SCHEIKUNDE 4 HAVO UITWERKINGEN

Transcriptie

1 SCHEIKUNDE 4 HAVO UITWERKINGEN Auteurs Tessa Lodewijks Toon de Valk Eindredactie Aonne Kerkstra Eerste editie Malmberg s-hertogenbosch

2 4 Zouten Praktijk Beton vragen 1 a Beton is een mengsel van zand, grind en cement met water. b Het cement reageert met water tot keihard beton. c Grind kun je beschouwen als vulmiddel waaromheen het cement zich uithardt. d Betonspecie bevat wel grind, metselspecie niet. a CaCO (s) CaO(s) CO (g) b Bij de vorming van kalk uit kalksteen ontstaat ook koolstofdioxide dat uitgestoten wordt. Hierdoor verhoog je het CO -gehalte in de atmosfeer. c 1,0 kg kalksteen = 1,0 10 g = 1,0 10 /100,1 = 9,99 mol CaCO. Dit levert ook 9,99 mol CO = 9,99 4 =,4 10 dm CO. a CaO(s) HO(l) Ca(OH) (s) b calciumoxide: ongebluste kalk; calciumhydroxide: gebluste kalk c Calciumhydroxide ontstaat door calciumoxide te laten reageren met water: zie reactievergelijking bij vraag a. Je blust met water. 4 a Ca Al O 6 is opgebouwd uit Ca +, Al + en O - ionen. b Calciumion is Ca +, aluminiumion is Al +, oxide-ion is O -. Totale minlading dus 0, dan totale positieve lading 0+. 4Ca + samen 8+, Al + samen 6+. Hieruit volgt dat ijzerionen samen 6+ moet zijn, dus Fe +. 5 a Drogen zou betekenen dat het aanwezige water verdampt. Dat is niet het geval want water reageert met het cement en verdwijnt daardoor. b Het cement zal dan met het water gaan uitharden en zo de afvoer afsluiten. 6 a Een zouthydraat is een zout dat water in zijn ionrooster heeft ingebouwd, kristalwater dus. b Dan hardt het beton zo snel uit dat verwerking heel lastig is. c Sulfaation is SO 4 -, duscalciumsulfaat is Ca + SO 4 -, ofwel CaSO 4. d Gips is opgebouwd uit ionen, dus is een zout. e Totale massa van 1 mol = 4,48 g. Hierin is mol H O = 54,06 g. Massapercentage water = (54,06/4,48) 100% = 15,78%. 7 Bij het ontstaan van scheurtjes komen de bacteriën vrij die dan calciumcarbonaat produceren. Dit calciumcarbonaat dicht de scheur dan.

3 toepassing 8 4 Fe(s) O (g) Fe O (s) 9 a IJzer(III)hydroxide is bruin van kleur. b Fe(OH) c Fe O H O d Fe(OH) bestaat uit Fe, 6 O en 6H. Fe O H O bestaat uit Fe, 6 O en 6 H. Dus ze geven hetzelfde weer. +10 a Een katalysator is een stof die een bepaalde reactie versnelt zonder daarbij verbruikt te worden. b Stop een spijker in een reageerbuis gevuld met demiwater en waarbij de spijker deels in het water en deels boven het water staat. Stop een tweede spijker in een reageerbuis gevuld met zout water (keukenzout opgelost in demiwater). Laat het enige tijd staan en vergelijk dan de roestvorming. c Aan de kust is de kans op versnelde roestvorming groter vanwege de aanwezigheid van zout water in de atmosfeer. Praktijk Zouten in je lichaam vragen 1 ADH geeft aan hoeveel van een voedingstof gezonde mensen dagelijks nodig hebben. m 1,0 a Keukenzout is NaCl(s). nnacl 0,0171 mol NaCl levert M 58, 44 0,0171 mol Na 0,0171,99 0,9 g,9 10 mg Na ionen. b m,0 10 n= = M,99 Na NaCl 4 1,0 10 mol Na, dan is 4 1,0 10 Na 1, 10 mol L 1,0 4-1 c Natrium zit in: vis, kaas, (mineraal)water, brood, worst, vleeswaren, drop, kant-en-klaar maaltijden. d Bij natriumtekort, door veel zweten bij flinke lichamelijke inspanning of bij ernstige diarree, bestaat er een kans dat het lichaam uitdroogt. a Kalium zit in: melkproducten, groente, fruit(sappen), aardappelen, koffie en ook in brood en noten. b Kaliumtekort is te herkennen aan: verminderde eetlust, verzwakte spieren, misselijkheid, lusteloosheid en in ernstige gevallen hartritmestoornissen. 4 a Calcium zit in: melk, melkproducten, kaas, groenten, noten en peulvruchten. b Engelse ziekte is een botaandoening die ontstaat door een tekort aan vitamine D en calcium. Mogelijke gevolgen zijn: verkromming van ledematen door spierspanning, O-benen, vertraagde sluiting van de grote fontanel, een groot rechthoekig hoofd, (kippen)borst vorming, verkromming van de ruggengraat in zijwaartse richting, stoornissen in de gebitsontwikkeling. 5 a Magnesium zit in: brood, graanproducten, groenten, melk, melkproducten en vlees. b ADH voor vrouwen is mg per dag en voor mannen mg per dag. c Magnesiumtekort is te herkennen aan: algehele lusteloosheid of vermoeidheid, spierkrampen of hartritmestoornissen in extreme gevallen. 6 ADH voor vrouwen is mg per dag en voor mannen mg per dag.

4 toepassing 7 a Spoorelementen zijn mineralen waarvan het lichaam weinig nodig heeft, in de orde van microgrammen of milligrammen per dag. Ze zijn essentieel voor het goed verlopen van (groei)processen. b Fluor of fluoride beschermt tegen tandbederf. In eten en drinken zit te weinig fluoride, daarom is het belangrijk om tabletten te nemen of tandpasta met fluoride te gebruiken. Zink of beter zinkionen zijn een onderdeel van een aantal enzymen die betrokken zijn bij de stofwisseling. Zinkionen zijn ondermeer nodig bij de opbouw van eiwitten, de groei en ontwikkeling van weefsel, en een goede werking van het afweer- /immuunsysteem. c 4,0 gram ijzer op 70 kg = gram. Het massapercentage is dan 4,0/ % = 0,0060 = 6, %. d Man: massaverlies 1 mg per dag, dus 65 mg per jaar. Vrouw: 65 mg mg = 75 mg per jaar. e Bekende voedingsmiddelen zijn spinazie, boerenkool, groene erwten, vlees. f Mogelijke gevolgen: moeheid, energiegebrek, bleke huidskleur en algehele malaise, soms een pijnlijke tong, slikklachten en nagelafwijkingen. g In een staalpil zit het element ijzer in de vorm van een ijzerion dat door het bloed kan worden opgenomen. Het lichaam is niet in staat om het metaal ijzer op te nemen en te verwerken. h Enkele kenmerkende klachten en verschijnselen zijn een gevoel van zwakte, pijn en zwelling van de gewrichten, een bruine verkleuring van de huid, gewichtsverlies, buikpijn, leververgroting, miltzwelling, suikerziekte, libidoverlies, impotentie, grotere vatbaarheid voor infecties, hartkloppingen en hartzwakte, geelzucht en slokdarmbloedingen. i Totaal zit er in bloed, volgens figuur 5, 00 mg ijzer. Bij elke aderlating wordt er 0,5 liter bloed afgetapt, dit is 10% van de totale hoeveelheid bloed, dus ook 10% van de hoeveelheid ijzer in bloed, dus 0 mg ijzer. j Er wordt 0, gram ijzer per week verwijderd. Om 15 gram ijzer te verwijderen zijn er 15/0, = 68 weken nodig. k Hemoglobine bindt in de longblaasjes zuurstof en transporteert dit via de slagaders naar de cellen. Daar neemt het koolstofdioxide op en transporteert dit via de aders naar de longen. l Zuig lucht door kalkwater: geen witte troebeling. Blaas de uitgeademde lucht door kalkwater: wel troebeling (calciumcarbonaat). m Uitgeademde lucht is niet hetzelfde als de lucht om ons heen: het bevat veel meer koolstofdioxide en minder zuurstof. n Aan de fotosynthese: koolstofdioxide en water worden in de groene plantendelen onder invloed van zonlicht omgezet in glucose en zuurstof. Zuurstof wordt in ons lichaam gebruikt voor verbranding van voedsel waarbij koolstofdioxide en water ontstaan. Theorie 1 Verhoudingsformules 1 a NaI b K SO c BaCl d (NH 4 ) PO 4 e Fe (CO ) f SnO g Ca(HCO ) h Au S i Hg(CH COO) j U(OH) 6

5 a zilversulfaat b magnesiumacetaat c kwik(i)oxide d ijzer(iii)sulfide e ammoniumfluoride f aluminiumcarbonaat g koper(ii)nitraat h lood(iv)sulfide i uraan(iii)sulfaat j ijzer(ii)bromide a kaliumnitraat, KNO b ammoniumcarbonaat, (NH 4 ) CO c zilvernitraat, AgNO d mangaan(iv)oxide, MnO e natriumhydroxide, NaOH f calciumcarbonaat, CaCO 4 a Na O is een zout, N O een moleculaire stof. b natriumoxide en distikstofmonooxide c Natriumoxide is een vaste stof, distikstofmonooxide een gas. d natriumoxide wel in vloeibare fase, distikstofmonooxide niet +5 a Sulfide-ion is S -. b in groep 16 c Atomen uit groep 16 hebben als negatieve lading allemaal omdat ze dan eenzelfde elektronenconfiguratie hebben als van een edelgas. d Te - e Bi Te S bevat Te - en 1 S - dus totale minlading is 6. Dan totale pluslading 6+, dus Bi a Rood kwik is Hg Sb O 7. Hg + is 4+, 7 O - is 14 dus antimoonionen is samen 10+, dus Sb 5+. b Sb O 4-7 bevat = 158 protonen en = 16 elektronen. c HgO(s) SbO (s) O (g) Hg Sb O 7(s) d 1,0 g rood kwik = 1,0/756,8 = 1, 10 - mol. Dit is gevormd uit 1, 10 - mol HgO =, mol HgO. Dus, ,6 = 0,57 g HgO. e Nee, want het is opgebouwd uit Hg + en Sb O 7 4- ionen. Oplosbaarheid 7 a BaSO 4 ; PbSO 4 ; Hg SO 4 b HgCl; AgCl c Hg(NO ) ; Hg(CH COO) ; HgCl d Na O; K O; CaO; BaO 8 a KF(s) K (aq) + F (aq) b Na S(s) Na (aq) + S (aq) c Ba(NO ) (s) Ba (aq) + NO (aq) d 4 4 e 4 4 Al (SO ) (s) Al (aq) + SO (aq) (NH ) SO (s) NH (aq) + SO (aq)

6 9 a Na + (aq) en CO - (aq) b Ba + (aq) en NO - (aq) c Fe + (aq) en Cl - (aq) d U 6+ (aq) en CH COO - (aq) e Na + (aq) en OH - (aq) 10 a Na (aq) + PO (aq) Na PO (s) b 4 4 Ba (aq) + OH (aq) Ba(OH) (s) c 4 4 d Fe (aq) + SO (aq) Fe (SO ) (s) Cu (aq) + CH COO (aq) Cu(CH COO) (s) e Hg (aq) + Cl (aq) Hg(Cl) (s) +11 a KOH(s) K (aq) OH (aq) b KO(s) + HO(l) K (aq) + OH (aq) c K(s) + H O(l) K (aq) + OH (aq) + H (g) d 5,0 g KOH = 5,0/56,11 = 8, mol KOH in oplossing 5,0 g K O = 5,0/94,0 = 5, 10 - mol. Dit levert 1, mol KOH in oplossing. 5,0 g K = 5,0/9,10 = 1, 10-1 mol. Dit levert, mol KOH in oplossing. Alle drie evenveel water, dus Noah krijgt de hoogste concentratie kaliloog. +1 a b Neerslagreacties + 1 a neerslag van ijzer(iii)hydroxide: Fe (aq) + OH (aq) Fe(OH) (s) b neerslag van zilverchloride: + Ag (aq) + Cl (aq) AgCl(s) c neerslag van zinkcarbonaat: Zn (aq) + CO (aq) ZnCO (s) d geen neerslagreactie. + e twee neerslagreacties: Ba (aq) + SO (aq) BaSO (s) en Al (aq) + OH (aq) Al(OH) (s)

7 14 a Tribune-ionen zijn natriumionen en chloride-ionen. b kaliumionen en nitraationen c natriumionen en sulfaationen d Alle ionen kijken toe want er vindt geen reactie plaats. e Er zijn geen tribune-ionen. 15 Lood(II)ionen en sulfaationen kunnen neerslaan: Pb (aq) + SO (aq) PbSO (s). Bariumionen en sulfaationen kunnen neerslaan: Ba (aq) + SO (aq) BaSO (s). + Lood(II)ionen en jodide-ionen kunnen neerslaan: Pb (aq) + I (aq) PbI (s) a een neerslag van koperhydroxide: Cu (aq) + OH (aq) Cu(OH) (s) b Het residu is het neerslag van koperhydroxide. c Koperhydroxide is blauw van kleur. d Het filtraat bestaat uit een oplossing van natriumionen, chloride-ionen en hydroxide-ionen (want je hebt een overmaat natronloog gebruikt). e Kleurloze oplossing want geen van de ionen heeft een kleur a een neerslag van magnesiumfluoride: Mg (aq) + F (aq) MgF (s) b Het residu is het neerslag van magnesiumfluoride. c kaliumionen en nitraationen. d Verdeel het filtraat over twee reageerbuizen. Voeg aan de ene buis een kaliumfluoride-oplossing toe: bij neerslag heb je een overmaat van de magnesiumnitraatoplossing aangetoond. Zo niet, voeg dan aan de tweede buis een magnesiumnitraatoplossing toe: bij neerslag heb je een overmaat kaliumfluoride-oplossing aangetoond. +18 a oplossen van kaliumdichromaat: K Cr O (s) K (aq) + Cr O (aq) 7 7 oplossen van ijzer(iii)nitraat: Fe(NO ) (s) Fe (aq) + NO (aq) oplossen van kaliumnitraat: KNO (s) K (aq) + NO (aq) b Kaliumnitraatoplossing is kleurloos, dus kaliumionen en nitraationen hebben geen kleur in oplossing. Dan moet het dichromaation in de kaliumdichromaatoplossing voor de oranje kleur zorgen en het ijzer(iii)ion in de ijzer(iii)nitraatoplossing voor de gele kleur. Dit komt overeen met de kleuren in Binas tabel 65B. +19 a Het eiwit bevat zwavelverbindingen die vrijkomen, dus het gaat om verbindingen van ijzer en zwavel. b Volgens Binas tabel 65B is de groenige verbinding Fe S. + c neerslagreactie: Fe (aq) + S (aq) Fe S (s) 4 Toepassingen van neerslagreacties 0 Algemeen werkplan: voeg een oplossing van een zout aan de oplossing toe waarbij een neerslag ontstaat. Na afloop het neerslag verwijderen via filtratie. a Voeg bijvoorbeeld natronloog toe: neerslag van aluminiumhydroxide. + Reactie: Al (aq) + OH ( aq ) Al(OH) (s) b Voeg bijvoorbeeld kaliumjodide-oplossing toe: neerslag van kwik(ii)jodide en lood(ii)jodide. Reacties: + Hg (aq) + I (aq) + HgI (s) en Pb (aq) + I (aq) PbI (s) c Voeg bijvoorbeeld een magnesiumnitraatoplossing toe: neerslag van magnesiumfluoride. + Reactie: Mg (aq) + F (aq) MgF (s)

8 d Voeg bijvoorbeeld een natriumcarbonaatoplossing toe: neerslag van calciumcarbonaat en magnesiumcarbonaat. Reacties: Ca (aq) + CO (aq) CaCO (s) en Mg (aq) + CO (aq) MgCO (s) e Voeg bijvoorbeeld een koper(ii)sulfaatoplossing toe: neerslag van koper(ii)hydroxide en bariumsulfaat. + Reacties: Cu (aq) + OH (aq) Cu(OH) (s) en Ba (aq) + SO (aq) BaSO (s) 1 Algemeen werkplan: los een weinig van het onbekende zout op en voeg een zoutoplossing toe aan de onbekende zoutoplossing (keuze uit twee) waarbij slechts met één van beide een neerslagreactie optreedt. a Oplosvergelijkingen magnesiumchloride en bariumchloride: MgCl (s) Mg (aq) + Cl (aq) en BaCl (s) Ba (aq) + Cl (aq) Voeg bijvoorbeeld een natriumsulfaatoplossing toe: bij neerslag heb je bariumionen aangetoond, bij geen neerslag magnesiumionen. Reactie: Ba (aq) + SO (aq) BaSO (s) b Oplosvergelijkingen natriumsulfaat en natriumfosfaat: Na SO (s) Na (aq) + SO (aq) en Na PO (s) Na (aq) + PO (aq). Voeg bijvoorbeeld een aluminiumnitraatoplossing toe: bij neerslag heb je fosfaationen aangetoond, bij geen neerslag sulfaationen. Reactie: Al (aq) + PO (aq) AlPO (s). c Oplosvergelijking calciumnitraat: Ca(NO ) (s) Ca (aq) + NO (aq). Het lukt bij calciumfosfaat niet om de stof op te lossen. Dus bij niet oplossen heb je calciumfosfaat, bij wel oplossen heb je calciumnitraat. d Oplosvergelijkingen magnesiumbromide en calciumjodide: MgBr (s) Mg (aq) + Br (aq) en CaI (s) Ca (aq) + I (aq). Voeg bijvoorbeeld kalkwater toe: bij neerslag heb je magnesiumionen + aangetoond, bij geen neerslag calciumionen. Reactie: Mg (aq) + OH (aq) Mg(OH) (s) Barry heeft gelijk: zilverionen slaan niet alleen neer met chloride-ionen maar ook met carbonaationen. Dus Annette zal altijd een neerslag waarnemen. + Oplosvergelijkingen van bariumchloride, bariumnitraat en koper(ii)sulfaat zijn achtereenvolgens: BaCl (s) Ba (aq) + Cl (aq), Ba(NO ) (s) Ba (aq) + NO (aq) en CuSO (s) Cu (aq) + SO (aq) De koper(ii)sulfaatoplossing is blauw gekleurd, de andere twee oplossingen zijn kleurloos. Voeg aan beide overgebleven oplossingen een zilvernitraatoplossing toe: waar neerslag ontstaat heb je chloride-ionen aangetoond. Reactie: + Ag (aq) + Cl (aq) AgCl(s) +4 Los een beetje van het wellicht verontreinigde natriumchloride op. Oplosvergelijkingen: NaCl(s) Na (aq) + Cl (aq) en NaI(s) Na (aq) + I (aq). Voeg aan de oplossing een kwik(ii)chloride-oplossing toe. Als er een neerslag ontstaat is de natriumchloride + verontreinigd met natriumjodide. Reactie: Hg (aq) + I (aq) HgI (s) +5 a Maak een oplossing van bariumnitraat en een oplossing van natriumsulfaat. Oplosvergelijkingen: Ba(NO ) (s) Ba (aq) + NO (aq) en Na SO (s) Na (aq) + SO (aq). Voeg beide oplossingen bij elkaar: er ontstaat dan een neerslag van bariumsulfaat. Na filtreren heb je het vaste bariumsulfaat. Neerslagreactie: Ba (aq) + SO (aq) BaSO (s) b Maak een oplossing van bariumnitraat en een oplossing van natriumsulfaat. Oplosvergelijkingen: Ba(NO ) (s) Ba (aq) + NO (aq) en Na SO (s) Na (aq) + SO (aq). Voeg beide oplossingen bij elkaar: er ontstaat dan een neerslag van bariumsulfaat. Neerslagreactie: Ba (aq) + SO (aq) BaSO (s) Na filtreren damp je het filtraat in: dan krijg je vast natriumnitraat. Indampvergelijking: Na (aq) + NO (aq) NaNO (s)

9 5 Rekenen aan zoutoplossingen 6 a, g in 150,0 ml, dus,/0,150 = 15 g L -1 b 15 g per L. 1 L = 1000 g. Massapercentage = 15/ % = 1,5%. c 15 g NH 4 Cl = 15/5,49 = 0,9 mol L -1 7 a,0 g NaCl =,0/58,44 = 0,051 mol in 50 ml, dus 0,051/0,050 = 1,0 mol L -1 b 5,69 kg = 5690 g NaCl = 5690/58,44 = 97,4 mol in 8,5 m = 8500 dm, dus 97,4/8500 = 0,0115 mol L -1 = 1, mol L -1 c 170 ml = 0,170 L dus molariteit is 0,16/0,170 = 0,94 mol L a 0 ml 0,50 M bevat 0 0,50 = 10 mmol K PO 4, dus bevat de oplossing 0 mmol = 0,00 mol K + (aq). b 0 ml 0,50 M bevat 10 mmol K SO 4, dus bevat de oplossing 0 mmol = 0,00 mol K + (aq). c 0 ml 0,50 M bevat 10 mmolkcl, dus bevat de oplossing 10 mmol = 0,010 mol K + (aq). +9 1,0 L zoutoplossing = 1000 g. Hiervan is 0,90 % = 0,90/ = 9,0 g natriumchloride. 9,0 g NaCl = 9,0/58,44 = 0,15 mol. Dus de molariteit van NaCl is 0,15 mol L a barietwater b 0,16 M = 0,16 mol L -1 dus 0,16 171, = 7 g Ba(OH). 1,0 L = 1000 g. Massapercentage = 7/ % =,7%. c Voor 500 ml heb je 0,080 mol Ba(OH) nodig = 0, , = 14 g. d 0,16 mol Ba(OH) levert 0,16 mol Ba + (aq) en 0, mol OH - (aq) per L. Dus [Ba + ] = 0,16 M en [OH - ] = 0, M. +1 a Fe (aq) + PO (aq) Fe (PO ) (s) 4 4 b Voor de reactie was aanwezig 0 ml 0,16 M kaliumfosfaatoplossing en 10 ml 0,54 M ijzer(ii)chlorideoplossing. Dit bevat respectievelijk 0 0,16 =, mmol kaliumfosfaat en 10 0,54 = 5,4 mmol ijzer(ii)chloride., mmol K PO 4 bevat, mmol =, 10 - mol PO 4 - (aq) en 5,4 mmol FeCl bevat 5,4 mmol = 5, mol Fe + (aq). c Uit de neerslagreactie volgt dat mol Fe + (aq) reageert met mol PO 4 - (aq). Dan reageert 5,4 mmol Fe + (aq) met / 5,4 =,6 mmol PO 4 - (aq). Je hebt echter slechts, mmol PO 4 - (aq) dus de hoeveelheid Fe + (aq) is in overmaat aanwezig. d, mmol PO 4 - (aq) reageert tot 1,6 mmol Fe (PO 4 ). 1,6 mmol = 1,6 57,49 = 57 mg = 0,57 g. + a Ag (aq) + CO (aq) Ag CO (s) b 5,0 g zilvercarbonaat = 5,0/75,7 = 0,018 mol. Hiervoor nodig 0,06 mol Ag + (aq) en 0,018 mol CO - (aq). c Je hebt 1, M AgCH COO-oplossing dus nodig 0,06/1, = 0,00 L = 0 ml. Je hebt 1,8 M K CO -oplossing dus nodig 0,018/1,8 = 0,010 L = 10 ml.

10 6 Hydraten a Een zouthydraat is een zout dat kristalwater in zijn ionrooster heeft ingebouwd. b Kristalwater is het water dat door een zout in zijn ionrooster is ingebouwd. +4 a CoCl (s) + 6 HO(l) CoCl 6HO(s) b CoCl 6HO(s) Co (aq) + Cl (aq) c Massapercentage water = 6 18,0 100% 45,44%. 7,95 d 5,0 g = 5,0/7,95 =0,01 mol. Dit levert 0,01 mol Co + (aq) en 0,04 mol Cl - (aq) in 00 ml = 0,00 L.[Co + ] = 0,01/0,00 = 0,070 M en [Cl - ] = 0,04/0,00 = 0,14 M. +5 a natriumcarbonaatdecahydraat, magnesiumsulfaathexahydraat en magnesiumsulfaatheptahydraat b Verhit de stof en leid de vrijkomende damp na afkoelen over wit kopersulfaat. Als er kristalwater aanwezig is zal het witte kopersulfaat blauw kleuren. 6 a 450 g CaCl = 450/111,0 = 4,05 mol CaCl. Dit bindt 4,05 = 8,11 mol H O = 8,11 18,0 = 146 g water. b Zet twee identieke bakken vochtvreter naast elkaar. Weeg beide bakken. Leeg een van de twee bakken steeds als er water instaat. Weeg de bakken met water erin en vergelijk ze met elkaar. Ga na of de hoeveelheid water bij de steeds geleegde bak groter is dan bij de bak die niet geleegd wordt. Herhaal het experiment met twee identieke bakken en bepaal de totale hoeveelheid water die in beide bakken gebonden wordt. c Je hebt natriumionen, sulfaationen, calciumionen en chloride-ionen. Mogelijke dubbelzouten (drie ionsoorten) zijn: natriumcalciumsulfaat, formule Na Ca(SO 4 ), natriumcalciumchloride, NaCaCl, natriumchloridesulfaat, Na ClSO 4, en calciumchloridesulfaat, Ca Cl SO 4. 7 a PO 4 - b Magnesiumammoniumfosfaathexahydraat. c Het heeft kristalwater gebonden: in de formule staat X 6H O d Verhit struviet en leid de vrijkomende damp na afkoeling over wit kopersulfaat. Bij aanwezigheid van water zal het witte kopersulfaat blauw kleuren. e Er kunnen niet alleen negatieve ionen aanwezig zijn, er moeten ook positieve ionen aanwezig zijn want totaal is het elektrisch neutraal. f Mg (aq) + NH (aq) + PO (aq) + 6 H O(l) MgNH PO 6H O(s) g 5 ton struviet = g = /54,44 = 10 4 mol struviet, dus ook mol P. Dus dan ,97 = g P per 1500 m urine. Per L dan /1, = 0,4 g P er L urine. h Hard water want dat bevat veel kalk, dus veel calciumionen. i 4 4 Ca (aq) + PO (aq) Ca (PO ) (s)