Gemeentebestuur Spuiboulevard 300

Transcriptie

1 tp DORDRECHT Aan de gemeenteraad Gemeentebestuur Spuiboulevard GR DORDRECHT Datum 22 december 2009 Ons kenmerk LP/2009/ Begrotingsprogramma Werk en Scholing en -thema opgroeien en onderwijs Betreft visie en businessplan duurzaamheidsfabriek Samenvatting In 2011 verrijst op het Leerpark de "Duurzaamheidsfabriek", een toonaangevend, aansprekend, innovatief en technologisch centrum waar vernieuwende en intensieve samenwerking tussen bedrijfsleven en onderwijs op het gebied van duurzame ontwikkeling vorm krijgt. Door middel van deze publiek-private samenwerking werkt de Duurzaamheidsfabriek aan een optimalisatie en een vernieuwing van de kennisinfrastructuur (onderwijs en onderzoek) die nauw aansluit bij en meegroeit met de kennisbehoeften van het betrokken bedrijfsleven. In de visie en het businessplan is de duurzaamheidsfabriek verder uitgewerkt. Inmiddels heeft een aantal partijen (onderwijs en bedrijfsleven) de intentie uitgesproken actief te willen participeren in de Duurzaamheidsfabriek. Het te nemen realisatiebesluit zal naar verwachting in maart 2010 voorgelegd worden. Voorgesteld wordt dat de coöperatie Leerpark vooralsnog eigenaar wordt. Om de realisatie voor te bereiden wordt een krediet van , gevraagd. Tevens wordt de Raad voorgesteld de vrijgevallen BTW kosten vanuit het Sportgebouw ad 1,2 miljoen te reserveren voor de realisatie van de Duurzaamheidsfabriek. 1. Wat is de aanleiding? Duurzame ontwikkeling staat anno 2009 stevig op de agenda van Nederlandse overheden, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties. Er is een breed gevoel van urgentie ontstaan dat duurzame oplossingen nodig zijn om vraagstukken op het gebied van klimaatveranderingen, aantasting van ecosystemen en biodiversiteit op te lossen. Nieuwe bedrijfsfilosofieën als maatschappelijk verantwoord ondernemen en cradle to cradle geven invulling aan deze uitdaging. Ook de klimaatagenda's van de lokale overheden krijgen steeds duidelijker vorm. De gemeente Dordrecht heeft als einddoel te werken naar energieneutraliteit, zodat het totale energieverbruik in Dordrecht gelijk is aan de in de gemeente opgewekte duurzame energie, inclusief de eventuele import van duurzame energie. Concreet stelt de gemeente Dordrecht stelt zich tot doel om jaarlijks 3% te besparen en 5% duurzame energie op te wekken in 2012 en 50% duurzame energie in 2025 (Nota Energiebeleid Dordrecht, tranche ). Deze ambities zijn vastgelegd in een besluit van de gemeenteraad op 2 december De duurzaamheidsfabriek beoogt niet alleen een wezenlijke bijdrage te leveren aan de hiervoor omschreven maatschappelijke uitdagingen. Ook op economisch en educatief gebied kent de regio belangrijke opgaven die ten grondslag liggen aan de totstandkoming van de duurzaamheidsfabriek. Als "center of excellence" (Kennisinfrastructuur Mainport Rotterdam; deltaplan technologie) in duurzame ontwikkeling en educatie levert zij een belangrijke bijdrage aan het innovatief Pagina 1/7 Gedrukt op FSC Mixed Sources papier cert no. CU-CCX ROFnQn

2 vermogen van bedrijven en daarmee dus aan de regionale economische groei. In de huidige economisch turbulente tijd is het moeilijk te voorspellen in hoeverre de grote vraag naar hoger technisch geschoold personeel zal blijven bestaan op korte termijn, maar er is sprake van een structurele krapte. Bedrijfsleven in de regio geeft aan dat zij één op de drie vacatures willen vervullen met pas afgestudeerde mbo- en hbo'ers (Techniekbarometer Rijnmond 2008/2009, 31 maart 2009). De vraag naar hoger geschoold technisch personeel in duurzame ontwikkeling blijft zeker bestaan en zal naar verwachting ook stijgen. De vervangingsvraag in de periode na 2013 wordt nog altijd geschat op a werknemers. Door techniek te verbinden met duurzaamheid wordt een impuls gegeven aan aantrekkelijke technische/technologische en aan techniek gerelateerde opleidingen voor in het bijzonder de (innovatieve) maakindustrie. Deze ontwikkelingen sluiten ook goed aan op de in Dordrecht en Drechtsteden aanwezige grote populatie van deelnemers aan het beroepsonderwijs, nu en in de toekomst. Voor de visie en het businessplan wordt verwezen naar bijlage Wat willen we bereiken? Met de Duurzaamheidsfabriek wordt een aantrekkelijke en inspirerende leerwerkomgeving voor studenten én nascholende werknemers in duurzame (innovatieve) technologie. Het bedrijfsleven vervult in het centrum een deel van de onderwijstaak, een voorwaarde voor vestiging in Duurzaamheidsfabriek. Het bedrijfsleven kan op verschillende wijzen participeren waardoor een unieke kruisbestuiving ontstaat tussen de expertise van het bedrijfsleven en het elan van de jeugd. Naast de (beroeps)opleidingen mbo en hbo zullen ook scholieren van vmbo, havo en vwo een onderwijsprogramma in duurzame ontwikkeling kunnen volgen. Door middel van deze publiek-private samenwerking werkt de Duurzaamheidsfabriek aan een optimalisatie en een vernieuwing van de kennisinfrastructuur (onderwijs en onderzoek) die nauw aansluit bij en meegroeit met de kennisbehoeften van het betrokken bedrijfsleven. De verwachting is dat de Duurzaamheidsfabriek tevens een economische impuls levert aan de regionale economie wat betreft groei en innovatie, vooral in het midden- en kleinbedrijf. Bedrijven die betrokken zijn bij de Duurzaamheidsfabriek, stellen duurzaamheid centraal in hun bedrijfsfilosofie. Zij zijn actief met duurzame technologische ontwikkeling of verduurzaming van producten en processen in de werkvelden energietechniek, installatietechniek, meettechniek, werktuigbouw en ontwerp van hun producten en diensten. De partners uit het bedrijfsleven bouwen actief mee aan de inhoud en kwaliteit van het onderwijs. De Duurzaamheidsfabriek is tevens de centrale plaats voor ontmoeting en netwerken met andere bedrijven en kennisinstellingen. Ook kleinere bedrijven kunnen op efficiëntere en effectievere manier inhoud geven aan hun innovatievragen; ontwikkelvragen worden adresseerbaar. Voor de onderwijsinstellingen levert de Duurzaamheidsfabriek een belangrijke impuls om de aantrekkelijkheid van technische opleidingen (vooral in de maakindustrie) te vergroten. Door duurzaamheid in al haar aspecten centraal te stellen wordt werknemers van de toekomst geleerd dat het nemen van maatschappelijke verantwoordelijkheid van belang is. Door de verregaande samenwerking met het bedrijfsleven wordt het onderwijs in staat gesteld om nieuwe, op opdrachtgestuurd leren gerichte onderwijsvormen uit te werken. Pagina 2/7

3 Hierbij Ieren docenten en leerlingen/studenten duurzaam denken en handelen te ontwikkelen en interdisciplinair te ontwerpen zonder organisatorische schotten tussen vmbo, mbo en hbo. Er is een sterke binding tussen creatieve en technische aspecten (design) aan productieve opdrachten (maakhal). Echter niet alleen technische en creatieve opleidingen vinden elkaar in eenzelfde context van exploratief en opdrachtgestuurd leren, maar dit geldt ook voor ict-gerichte en economische opleidingen (business). Het maken en bouwen ontwikkelen van prototypen en het testen daarvan zijn vernieuwende activiteiten voor en door het onderwijs. De Duurzaamheidsfabriek daagt uit tot het vormgeven van competentiegericht onderwijs op het gebied van maatschappelijk verantwoord denken, functioneren in een integrale milieuarena en het analyseren van productieprocessen op duurzaamheid. 3. Wat gaan we daarvoor doen? Situering en fysieke gebouw De Duurzaamheidsfabriek zal worden gesitueerd bij de entree van het Leerpark, direct aan de afslag van de N3 en het toekomstige station van Randstadrail. De transparantie, de materialisatie, de uitstraling op de omgeving, de helderheid en de eenvoud maken het gebouw een icoon van het nieuwe leren en werken, een icoon van duurzaamheid. In het gebouw zal het unieke karakter van de Duurzaamheidsfabriek tot uit drukking komen. Het eerste schetsontwerp is gemaakt door de bekende architect Thomas Rau van wiens hand ook onder meer de Triodosbank en het gebouw van het Wereld Natuur Fonds is. In het programma van eisen wordt uiteraard nadrukkelijk gestuurd op een gebouw dat voldoet aan hoge milieudoelstellingen. Daarnaast is ook flexibiliteit een belangrijk kenmerk van dit gebouw zodat er in de exploitatie snel kan worden gereageerd op veranderingen in de markt. Dit alles moet bijdragen aan een inspirerende omgeving waar onderwijs en bedrijfsleven elkaar niet alleen ontmoeten, maar elkaar ook versterken. Om de mogelijkheden voor de uiteindelijke gebruikers zo groot mogelijk te houden zal het gebouw primair als casco worden ontwikkeld. Groeimodel De afgelopen maanden is in hoog tempo gewerkt aan de uitwerking van het inhoudelijke concept en van het gebouw en is de exploitatie en de financiering op hoofdlijnen uitgewerkt. Een aantal belangrijke partners heeft inmiddels toegezegd om vanaf het prille begin actief te gaan participeren in de Duurzaamheidsfabriek, wat voldoende basis geeft om in 2010 te gaan starten met de bouw. Voor de eerste gebruikers is het essentieel en zelfs voorwaardelijk dat zij in 2011 kunnen. Voordat het nieuwe techniek onderwijs in de Duurzaamheidsfabriek kan worden verzorgd, worden vanaf 2010 de onderwijsinhouden en -concepten in verbinding tussen alle actoren uitgewerkt en uitgetest. De curricula van de vmbo techniek uitstroomrichting en de huidige mbo-opleidingen technologie, iet, bouw en art&design worden als eerste aangepast op verantwoord ondernemen en duurzaamheid, waarbij voor het mbo de grenzen van mogelijkheden binnen de huidige kwalificatiestructuur worden benut starten met de uitvoering van hun programma's. Pagina 3/7

4 Het ligt in de planning om na de zomer van 2011 opent de Duurzaamheidsfabriek haar deuren voor de eerste groepen van innovatieve gebruikers. - NMI en Krohne (Xcalibur) Het Dordtse bedrijf Krohne Altometer en het Nederlands Meetinstituut (NMI) zullen de X-calibur als "Flow Center of Excellence" realiseren. De X-Calibur is een vereenvoudigde en op kleine schaal uitgevoerde versie van de Euroloop die op de Maasvlakte wordt gerealiseerd. Het is een test- en opleidingsomgeving voor het kalibreren van industriële gas- en olieflowmeters. - IWZH Installatie Werk Zuid-Holland (IWZH) heeft recent besloten niet zelf nieuw te bouwen maar haar intrek te nemen in de Duurzaamheidsfabriek. Zij zullen op 800 a 900 m 2 opleidingsfaciliteiten creëren voor de installateurs en procestechnologen van de toekomst waar naast traditionele meet- en schakeltechnieken de ictgestuurde technieken en het duurzaam integraal ontwerpen ingevuld gaat worden. - Deltametaal (SIOM) Deltametaal is in de regio Rijnmond en Drechtsteden een erkend leerbedrijf voor personeel in onder andere de metaal, techniek en logistiek en heeft opleidingsfaciliteiten op verschillende locaties. Gekoppeld aan de metaalopleidingsruimte van de VMBO scholen en het ROC in de maakhal van de duurzaamheidsfabriek heeft Deltametaal aangegeven een tiental leerlingplaatsen te willen invullen en daarmee te bekostigen. Deltametaal heeft het initiatief genomen tot het oprichten van het Samenwerkingsverband Instroom Opleiden Metaal (SIOM). Het oprichtingsbesluit wordt naar verwachting in december 2009 genomen. - Innovam en Amega De mobiliteitsbranche, die verenigd is in Innovam, wil samen Amega, een grote regionaal kennis- en opleidingscentrum in de automaotive sector, een demonstratieruimte invullen rondom het thema duurzame mobiliteit (auto, fiets, scooter). -HVC HVC is een nutsbedrijf op het gebied van afval en duurzame energie van 55 gemeenten in Noord-Holland, Flevoland, Zuid-Holland en Friesland. Als gemeentelijk samenwerkingsverband beoogt HVC bij te dragen aan de doelstellingen van de deelnemende overheden op het gebied van duurzaam afvalen energiebeheer. Zij is al vanaf het eerste moment betrokken bij de ontwikkelingen van de Duurzaamheidsfabriek. HVC wil (mede) een Fablab energie-efficiency en duurzame energie realiseren. Zij onderzoekt op dit moment de mogelijkheden. HVC zal het nieuw op te richten gemeentelijk energiebedrijf, dat ze samen met de gemeente Dordrecht wil realiseren, vestigen in de Duurzaamheidsfabriek. Ook zal HVC haar warmte- en koudeopslag-installatie (wko) op het Leerpark inzetten als Leerwerkbedrijf. De wko-installatie zorgt voor de warmte en koude van de huidige acht scholen, woningen, kantoren en brandweerkazerne op het Leerpark. Tevens zal HVC het beheer en onderhoud van de duurzame energie-installatie van de nieuwe duurzame kinderboerderij van het Natuur- en Milieueducatiecentrum Weizigt in Dordrecht inzetten. Het is een hout- Pagina 4/7

5 pelletketel gecombineerd met zonne-energie. HVC is eigenaar van deze installatie en heeft dit gerealiseerd als demonstratie- en leerproject. Misschien kan het aan te leggen warmtenet dat vanaf de afvalenergiecentrale in Dordrecht naar de N3 en de nieuwbouwlocaties in de binnenstad wordt geleid, onderdeel worden van het leerwerkbedrijf. Dit geldt ook voor de eventuele warmtelevering aan Dupont van de afvalenergie-installatie aan de Baanhoekweg. Tot slot zal HVC onderzoeken of er mogelijkheden zijn om een demo- en opleidingsomgeving kan worden vormgegeven op het gebied van duurzame energie: warmte- koudeinstallatie (geothermie) in combinatie met Xcaliber en/of een demonstratiemodel van een vergistingsinstallatie waarmee groen gas kan worden gemaakt. Dit zal mede afhangen van subsidiemogelijkheden. - Overige deelnemers In de duurzaamheidfabriek worden ook vergaderruimten, ontmoetingsruimten, presentatieruimten en kantoorachtige voorzieningen gerealiseerd. Hiervoor is in het verleden reeds concrete belangstelling uitgesproken door een aantal partijen en dienstverlenende bedrijven. Genoemd kunnen worden: Werkgevers Drechtsteden en ABN-bank, - Proeftuin Maritieme Innovatie Holland Marine Equipment en de Kennisalliantie werken samen in de ontwikkeling van de Proeftuin Maritieme Innovatie. Zij hebben aangegeven te willen programmeren in de Duurzaamheidsfabriek. Organisatie en eigenaarschap Onder leiding van de directeur Leerpark Ontwikkeling is een projectgroep actief vanuit bedrijfsleven en gemeente die zorg draagt voor de gehele uitvoering van het project. Strategische partners bij de totstandkoming van de Duurzaamheidsfabriek participeren in de ontwikkeling waarbij uiteindelijk eigenaarschap niet is uitgesloten. De Coöperatie Leerpark heeft besloten het voortouw te nemen in de ontwikkeling en realisatie, vooruitlopend op de resultaten van verdere verkenningen met betrekking tot het eigenaarschap. Voorgesteld wordt dat de coöperatie Leerparkvooralsnog eigenaar wordt van de door de projectontwikkelaar Proper Stok Heijmans te realiseren Duurzaamheidsfabriek. a. Inspraak en communicatie De betrokken partners uit het onderwijs en bedrijfsleven zijn actief betrokken bij de vormgeving en invulling van de duurzaamheidsfabriek. b. Vervolgtraject besluitvorming In het voorjaar van 2010 zal een definitief besluit worden gevraagd voor de uiteindelijke realisatie van de Duurzaamheidsfabriek op het Leerpark. 4. Wat mag het kosten? Verhuurbare ruimte en partners Voor de exploitatie van de Duurzaamheidsfabriek wordt op basis van de eerste schetsen van architect Rau uitgegaan van een verhuurbaar vloeroppervlak van m 2. Pagina 5/7

6 Een overzicht van potentiële huurders per december 2009 geeft het volgende overzicht. potentiële huurders IWZH Deltametaal* pvc Xcalibur HVC/gemeentelijk energiebedrijf Automotive IMC totaal hal in m 2 (hoogte) 800 (8m) 600 (8m) 600 (8m) 300 (16m) 2300 kantoor/onderwijs * De inbreng van Deltametaal loopt langs bijdragekosten in leerlingplaatsen. Deze zijn te vertalen inm 2. Hieruit blijkt dat op dit moment voor 50% van de verhuurbare ruimte zich al serieuze huurders hebben aangemeld. De vraag naar hal van 8 meter hoog ligt hoger (2.000 vs m 2 ) dan in het ontwerp mogelijk maakt, terwijl vraag naar hal van 16 meter gering is (300 m). Op dit moment wordt er met een aantal mogelijk geïnteresseerde grote partijen gesproken. De uitkomst van die gesprekken zal van invloed zijn op het uiteindelijk te realiseren aantal m 2 verhuurbaar vloer oppervlak. Subsidiemogelijkheden duurzaamheidsfabriek De duurzaamheidsfabriek sluit aan op de nationale beleidslijnen inzake thema's zoals duurzaamheid, onderwijsvernieuwing, kennisinfrastructuur, innovatie en ondernemerschap. Uit de rijksbegroting voor 2010 kan worden vastgesteld dat een significant gedeelte van de landelijke stimulering en subsidieprogramma's, juist op deze terreinen betrekking hebben. Met een gedetailleerd overzicht van toepasbare subsidieregelingen als uitgangspunt (hetgeen als bijlage is opgenomen bij het businessplan), zijn belangrijke stappen gezet om het verwerven van deze subsidiemogelijkheden zeker te stellen. Het gaat daarbij om de volgende aandachtspunten: De uiteindelijke inrichting van het financieringsmodel van de duurzaamheidsfabriek, de daarmee samenhangende eigendomspositie en de mate van duurzaamheid van het gebouw, hebben consequenties welke subsidiemogelijkheden inzetbaar zijn. Voor het benutten van subsidiemogelijkheden is vooral het verband tussen de investerings- en de exploitatiefase van belang. Reservering De komende maanden wordt inzake de duurzaamheidsfabriek het definitieve realisatiebesluit voorbereid, inclusief stichtingskostenraming en exploitatie-opzet. Vooruitlopend hierop wordt voorgesteld een deel van de middelen binnen de Strategische Investeringen voor het project Leerpark te reserveren voor de Duurzaamheidsfabriek, te weten 1,2 miljoen. Pagina 6/7

7 Datum Ons kenmerk 22 december 2009 LP/2009/ Momenteel vindt ook bij het ROC Da Vinci besluitvorming plaats over de omvang van de bijdragen in de investering en de exploitatie van de Duurzaamheidsfabriek. Voor de planvorming en de voorbereidingsfase wordt voorgesteld in te stemmen met een voorbereidingskrediet van , ten laste van SI-Leerpark. Het ROC da Vinci heeft inmiddels ook , beschikbaar gesteld als voorbereidingskrediet. 5. Fatale beslisdatum N.v.t. 6. Bij dit raadsvoorstel horen de volgende bijlagen: visie en businessplan Duurzaamheidsfabriek Leerpark Dordrecht (inclusief bijbehorende bijlagen). 7. Voorstel Wij stellen u voor: 1. kennis te nemen van de rapportage rondom de ontwikkeling van de Duurzaamheidsfabriek; 2. in te stemmen met het voorbereiden van het realisatiebesluit in (naar verwachting) maart 2010; 3. kennis te nemen van het feit dat de Coöperatie Leerpark vooralsnog eigenaar wordt van de te realiseren Duurzaamheidsfabriek; 4. in te stemmen met het reserveren van 1,2 miljoen binnen bestaande SI- Leerpark ten behoeve van dekking voorbereidingskosten en risicoafdekking voor de Duurzaamheidsfabriek; 5. een voorbereidingskrediet van , beschikbaar te stellen ten laste van SI-Leerpark (BWN ). Het college van Burgemeester en Wethouders van Dordrecht de secretaris A de burgemeester RJ.G. Bandell ontwerp besluit - Pagina 7/7