BEKEER EEN INDIAAN! Een oefening in historisch inlevingsvermogen. Ziggy ADRIAENSENS Bert AERNOUTS Pieter-Jan GORISSEN Frédéric PIETOWSKI

Transcriptie

1 Ziggy ADRIAENSENS Bert AERNOUTS Pieter-Jan GORISSEN Frédéric PIETOWSKI BEKEER EEN INDIAAN! Een oefening in historisch inlevingsvermogen STUDIEDAG THE CALL OF THE ROCKIES. DE INDIANEN IN HET NOORD-AMERIKA VAN DE 19e EEUW Onder begeleiding van Guy PUTSEYS en Tim PUTTEVILS

2 HANDLEIDING 1. Doelen Leerlingen kunnen goede en slechte argumenten herkennen bij de bekering van Noord- Amerikaanse indianen. Leerlingen kunnen minstens drie kenmerken geven uit het wereldbeeld van indianen of native Americans en missionarissen. Leerling kan zich verplaatsen in het standpunt van een historisch persoon. 2. Beginsituatie De les past binnen de geschiedenis van de negentiende eeuw. Het is ideaal om deze opdracht aan het begin van de behandeling van de stof uit te voeren. In dit geval kunnen leerlingen nog niet sociaal wenselijke antwoorden geven en ontdekken ze zelf, door na te denken over argumenten, welke argumenten meer relevant zijn en uiteindelijk gebruikt zullen worden. 3. Voorbereiding Verdeel de klas in duo's, de ene helft van de duo's zijn Indianen, de andere helft missionarissen. Je kan dit doen door attributen (bv een veer en een kruisje, of een foto van De Smet en een foto van een Indiaan) aan de leerlingen te geven. Kopieer voor elk duo missionarissen een set met argumenten en het venndiagram Wees een missionaris. Knip de argumenten los en stop ze in een envelop. Kopieer voor ieder duo Indianen een set met argumenten en het veendiagram Wees een Indiaan. Knip de argumenten los en stop ze in een envelop. Kopieer voor elk duo missionarissen de Nabespreking Pieter-Jan De Smet en voor elk duo Indianen de Nabespreking De Salish. Zorg dat de leerlingen in tweetallen bij elkaar zitten (als de tafels in groepen staan, zorg dan dat in de eerste ronde twee gelijke tweetallen aan de tafel zitten of 4 missionarissen, of 4 Indianen) 4. Instap Als instap hebben we voor een fragment van Dances With Wolves gekozen, meer bepaald de eerste ontmoeting tussen het personage van Kevin Costner en de Native Americans. In dit fragment zie je duidelijk twee manieren van omgaan met vreemde volkeren, belichaamd door de twee indianen: de een staat open voor en toont interesse in de vreemde blanke man, de ander toont geen interesse en moet niet veel van de blanke man weten. Richtvragen voor het fragment: - Hoe reageren ze bij de eerste ontmoeting? - Waarom reageren ze op die manier? - Welke conclusie kunnen we hier uit trekken?

3 Met behulp van deze vragen moeten de leerlingen nadenken over en zich inleven in hoe zo n ontmoetingen verliepen: wat was de ingesteldheid van beide partijen, waarom net die ingesteldheid, etc. Een vraag die niet op de powerpoint staat maar wel in de testlessen werd gesteld, gaat over de verschillende houdingen van de twee indianen: reageerden zij op dezelfde manier of waren er verschillen in hun handelen? Door die vraag te stellen, komen leerlingen vaak zelf tot de conclusie dat, wanneer het gaat over interculturele contacten, toenadering en interesse tonen in elkaars cultuur veel meer oplevert dan met oogkleppen op de ander te benaderen. Dit hangt samen met het opzet van de les; historische empathie en zich kunnen inleven in anderen. Dit vormt ook de overgang naar de probleemstelling: - Hoe wist De Smet indianen te bekeren tot het katholieke geloof? - Waarin geleken en verschilden de wereldbeelden van De Smet en de indianen? In het fragment zien we twee partijen die ook voorkomen in het argumentatiespel: de westerse wereld enerzijds en de cultuur van de Native Americans anderzijds. De leerlingen zullen doorheen de les moeten tonen dat inleving vereist is om toenadering tussen twee volkeren te laten slagen. 5. Argumentatiespel 5.1 Instructie Wat gaan we doen? We gaan terug naar de negentiende eeuw in Noord-Amerika. Na de verdrijving van de Indianen hebben die zich gevestigd in het westen van de Verenigde Staten. De trek naar het westen zorgt ervoor dat ze ook hier niet meer veilig zijn voor de blanke kolonisten. Pater De Smet probeert de Indianen te bekeren om hen op die manier te beschermen tegen de oprukkende westerse samenleving. In deze les bekijken we hoe De Smet de Indianen probeerde te overtuigen. Hoe gaan we dit doen? Jullie gaan je verplaatsen in historische figuren uit de negentiende eeuw en krijgen in tweetallen een envelop met een aantal argumenten en een opdrachtenblad met daarop een aantal vragen die jullie moeten beantwoorden. Eens de vragen beantwoord zijn, is de ronde afgelopen. Waarom doen we dit? Argumenten staan centraal in deze les. Achter elke beslissing in de geschiedenis zit een gedachte, zitten beweegredenen. Het is belangrijk te beseffen op basis van welke argumenten mensen hun keuzes baseren. In dit geval gaat het over bekering, een religieus onderwerp. Maar als je naar de argumenten kijkt, kun je je afvragen of dit proces wel een puur religieus proces is geweest. Opgelet: geef de puntentelling pas mee na het schikken van de argumenten om te voorkomen dat de leerlingen vals spelen (competitiedrang). 5.2 Uitvoering argumentatiespel Zorg dat de leerlingen in tweetallen bij elkaar zitten en verdeel de klas in een gelijk aantal tweetallen (Dus evenveel missionarissen als Indianen.). Geef aan elk tweetal een envelop en het passende venndiagram en argumentatieblad. De leerlingen hebben 10 minuten om hun argumenten te ordenen (een selectie maken uit de 13 argumenten op basis van hun geloof). Als de docent het signaal geeft, zoekt elk missionaristweetal een Indiaans tweetal op. Deze gaan in groepjes van vier bij elkaar zitten. De missionarissen leggen hun argumenten voor aan de Indianen. Voor

4 elk argument dat zij neerleggen, en dat in de positieve rij ligt bij de Indianen, ontvangen zij twee punten. Voor de argumenten in de neutrale rij, ontvangen zij één punt, en voor de argumenten in de negatieve rij, verliezen ze één punt. Uiteindelijk overleeft de missionaris het als hij boven de 5 punten uitkomt en zijn de Indianen bekeerd als ze boven de 6 punten uitkomen. Indien een missionaris vier punten of lager scoort, worden ze gescalpeerd Nabespreking Argumenten Bij argumenteren gaat het er niet alleen om argumenten te hebben die je zelf belangrijk vindt, maar vooral ook om argumenten waarmee je iemand ander mee kunt overtuigen. Om dat goed te kunnen doen, moet je proberen je te verplaatsen in de denk- en leefwereld van een ander. Dat is wat eigenlijk bij geschiedenis gebeurt. Ga in de nabespreking dieper in op de receptie van een idee door de Indianen. Hieronder staan enkele richtvragen die u kan gebruiken. Richtvragen: Wat was de meest succesvolle strategie om Indianen te bekeren? Hoe pakte je het als 19deeeuwse missionaris het beste aan? De kerstening is eigenlijk een religieuze aangelegenheid. Niet alle kaarten bevatten religieuze argumenten, er zitten ook sociale en zelfs economische argumenten tussen. Wat voor soort argumenten hebben ze vooral gebruikt, waarom deden ze dat? Kunnen jullie antwoord geven op de vraag op basis van welke argumenten de Indianen zich bekeerd hebben tot het christendom? Naast de overtuigingskracht van de missionarissen speelde ook een andere factor een grote rol in de bekering van de Indianen, welke factor is dat? Laat elk duo de nabespreking invullen. In dit document reflecteren ze over goede argumenten en slechte argumenten. De goede argumenten ter bekering zijn kaartjes 2, 4, 5, 6 en 9. De neutrale argumenten ter bekering zijn kaartjes 1, 11 (en eventueel 12) De slechte argumenten ter bekering zijn kaartjes 3, 7, 8, 10 en 13 (en eventueel 12) Wereldbeelden Wat zijn nu de essentiële kenmerken van het wereldbeeld van de Salish? Wat zijn de kenmerken van het katholieke wereldbeeld van De Smet? Leerlingen noteren wat ze onthouden hebben uit de argumentatieoefening. In deze les maken we gebruik van Padlet ( Padlet is een webtool die toelaat om, onder andere, interactieve brainstormsessies te begeleiden. Leerlingen kunnen tekstjes plaatsen op een muur die de leerkracht heeft gemaakt. Zij kunnen de berichtjes verslepen over het hele veld en er meerdere achterlaten. In deze les wordt het gebruikt om de leerlingen te laten opschrijven wat hen is bijgebleven van de wereldbeelden van zowel de katholieke missionarissen als van de Salish. De leerkracht kan de Padlet decoreren door bijvoorbeeld een ameelding van De Smet aan de ene kant en van de Salish aan de andere te plaatsen. Zo kunnen leerlingen hun berichten bij het juiste wereldbeeld plaatsen. Screenshot van de gebruikte padlet

5 Na afloop kan de leerkracht een ameelding of pdf genereren van die padletmuur. Op deze manier kan je als leerkracht een samenvatting genereren of kan het eventueel dienen om de leerlingen te evalueren. Deze oefening kan ook in een offline-versie worden uitgevoerd met een groot A3-blad waarbij de leerlingen hun bevindingen op neerpennen. 6. Evaluatie Begrip van de leerstof en het historisch denken kan op twee manieren geëvalueerd worden. Ten eerste kan u een score zetten op het invullen van de argumentatieblaadjes door de leerlingen. Een score kan dan gegeven worden op basis van het inlevingsvermogen en de waarde van het argument. Een tweede manier is een score geven op participatie in de online Padlet-omgeving. Opnieuw speelt de waarde van de gebruikte argumenten een rol in het toekennen van een score. Let er echter voor op dat niet elke leerling een smartphone en/of werkende mobiele internetverbinding heeft. Leerlingen die dus pas thuis een post kunnen plaatsen, zullen het daardoor moeilijk hebben om een zinvol argument te formuleren. Wie niet via pallet wil werken, kan aan de leerlingen vragen de kenmerken van de wereldbeelden op een blad papier neer te schrijven. 7. Overzicht materiaal Beeldmateriaal instap Dances With Wolves Argumenten ter discussie: 13 kaartjes Venndiagram 1: Pieter-Jan De Smet Venndiagram 2: Salish Nabespreking: Pieter-Jan De Smet Nabespreking: Salish Voorbeeld van een begeleidende powerpoint: 8. Inspiratiemateriaal en achtergrondinformatie AARDEMA, A., DE VRIES, J., HAVEKES, H., Leerlingen construeren het verleden Actief Historisch Denken 3, Boxmeer, Meer achtergrondinformatie en primaire bronnen over het leven en de reizen van Pieter Jan De Smet vind je via deze link: Onder de knop Pieter-Jan De Smet vind je een bibliografie die toegang geeft tot het materiaal. Inhoudelijk hebben we ons gebaseerd op de paneelteksten, uitgeschreven voor de tentoonstelling The call of the Rockies. Pieter Jan De Smet en de Indiaanse tragedie. Deze paneelteksten worden eind maart door KADOC uitgegeven.