Infosessie mediation/stress en zelfzorg

Transcriptie

1 Infosessie mediation/stress en zelfzorg Omgaan met stress op de werkvloer Dienst psychosociaal welzijn BRUGGE: 050/ HERENTALS: 014/

2 Inhoudstafel 1. Een aantal cijfers 2. Motieven 3. Inzicht in het fenomeen stress 4. Voorkomen van stress op de werkvloer (primaire en secundaire preventie) 5. Wat als het toch mis loopt (tertiaire preventie)

3 Cijfers Werkbaarheidsmonitor 3

4 1. Cijfers

5

6

7

8

9 2. Motieven Sociale motieven Afhankelijk van organisatie Zorg en aandacht voor medewerkers Economische motieven Stress op de werkvloer brengt directe en indirecte kosten met zich mee Wettelijke motieven Welzijnswet en bijhorende KB CAO nr. 72 van 30/3/1999 CAO nr.104

10 3. Inzicht i/h fenomeen stress Er wordt heel wat onzin verteld en geschreven over stress. Een juister beeld van stress helpt je om het probleem aan te pakken.

11 3.1. Definitie Stress = een onevenwicht tussen draaglast en draagkracht Dit onevenwicht ervaren wij als bedreigend

12 3.2. Gevolgen voor het individu Verstoorde balans draagkracht/draaglast kan leiden tot Mentale belasting Spanningsklachten en overspanning Burn-out Depressie

13 3.2. Gevolgen voor het individu: burnout Langdurig proces waarbij iemand volledig vastgelopen is (eindstadium) Bij mensen die zeer gemotiveerd zijn, persoonlijk betrokken => teleurstellingen Een extreme reactie op emotioneel veeleisend werk waarbij de werknemer emotioneel uitgeput raakt Combinatie werkvlak + draagkracht Valkuil om impact werk te minimaliseren

14 3.2. Gevolgen voor het individu: burnout Kenmerken: Uitputting: uitputting van emotionele middelen. Gekarakteriseerd door mentale, emotionele en fysieke moeheid Cynisme (depersonalisatie): ontwikkeling van onpersoonlijke, negatieve, niet sympathieke attituden ten opzichte van de werkomgeving, klant of de dienst Gevoelens van lage persoonlijke bekwaamheid

15 3.2. Gevolgen voor het individu: depressie Resultaat van verschillende oorzaken Kenmerken: sombere stemming, gebrek aan energie, niet meer kunnen genieten negatieve kijk Niet: tijdelijke neerslachtigheid/ spanning, wel: ernstige en langdurige verandering in stemming en gedrag Heeft betrekking op alle levensdomeinen

16 3.3. Oorzaken Bij de meeste onder ons heeft stress meer dan één oorzaak. Vaak gaat het om een combinatie van elementen. Het is niet altijd even gemakkelijk uit te maken waarom sommige mensen in een bepaalde periode stress krijgen en andere niet.

17 3.3. Oorzaken A. Factoren in de persoon B. Factoren in de situatie Situatie op het werk Situatie in de privé

18 A. Factoren in de persoon Manier van kijken Hanteringsmogelijkheden Persoonlijkheidskenmerken

19 B. Factoren in situatie: privé Hebben een invloed op de stressweerbaarheidsgrens Maken dat de emmer bijna vol is als je vertrekt naar het werk Bij het opmaken van de balans: hou rekening met factoren uit het werk en de privé. Vb. puberende kinderen, ruzie met partner, huishouden, verlies, gezondheid

20 B. Factoren in situatie: werk Psychosociale risico s op het werk: De kans dat een of meerdere werknemers psychische schade ondervinden die al dan niet kan gepaard gaan met lichamelijke schade, ten gevolge van een blootstelling aan de elementen van de arbeidsorganisatie de arbeidsinhoud de arbeidsvoorwaarden de arbeidsomstandigheden de interpersoonlijke relaties op het werk waarop de werkgever een impact heeft en die objectief een gevaar inhouden.

21 B. Factoren in situatie: werk Risicoanalyse De werkgever identificeert de situaties die aanleiding kunnen geven tot psychosociale risico s op het werk. Hij houdt inzonderheid rekening met de situaties die aanleiding kunnen geven tot stress of burn-out veroorzaakt door het werk of tot schade aan de gezondheid die voortvloeit uit conflicten verbonden aan het werk of uit geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk. Geen doel op zich, wel middel om preventiemaatregelen te kunnen treffen met het oog op de beheersing van de risico s

22 B. Factoren in situatie: werk Risicoanalyse Risico s bepalen en evalueren rekening houdend met: Arbeidsorganisatie Arbeidsinhoud Arbeidsvoorwaarden Arbeidsomstandigheden De interpersoonlijke relaties op het werk Contact met derden en feitenregister Uitgevoerd door WG in samenwerking met de medewerkers PAPS betrekken wanneer complexiteit van de analyse het vereist WG treft de passende preventiemaatregelen om psychosociale risico s te voorkomen (voor zover impact op het gevaar)

23 B. Factoren in situatie: werk Arbeidsorganisatie: Structuur Samenwerking tussen diensten Procedures Algemene beleid Communicatie

24 B. Factoren in situatie: werk Arbeidsinhoud Aard van het werk Taakduidelijkheid Complexiteit Variatie Belasting (emotioneel, psychisch, fysiek)

25 B. Factoren in situatie: werk Arbeidsinhoud Hoge taakeisen: - Emotioneel - Cognitief - Fysiek Ongunstige uitkomsten: - Burnout - Absenteïsme - Geïrriteerdheid - Overspanning - Frustratie - Regelmogelijkheden Sociale steun

26 B. Factoren in situatie: werk Arbeidsvoorwaarden Uurrooster en arbeidsduur Opleidingsmogelijkheden Verloning Loopbaanmogelijkheden Evaluatieprocedures

27 B. Factoren in situatie: werk Arbeidsomstandigheden Inrichting van de arbeidsplaatsen Arbeidsmiddelen Omgevingsfactoren Werkhoudingen

28 B. Factoren in situatie: werk Arbeidsverhoudingen Relaties tussen collega s en leidinggevenden Relaties met derden Relaties tussen groepen Communicatie Ondersteuning

29 3.4. Stressbeheersing Mogelijkheden bij stress: Draaglast beperken Draagkracht vergroten

30 4. Psychosociaal preventiebeleid 1. Primaire preventie Voorkomen van risico s en problemen 2. Secundaire preventie Vroegtijdig opsporen van problemen om schade te voorkomen 3. Tertiaire preventie Schade beperken

31 4.1. Primaire preventie Primaire interventies zijn per definitie proactief en gericht op het verkleinen van de kans op stress op het werk. Hiertoe behoren bijvoorbeeld beleid en plannen van aanpak gericht op het bestrijden van stress op de werkvloer en het herinrichten van de psychosociale werkomgeving.

32 4,1 Primaire preventie Wat kan je als organisatie doen? Draagkracht verhogen Belang sociale steun (cf. karasek) benutten: Erkenning van LG (vb. bij werkdruk) Intervisie ( gedeelde smart is halve smart ) Informele contacten bevorderen Teamactiviteiten (informeel of formeel vb. opleiding) Recuperatiemomenten: Pauzes optimaal benutten Actieve ontspanning bevorderen (vb. wandeling) Gezonde voeding bevorderen (fruit, thee ) Humor 32

33 4,1 Primaire preventie Wat kan je als organisatie doen? Draaglast beperken Oorzaken binnen het werk elimineren (risicoanalyse!) Bijvoorbeeld: Systeem om werkdruk op te volgen Evalueren efficiëntie administratieve flow Communicatiebeleid (vb. tussen diensten, verticale comm.) Voldoende en kwaliteitsvolle werkmiddelen voorzien (vb. informatica) Ergonomische werkmiddelen Thuiswerk/flextijden = op maat van de organisatie 33

34 4.1. Primaire preventie Waarin kan Provikmo u ondersteunen? Projectbegeleiding van een stressbeleid/welzijnsbeleid op maat van uw organisatie Volledige trajectbegeleiding Ondersteuning in onderdelen van het beleid (vb. afname risicoanalyse)

35 4,1 Primaire preventie Uitwerken van een stress beleid/welzijnsbeleid 1) Engagement management 2) Werkgroep oprichten 3) Situatie in kaart brengen: meten is weten 4) Opmaken visietekst 5) Uitwerking beleidsplan 6) Implementeren beleid 7) Evaluatie en bijsturing

36 Uitwerken van een stress beleid/welzijnsbeleid Stap 1 en 2 : Belangrijke partners Belangrijke partners binnen het verhaal: Directie Personeelsdienst Preventiedienst: interne PA, PAPS, AG Hiërarchische lijn Vertegenwoordigers van de werknemers Vertrouwenspersonen Eventueel andere specialisten

37 Uitwerken van een stress beleid/welzijnsbeleid Stap 3: Situatie in kaart brengen risicoanalyse psychosociaal welzijn Individuele gesprekken Participatieve werkgroep Tevredenheidsenquête (MIOS) Andere informatiebronnen: Turnover/absenteïsmecijfers Exitgesprekken Verzuimgesprekken Functioneringsgesprekken Arbeidsgeneesheer Psychosociale interventies Feitenregister

38 Uitwerken van een stress beleid/welzijnsbeleid Stap 4: Opmaken visietekst Basis voor het beleidsplan/protocol. D.m.v. een beleidsverklaring wordt het stress/welzijnsbeleid in de bredere context v/d bedrijfsstrategie & personeelszorg geplaatst. Beleidsverklaring zorgt voor betrokkenheid & draagvlak. Starschot voor de implementatie van het beleid. Elementen: doelstellingen, motieven,

39 Uitwerken van een stress beleid/welzijnsbeleid Stap 5: Uitwerking beleidsplan Preventiemaatregelen bepalen op elk niveau: Organisatieniveau Team niveau Individueel niveau Vb. door middel van brainstormsessies

40 Uitwerken van een stress beleid/welzijnsbeleid Stap 6: Implementatie beleid Communicatiestrategie Informeren en opleiden leidinggevenden Informeren en opleiden werknemers

41 Uitwerken van een stress beleid/welzijnsbeleid Stap 7: Evaluatie en bijsturing Kwaliteit van project aantonen Project verbeteren Toetsing van het uitgewerkte beleid via opvolging van kengetallen en kwalitatieve elementen Nagaan of beleid verankerd is in bedrijf

42 4.2. Secundaire preventie Secundaire interventies zijn tijdige reacties gericht op de ontwikkeling van vaardigheden van werknemers om met psychosociale risico s om te gaan. Interventies bij stress kunnen bijvoorbeeld trainingen, personeelsenquêtes of conflictoplossingen zijn.

43 4.2. Secundaire preventie Wat kan de organisatie zelf doen: Alert zijn voor signalen van overbelasting Ken je medewerkers Pols expliciet naar spanningsvolle situatie Proactief i.p.v. reactief Medewerkers informeren over stress en zelfzorg Benut informatiebronnen: Verzuimgesprekken, exitgesprekken, functioneringsgesprekken

44 4.2. Secundaire preventie Waarin kan Provikmo u ondersteunen: Opleiding stress en zelfzorg voor teams (herkennen van stress, omgaan met stress en spanningen, ) Opleiding stress en zelfzorg voor leidinggevenden (herkennen van alarmsymptomen, ontstressend reageren)

45 5. Tertiaire maatregelen Tertiaire interventies zijn gericht op het beperken en herstellen van schade als gevolg van stress op het werk. Daartoe behoren bijvoorbeeld bedrijfsovereenkomsten, maar ook nazorg, counseling en therapie.

46 5.1. Tertiaire preventie Wat kan de organisatie zelf doen: Eerste opvang bieden Leidinggevende, vertrouwenspersoon Coaching aanbieden Tijdig doorverwijzen Re-integratie faciliteren Op niveau van de job, de persoon zelf en het team

47 5.3. Tertiaire preventie Waarin kan Provikmo jullie ondersteunen: Groepsbegeleidingen of interventies naar aanleiding van de risicoanalyse. Het opvangen en bijstaan van werknemers met stressproblematiek klinische begeleiding Nagaan of verdere doorverwijzing noodzakelijk is Werken aan de draaglast/draagkracht => interventies met HL, personeelsdienst, directie, eventueel coaching.

48 Vragen? 48

49 Team psychosociaal welzijn BRUGGE: 050/ HERENTALS: 014/