Do s & don t s van het tolken

Transcriptie

1 Do s & don t s van het tolken Studiedag Pluriculturele Zorg Horen, zien, zwijgen, TOLKEN. Communicatie met anderstaligen in de gezondheidszorg, (g)een probleem?! 18 maart 2013 Kursaal Oostende 1. Wat is sociaal tolken? 2. Sociaal tolken & vertalen in Vlaanderen 3. De meerwaarde van sociaal tolken 4. Tolktechnieken en vormen 5. Videofragment Tolken ter plaatse Hoe werkt het? 6. Deontologie van de sociaal tolk 7. Deontologische principes voor de gebruiker 8. Sociaal tolken versus 9. Sociaal tolken in de praktijk 10. Info 1

2 1. Wat is sociaal tolken? 1.1. Definitie Het overbrengen van mondelinge boodschappen van een brontaal naar een doeltaal op een volledige, getrouwe en neutrale wijze en dit in een sociale context Instrument voor toegankelijkheid: Op vraag van overheids en maatschappelijke voorzieningen (NIET op vraag van burger) Rechten garanderen en wijzen op plichten In een specifieke context met gebruik van vakjargon 2

3 2. Sociaal tolken en vertalen in Vlaanderen Dienst Telefoontolken Tolken t. plaatse Vertalen Ba-bel Brussel-Onthaal PASTA Vlaams- Brabant TOPA prov. Antwerpen + antennes in Turnhout & Lier STA Stad Antwerpen STVD Oost- Vlaanderen De Som West- Vlaanderen STVD Limburg TVGent Stad Gent Tolken ter plaatse: verdeling per sector in Vlaanderen (2011) Aantal

4 3. De meerwaarde van sociaal tolken 3.1. Alternatieven (?) Eenvoudig Nederlands => echt begrepen? beperkte woordenschat Gebarentaal Contacttaal => echt begrepen? beperkte woordenschat bij beide partijen Gelegenheidstolk => belangenvermenging, niet neutraal, 3.2. Terugverdieneffect/tijdswinst Gesprek met tolk duurt 1,5 zo lang. Toch tijdswinst tav alternatieven! 3.3. Kwaliteit Opleidingstraject: 1. Preselectie Nederlands 2. Infodag 3. Basisopleiding module 1 4. Basisopleiding module 2 5. Certificeringsproef 6. Specialisatiemodules 4

5 4. Tolktechnieken en vormen 4.1. Technieken Simultaan/fluistertolken => gelijktijdig tolken Consecutief tolken => opeenvolgend 4.2. Vormen Telefoontolken Tolken ter plaatse 5. Videofragment Tolken ter plaatse 5

6 6. Deontologie van de sociaal tolk De tolk licht zijn deontologische plichten voor élke opdracht toe aan beide partijen 1. Tolkt zo volledig en getrouw mogelijk Zonder toevoegingen, weglatingen, wijzigingen, tolkt in de ik-vorm 2. Plicht om alles wat er gezegd wordt te tolken 3. Strikte geheimhouding 4. Aanvaardt alleen opdrachten waarvan hij de kwaliteit kan garanderen 6

7 5. Is een objectieve en neutrale partner in het gesprek => geen partij kiezen, cf. de triadische opstelling 6. Heeft het recht tolkprestatie te onderbreken => ten gevolge van gewetensconflict, belangenvermening, onvoldoende kennis terminologie, in geval van agressie 7. Maakt geen gebruik van machtspositie en aanvaardt geen cadeaus 8. Houdt zich aan de gemaakte afspraken 7. Deontologische principes voor de gebruiker 7

8 Ook gebruikers hebben een aandeel in het optimaal verloop van het gesprek 1. De tolk is er om communicatie mogelijk te maken tussen hulpverlener en cliënt Hulpverlener en cliënt richten zich rechtstreeks tot elkaar en niet tot de tolk Voorbespreking is in sommige gevallen nodig (context en extreem gedrag) De tolk vervult geen andere opdrachten (vervoer cliënten, invullen documenten, koffie halen, cliënten opbellen, ) 2. De tolk vertaalt alles, is neutraal en onpartijdig en tot geheimhouding verplicht => ruimte laten om positie en functie duidelijk te maken => Niet naar de mening van de tolk vragen => Hvl moet zelf alert zijn voor cultuurverschillen => tolk en cliënt worden niet alleen gelaten en bij voorkeur niet samen in een wachtkamer geplaatst 3. De tolk moet de kwaliteit van de prestatie kunnen garanderen => zorg voor optimale omstandigheden => spreek niet te lang aan één stuk en in eenvoudige taal => respecteer rusttijden => respecteer de afgesproken duur van het gesprek 8

9 4. Problemen van welke aard ook worden gemeld aan de Tolkendienst 5. De privacy van de tolk wordt beschermd => indien niet nodig wordt de naam van de tolk niet vermeld, gegevens worden nooit doorgegeven aan de cliënt 8. Sociaal tolk versus 9

10 sociaal tolk mondeling sociaal vertaler schriftelijk Een goede sociaal tolk is niet noodzakelijk een goede sociaal vertaler en omgekeerd! sociaal tolk consecutief niet-courante talen inhoud: persoonlijk contact: direct partijen niveau conferentietolk simultaan courante talen inhoud: zakelijk contact: indirect partijen = niveau 10

11 Sociaal tolk geen gespreksdeelnemer geen duiding boodschap Int.cult bemiddelaar gespreksdeelnemer duiding boodschap andere taken: bemiddelen conflicten pleitbezorger knelpunten signaleren cliënt emotioneel bijstaan Sociaal tolk versus juridisch tolk Sociaal tolk is niet (noodzakelijk) beëdigd Beëdiging staat niet noodzakelijk voor kwaliteit 11

12 9. Sociaal tolken in de praktijk Wendy Vandeweyer diëtiste/diabeteseducator Wit-Gele Kruis Limburg - vertelt 10. Info (met oa contactgegevens alle Vlaamse Sociaal Tolk en Vertaaldiensten) Ine Hennissen coördinator Sociaal Tolk en Vertaaldienst Limburg ine.hennissen@limburg.be