Preventie van werkdruk in de bouwsector. Werkgever

Transcriptie

1 Preventie van werkdruk in de bouwsector Werkgever

2 Inhoud Wat is werkdruk/stress? Waarom een preventiebeleid? Oorzaken van werkstress Signalen van een te hoge werkdruk herkennen Praktische aanpak Enkele veelvoorkomende knelpunten en mogelijke oplossingen 2

3 Wat is werkdruk/stress?

4 Wat is werkdruk/stress? Verschil werkdruk en werkstress Positieve stress = een uitdaging Negatieve stress = belasting een bedreiging een verstoord evenwicht tussen werkbelasting en draagkracht van de werknemer zowel onder- als overbelasting draagkracht 4

5 Wat is werkdruk/stress? Persoonlijke beleving van de werknemer Invloed van persoonlijkheid en sociale omgeving Geen individueel probleem! 5

6 Waarom een beleid voor de preventie van werkstress?

7 Waarom een beleid? Een reëel probleem in de bouwsector Gezondheidsproblemen en meer kans op fouten Een wettelijke verplichting Economische gevolgen Kortom: investeren in een preventiebeleid: een win-win situatie 7

8 Een reëel probleem Meest voorkomende stressoren: tijdsdruk, werktempo en hoeveelheid werk SERV: problematisch psychische vermoeidheid 31% hoge werkdruk 34,6% zelfstandigheid: 27,2% arbeidsomstandigheden: 33% leermogelijkheden: 20,5% onvoldoende steun: 14,9% 8

9 Een reëel probleem European Survey on working conditions Werktempo door externe vraag (klant, aannemer,...) strenger toezicht vanwege de chef Hinderlijke werkonderbrekingen aard van het werk vragen van klanten, collega s, chefs slechte planning 9

10 Gezondheidsproblemen en onveiligheid Fysieke en mentale belasting Motivatie en plezier in het werk Kans op fouten en zware ongevallen Gezondheidsproblemen: hart- en vaatziekten, maag- en darmklachten, infectieziekten, hoofdpijn, slapeloosheid, verstoorde concentratie, depressies, burnout, verminderd geheugen, emotionele spanningen, 10

11 Een wettelijke verplichting Pijler van de wet welzijn Deel van dynamisch risicobeheersingssysteem Medewerking en advies van: interne (en externe) dienst PBW comité PBW (of vakbondsafvaardiging) Informatie aan werknemers CAO nr

12 Economische gevolgen Te hoge werkdruk en stress Gevolgen voor: rendement werksfeer (conflicten, irritaties,...) ziekteverzuim dienstverlening en kwaliteit Meer fouten en kans op arbeidsongevallen 12

13 Preventiebeleid = Win-win situatie Meer baten dan kosten Meer welzijn en beter rendement 13

14 Oorzaken van werkstress

15 Oorzaken van werkstress Model van Karasek Arbeidseisen Regelmogelijkheden Sociale ondersteuning 15

16 Arbeidseisen zwaarte van het werk de hoeveelheid werk de fysieke belasting het werktempo de vereiste vaardigheden en concentratie Arbeidseisen Regelmogelijkheden Sociale ondersteuning 16

17 Regelmogelijkheden Arbeidseisen zelf werk kunnen organiseren zelf werkplek organiseren regelmogelijkheden inspraak bij beslissingen autonomie bij het indelen van de taken leermogelijkheden... Sociale ondersteuning 17

18 Sociale ondersteuning Arbeidseisen Regelmogelijkheden relatie met de leidinggevende(n) relatie met directe collega s overlegmogelijkheden hulp bij het sociale oplossen van problemen ondersteuning opvang bij problemen... 18

19 Conclusie Hoge werkdruk leidt niet noodzakelijk tot stressklachten Inspelen op de drie aspecten om stress te vermijden: beheersen van de taakeisen; bewaken en uitbouwen van de regelmogelijkheden versterken van de sociale ondersteuning. 19

20 Signalen van te hoge werkdruk herkennen

21 Vroegtijdig detecteren en aanpakken In het bedrijf meer ziekte hoger personeelsverloop veel overuren klachten productiviteit en dienstverlening dalen meer fouten/arbeidsongevallen grensoverschrijdend gedrag (pesten, geweld,...) 21

22 Vroegtijdig detecteren en aanpakken Bij (sommige) werknemers irritatie, agressief gedrag, conflicten klachten over vermoeidheid, hoofdpijn, pijn in rug, nek en schouders, slapeloosheid,... meer alcohol, roken neerslachtig zijn minder betrokkenheid/enthousiasme onzekerheid bij nemen van beslissingen... 22

23 Praktische aanpak van werkdruk en stress

24 Praktische aanpak Stap 1. Creëer een draagvlak Stap 5. Evalueer en stuur bij Stap 4. Voer de maatregelen uit Voorwaarde: integreer in globaal risicobeheersingssysteem Stap 2. Detecteer knelpunten en stel diagnose Stap 3. Inventariseer de risico s en denk na over mogelijke oplossingen 24

25 Stap 1. Creëer een draagvlak Project gedragen door de hele onderneming ; Top-down & bottom-up Informeren en opleiden hiërarchische lijn; Oprichten stuurgroep met vertegenwoordigers werknemers, werkgever, HR, interne dienst en eventueel externe deskundige bv externe dienst Speciale aandacht voor wijze van communiceren naar werknemers. 25

26 Stap 2. Dectecteer de knelpunten en stel de diagnose 1. beschikbare gegevens verzamelen (verslagen comité PBW, arbeidsongevallenstatistieken, verzuimcijfers, aantal overuren, personeelsverloop,...) 2. Objectieve en subjectieve stressoren checklist die kenmerken van het werk optekent (bv. TOMO) vragenlijsten die de perceptie van de deelnemers optekenen 26

27 Stap 3. Inventariseer de risico s & denk na over mogelijke oplossingen Inventaris van de gevaren en risico s in de onderneming; Maatregelen: gericht op de organisatie en rekening houden met preventiehiërarchie; 1. primaire preventie: stressoren voorkomen 2. secundaire preventie: schade beperken 3. tertiaire preventie: schade herstellen 27

28 Stap 4. Voer de maatregelen uit Actieplan: 4 principes: concreet, realistisch, begrensd in tijd en meetbaar Eventueel pilootproject Bijvoorbeeld in één afdeling Terugkoppelen naar betrokkenen Quick wins + maatregelen op langere termijn 28

29 Stap 5. Evalueer en stuur bij Belangrijke stap! Evalueren van efficiëntie actieplan, maatregelen Informatie over bij te sturen aspecten Bepalen van vervolgactiviteiten 29

30 30

31 Kritische succesfactoren Duurzame ondersteuning van management Goede voorbereiding/overzichtelijk Participatieve aanpak bij detecteren knelpunten (anonimiteit bij verzamelen data) Top-down aanpak om te sensibiliseren en maatregelen in te voeren Voorbeeldfunctie van sleutelfiguren Bijzondere aandacht aan midden- en lager kader Korte termijn én lange termijn Vergeet niet te communiceren! 31

32 Veelvoorkomende knelpunten en mogelijke oplossingen

33 Veelvoorkomende knelpunten en mogelijke oplossingen (1) geen duidelijke leiding en weinig feedback onveilige/oncomfortabele werkomstandigheden logistiek: onvoldoende materiaal/gereedschap geen duidelijk omlijnde competenties en gebrek aan opleidingsbeleid 33

34 Veelvoorkomende knelpunten en mogelijke oplossingen (2) hoog werktempo en weinig regelmogelijkheden (te) veel gespecialiseerde deeltaken onvoldoende inzicht en overzicht over het bouwproces lange verplaatsingen van en naar de werf slechte informatiedoorstroming & tegenstrijdige taakeisen 34

35 Hoog werktempo en weinig regelmogelijkheden Mogelijke gevolgen: fouten, stress, onveilige situaties, ziekte Aanbeveling: voldoende autonomie en ruimte om problemen op te lossen werkvoorbereiding verantwoordelijke volgt op overleg en contactmogelijkheden haalbare planning in fases buffers voor onvoorziene omstandigheden voldoende opleiding en training bij nieuwe technieken 35

36 (Te) veel gespecialiseerde deeltaken Mogelijke gevolgen: weinig uitdaging, lage betrokkenheid, piekbelasting door opgelegd werktempo, weinig regel- en leermogelijkheden Aanbeveling: taakroulatie taakverbreding taakverrijking stimuleer creativiteit delegeer ook regelende taken zelfstandige teams (afwerken van een volledig (deel)product) 36

37 Onvoldoende inzicht en overzicht over het bouwproces Mogelijke gevolgen: lage betrokkenheid, alleen verantwoordelijk voor eigen taak, fouten, piekmomenten, verloren momenten, verlies aan voeling met de praktijk Aanbeveling: voorbereiding: volledig bouwproces op papier cruciale contactmomenten bepalen regelmatige toolboxmeetings individuele prestaties koppelen aan prestaties ploeg (zelfstandige bouwteams) projectleider, schakel tussen verschillende afdelingen, aannemer, architect 37

38 Lange verplaatsingen van en naar het werk Mogelijke gevolgen: stress, vermoeidheid, meer kans op verkeersongevallen, hoge verplaatsingskosten, tijdverlies,... Aanbeveling: rekening houden met de woonplaats van de werknemer bij het toewijzen van de werf werkuren aanpassen bij werven op een grote afstand collectief vervoer 38

39 Slechte informatiedoorstroming tegenstrijdige taakeisen Mogelijke gevolgen: wachttijden, onduidelijkheid/onzekerheid over de taken, dubbel werk, verloren gaan van wijzigingen, onvoldoende ondersteuning,... Aanbeveling: periodiek werkoverleg tussen afdelingen multidisciplinaire projectevaluaties voldoende contactmogelijkheden communiceer volgens vastomlijnd patroon en gebruik steeds zelfde informatiekanalen goede planning duidelijk leiderschap 39

40 Geen duidelijke leiding en weinig feedback Mogelijke gevolgen: onduidelijke taakeisen, misverstanden/conflicten, onzekerheid wiens bevelen op te volgen,... Aanbeveling: bepaal een duidelijke hiërarchie laat opdrachten telkens centraal binnenkomen bv. contactpersoon geef duidelijke instructies volg de activiteiten op de vloer op leg manier van beoordelen op voorhand vast geef de medewerkers duidelijke feedback koppel resultaten terug voorzie voldoende overlegmogelijkheden 40

41 Onveilige/oncomfortabele werkomstandigheden Mogelijke oorzaken/gevolgen: moeilijke werkhoudingen rugklachten werken op hoogte vallen gebruik van machines snijwonden,... gevaarlijke producten dermatosen, vergiftiging onaangepaste omgevingsfactoren (lawaai, klimaat, verlichting) gehoorverlies, vermoeide ogen, verblinding, uitdroging,... Aanbeveling: veiligheids- en gezondheidsplan respecteren persoonlijke beschermingmiddelen/beschermende kledij tegen temperatuurschommelingen veilig en ergonomisch materieel orde en netheid training in het ergonomisch manueel hanteren van lasten aanpassing uurroosters (warm weer) sociale voorzieningen... 41

42 Logistiek: onvoldoende materiaal/gereedschap Tekort aan materiaal, te late of verkeerde levering,... Mogelijke gevolgen: vertraging van de werken, niet kunnen werken, verhoging van de werkdruk,... Aanbeveling: duidelijke planning van welke materialen, gereedschappen en machines er nodig zijn waar en wanneer verantwoordelijke opvolging controle materiaal bij levering kleine buffervoorraad vaste opbergplaats gereedschap 42

43 Geen omlijnde competenties en gebrek aan een opleidingsbeleid Mogelijke gevolgen: aanwerving verkeerde kandidaten, leidinggevenden zijn voortdurend bezig met onvoorziene taken, werknemer kan mogelijkheden niet verder uitbouwen,... Aanbeveling: competentieprofiel per functie passend loopbaanbeleid interne/externe training peter/meter aanstellen voor onervaren medewerkers 43