Naar EER EN Geweten. naar een aanpak van eergerelateerd geweld in en om de school. beleidsnotitie

Transcriptie

1 Naar EER EN Geweten naar een aanpak van eergerelateerd geweld in en om de school beleidsnotitie

2 NAAR EER EN GEWETEN Naar een aanpak van eergerelateerd geweld in en om de school BELEIDSNOTA Uitgave november 2008 Auteurs G.J. Philips (Albeda College) J. Goedee (Inflecto) A. Rijkers (Inflecto) Beleidsnotitie Naar Eer en Geweten ` pagina 1 van 75

3 INHOUDSOPGAVE SAMENVATTING INLEIDING LEESWIJZER DOELSTELLING VAN DE PILOT AANBEVELINGEN VOOR EEN PLAN VAN AANPAK STAP 0: VOORBEREIDING STAP 1: RICHTEN STAP 2: INRICHTEN STAP 3: VERRICHTEN STAP 4: EVALUEREN PLAN VAN AANPAK STAP 0: VOORBEREIDING STAP 1: RICHTEN STAP 2: INRICHTEN STAP 3: VERRICHTEN STAP 4: EVALUEREN PRODUCTEN VISIEDOCUMENT INTENTIEVERKLARING SAMENWERKINGSOVEREENKOMST PROGRAMMA-EISEN PROJECTPLAN COMPETENTIEPROFIEL PROGRAMMAMANAGER COMMUNICATIEPLAN STARTCONFERENTIE (KICK-OFF) NULMETING EN MONITORING SCHOLING OVER EERGERELATEERD GEWELD TRAINING VOOR 1STE LIJNS MEDEWERKERS TRAINING 2DE LIJNS MEDEWERKERS DEELNEMERSBIJEENKOMSTEN OUDERPARTICIPATIE (PAOO) FLYER VOOR ALLE MEDEWERKERS VAN DE ONDERWIJSINSTELLING FLYER VOOR DEELNEMERS WEERBAARHEIDSTRAINING: KLEINSCHALIGE GROEPSBIJEENKOMSTEN WEERBAARHEIDSTRAINING: INDIVIDUEEL HANDLEIDING OMGAAN MET EERGERELATEERDE ISSUES PORTRETTENBOEKJE BOEKJE ZORG EN VEILIGHEID DOCUMENTATIE LITERATUUR COLOFON VERANTWOORDING DOCUMENTATIE INTERVIEWS OBSERVATIES...58 BIJLAGE 1: SAMENVATTING...60 Beleidsnotitie Naar Eer en Geweten ` pagina 2 van 75

4 BIJLAGE 2: ALBEDA COLLEGE CONTEXT VAN HET SCHOLENPROJECT INHOUDELIJKE RESULTATEN Opdrachtdefinitie van het scholenproject Producten PROCESMATIGE KENMERKEN Doelstelling en werkwijze Projecteigenaar Projectorganisatie Financiering BEVINDINGEN CONCLUSIES...69 BIJLAGE 3: ROC VAN TWENTE CONTEXT VAN HET SCHOLENPROJECT Achtergrond INHOUDELIJKE RESULTATEN Opdrachtdefinitie van het scholenproject Producten Procesmatige kenmerken Doelstelling en werkwijze Projectorganisatie Financiering BEVINDINGEN CONCLUSIES...75 Beleidsnotitie Naar Eer en Geweten ` pagina 3 van 75

5 Samenvatting Schoolinstellingen hebben een belangrijke signaalfunctie rondom tal van maatschappelijke thema s. één van die thema s is eergerelateerd geweld. Het Albeda College in Rotterdam en het ROC van Twente hebben gezamenlijk het initiatief genomen om het thema eergerelateerd geweld binnen hun organisaties vorm te geven (het scholenproject ). Eén van de doelstellingen van het scholenproject is om aanbevelingen te doen ten behoeve van de overdraagbaarheid van de aanpak van eergerelateerd geweld binnen andere scholen. In de beleidsnota Naar Eer en Geweten wordt omschreven welke zaken voor scholen van belang zijn voor de implementatie van een effectieve aanpak van eergerelateerd geweld binnen de eigen organisatie. Er is een aanpak van eergerelateerd geweld binnen scholen beschreven, waarbij er voor de implementatie gekozen is voor een bedrijfskundige en projectmatige benadering. De beleidsnota bestaat uit drie delen: Het eerste deel is een beschrijving van de doelstellingen van de pilot Eergerelateerd geweld in en om de school zoals die binnen het Albeda College Rotterdam en het ROC van Twente is uitgevoerd. In het tweede deel worden aanbevelingen gedaan voor de implementatie van het scholenproject binnen andere scholen. Het derde deel is een Plan van Aanpak voor de implementatie van het scholenproject binnen andere schoolinstellingen. DEEL 1 Doelstellingen pilot Het scholenproject Eergerelateerd geweld in en om de school heeft enerzijds beoogd om kennis en inzicht over eergerelateerd geweld te ontwikkelen, en anderzijds om een dissemineerbare aanpak te formuleren gericht op de vroegsignalering en het doorverwijzen van eergerelateerd geweld op scholen. Op basis van de verschillende ervaringen met het scholenproject tijdens de pilot worden er aanbevelingen gedaan die gericht zijn op de verspreiding van een aanpak van eergerelateerd geweld op andere scholen. Het plan van aanpak is mede gebaseerd op deze aanbevelingen. DEEL 2 Aanbevelingen voor een plan van aanpak Mede op basis van de bevindingen van de scholenprojecten binnen het Albeda College en het ROC van Twente zijn aanbevelingen gedaan voor de implementatie van het scholenproject binnen andere scholen. De ketenaanpak zoals beschreven in het boek (Ont)keten: implementeren van werken in ketens (Goedee en Entken, 2008) vormt het referentiekader voor deze aanbevelingen. Beleidsnotitie Naar Eer en Geweten ` pagina 4 van 75

6 Aanbeveling 1: Ontwikkel een aanpak van Eergerelateerd geweld binnen de school op basis van vijf achtereenvolgende implementatiestappen: voorbereiding (stap 0) richten (stap 1) inrichten (stap 2) verrichten (stap 3) evalueren (stap 4) Aanbeveling 2: Voor een goed verloop van het implementatieproces zijn zowel de inhoud als het proces van het scholenproject van belang. Het is daarom aan te bevelen om binnen het traject functionarissen te betrekken die voldoende professionele distantie kunnen betrachten, zodat het proces (de implementatie) niet ten koste gaat van de inhoud (bijvoorbeeld casuïstiek), en vice versa. Aanbeveling 3: De werkwijze van de school op hoofdlijnen kan expliciet worden beschreven in termen van; 1. vroegtijdig signaleren door de eerste lijn, 2. doorverwijzen naar de tweede lijn, en 3. doorverwijzen naar de lokale (keten)aanpak Aanbeveling 4: Er kan gebruikt gemaakt worden van de ontwikkelde producten van de pilotscholen (Albeda College en ROC van Twente). Deze producten dienen als voorbeeld en zullen aangepast moeten worden aan de lokale context. DEEL 3 Plan van Aanpak Op basis van de aanbevelingen voor de implementatie van een aanpak van eergerelateerd geweld, kan door de school een plan van aanpak worden ontwikkeld. Het plan van aanpak in deze beleidsnota kan als voorbeeld dienen om een project erezaken (en/of een ander thema) te implementeren. De referentieaanpak bestaat uit vijf achtereenvolgende stappen (fases): voorbereiding richten inrichten verrichten evaluatie Bij iedere fase in het Plan van Aanpak is aangegeven welke activiteiten, resultaten en producten van toepassing zijn. Beleidsnotitie Naar Eer en Geweten ` pagina 5 van 75

7 1. Inleiding Eén van onze docenten werd in zijn klas geconfronteerd met een erezaak met dodelijke afloop. De leerlingen uit de klas werden op de hoogte gesteld en de school maatschappelijke werker werd hierbij ingeschakeld. Tijdens de klassikale bijeenkomst reageerde de medeleerlingen extreem emotioneel. De docent en de maatschappelijk werker zijn hier dieper op ingegaan. Wat bleek meer dan de helft van de leerlingen uit die klas wordt thuis regelmatig geconfronteerd met (huiselijk) geweld. (Bron: respondent) Schoolinstellingen hebben een belangrijke signaalfunctie rondom tal van maatschappelijke thema s. Eén van die thema s is eergerelateerd geweld. Eergerelateerd geweld is een vraagstuk dat steeds meer de aandacht van maatschappelijke instellingen verdient. Docenten en hun collega s op scholen hebben intensief contact met mogelijke slachtoffers, en hebben om die reden een belangrijke taak om eergerelateerd geweld te signaleren. Enerzijds leveren zij daarmee een bijdrage aan de aanpak van een maatschappelijk thema, anderzijds draagt signalering in en om de school en een doorverwijzing naar een effectieve aanpak van dit thema eraan bij dat deelnemers niet vroegtijdig de school verlaten, en dat zij hun opleiding voltooien. Het Albeda College in Rotterdam en het ROC van Twente hebben gezamenlijk het initiatief genomen om het thema eergerelateerd geweld binnen hun organisaties vorm te geven. In 2007 is het project eergerelateerd geweld in en om de school gestart. Beide scholen hebben kennis over het thema opgedaan en producten ontwikkeld ten behoeve van de implementatie van een aanpak van eergerelateerd geweld binnen schoolinstellingen. Een van de doelstellingen van het project is om aanbevelingen te doen ten behoeve van de overdraagbaarheid van de aanpak en de producten binnen andere scholen. In deze beleidsnota wordt omschreven welke zaken voor scholen van belang zijn voor een effectieve implementatie van een aanpak van eergerelateerd geweld binnen de eigen organisatie. In deze beleidsnota is een aanpak van eergerelateerd geweld binnen scholen beschreven, waarbij er voor de implementatie gekozen is voor een bedrijfskundige en projectmatige benadering. De uitgangspunten hiervan zijn dat alle activiteiten worden gericht op de (belangen en wensen van) de eindklant, en dat alle betrokkenen (binnen én buiten de schoolinstelling) onderling concrete resultaatgerichte afspraken maken om aan de klantvraag te kunnen voldoen. Deze aanpak wijkt wezenlijk af van de gebruikelijke manier waarop soortgelijke (maatschappelijke) thema s binnen de onderwijs sector tot voor kort werden benaderd. Het bedrijfskundige kader dat voor de aanbevelingen en het plan van aanpak wordt gehanteerd stelt scholen in staat om op een systematische manier een invulling te geven aan een aanpak van het thema eergerelateerd geweld, dat naadloos aansluit op de specifieke context van de school. Een projectmatige benadering zorgt ervoor dat het thema op een juiste manier wordt ingebed in het beleid Zorg en Sociale Veiligheid van de school. Op deze wijze krijgt het project en het onderwerp eergerelateerd geweld in voldoende mate de aandacht van alle betrokkenen zowel binnen als buiten de school. De manier waarop door onderwijsinstellingen invulling wordt gegeven aan de aanpak van maatschappelijke thema s als eergerelateerd geweld, is sterk afhankelijk van de lokale context van de betrokken organisaties. De implementatie volgens het Plan van Aanpak dat in deze beleidsnota is opgenomen, zal dan ook binnen iedere school een andere uitwerking hebben. Voorop wordt gesteld dat het plan van aanpak voor de implementatie van het scholenproject Beleidsnotitie Naar Eer en Geweten ` pagina 6 van 75

8 vraagt om een programmamanager met het vermogen om de vertaling te maken van de aanbevelingen voor een projectaanpak, naar een contextspecifieke benadering van het maatschappelijke vraagstuk eergerelateerd geweld. Het onderwerp eergerelateerd geweld vraagt om een zorgvuldige aanpak door betrokkenen binnen en buiten de schoolinstelling. In deze beleidsnota wordt er ruim aandacht besteed aan de procesmatige aspecten van het ontwikkelen van een aanpak van eergerelateerd geweld. Advies- en Onderzoeksgroep Beke publiceert gelijktijdig met het verschijnen van deze beleidsnota een onderzoek naar vroegindicatoren van eergerelateerd geweld: Leren van eer op scholen (2008). Deze onderzoeksrapportage vormt een inhoudelijke aanvulling op deze beleidsnota. In het rapport worden vroegsignalen van eergerelateerd geweld beschreven. Er worden aanbevelingen gedaan voor een aanpak van eergerelateerd geweld, waarbij de aandacht uitgaat naar de verantwoordelijkheden van ketenpartners van zowel binnen als buiten de school. De eerste en tweede lijn medewerkers van de schoolinstelling kunnen worden beschouwd als (interne) ketenpartners, die indien nodig doorverwijzen naar externe ketenpartners (3 e lijn). Zie figuur 1: SCHOOLINSTELLING LOKALE KETENAANPAK (GEMEENTE) 1e lijn 2e lijn 3e lijn Figuur 1 Aansluiting schoolinstelling op de lokale ketenpak. Eergerelateerd geweld is slechts één van de persoonsgebonden thema s waarvoor schoolinstellingen een passend antwoord zoeken. Andere actuele onderwerpen die om een effectieve resultaatgerichte aanpak vragen zijn bijvoorbeeld de thema s verzuim, beroepspraktijkvorming, en doorlopende leerlijnen Vmbo-Mbo. Een ander voordeel van een effectieve resultaat gerichte aanpak of interdisciplinair (ketengericht) samenwerken binnen en buiten de onderwijsinstelling is dat deze aanpak overdraagbaar is naar andere relevante maatschappelijke en/of onderwijsgerichte thema s. De auteurs hebben ernaar gestreefd om alle ervaringen die tijdens de pilots zijn opgedaan met het thema eergerelateerd geweld in en om de school om te zetten in een plan van aanpak dat voor andere scholen een compleet kader biedt voor het ontwikkelen van een eigen, contextgebonden aanpak. Het is echter hier op zijn plaats om de lezer ervan bewust te maken dat dit plan van aanpak als een ontwikkelingsproduct beschouwd moet worden, dat binnen iedere context om verdere (door)ontwikkeling vraagt. Desalniettemin zijn de auteurs ervan overtuigd dat deze beleidsnota een veelomvattende handreiking vormt voor beleidsmakers en beroepskrachten binnen scholen die een doeltreffende invulling willen geven aan de aanpak van eergerelateerd geweld. Beleidsnotitie Naar Eer en Geweten ` pagina 7 van 75

9 2. Leeswijzer Deze beleidsnota bestaat uit drie delen: Het eerste deel is een beschrijving van de doelstellingen van de pilot Eergerelateerd geweld in en om de school hierna ook wel genoemd scholenproject zoals die binnen het Albeda College Rotterdam en het ROC van Twente is uitgevoerd. In het tweede deel worden aanbevelingen gedaan voor de implementatie van een aanpak van eergerelateerd geweld binnen andere scholen. We bespreken de implicaties voor de verschillende betrokkenen op zowel strategisch, beleidsmatig (tactisch), als operationeel niveau, binnen én buiten de schoolinstelling. Het derde deel van deze beleidsnota is een plan van aanpak voor de implementatie van een aanpak van eergerelateerd geweld binnen andere schoolinstellingen. Gebaseerd op de ervaringen van de pilotscholen wordt uiteengezet hoe het scholenproject in andere scholen kan worden vormgegeven. Bij dit plan van aanpak is een beschrijving opgenomen van de producten waarmee een concrete invulling aan de aanpak kan worden gegeven. In een overzicht: 1 Doelstelling pilot Hoofdstuk 3: Doelstelling van de pilot 2 Aanbevelingen voor een plan van aanpak Hoofdstuk 4: Aanbevelingen 3 Plan van aanpak Hoofdstuk 5: Plan van Aanpak Hoofdstuk 6: Producten Figuur 2 Overzicht van de beleidsnota Beleidsnotitie Naar Eer en Geweten ` pagina 8 van 75

10 DEEL 1 DOELSTELLING VAN DE PILOT Beleidsnotitie Naar Eer en Geweten ` pagina 9 van 75

11 3. Doelstelling van de pilot Het scholenproject Eergerelateerd geweld in en om de school heeft enerzijds beoogd om kennis en inzicht over eergerelateerd geweld te ontwikkelen, en anderzijds om een aanpak te formuleren gericht op de vroegsignalering en het doorverwijzen van eergerelateerd geweld op scholen. In het projectplan zijn vier doelstellingen beschreven (Bron: Projectplan Scholenproject, 2007): Het project geeft inzicht in de aard van eergerelateerd geweld en gedrag zoals deze zich voordoet op de deelnemende onderwijsinstellingen. Het project levert een concrete bijdrage aan invulling van beleid en een overdraagbare aanpak met betrekking tot eergerelateerd geweld Het project levert een concrete bijdrage aan kennisontwikkeling en vaardigheden m.b.t. signalering en weerbaarheid van leerkracht, deelnemer en familie (ontwikkeling en beproeving van werkwijzen) Het project geeft inzicht in de signalering, omgang cq. afhandeling van zaken waarbij eerproblematiek mogelijk aan de orde is gedurende de looptijd van het project, en constateert daarbij succesfactoren en knelpunten. Het ROC van Twente en het Albeda College Rotterdam hebben samengewerkt om de benodigde producten voor het scholenproject te ontwikkelen (voor een overzicht van de producten en een productbeschrijving zie hoofdstuk 6). Tegelijkertijd heeft op iedere afzonderlijke locatie de implementatie van het scholenproject een geheel eigen uitwerking gehad. De contextuele verschillen blijken een grote invloed te hebben op de manier waarop aan de aanpak van eergerelateerd invulling gegeven kan worden. Ten behoeve van de beleidsnota hebben de auteurs de contextuele, procesmatige en inhoudelijke aspecten van de afzonderlijke scholenprojecten intensief bestudeerd. Het resultaat daarvan is opgenomen in de bijlage. In deze beleidsnota wordt met name aandacht besteed aan het belang van de lokale infrastructuur, waarbinnen de aanpak van eergerelateerd geweld gestalte krijgt. Scholen hebben een maatschappelijke taak om (eergerelateerd) geweld vroegtijdig te signaleren en door te verwijzen naar lokale ketenpartners; de aanwezigheid en toegankelijkheid van ketenpartners speelt bijvoorbeeld een cruciale rol bij het uitvoeren van deze taken door de school. Het implementatietraject van een aanpak van eergerelateerd geweld wordt in deze beleidsnota beschouwd vanuit drie dimensies: context, inhoud, en proces (Myer en de Wit, 2004). Deze drie dimensies zijn in de praktijk sterk met elkaar verweven. Zij dienen tijdens de implementatie evenredige aandacht te krijgen om het traject te kunnen laten slagen. Deze dimensies zijn tijdens de implementatie sterk van invloed op elkaar. Besluiten die worden genomen ten aanzien van de inhoud (bijvoorbeeld de definitie van eergerelateerd geweld ), context (de pilotlocaties) en het proces (de aanpak) hebben namelijk gevolgen voor de wijze waarop het project strategisch, beleidsmatig/tactisch en operationeel wordt vormgegeven. Op basis van de verschillende ervaringen met het scholenproject tijdens de pilot worden er in de beleidsnota aanbevelingen gedaan die gericht zijn op de verspreiding van een aanpak van eergerelateerd geweld op andere scholen. Het plan van aanpak voor de implementatie van een aanpak van eergerelateerd geweld is mede gebaseerd op deze aanbevelingen. Beleidsnotitie Naar Eer en Geweten ` pagina 10 van 75

12 DEEL 2 AANBEVELINGEN VOOR EEN PLAN VAN AANPAK Beleidsnotitie Naar Eer en Geweten ` pagina 11 van 75

13 4. Aanbevelingen voor een plan van aanpak Op basis van de bevindingen van de pilot binnen het Albeda College en het ROC van Twente, zoals beschreven in de bijlage, volgen in dit hoofdstuk aanbevelingen voor de implementatie van een aanpak van eergerelateerd geweld binnen andere scholen. Deze aanbevelingen zijn gebaseerd op documentatie over het scholenproject, en ervaringen en adviezen van betrokkenen uit het veld. Vanuit de projectbeschrijving binnen beide ROC s (zie bijlage) worden er een aantal verschillen geconstateerd ten aanzien van de context, de inhoud en het proces die consequenties kunnen hebben voor verspreiding van de aanpak van eergerelateerd geweld binnen andere scholen. De projectopdracht luidde echter ook: het bijdragen aan de verspreiding van een aanpak van eergerelateerd geweld binnen andere ROC s. Daarom zijn de meest relevante verschillen geïdentificeerd (zie bijlage, tabel 3, rechter kolom). Deze verschillen zijn vertaald naar concrete aanbevelingen die hieronder worden besproken. De ketenaanpak zoals beschreven in het boek (Ont)keten: implementeren van werken in ketens (Goedee en Entken, 2008) vormt het referentiekader voor deze aanbevelingen. Er is om 3 redenen gekozen voor deze ketenaanpak: 1. Deze ketenaanpak sluit aan bij de landelijke ontwikkeling op het gebied van de aanpak van maatschappelijke vraagstukken. 2. Deze ketenaanpak ligt eveneens ten grondslag aan de Rotterdamse aanpak huiselijk geweld. 3. De aanpak van het Kernteam Eergerelateerd Geweld (KEG) in Rotterdam is mede gebaseerd op deze aanpak van ketenimplementatie. Binnen het ketenimplementatieproces worden er vijf achtereenvolgende stappen (fases) onderscheiden (Goedee en Entken, 2008): voorbereiding (stap 0) richten (stap 1) inrichten (stap 2) verrichten (stap 3) evalueren (stap 4) Deze stappen zijn op hun beurt onder te verdelen in een aantal activiteiten, dat uiteindelijk uitmond in een zogenaamde ketenplaat (zie figuur 3). Deze ketenplaat bestaat uit de volgende onderdelen: een besturingsmodel, inrichtingsplannen, en criteria voor monitoring van de keten. Ieder traject gaat idealiter van start met het vaststellen van wie is de eindklant en het formuleren van het te bereiken resultaat. Het stappenmodel biedt alle betrokken ketenpartners een middel om activiteiten ten behoeve van de implementatie te structureren, en in de tijd te plaatsen. Stap 0: Voorbereiden Stap1: Richten Stap 2: Inrichten Stap 3: Verrichten Stap 4: Evalueren Figuur 3: Het stappenplan van het ketenimplementatieproces (Goedee en Entken, 2008) Beleidsnotitie Naar Eer en Geweten ` pagina 12 van 75

14 Hieronder wordt de stapsgewijze implementatie van de aanpak van eergerelateerd geweld in en om de school beschreven. Op basis van dit kader kan de aanpak binnen scholen worden uitgerold. 4.1 Stap 0: Voorbereiding Stap 0: Voorbereiden Figuur 4 Stap1: Richten Stap 2: Inrichten Stap 3: Verrichten Stap 4: Evalueren Figuur 4 Stap 0 richt zich voornamelijk op beeldvorming en bewustwording. Hierbij kunnen we denken aan: het formuleren van een strategische visie, het onderzoeken en het vaststellen van welke partners, zowel intern als extern, zijn hierbij betrokken. Het gaat om alle partners zowel op strategisch, tactisch als operationeel niveau. Dit is noodzakelijk om het proces gedurende het project te kunnen monitoren. het opstellen van een globaal implementatieplan. Het startpunt voor de aanpak van eergerelateerd geweld is een bijeenkomst waarin alle betrokkenen op strategisch niveau bespreken hoe het onderwerp eergerelateerd geweld past binnen de strategische, beleidsmatige, en operationele uitgangspunten van de visie en missie van de school. Er wordt een programmamanager aangewezen die de opdracht krijgt om te onderzoeken welke interne en externe ketenpartners een rol kunnen spelen in het traject. Er is sprake van een programmamanager omdat de implementatie van de aanpak uiteenvalt in meerdere deelprojecten, waarvoor afzonderlijke deelprojectleiders verantwoordelijk worden gemaakt. Aanbeveling: Voor een goed verloop van het implementatieproces zijn zowel de inhoud als het proces van de aanpak van eergerelateerd geweld van belang. Het is daarom aan te bevelen om binnen het traject functionarissen te betrekken die voldoende professionele distantie kunnen betrachten, zodat het proces (de implementatie) niet ten koste gaat van de inhoud (bijvoorbeeld casuïstiek), en vice versa. De aanpak van eergerelateerd geweld is gericht op een adequate doorverwijzing zowel naar interne 2de lijns functionarissen als naar externe ketenpartners. In een vroegtijdig stadium moeten alle relevante interne en externe ketenpartners worden betrokken om het afgesproken resultaat mogelijk te maken. Een gemeentelijke instelling zoals de GGD is een voorbeeld van een externe ketenpartner. De bevindingen van deze eerste inventarisatie door de programmamanager worden gerapporteerd aan de strategische opdrachtgever. Op basis van deze bevindingen geeft de programmamanager een haalbaarheidadvies. Op basis van dit advies wordt vervolgens door de opdrachtgever op strategisch niveau besloten om de inrichtingsactiviteiten al dan niet te starten. Beleidsnotitie Naar Eer en Geweten ` pagina 13 van 75

15 4.2 Stap 1: Richten Stap 0: Voorbereiden Stap1: Richten Stap 2: Inrichten Stap 3: Verrichten Stap 4: Evalueren Figuur 5 Stap 1 richt zich op verdere uitwerking van de strategie die in stap 0 geformuleerd is. Hierbij kan worden gedacht aan het concretiseren en accorderen van de strategie. Alle betrokkenen worden geïnformeerd over deze strategie en er worden afspraken gemaakt over de wijze van samenwerken. In deze fase wordt in samenwerking met externe- en interne ketenpartners op beleidsmatig (tactisch) niveau geïnventariseerd uit welke onderdelen het implementatieproces moet bestaan om te komen tot het afgesproken resultaat (bijvoorbeeld: voorkomen van vroegtijdig schoolverlaten of bescherming van deelnemers die slachtoffer zijn van eergerelateerd geweld ). In deze fase moeten zowel de doelstellingen als de resultaten expliciet worden geformuleerd en worden geaccordeerd door functionarissen op het strategische niveau. De werkwijze van de school op hoofdlijnen kan expliciet worden beschreven in termen van; 4. vroegtijdig signaleren door de eerste lijn, 5. doorverwijzen naar de tweede lijn, en 6. doorverwijzen naar de lokale (keten)aanpak (zie figuur 6 voor een voorbeeld). Hiermee wordt de strategische visie omgezet in beleid, dat vervolgens vertaald kan worden naar acties door medewerkers. Keten Eergerelateerd geweld in en om de school INPUT School (Externe) Ketenpartners DOELSTELLING KLANT OUTPUT Signaleren Signaleren Doorverwijzen Doorverwijzen naar naar Tweede lijn Tweede lijn Intake Intake Tweede lijn Tweede lijn Doorverwijzen Doorverwijzen naar naar Lokale Lokale ketenpartners ketenpartners Terug- Terugkoppelinkoppeling Evaluatie Evaluatie Activiteiten: Activiteiten: Activiteiten: Activiteiten: Activiteiten: Activiteiten: Resultaten: Resultaten: Resultaten: Resultaten: Resultaten: Resultaten: Figuur 6: Voorbeeld van een ketenplaat. Beleidsnotitie Naar Eer en Geweten ` pagina 14 van 75

16 4.3 Stap 2: Inrichten Stap 0: Voorbereiden Stap1: Richten Stap 2: Inrichten Stap 3: Verrichten Stap 4: Evalueren Figuur 7 Stap 2 richt zich op de concrete inrichting van de keten en de verdere uitwerking. Door middel van het bespreken van casussen binnen de keten kan de inrichting van de aanpak worden getoetst op effectiviteit en functionaliteit. Aan het einde van deze stap vindt besluitvorming plaats over het formaliseren en het borgen van de wijze waarop de betrokkenen in de keten samenwerken. In deze fase worden activiteiten gekoppeld aan medewerkers, die daarmee verantwoordelijk worden voor deelresultaten van de aanpak van eergerelateerd geweld in en om de school. De afspraken over de deelresultaten kunnen schriftelijk worden vastgelegd. Achteraf, maar ook tussentijds, kan de voortgang van de implementatie worden gemonitord en beoordeeld. Aanbeveling: Er kan gebruikt gemaakt worden van de ontwikkelde producten van de pilotscholen (Albeda College en ROC van Twente). Deze producten dienen als voorbeeld en zullen aangepast moeten worden aan de lokale context. De diensten (werkwijze, aanpak) kunnen uitgewerkt worden tot zogenaamde inrichtingsplannen. In een inrichtingsplan worden voor de afzonderlijke (deel)processen de volgende zaken beschreven: het doel, wie is de klant het te behalen resultaat, het procesverloop, de benodigde (financiële en andere) middelen, de rollen, taken en verantwoordelijkheden van betrokkenen. 4.4 Stap 3: Verrichten Stap 0: Voorbereiden Stap1: Richten Stap 2: Inrichten Stap 3: Verrichten Stap 4: Evalueren Figuur 8 Stap 3 richt zich op de verdere borging van de ketensamenwerking. Hierbij kan met name worden gedacht aan: - het uitvoeren van structurele organisatorische aanpassingen, - de overdracht aan bestaande organisaties, - de aanvullende opleiding/training van medewerkers in de 1 ste en 2 de lijn. Wanneer de producten en diensten binnen de aanpak van eergerelateerd geweld zijn opgenomen (stap 1) en zo mogelijk zijn aangepast aan de lokale context (stap 2) worden deze Beleidsnotitie Naar Eer en Geweten ` pagina 15 van 75

17 producten en diensten tijdens de stap verrichten daadwerkelijk en niet-vrijblijvend in gebruik genomen. De individuele deelprojectleiders zijn verantwoordelijk voor de regie over hun eigen deel van het traject. Eveneens sturen de deelprojectleiders richting het gezamenlijke eindresultaat. De programmamanager monitor het totale resultaat door middel van statusrapportages, en spreekt deelprojectleiders aan op hun individuele prestaties. De statusrapportages komen tot stand door de beoogde (deel)resultaten te vergelijken met de actuele resultaten. 4.5 Stap 4: Evalueren Stap 0: Voorbereiden Stap1: Richten Stap 2: Inrichten Stap 3: Verrichten Stap 4: Evalueren Figuur 9 In stap 4 worden de functionaliteit van de geborgde ketensamenwerking geëvalueerd ter verbetering van de effectiviteit. Hierbij kan worden gedacht aan de evaluatie van het implementatietraject, het veranderingsproces, de werkdruk, of de keteninformatievoorziening. De deelprojectleider die verantwoordelijk is voor de evaluatie, stelt de evaluatiecriteria samen uit de inrichtingsplannen. De evaluatie is een continu proces. Op basis van de resultaten uit de evaluatie kan de opdrachtgever van het strategische niveau samen met de programmamanager bepalen dat de activiteiten aan de lijnorganisatie worden overgedragen. De programmamanager ziet toe op adequate overdracht van de deelprojectleiders aan de lijnorganisatie, en krijgt decharge van de strategische opdrachtgever. Beleidsnotitie Naar Eer en Geweten ` pagina 16 van 75

18 DEEL 3 PLAN VAN AANPAK Beleidsnotitie Naar Eer en Geweten ` pagina 17 van 75

19 5. Plan van Aanpak In dit hoofdstuk wordt op basis van de aanbevelingen een plan van aanpak voor de implementatie van een aanpak van eergerelateerd geweld beschreven. Dit vormt een handreiking voor scholen die binnen hun eigen context een doelgerichte aanpak willen ontwikkelen. Op basis van de ervaringen van de pilotscholen, en de daaruit voortvloeiende aanbevelingen, kunnen andere scholen een plan van aanpak ontwikkelen. Het plan van aanpak in dit hoofdstuk kan als voorbeeld dienen om een aanpak erezaken (en/of een aanpak rondom andere maatschappelijke thema s) te implementeren. De school kan gebruik maken van de reeds ontwikkelde producten uit het scholenproject, mits deze worden aangepast aan de lokale context. De referentieaanpak bestaat uit vijf achtereenvolgende stappen (fases): 0. voorbereiding 1. richten 2. inrichten 3. verrichten 4. evaluatie Bij iedere fase wordt aangegeven welke activiteiten, resultaten en producten van toepassing zijn. Eveneens zijn er (model) profielbeschrijvingen van de programmamanager en de deelprojectleiders toegevoegd. Deze competentieprofielen zijn van belang voor de selectie van de verschillende medewerkers die verantwoordelijk worden voor het behalen van het afgesproken (keten) resultaat. Beleidsnotitie Naar Eer en Geweten ` pagina 18 van 75

20 5.1 Stap 0: Voorbereiding ACTIVITEITEN Het strategische niveau van de school bepaalt hoe de aanpak van eergerelateerd geweld past binnen de strategische visie van de organisatie. Het strategische niveau benoemt een programmamanager Aanpak van eergerelateerd geweld in en om de school. De programmamanager en de opdrachtgever op strategisch niveau bepalen de gezamenlijke doelstelling en het beoogde resultaat van de aanpak van eergerelateerd geweld. De programmamanager inventariseert zowel bij de onderwijsinstelling zelf als bij de externe partners (bijvoorbeeld politie, GGD, Bureau Jeugdzorg) bij welke andere projecten/trajecten de aanpak van eergerelateerd geweld kan aanhaken. De programmanager inventariseert de mogelijke ketenpartners in het strategische, beleidsmatige (tactische), en operationele proces. Alle interne en externe ketenpartners ontwikkelen een visiedocument waarin de gezamenlijke visie van de aanpak wordt beschreven. Product 1: Visiedocument In het visiedocument is de gezamenlijke visie beschreven, de manier waarop deze visie concreet zal worden gerealiseerd in een werkproces. Het visiedocument vormt het fundament en de opmaat voor het realiseren van het uiteindelijke gezamenlijk te behalen resultaat. De ketenpartners ondertekenen een intentieverklaring waarin de bereidheid tot samenwerken expliciet gemaakt wordt. Product 2: Intentieverklaring In de intentieverklaring wordt het voornemen tot samenwerken expliciet gemaakt. Alle betrokkenen maken zich sterk voor het project en maken afspraken over de formele beschrijving van het project, de rolverdeling, taken en verantwoordelijkheden van betrokkenen en de eventuele ontbinding van de samenwerking. De intentieverklaring zet het programma in beweging en zorgt voor een mandaat. De ketenpartners stellen een samenwerkingsovereenkomst op waarin de toegevoegde waarde van iedere ketenpartner ten behoeve van het gezamenlijke resultaat expliciet gemaakt wordt. Beleidsnotitie Naar Eer en Geweten ` pagina 19 van 75

21 Product 3: Samenwerkingsovereenkomst In de samenwerkingsovereenkomst is het gezamenlijk te behalen resultaat tussen de interne en externe ketenpartners beschreven. De overeenkomst omvat de randvoorwaarden om tot een gezamenlijk resultaat (een gedeelde visie en op elkaar afgestemde acties) te komen. De programmamanager stelt vast welke producten gebruikt kunnen worden voor de aanpak. De programmamanager stelt vast op welke schoollocaties de aanpak van eergerelateerd geweld geïmplementeerd wordt. De programmamanager inventariseert hoeveel (extra) operationele ondersteuning (resources) beschikbaar gesteld moeten worden voor het implementatietraject. De programmamanager bepaalt wat de beschikbaarheid is van de (interne en externe) betrokkenen en welke prioriteit zij kunnen geven aan het implementatieproces. De programmamanager schrijft een globaal projectplan inclusief budget voor de eerstvolgende stap(pen). De programmamanager definieert hierbij de concreet te behalen resultaten per stap. De programmamanager vormt een projectteam samen met deelprojectleiders, en een stuurgroep waarin een vertegenwoordiging van alle relevante interne en externe partners vertegenwoordigd zijn. RESULTATEN Alle betrokkenen zijn bekend met de doelstellingen en de (deel)resultaten van de aanpak; Alle betrokkenen zijn bekend met de manier waarop de aanpak (globaal) geïmplementeerd gaat worden; Alle betrokkenen hebben inzicht in de aard, omvang en de impact van de aanpak; Het projectteam heeft een opdracht gekregen om de eerstvolgende stap(pen) uit te voeren. PRODUCTEN Visiedocument (6.1) Intentieverklaring (6.2) Samenwerkingsovereenkomst (6.3) Globaal projectplan (6.5) Advies: De fase 0, de voorbereiding, is van cruciaal belang. Wanneer er onvoldoende tijd en aandacht is voor de voorbereiding en de te nemen stappen, dan kan dit de voortgang en de te behalen resultaten van het project op negatieve wijze beïnvloeden. Het is dan ook aan te bevelen om voor de voorbereidingsfase ruim de tijd te nemen. Dat is een investering die zich gedurende het project terug verdient! Beleidsnotitie Naar Eer en Geweten ` pagina 20 van 75

22 5.2 Stap 1: Richten ACTIVITEITEN In opdracht van het strategisch management beschrijft de programmamanager de programma eisen, waarna deze worden geaccordeerd door de opdrachtgever. Product 4: Programma eisen De programma eisen worden gebaseerd op de opdracht van het strategisch niveau (opdrachtgever) en de beeldvorming van de programmamanager (opdrachtnemer). Het afstemmen van de programma eisen vormt de relatie tussen opdrachtnemer en opdrachtgever en leidt tot helderheid en borging tussen opdrachtgever en opdrachtnemer over de uit te voeren werkzaamheden en het te behalen resultaat. Vervolgens ontwikkelt het projectteam een projectplan waarin alle activiteiten en bijdragen van zowel de interne en externe ketenpartners zijn opgenomen. Product 5: Projectplan Het projectplan beschrijft de activiteiten en de bijdragen van interne en externe ketenpartners (alle betrokkenen) (wat gaan we bereiken), missie (hoe gaan we dat bereiken) en filosofie (ethiek, waarden en normen). Door het expliciet beschrijven van de activiteiten in het projectplan is het mogelijk om tijdens de implementatie deze activiteiten te monitoren. De programmamanager organiseert een informatiebijeenkomst met als doel alle betrokkenen te informeren over de implementatie van de aanpak van eergerelateerd geweld. Het projectteam ontwerpt een concept ketenplaat met alle interne- en externe betrokkenen, waarmee de werkwijze van vroegtijdig signaleren en doorverwijzen van eergerelateerd geweld wordt beschreven (zie figuur 6). Het projectteam maakt een opzet van de rollen, taken en verantwoordelijkheden die de verschillende betrokkenen binnen de aanpak innemen. Het projectteam laat de (concept) ketenplaat accorderen door de opdrachtgever op strategisch niveau binnen de school. Advies: Het is mogelijk om het model competentieprofiel (zie 6.6) te gebruiken als basismodel voor verdere ontwikkeling en vaststelling van een definitief competentieprofiel van de programmamanager en de deelprojectleiders. Beleidsnotitie Naar Eer en Geweten ` pagina 21 van 75

23 Product 6: Competentieprofiel Programmamanager Voor het aansturen van het implementatieproces kunnen er een aantal rollen met bijbehorende competenties worden onderkend. Een van de meest vooraanstaande rollen binnen het ontwikkelingstraject is die van de programmamanager. De programmamanager regisseert als het ware het (ketengerichte) samenwerkingsproces tussen de interne en externe ketenpartners. Nadat de ketenplaat door de opdrachtgever is geaccordeerd wordt deze door het projectteam getoetst door concrete casussen van eergerelateerd geweld volgens de ketenaanpak te behandelen (in een casusoverleg). De programmamanager past het projectplan aan naar een meer gedetailleerd niveau, waarin een concreet implementatieplan voor stap 2 is opgenomen. RESULTATEN Een concept ketenplaat voor de aanpak van Eergerelateerd geweld in en om de school, inclusief een globale beschrijving van de procesmatige inrichting; Een meer gedetailleerd inzicht in het implementatieproces van de aanpak van eergerelateerd geweld en de concrete vervolgstappen die genomen moeten worden; Een gedetailleerd implementatieplan voor stap 2, waarin de inrichting van de procesketen(s) wordt ontwikkeld; De opdracht tot uitvoering van stap 2. PRODUCTEN Programma eisen (6.4) Projectplan (6.5) Competentieprofielen (6.6) 5.3 Stap 2: Inrichten ACTIVITEITEN De programmamanager en de deelprojectleider Communicatie ontwikkelen een communicatieplan waarin wordt beschreven op welke manier interne en externe doelgroepen worden geïnformeerd. Product 7: Communicatieplan Het communicatieplan is erop gericht om de in het projectplan beschreven ketenpartners, doelgroepen en andere geïnteresseerde, tijdig en met het juiste medium te informeren. Beleidsnotitie Naar Eer en Geweten ` pagina 22 van 75

24 Het projectteam organiseert een startconferentie waarbij alle betrokkenen en geïnteresseerden bewust worden gemaakt van het feit dat de daadwerkelijke (concrete) inrichting van de aanpak van eergerelateerd geweld van start gaat. Product 8: Startconferentie Door middel van een startconferentie kunnen alle betrokkenen en geïnteresseerden kennis nemen van het feit dat het scholenproject van start gaat. De startconferentie is een middel om de visie van de school te communiceren, en de kernwaarden expliciet te maken. De afzonderlijke ketenprocessen die deel uitmaken van de ketenplaat voor de aanpak van Eergerelateerd geweld in en om de school worden stap voor stap beschreven. Dit zijn bijvoorbeeld de processen signaleren, doorverwijzen naar tweede lijn, en doorverwijzen naar de lokale ketenaanpak. Het projectteam behandelt casussen van eergerelateerd geweld, om het ontwerp van de werkwijze volgens de ketenplaat te toetsen op effectiviteit. Naar aanleiding van de kennis en ervaring die het projectteam heeft opgedaan tijdens de casusoverleggen, kan het ontwerp van de EGG ketenplaat verder worden verfijnd. Het projectteam ontwikkelt basisprotocollen waarmee de aanpak van Eergerelateerd geweld in en om de school kan worden vastgelegd. Bij de signalering en doorverwijzing van eergerelateerd geweld speelt de informatievoorziening (bijvoorbeeld het registratiesysteem) een belangrijke rol. In deze fase inventariseert het projectteam de vereiste informatievoorziening en formuleert het voorstellen voor verbetering van de bestaande voorzieningen. Advies: Door het bespreken van de casussen in een ketenoverleg krijgen medewerkers meer kennis en inzicht in het onderwerp en de wijze van interveniëren. De betrokkenen doen ervaring op met het werken in een keten. Door het werken in een keten krijgen alle betrokkenen meer begrip van het onderwerp, ze ontwikkelen een gezamenlijke taal en beleving ten aanzien van het onderwerp en het project. De programmamanager en een deelprojectleider (verantwoordelijk voor monitoring en evaluatie) voeren een nulmeting uit en verzorgen vanaf dit moment de monitoring van de aanpak, om de resultaten van de activiteiten zichtbaar te maken. Monitoring dient enerzijds een procesmatig doel (aantonen van de voortgang), en anderzijds een financieel doel (verantwoording aan subsidieverstrekkers). Product 9: Nulmeting en monitoring Een nulmeting vormt een beschrijving van de status bij aanvang van het scholenproject. Door middel van monitoring kan vervolgens het implementatieproces gevolgd worden. Beleidsnotitie Naar Eer en Geweten ` pagina 23 van 75

25 Het projectteam ontwikkelt een advies voor het beheer van de keten Eergerelateerd geweld in en om de school, waarmee de ketenafspraken en de activiteiten van de interne en externe ketenpartners geborgd kunnen worden. Het projectteam inventariseert welke organisatorische aanpassingen er voor iedere ketenpartner ten behoeve van de aanpak van eergerelateerd geweld benodigd zijn. Tevens worden de benodigde informatietechnologische aanpassingen geïnventariseerd. Het projectteam inventariseert welke (aanvullende) opleiding en/of training van ketenpartners noodzakelijk is ten behoeve van de borging. Voorbeelden zijn (inhoudelijke) scholing en (praktische) training van teamleiders, trajectbegeleiders, en docenten, schoolmaatschappelijk werkers en leerlingbegeleiders. Product 10: Scholing over eergerelateerd geweld Door middel van scholing wordt de inhoudelijk expertise van alle betrokkenen op over het onderwerp eergerelateerd geweld opgebouwd. Het leidt tot bewustwording en borging van kennis. Product 11: Training voor 1ste lijns medewerkers Door middel van training worden de competenties en vaardigheden van alle betrokkenen verder ontwikkeld. Dit draagt bij aan de kwaliteitsverhoging en borging van competenties en vaardigheden. Product 12 Training voor 2e lijns medewerkers. Door middel van training worden de competenties en vaardigheden van school maatschappelijk werkers/ leerlingbegeleiders ontwikkeld in relatie tot de specifieke activiteiten die zij moeten verrichten in het scholenproject. Dit verhoogt de handelingsbekwaamheid van de tweede lijns medewerkers, die zowel zichtbaar wordt tijdens de uitvoering van het scholenproject als tijdens andere werkzaamheden binnen de school. Beleidsnotitie Naar Eer en Geweten ` pagina 24 van 75

26 Advies: Aanvullende expertise over het onderwerp eergerelateerd geweld is noodzakelijk om adequaat te kunnen ondersteunen, handelen en te interveniëren. Het leren herkennen van vroegsignalen bij deelnemers vraagt specifieke kennis en vaardigheden van onderwijsmedewerkers. Een investering in een scholing en/of training met betrekking tot de maatschappelijke thema verdient zich zonder meer terug omdat het onderwijsmedewerkers beter handelingsbekwaam maakt. Deelnemers en ouders worden bij de aanpak betrokken door middel van deelnemersbijeenkomsten en ouderparticipatie (zie respectievelijk 6.13 en 6.14). Daarnaast worden aan deelnemers individueel of in (kleinschalig) groepsverband weerbaarheidstrainingen aangeboden. Product 13 Deelnemersbijeenkomsten Door middel van breed opgezette bijeenkomsten worden deelnemers bewust gemaakt van het onderwerp eergerelateerd geweld. Deelnemers worden voorgelicht over de zaken die de school kan herkennen als vroegsignalen van eergerelateerd geweld, en over de ondersteuning de school aan hen kan bieden (bijvoorbeeld interne of externe doorverwijzing). Hiermee wordt beoogd dat er een veilig klimaat voor deelnemers wordt gecreëerd en het thema bespreekbaar wordt. Product 14 Ouderparticipatie Een Platform Allochtone Ouders en Onderwijs (PAOO) is representatief samengesteld uit ouders van diverse etnische afkomst. Het platform fungeert als antenne én zender naar andere allochtone ouders, en heeft directe lijnen met de school (tweede lijn). Dit bevordert de onderlinge betrokkenheid en de aansluiting van de ouders bij het onderwerp Eergerelateerd geweld. Het onderwerp wordt bespreekbaar gemaakt. Daarnaast is de weerbaarheid een kerndoel om de uitrol ook bij andere ouders te realiseren. Het platform stelt diverse onderwerpen aan de kaak en is nauw betrokken bij allerlei ontwikkelingen binnen de school. Beleidsnotitie Naar Eer en Geweten ` pagina 25 van 75

27 Advies: Communicatie is een cruciaal onderdeel van het project. Door een tijdige, goede communicatie worden alle betrokkenen geïnformeerd over het project, de gestelde doelen, de te behalen resultaten en de betrokken ketenpartners. Communicatie vindt plaats op strategisch, tactisch en operationele niveau. Dit vraagt om verschillende soorten van informatie. Bijvoorbeeld: docenten en deelnemers kunnen worden geïnformeerd door middel van een flyer of nieuwsbrief. Product 15 Flyer voor alle medewerkers van de school Door middel van een flyer worden alle medewerkers geïnformeerd over de manier waarop de school omgaat met het thema eergerelateerd geweld. Alle medewerkers worden aangesproken op hun verantwoordelijkheid als signaleerder en het belang van de samenwerking met ketenpartners wordt duidelijk gemaakt. Product 16 Flyer voor deelnemers Door middel van een flyer worden alle deelnemers geïnformeerd over de manier waarop de school omgaat met het thema eergerelateerd geweld. Het is beoogd om deelnemers te empoweren zodat zij weten wat zij moeten doen in het geval van vragen over eergerelateerd geweld bij henzelf, of bij mededeelnemers. Product 17 Weerbaarheidstraining: Kleinschalige groepsbijeenkomsten De module weerbaarheidstraining beoogt de persoonlijke weerbaarheid te vergroten van deelnemers die te maken hebben met erekwesties. Jongeren die te maken krijgen met erekwesties zitten in een spagaat: ze hebben aan de ene kant de behoefte zich te handhaven en te profileren en aan de andere kant willen ze hun ouders, cultuur en tradities ook niet verloochenen. De weerbaarheidstraining is gericht op het ontwikkelen van kennis, inzicht, vaardigheden en houdingen om weerbaar te zijn bij conflicten over erekwesties. Product 18 Weerbaarheidstraining: individueel Idem product Weerbaarheidstraining: kleinschalige groepsbijeenkomsten, maar voor individuele deelnemers. Beleidsnotitie Naar Eer en Geweten ` pagina 26 van 75

28 Product 19 Handleiding: Omgaan met eergerelateerde issues De manier waarop de school omgaat met het thema eergerelateerd geweld, opgenomen in het beleid. In deze handleiding wordt beschreven hoe eerste lijns en tweede lijns medewerkers eergerelateerd geweld kunnen herkennen, en volgens welke procedure zijn moeten handelen (afhankelijk van de rollen en taken van de betreffende medewerker). De procedurebeschrijving draagt bij aan de borging van de aanpak van eergerelateerd geweld binnen het totale veiligheidsbeleid in en om de school. Product 20 Portrettenboekje Het portrettenboekje is een weergave van verhalen over erezaken. Het is ontwikkeld om de 1 e en 2 e lijn medewerkers binnen de school gevoelig te maken voor het onderwerp eergerelateerd geweld en hen in beweging brengen. Product 21 Boekje Zorg en veiligheid Het boekje Zorg en veiligheid is een beschrijving van een aantal thema s in het kader van zorg en veiligheid. Het bevat de contactgegevens van relevante ketenpartners. Dit product draagt bij aan de adequate doorverwijzing naar externe ketenpartners. Het onderwerp eergerelateerd geweld wordt naast andere relevante maatschappelijke thema s in de context van zorg en veiligheid geplaatst. De inzet van het portrettenboekje is aan te bevelen voor 1 e en 2 de lijns medewerkers. Het is ook mogelijk om het portrettenboekje breder in te zetten voor andere onderwijsmedewerkers en deelnemers. Dit boekje beschrijft op indringende wijze tien portretten van erezaken. Het is echter aan te bevelen het thema eergerelateerde zaken niet geïsoleerd onder de aandacht te brengen. Het thema vraagt om een zorgvuldige voorlichting van zowel docenten als deelnemers. Het thema zou verpakt kunnen worden in het bredere thema van Zorg en (sociale) Veiligheid. Mogelijke andere thema s die hier onder vallen zijn: discriminatie, pesten, loverboys, tienermoeders, en verslaving. Ter voorbereiding van de Verrichten fase schrijft het projectteam een gedetailleerd implementatieplan. RESULTATEN Alle betrokkenen hebben inzicht in het implementatieproces van de aanpak van eergerelateerd geweld en de concrete vervolgstappen ten behoeve van de borging; De ketenplaat voor de aanpak van Eergerelateerd geweld in en om de school is verder ontwikkeld tot een vorm die in de praktijk effectief gebleken is; Beleidsnotitie Naar Eer en Geweten ` pagina 27 van 75

29 Alle betrokken (interne/externe) ketenpartners zijn geschoold over het thema eergerelateerd geweld; Deelnemers zijn geïnformeerd over de ondersteuning die de school biedt wanneer er sprake is van (mogelijk) eergerelateerd geweld; Een implementatieplan voor het borgen van de EGG keten (stap 3); Een opdracht tot het uitvoeren: stap 3 verrichten, en stap 4 evaluatie. PRODUCTEN Startconferentie (6.8) Nulmeting en monitoring (6.9) Communicatieplan (6.7) Scholing over eergerelateerd geweld (6.10) Training voor 1 ste lijns medewerkers. (6.11) Training voor 2 de lijns medewerkers.(6.12) Deelnemersbijeenkomsten (6.13) Ouderparticipatie (6.14) Flyer voor alle medewerkers van de onderwijsinstelling (6.15) Flyer voor de deelnemers (6.16) Weerbaarheidstraining: kleinschalige groepsbijeenkomsten (6.17) Weerbaarheidstraining: individueel (6.18) Handleiding Omgaan met eergerelateerde issues (6.19) Portrettenboekje (6.20) Boekje Zorg en veiligheid (6.21). 5.4 Stap 3: Verrichten ACTIVITEITEN Het projectteam organiseert bijeenkomsten om de keten Eergerelateerd geweld in en om de school en de onderliggende procedures voor ketensamenwerking te borgen. De afgesproken resultaten van de keten Eergerelateerd geweld in en om de school kunnen worden gerealiseerd doordat alle betrokkenen steeds meer gewend raken aan de gezamenlijk ontwikkelde werkwijze. Voorgestelde aanpassingen aan de (geïntegreerde) informatievoorziening worden besproken en zo mogelijk binnen de betrokken organisaties geïmplementeerd. Benodigde organisatorische aanpassingen binnen de school en externe ketenpartners worden zoveel mogelijk aangebracht. Het projectteam optimaliseert de inrichting en (werking van de) ketenprocessen op basis van de ervaringen het thema eergerelateerd geweld. De ketenpartners worden (verder)geschoold, voor zover dat noodzakelijk is. De uitvoering wordt gemonitord op basis van de resultaatafspraken. Het projectteam draagt de sturing en de verantwoordelijkheid voor de keten over aan de organisatie(s). Het projectteam bereidt stap 4 (evaluatie) voor. RESULTATEN Een geborgde operationele aanpak van Eergerelateerd geweld in en om de school ; Een operationele EGG ketenplaat; Beleidsnotitie Naar Eer en Geweten ` pagina 28 van 75