bijstand voor deze mensen is noodzakelijk om te voorkomen dat deze kwetsbare groep nog verder in de problemen raakt. Daarnaast is er perspectief voor deze mensen, namelijk een pardon tijdens een nieuwe kabinetsperiode. De afgelopen maanden tekent zich bij de peilingen voor de Tweede Kamerverkiezingen steevast een meerderheid af van partijen die vóór een pardon zijn. Wij roepen de lokale politici van alle politieke partijen op om de zogenoemde oudewetters niet in de kou te laten staan. Er zijn gemeenten waar door een intensieve samenwerking tussen burgers, gemeenteraad en het college van B&W succesvolle initiatieven van de grond zijn gekomen. Alleen als meer gemeenten deze goede voorbeelden volgen, kan een humanitaire ramp, die zich al aan het voltrekken is, worden voorkomen. Al vaker hebben burgers en lokale overheden de laatste jaren bij de regering aangedrongen op een pardon voor de asielzoekers die onder de vorige vreemdelingenwet (voor april 2001) naar Nederland zijn gekomen.tot op heden hebben deze acties tot weinig of niets geleid. Het gevolg is, dat uitgeprocedeerde oudewetters van rijkswege niet meer in aanmerking komen voor basisvoorzieningen als onderdak en voeding. Velen belanden in een niemandsland. Terugkeer is vaak geen reële optie terwijl het rijk weigert haar verantwoordelijkheid voor falend beleid te nemen. Wij staan op het standpunt dat deze behandeling inhumaan en onredelijk is, vooral als men daarbij de voorgeschiedenis en toekomstperspectieven in ogenschouw neemt. Peilingen van de laatste maanden voor de Tweede-Kamerverkiezingen leveren consequent een kamermeerderheid op voor partijen die voor een specifiek pardon zijn. Wij stellen dan ook met nadruk dat de oudewetters nu niet afgeschreven mogen worden en bepleiten een behandeling die rekening houdt met zowel hun omstandigheden als perspectief. Er is genoeg gesold met deze mensen, volwassenen en kinderen, die niet zelden al meer dan tien jaar als paria s in ons land hebben moeten zien te overleven. Het probleem Minister Verdonk becijferde in 2003 dat er nog zo n asielzoekers in het land waren die onder de oude vreemdelingenwet asiel hadden aangevraagd. Zij besliste dat er geen generaal pardon voor deze mensen zou komen en kreeg daarvoor voldoende steun vanuit de Tweede Kamer.

2 De oproep van bijna heel de Tweede Kamer om via een ruimhartige regeling een einde te maken aan de schrijnende omstandigheden waarin veel van deze mensen verkeerden, vond geen gehoor. Wel kwam er een magere eenmalige pardonregeling, alleen voor mensen die na vijf jaar nog in de eerste procedure zaten. De rest van de oudewetters, afgezien van een zeer beperkt aantal schrijnende gevallen, moest instromen in het zogeheten Project Terugkeer. Het project heeft als doel ervoor te zorgen dat deze groep mensen op de een of andere manier terugkeren. In de praktijk betekent het echter dat mensen uit de azc s of uit hun gemeentewoningen worden gehaald en overgebracht naar vertrekcentra in Ter Apel of Vught. Wie er daar niet in slaagt daar zijn terugkeer zelf te regelen, wat in de praktijk geldt voor de meerderheid van deze mensen, belandt vervolgens in een van de uitzet- of detentiecentra. De effecten van dit beleid zijn door een samenwerkingsverband van gemeenten (LOGO) op een rijtje gezet in het recent gepubliceerde rapport: De Rekening. Belangrijkste conclusie: een groot deel van de oudewetters blijkt uiteindelijk zonder voorzieningen op straat te belanden, hetzij omdat ze uitzetting meer vrezen dan een leven als paupers in Nederland of omdat de Nederlandse overheid hen geen onderdak verschaft. Lokale politici en bestuurders weten heel goed waarom burgers om lang in hun gemeente verblijvende asielzoekers heen gaan staan op het moment dat ze met uitzetting worden bedreigd. Ze zien met eigen ogen wat er schuilgaat achter het beleid van de rijksoverheid bij wie de focus alleen gericht lijkt te zijn op de reductie van de asielinstroom. Zij zien hoe mensen eerst van het door hen gewenste perspectief beroofd worden om vervolgens steeds weer in situaties te worden gebracht waaruit geen uitweg bestaat. Tegelijkertijd zijn er veel gemeentebesturen die er beducht op zijn om deze mensen daadwerkelijk te beschermen. Zij willen niet in strijd handelen met door de Rijksoverheid genomen besluiten. Compromissen worden vaak wel bedacht: zo vindt men het aanvaardbaar om mensen op te vangen die een herhaald asielverzoek of een reguliere aanvraag hebben lopen. Het is begrijpelijk dat gemeenten de indruk willen vermijden dat ze hun eigen asielbeleid voeren. Maar wat moet er dan met de uitgeprocedeerde oudewetters gebeuren? De oplossing Alleen een pardon voor de oudewetters kan uitkomst bieden en dit pardon wordt met de dag waarschijnlijker. Het is dan ook voor de hand liggend om de oudewetters te behandelen als mensen die binnen maximaal twee jaar een goede kans maken op een verblijfsstatus. Wij roepen iedereen daarom op om deze mensen te helpen de periode tot het pardon te overbruggen. Veel gemeentebesturen zeggen dat hun handen gebonden zijn maar dit mag lokale politieke partijen en burgers er niet van weerhouden naar oplossingen te zoeken. Zij hebben meer armslag en wij moedigen hen aan die optimaal te benutten. Zij hebben de mogelijkheid om te doen wat burgemeester en wethouders formeel niet kunnen doen: een voorschot nemen op beleid dat er nog niet is. Als lokale politieke partijen initiatieven ontwikkelen om oudewetters te helpen overleven tot het pardon, dan zullen ze er ook de middelen voor kunnen vinden. In gemeenten als Witmarsum, Wageningen en Zeist zijn dergelijke initiatieven al gestart. Die verdienen navolging. Via de website is informatie over deze projecten te vinden. Uiteraard kunt u uw eigen initiatieven hier ook aanmelden.

3 Met vriendelijke groet, Hedy d Ancona Andree van Es Geert Mak Ed van Thijn Bert de Vries Deze oproep wordt ondersteund door de volgende organisaties: Samen Kerk in Nederland Defence for Children Nederland Stichting Een Royaal Gebaar X-Y Solidariteitsfonds Stichting Ons Pardon Wageningen Stichting Landelijk Ongedokumenteerden Steunpunt Vluchtelingencordon Friesland Van Harte Pardon Noord Stichting PRIME Stichting ASKV/Steunpunt Vluchtelingen

4 Argumenten voor clementie Vanaf het moment dat het huidige uitzettingsbeleid vorm kreeg, begrepen velen niet waarom de oudewetters aan zulke draconische maatregelen moesten worden blootgesteld. Het gaat immers om een duidelijk afgebakende groep, die niet meer groeit (behalve doordat er kinderen geboren worden). Het viel dan ook niet te verwachten dat een meer clemente behandeling tot een aanzuigende werking zou leiden. Argumenten voor meer clementie zijn ook ruimschoots voorhanden. De gevolgen van een inefficiënt, steeds restrictiever en irreëel asielbeleid zijn op de asielzoekers afgewenteld, zonder oog voor individuele omstandigheden. De gemeenten werden daar vervolgens mee geconfronteerd. Het beleid waarmee oudewetters te maken kregen was inefficiënt. De asielverzoeken van de oudewetters bleven jarenlang op de plank liggen, omdat de IND na de invoering van de nieuwe wet eerst de nieuwe zaken behandelde. Men is nog steeds bezig met het wegwerken van de achterstand die onder de oude wet ontstond. Vandaar dat je op de azc s tal van mensen kunt vinden die tien jaar of meer hebben moeten vegeteren, wachtend op een definitieve beslissing van de Nederlandse overheid. Mocht Nederlandse burgers zoiets overkomen, dan zou men in juridisch jargon van buitengewone hardheid spreken. Kennelijk verwacht men dat asielzoekers wel aan deze hardheid wennen. Intussen kampt de meerderheid van de oudewetters met lichamelijke en psychische problemen, die mede een gevolg zijn van jarenlange onzekerheid en marginalisatie. De cijfers van met ministerie van Justitie over het Project Terugkeer laten zien dat uiteindelijk slechts een vijfde deel van de oudewetters terugkeert, vrijwillig hetzij gedwongen. Bijna de helft krijgt uiteindelijk een status. Het gaat daarbij om verblijfsvergunningen asiel en regulier (waaronder op basis van schrijnendheid). De rest, zo n 30 procent, verdwijnt uit zicht van de landelijke overheid. Ze komen bijvoorbeeld bij noodopvangorganisaties of in de illegaliteit terecht. 1 Het Project Terugkeer lijkt vooral een symbolische functie te hebben. De kosten, zowel in economische zin, als in de termen van de voortgaande psychische belasting van de al lang in Nederland verblijvende asielzoekers, zijn hoog. 2 Het uitzettingsbeleid is irreëel. Eerdere ervaringen met een vertrekcentrum (Ter Apel) hebben uitgewezen dat het in de praktijk erg moeilijk, en vaak onmogelijk, was om mensen te laten terugkeren. Dat is nog steeds zo. Waarom zou je mensen, die al zo lang in onzekerheid geleefd hebben, maar die inmiddels, ondanks alles, ergens een begin maakten met het opbouwen van een nieuw leven, opnieuw losrukken uit hun vertrouwde omgeving, en opnieuw met onmogelijk eisen confronteren? Mag je als overheid eindeloos met mensen blijven sollen? Het asielbeleid is extreem restrictief. Het feit dat internationale juridische instanties of de Tweede Kamer moesten ingrijpen om (tijdelijk) uitzetting te verhinderen naar landen of delen van landen waar mensen acuut gevaar liepen, zoals Zuid- en Centraal-Somalië of Congo, verraadt dat de belangen van uitgeprocedeerden 1 Bron: _2006/60126Straatsburg.asp. 2 Zie daarvoor ook het eerder genoemde rapport van de LOGO-gemeenten, De Rekening,

5 nauwelijks meewegen bij de beslissingen die de overheid ten aanzien van hen neemt. Dat geldt ook voor kinderen. Het internationale kinderrechtenverdrag zegt dat de overheid hun belangen centraal moet stellen. Echter, in Nederland worden de kinderen van asielzoekers consequent als aanhangsels van hun ouders gezien, en worden de ouders volledig verantwoordelijk gehouden voor hun lot. Niet alleen actiegroepen klagen Nederland aan vanwege de manier waarop het asielzoekers behandelt: ook internationale mensenrechtenorganisaties als Human Rights Watch, VN-organen, waaronder de Commissie voor de Rechten van het Kind, en de Raad van Europa zeggen dat Nederland zich aan internationale verplichtingen onttrekt. Mag je mensen straffen omdat ze hun vertrouwen hebben gesteld in een zorgvuldige toepassing van de mensenrechten, waarvan nu geen sprake meer is? Het uitzettingsbeleid zorgt voor praktische problemen op lokaal niveau. Gemeentes worden geconfronteerd met mensen die op een dood spoor zijn gerangeerd. Dat was voor de VNG ook een reden om voor een pardon te pleiten. In de jaren dat terugkeer gold als de eigen verantwoordelijkheid van de asielzoekers, kregen zij te maken met tal van mensen die gewoon buiten de hekken van de azc s werden gezet. Soms vrouwen met jonge kinderen, zelfs mensen met ernstige handicaps. Gemeenten zagen zich gedwongen om opvang voor deze mensen te regelen, om humanitaire noodsituaties en problemen in de sfeer van openbare orde te voorkomen. Het nieuwe terugkeerbeleid kwam de gemeenten in eerste instantie als een verbetering voor. De rijksoverheid leek haar verantwoordelijkheid weer serieus te nemen. Inmiddels is het de gemeenten duidelijk geworden dat er helemaal geen sprake is van een sluitend terugkeerbeleid ; enerzijds doordat veel mensen zich uit angst onttrekken aan het Project Terugkeer, anderzijds omdat de overheid mensen in Nederland op straat blijft zetten, aan het eind van het terugkeertraject. Bijlage: motie PvdA