Jaarverslag 2012 Stichting Z

Transcriptie

1 Jaarverslag 2012 Stichting Z I

2 XXX Voorwoord Wat er ook over Z! wordt gezegd en geschreven nooit dat het een oninteressant of onaantrekkelijk blad zou zijn. Integendeel: voor de inhoud oogsten de makers doorgaans niets dan complimenten. Ook in 2012 werden weer vierentwintig mooie afleveringen afgeleverd. Twee daarvan hadden een gasthoofdredacteur: Barbara van Beukering van Het Parool en Eberhard van der Laan. Het burgemeesternummer kreeg de hoogste oplage in de geschiedenis: in juni werden exemplaren gratis verspreid bij de zaterdagbijlage van Het Parool. Esthetisch hoogtepunt van de jaargang was, in januari, het driedubbeldikke bewaarnummer, gewijd aan de scheidende stadsdichter F. Starik. Maar ondanks de kwaliteit van het blad en de welwillende publiciteit kan ook dit jaar nog geen onbezorgd jaarverslag worden gepresenteerd. De straatverkoop vertoonde toch weer een lichte daling, de boekhouding werd met een klein financieel verlies afgesloten. Dat het daarbij bleef was vooral te danken aan een nieuwe bron van inkomsten: onder meer dankzij de wervende activiteiten van daklozen-beschermheer Van der Laan en de Miljonair Fair heeft Z! inmiddels vijfentwintig officiële Vrienden. Voor per jaar zien zij, als bescheiden dank, hun logo in het blad en op de website geplaatst. Wie volgt? De Vrienden van Z! vormen een van de voorgenomen activiteiten uit het bedrijfsplan van 2011, waarin mogelijkheden worden geschetst om Z! minder exclusief afhankelijk te maken van de verkoopresultaten. Andere onderdelen hiervan, zoals de vernieuwde boekingsite Z-hotels en de donatiesite Villa Dakloos, gaan in de loop van 2013 van start. Voor de verdere uitvoering van het bedrijfsplan kreeg Stichting Z in november een toezegging van van de gemeente Amsterdam. Met deze bijdrage, en de eerdere opbrengst van de Miljonair Fair in 2012, is de toekomst van Z! voorlopig veilig gesteld, maar de noodzaak om de financiële basis structureel te verbreden, blijft bestaan. Hoofddoel van alle activiteiten is, onverminderd, om een goed blad te bieden aan de dakloze verkopers, die het vervolgens op straat aan de man kunnen brengen. Sinds oktober zijn de Z!-verkopers daarbij herkenbaar aan knalrode hesjes, voorzien van het (landelijke) Keurmerk. Deze hesjes onderscheiden onze verkopers van de, her en der opduikende, schimmige verkopers van nepkranten, die Z! regelmatig schade berokkenen. U kunt deze zzd ers (zelfstandigen zonder dak) helpen om in hun toekomst te investeren door het blad te kopen ook als het uw tweede of derde exemplaar zou zijn. Alleen maar geld geven, zonder tegenprestatie, geeft misschien een kortstondig onbaatzuchtig gevoel, maar daardoor staan de verkopers, op den duur, met lege handen. Dus koop die krant: hij is het meer dan waard. Arend Jan Heerma van Voss voorzitter Stichting Z II 3

3 Stichting Z Stichting Z is de uitgever van Z!, de Amsterdamse daklozenkrant. De krant wordt sinds 1995 door dak- en thuisloze verkopers op straat verkocht in Amsterdam en omstreken. Z! wordt gedistribueerd aan circa 170 zelfstandige verkopers. De verkopers kopen de krant bij de stichting in voor 1,10 en verkopen deze op straat voor 2,- waarbij het verschil 0,90 voor hen is. Z! verschijnt tweewekelijks op vrijdag, in de zomer driewekelijks. Stichting Z heeft als financiële basis de verkoop van de krant aan de verkopers en ontvangt geen structurele subsidies. De exploitatiebegroting wordt gedekt door de verkoop van de krant en door donaties en advertenties. Projecten worden gedekt door projectbijdrages. Doelstelling is dak- en thuislozen te helpen zichzelf te helpen. De stichting doet dit door het produceren en distribueren van de Z!-krant. Door de verkoop van de krant kunnen dak- en thuislozen een bescheiden in - komen verwerven en (weer) een basis opbouwen van ritme, sociale contacten en zelfrespect. De verkopers houden zo contact met de maatschappij, leren aan den lijve dat eigen initiatief loont en zien de noodzaak om een enigszins geregeld bestaan te leiden. De inkomsten zijn voldoende om in de eerste levensbehoeften te voorzien, en meestal wordt er ook gespaard voor betere tijden een leven op een vast adres. Hierdoor wordt een overstap naar het ontplooien van verdere initiatieven makkelijker. Met deze effectieve methode probeert Stichting Z dak- en thuislozen te helpen zichzelf te helpen. Een groot deel van de verkopers verbetert dan ook structureel zijn levensomstandigheden. 4 5

4 Verkoop Ook in 2012 ondervond Z! een verkoopdaling ten opzichte van het voorgaande jaar. De daling van de verkoop bedroeg in ,6%, tegenover 4,1% in De gemiddelde daling voor bedroeg 8,5% per jaar. Voor 2012 was uitgegaan van een daling met 2,5%. Voor 2013 wordt rekening gehouden met een verkoopdaling van 5%. Voor 2012 was een verlies voorzien van Daarmee zou Stichting Z de continuïteitsreserve onderschrijden en zou de bedrijfsvoering van de stichting voor de komende jaren serieus in gevaar zijn. Begin 2012 ontving Stichting Z een donatie van Dit bedrag is de opbrengst van de veiling ten bate van daklozenkrant Z! op de Miljonair Fair van december Door de donatie van de Miljonair Fair is de continuïteitsreserve in 2012 voorlopig hersteld, en is de bedrijfsvoering en het uitkomen van de krant voor 2013 veilig gesteld. De continue daling van de verkoop van Z! was de aanleiding voor het opstellen van het bedrijfsplan Stichting Z dat in 2011 is verschenen. Hierin staat beschreven hoe Z! weer gezond kan worden, en wat en wie daar voor nodig zijn. Kern is het verbreden van inkomsten, en de bedrijfsvoering minder afhankelijk te maken van de inkomsten uit de verkoop van de krant. Dit betekent een koersverandering van afhankelijkheid van één product (de krant) naar een diversificatie van producten. Meer inkomsten zijn voorzien uit onder meer de hotelboeksite Z-hotels.nl, donaties, sponsors en Vrienden van Z!. Uitgangspunt is een sluitende bedrijfsvoering voor de jaren , met een jaarlijks positief resultaat van circa In 2012 is met de hulp van een externe adviseur de haalbaarheid van het bedrijfsplan nog eens getoetst en is bepaald welke onderdelen als eerste ter hand worden genomen. Organisatie Stichting Z kent zo n vijftig medewerkers: veel vrijwilligers, freelance redactiemedewerkers, vier betaalde parttime krachten en soms ook gedetacheerde medewerkers en stagiaires. Eindverantwoordelijk is het bestuur. De dagelijkse leiding van de organisatie ligt bij de coördinator. De redactie is onafhankelijk, de leiding van de redactie ligt bij de hoofdredacteur. Verkopers De verkopers worden binnen de organisatie vertegenwoordigd door een raad van ervaren verkopers. Deze verkoperraad overlegt onregelmatig met de coördinator en de hoofdredacteur. Onderwerpen van gesprek zijn bijvoorbeeld de cover en de inhoud van de krant, de standplaatsen en voorgenomen activiteiten. Distributie en ondersteuning De distributieruimte in het bedrijfspand in de Tweede Oosterparkstraat is zeven dagen per week geopend. Hier kopen de verkopers de krant in. De verkoop van de krant aan de verkopers wordt gedaan door vrijwilligers, voor een of twee dagdelen per week. In de verkoperruimte kunnen de verkopers gratis gebruik maken van koffie en thee. Elke dinsdagmiddag is er spreekuur voor personen die de krant willen gaan verkopen. Een maal per week verzorgt een vrijwilliger Nederlandse lessen voor verkopers die slecht Nederlands spreken. Een andere vrijwilliger knipt af en toe het haar van de verkopers. De administratieve ondersteuning van de distributie en de bedrijfsvoering wordt gedaan door enkele vrijwilligers, voor een dagdeel per week. Ook het web- en IT-beheer en de inzet van sociale media wordt gedaan door vrijwilligers. De werving van vrijwilligers vindt plaats door een oproep in de krant en/of de website en via de Amsterdamse vrijwilligerscentrale. In 2012 waren de volgende vrijwilligers actief: Kees Apeldoorn, Corina de Boer, Patrick de Coster, Bhoelai Deepak, Henny Dekker, Resi Dekker, Pearse Gaffney, Hetty van der Hall, Joop Hamersma, Eva van Hoytema Konijnenburg, Petra Hunsche, Willem Kunkels, Betsy van Maren, Pieta Rodenburg, Vera Roosenboom, Alma Santokhi, Kees Schaak, Erick Schlüter, Gerrit Serné, Ivan Solar, Emma Veenstra, Erik Veltman, Cor Visser, Bas Vos en Gourgina Younes. De distributie en ondersteuning worden aangestuurd door coördinator Jeroen de Rooij, ondersteund door hoofd distributie Mustapha Akazzab. In 2012 waren op detacheerbasis bij Z! parttime werkzaam als standplaatsbegeleider Marcel Goudsblom en Petra van Goor als administratief medewerker. De bedrijfsadministratie wordt uitgevoerd door administratiekantoor Smith & Vissers te Amsterdam, de salarisadministratie door administratiekantoor Hagen te Hendrik-Ido- Ambacht. Bestuur Het bestuur van Stichting Z bestaat uit zeven personen (anno 2013) en is eindverantwoordelijk. Het bestuur kwam in 2012 maandelijks bijeen, samen met de coördinator en de hoofdredacteur. Daarnaast is 6 7

5 er jaarlijks een beleidsdag en een bestuursevaluatie. Tijdens de beleidsdag wordt het langetermijnbeleid besproken, aan de hand van de belangrijkste thema s. In 2012 waren dat de teruglopende verkoop van de krant en de implementatie van het bedrijfsplan. Tijdens de bestuursevaluatie wordt het functioneren van het bestuur zelf doorgesproken. Het bestuur bestond in 2012 uit Arend Jan Heerma van Voss (voorzitter), Pieter Dijckmeester (penningmeester), Tom van Dijk, Hugo Esseboom, Judikje Kiers en Leo van der Meer. Bedrijfspand Het bedrijfspand van Stichting Z is gevestigd in de Tweede Oosterparkstraat 72. Sinds oktober 2011 is een gedeelte van de bedrijfsruimte in gebruik door de Magical Mystery Tour, een project van HVO-Querido. De krant Het verschijnsel daklozenkrant ontstond eind jaren tachtig in New York, USA. De eerste street paper werd er op straat verkocht door daklozen voor $ 1,- waarvan $ 0,75 voor de verkoper. In 1991 waaide het over naar Londen, waar The Big Issue hét voorbeeld werd voor navolgers in Europa. In Nederland verscheen in 1994 het Utrechtse Straatnieuws. In 1995 volgden meer steden, waaronder Amsterdam met Z magazine en het Rotterdamse Straatmagazine, dat begin 2012 gestopt is. Anno 2013 zijn er in Nederland zes straatkranten. Z! verschijnt tweewekelijks, in de zomer driewekelijks. In 2012 verschenen 24 edities, waarvan vier driewekelijks. Voor 2013 zijn ook 24 edities voorzien, waarvan weer vier driewekelijks. Redactie Z! wordt gemaakt door een onafhankelijke redactie, een team van ervaren en jonge journalisten. De redactie wordt aangevoerd door hoofdredacteur Hans van Dalfsen, en bestaat verder uit freelance journalisten en een parttime redactiemedewerker. Beelden eindredactie en vormgeving worden uitgevoerd op freelancebasis. In 2012 nam Jorie Horsthuis afscheid als lid van de redactie. De Z!-krant wordt gedrukt bij drukkerij Senefelder Misset te Doetinchem. Formule Z! besteedt aandacht aan verhalen van de straat, waarin schrijvers, beeldend kunstenaars en journalisten hun stad binnenstebuiten keren. Vast onderdeel in Z! zijn de interviews met Z!-verkopers, die in elke editie verhalen over verschillende onderwerpen. Een ander vast onderdeel is de Graffiti-pagina, met gedichten van dakloze dichters van schrijfclub Kantlijn. Keurmerk Straatkrant Vanaf oktober 2011 draagt Z! het Keurmerk Straatkrant. Het keurmerk is een samenwerking tussen Haags Straatnieuws, Straatjournaal (Haarlem), Straatnieuws (Utrecht) en Z!. Sinds 2012 voert ook de Groningse straatkrant De Riepe het Keurmerk Straatkrant. Het keurmerk garandeert het publiek een bonafide straatkrant: een kwalitatief journalistiek product, verkocht door daken thuislozen, uitgegeven zonder winstoogmerk. De straatkrant met keurmerk wordt lokaal verkocht door geregistreerde verkopers met een duidelijk zichtbare verkoperpas, en is aangesloten bij de INSP, het internationale netwerk van straatkranten wereldwijd. Met het keurmerk willen de vijf straatkranten zich onderscheiden van namaakkranten en straatkranten die het niet zo nauw nemen met de regels, zoals De Herbergkrant (Zwolle), Straat Journaal (Rotterdam), De Zelfkrant (Den Bosch) en Het Daklozenwoord uit België. Deze kranten en hun verkopers trekken zich nauwelijks iets aan van de regels, zoals het verplicht dragen van een verkoperpas, niet opdringerig verkopen, niet bedelen en niet verkopen in elkaars gebied. Ook geven deze kranten niet thuis op klachten. Amsterdam Z! is een Amsterdamse krant. De stad met al zijn facetten komt in elke Z! ruim aan bod. Een voorbeeld hiervan is de serie Het geluid van Amsterdam, waarin Frits Jonker in elke Z! een bijzonder stukje Amsterdamse muziekgeschiedenis be - schrijft. Het geluid bij elke aflevering is te vinden op de website van Z!. Andere Amsterdamse onderwerpen die in 2012 in Z! aandacht kregen waren onder meer Amsterdamse stadsgezichten, Ajax, tramlijn 4 en 100 jaar Ten Katemarkt. Net als in 2011 verscheen in Z! in 2012 een serie artikelen van Petra Hunsche over projecten en activiteiten voor en door daken thuislozen in Amsterdam. Onderwerpen waren onder andere Het WerkHotel, De Roggeveen en De Aak. Uit de serie artikelen wordt in 2013 door uitgeverij Tobi Vroegh een boek samengesteld. Bijlagen In 2012 verschenen in Z! meerdere bijlagen over een thema dat aanhaakt bij iets wat leeft in de stad. Bijlagen waren onder meer hoezo armoede?, brommobiel de Canta, carnaval in Amsterdam en S.O.S. noodmomenten in de stad. Stadsdichter F. Starik Z! nr was in zijn geheel gewijd aan vertrekkend stadsdichter F. Starik, die in 2012 werd opgevolgd door Menno Wigman. Het driedubbeldik bewaarnummer bevat 96 rijk geïllustreerde pagina s vol foto s en gedichten. De editie is totstandgekomen in samenwerking met het Amsterdamse Fonds voor de Kunst en SLAA (Stichting Literaire Activiteiten Amsterdam). Z! nr over stads- 8 9

6 dichter F. Starik is nog te koop via de Z!-website. Gasthoofdredacteuren In 2012 kende Z! twee gasthoofdredacteuren: Barbara van Beukering, hoofdredacteur van Het Parool, en burgemeester Eberhard van der Laan. Barbara van Beukering is sinds het 15-jarig jubileum van Z! in 2010 ambassadeur van Z!. Burgemeester Eberhard van der Laan is sinds zijn aantreden ambassadeur van alle Amsterdamse daklozen. De burgemeester draagt Z! een warm hart toe en betoont regelmatig zijn betrokkenheid. Zo nam hij op het 15-jarig jubileum het eerste vernieuwde exemplaar van Z! in ontvangst, en was het op zijn initiatief dat de opbrengst van de veiling op de Miljonair Fair 2011 ter beschikking werd gesteld aan Z!. Meisjes van 16 Op vrijdag 20 april 2012 verscheen Z! nr. 9, met als gasthoofdredacteur Barbara van Beukering en als thema Meisjes van 16. Van Beukering weet veel over meisjes van 16. Ze heeft zelf drie dochters, van wie de jongste in die leeftijd. Ze vond dit een fris thema, voor een prachtblad als Z! : Als we over jongeren schrijven zijn het vaak probleemjongeren. Maar als er één groep is die vrolijk, gelukkig, kansrijk en optimistisch in het leven staat zijn dat meisjes van 16 in Amsterdam. In het nummer komen aan de orde: baantjes, jongens, uitgaan, kleding. Met Hart & Ziel Op vrijdag 8 juni 2012 verscheen Z! nr. 12 onder gasthoofdredacteurschap van burgemeester Eberhard van der Laan, met als thema Met Hart & Ziel. Het nummer gaat voor een groot deel over Amsterdammers die andere Amsterdammers helpen. De burgemeester, die niet met zijn gezicht op de omslag wilde ( Het gaat niet over mij! ) interviewde een aantal Amster dammers die in 2012 uit zijn handen een lintje ontvingen: artiest Angela Groothuizen, stadsverteller Karel Baracs, en het echtpaar Sierat-Van der Ree dat vanuit hun winkel Aladin s Notenhoek op de Jan Evertsenstraat al meer dan 25 jaar winkeliersvereniging Berlage Passage aanvoert. Het burgemeesternummer verscheen in een oplage van exemplaren. De editie is gratis gedrukt door drukkerij ARGO Media, en door Het Parool zaterdag 9 juni gratis verspreid als bijlage van PS Van de Week. Het is de grootste oplage die Z! ooit heeft gehad. Tanja In Z! nr besteedde Z! aandacht aan het nijlpaard Tanja, dat in Artis in 2009 overleed. De Artis-directie besloot de publiekslieveling op te laten zetten en Nienke Denekamp schreef het boek Tanja, het nijlpaard van Artis. In Z! nr. 10 wordt de schrijfster geïnterviewd. Als illustratie maakte Paul van der Steen een tekening van Tanja. Van de tekening maakte Van der Steen een gesigneerde A2-poster, die Z!-lezers voor 15,- konden bestellen. De lezersaanbieding was snel uitverkocht, terwijl er nog bestellingen binnen kwamen. Een tweede druk bracht uitkomst. Samenwerking Straatnieuws Utrecht Op vrijdag 13 juli verscheen in samenwerking met Z! in Utrecht het eerste vernieuwde nummer van SN straatnieuws (SN), de Utrechtse daklozenkrant. Straatnieuws is opgericht in 1994, en is daarmee de oudste straatkrant van Nederland. In de zomer van 2012 werd duidelijk dat uitgever Stichting SODETU door financiële omstandigheden de krant niet langer kon uitbrengen. Begin juli 2012 zou Straatnieuws definitief stoppen. Het wegvallen van de krant in Utrecht zou vooral een strop betekenen voor de verkopers, die afhankelijk zijn van de krant voor hun inkomsten en contact met de samenleving. Na overleg met een aantal personen en organisaties, waaronder Stichting Z, is begin juli 2012 Stichting Straatnieuws Utrecht opgericht, zodat SN een doorstart kon maken. Vrijdag 13 juli kwam de eerste nieuwe editie uit. Dit is tevens de start van een samenwerking van Z! met SN. Z! levert een rompkrant aan, die door SN wordt aangevuld met een eigen cover en regionale pagina s. De nieuwe SN is geen A3-krant meer, maar naar voorbeeld van Z! een fullcolour magazine, met 32 pagina s en als verkoopprijs 2,-, waarvan 0,90 voor de verkoper. SN verschijnt driewekelijks. De redactionele samenwerking is succesvol gebleken. SN heeft een doorstart kunnen maken, met een nieuwe krant, een nieuw bedrijfspand én met de oude verkopers. In 2012 verschenen negen nummers. De samenwerking tussen Z! en SN wordt in 2013 gecontinueerd. International Network of Street Papers (INSP) Wereldwijd verschijnen er anno 2013 circa tweehonderd straatkranten. Zo n honderdtwintig kranten, waaronder Z!, zijn aangesloten bij de INSP (the International Network of Street Papers). De INSP heeft een eigen nieuwsservice, waar straatkranten en andere media gebruik van kunnen maken. In Z! nr publiceerde Z! een exclusief interview met de Dalai Lama, aangeboden door de INSPnieuwsservice. De INSP houdt tweejaarlijks een congres, waar kennis en expertise wordt uitgewisseld. Het congres in 2013 vindt plaats in München, Duitsland. Voor meer informatie over de INSP zie Z! in de pers Net als in voorgaande jaren kregen Z! en de verkopers ook in 2012 aandacht in de media. Zo kreeg Z! in de rubriek Tijdschrift in De Volkskrant van 4 februari 2012 vier sterren voor het driedubbeldikke bewaarnummer over F. Starik (Z! nr ). Het Parool besteedde aandacht aan de uitkomst van Z! nr. 12 met burgemeester Eberhard van der Laan als gasthoofdredacteur. Z! nr. 12 werd door Het Parool zaterdag 9 juni gratis verspreid als bijlage van PS Van de Week. In Het Parool van die dag stond een interview met Z!- hoofdredacteur Hans van Dalfsen, waarin hij onder meer uitlegt waarom het jammer is dat mensen denken: ik geef een eurootje, maar die krant hoef ik niet. Van Dalfsen: Toen de krant begon was het leuk en nieuw en waren mensen nieuwsgierig naar de inhoud. Maar vijftien jaar later is het toch van: goh daar staat weer zo iemand. Ik geef hem één of twee euro en laat dat krantje maar zitten. Funest voor ons systeem. Als daklozen de krant 10 11

7 niet meer bij ons inkopen, gaan wij failliet en hebben zij geen eigen onderneminkje meer. Op 24 juli 2012 meldt Het Parool op basis van het jaarverslag 2011 dat Z! weer een jaar door kan: De daklozenkrant Z! is dankzij geldschieters het komende jaar zeker van zijn bestaan. Z! kreeg een bijdrage van uit een veiling op de Miljonair Fair en startte begin 2012 met het werven van Vrienden van Z!. Zo n twintig bedrijven betalen als Vriend van Z! per jaar en krijgen hun logo daarvoor afgedrukt in elke Z! en op de Z!-website. Door geld uit andere bronnen te halen dan de verkoop van de krant, hopen wij nog langer door te kunnen dan één of twee jaar, maar voorlopig zijn we gered, zegt Jeroen de Rooij, coördinator van de stichting Z, de uitgever van de krant. De introductie in oktober 2012 van hesjes voor verkopers bracht ook veel publiciteit met zich mee. Er verschenen artikelen in Het Parool (2 oktober en 12 november 2012) en ook op internet trokken de hesjes de aandacht. In november 2012 besloot de gemeenteraad van Amsterdam op initiatief van GroenLinks Z! voor 2013 een incidentele subsidie te geven van Verschillende media brachten dit nieuws, waaronder Metro. Naast genoemde media was er in 2012 verder aandacht voor Z! bij AT5, AmsterdamFM en RTVNH, en verschenen er artikelen in NRC Next, Spiegeloog, Spits, De Telegraaf en Villamedia. Verkopers Over het hele jaar 2012 zijn in totaal circa 260 verkopers actief geweest, waarvan 65 nieuwe verkopers. Per editie waren er gemiddeld 160 actieve verkopers die de krant inkochten en op straat verkochten. In totaal verkochten de verkopers in kranten. Regels en verkoop Verkopers van Z! moeten dak- of thuisloos zijn en (een beetje) Nederlands spreken. Elke verkoper krijgt een verkoperpas met foto, voornaam en verkopernummer. Veel verkopers hebben een vaste standplaats, waar ze het eerste recht hebben om te verkopen. Is de vaste verkoper er niet, dan mag een andere verkoper er verkopen. Voor het verkopen van Z! op straat is geen vergunning nodig. Volgens de Grondwet mag een ieder op de openbare weg gedrukte waar te koop aanbieden (artikel 7, vrijheid van meningsuiting). Voor verkoop op privé-terrein is toestemming nodig van de eigenaar. De verkoper is verplicht zijn verkoperpas zichtbaar te dragen tijdens het verkopen. De kleur van de pas is groen. De verkoper mag geen overlast geven, dat wil zeggen deze moet zich zo gedragen dat anderen zich niet gestoord voelen. Z! wordt verkocht in Amsterdam en circa twintig andere plaatsen in de provincie Noord-Holland. Met de straatkranten van Haarlem en Utrecht zijn afspraken gemaakt waar welke krant verkocht wordt. In die gebieden waar zowel de ene als de andere krant verkocht mag wor

8 den, geldt de regel Wie t eerst komt, die t eerst maalt. Werving en scholing De werving van nieuwe verkopers vindt plaats via inloophuizen, folders en de verkopers zelf. Een vrijwilliger bezoekt twee keer per maand drie inloophuizen om informatie te geven over het verkopen van Z!. Informatiefolders over het verkopen van Z! worden enkele keren per jaar verspreid onder inloophuizen en de opvang. Nieuwe verkopers komen ook binnen via de verkopers zelf, via de straat of anderszins. In 2012 zijn twee trainingen voor verkopers verzorgd door de Vrijwilligersacademie Amsterdam. De trainingen, voor acht verkopers per keer, worden gegeven door twee docenten, die twee keer drie kwartier scholing geven in sociale vaardigheden en verkooptechnieken. In memoriam In 2012 zijn twee verkopers van Z! overleden. In januari overleed Paul Walker (1951) en in april Jurgen Knorringa (1947). Hesjes Sinds 5 oktober 2012 dragen Z!-verkopers een knalrood verkoperhesje. De bedrijfskleding is kosteloos ter beschikking gesteld aan de vijf Nederlandse keurmerkkranten door Corporate Fashion Statements van mode-ondernemer Patrick Lusink uit Bergen. De hesjes zijn vooral bedoeld om dak- en thuisloze verkopers te onderscheiden van valse verkopers van nepkranten. De keurmerkkranten, waaronder Z!, hebben de laatste jaren steeds meer te duchten van deze valse concurrentie, waardoor reguliere verkopers en kopers de dupe zijn. Een verkoper van het eerste uur: Ik ben er ontzettend blij mee, want nu kan iedereen in één keer zien wat ik doe en wat ik verkoop. De hesjes zijn lekker duidelijk, net zoals die fluore - scerende hesjes van verkeersregelaars. Zo kunnen we ons onderscheiden van al die schimmige nepkrant verkopers. Want die h ebben géén keurmerk o p hun krant, en géén verkoperhesje aan. Bedrijfsplan In augustus 2011 verscheen het bedrijfsplan Stichting Z. In het bedrijfsplan staat beschreven hoe Z! weer gezond kan worden, en wat en wie daar voor nodig zijn. Kern van het bedrijfsplan is het verbreden van inkomsten, en de bedrijfsvoering van de stichting minder afhankelijk te maken van de inkomsten uit de verkoop van de krant. Uitgangspunt is een sluitende bedrijfsvoering voor de jaren , met een jaarlijks positief resultaat van circa Tot 2011 was Stichting Z voor 90% afhankelijk van de inkomsten uit de verkoop van de krant en voor 10% uit advertenties en donaties. De jaren maakte de stichting verlies. Deze verliezen komen vrijwel geheel voor rekening van de daling van de verkoop van de krant. De verkoop van de krant daalde in % t.o.v. de verkoop van De verliezen zijn ten laste gebracht van het eigen vermogen. Het eigen vermogen daalde met 57% ten opzichte van Met het verlies over 2011 daalde het eigen vermogen van de stichting tot onder de vastgestelde continuïteitsreserve. In het bedrijfsplan is gekozen voor een aanmerkelijke stijging van andere inkomsten naast die uit de verkoop van de krant. Die andere inkomsten moeten stijgen van 10% naar circa 40%, terwijl die uit de krant teruggebracht worden naar circa 60%. Meer baten zijn voorzien uit onder meer de hotelboeksite Z-hotels.nl, donaties, sponsors en Vrienden van Z!. Een belangrijk onderdeel binnen het bedrijfsplan is de herstart van de hotelboeksite dakloos.nl. De site wordt geheel vernieuwd en krijgt ook een andere naam: Z-hotels.nl. Van elke boeking via de site krijgt Z! 3% van het boekingbedrag, zonder dat het de klant iets extra s kost. De vernieuwde hotelboeksite is in 2013 gelanceerd. In 2012 is gestart met het project Vrienden van Z!, waarbij bedrijven en organisaties voor een jaar lang hun logo geplaatst krijgen in elke Z! en op de website. Door burgemeester Van der Laan en de Miljonair Fair zijn in december 2011 circa twintig vrienden geworven, die vanaf 2012 Vriend van Z! zijn geworden voor twee jaar. Inmiddels zijn er circa dertig Vrienden van Z!. Onderdeel van het bedrijfsplan is ook een bedrag voor extra investeringen voor het bevorderen van sponsoring, donaties, werving van advertenties en ook marketing van de verkoop van de krant. Via de website moeten meer donateurs geworven worden, ook via i-deal. Een marketingplan gaat richtlijnen geven voor een gezamenlijke marketing van de krant, de hotelboeksite, Vrienden van Z!, donateuren sponsorwerving en de inzet van sociale media hierbij. Voor de uitvoering van het bedrijfsplan is een vorm van meerjarige financiering nodig van circa , om de kosten op te vangen en de vastgestelde continuïteitsreserve te behouden. De opbrengst van de veiling van de Miljonair Fair, die in 2012 ten goede komt aan de versterking van de reserve, is hiervoor een belangrijke bijdrage. Een tweede belang

9 rijke bijdrage is de incidentele subsidie van van de gemeente Amsterdam voor Door beide bijdragen is de bedrijfsvoering van de stichting en het uitkomen van Z! voorlopig in rustiger vaarwater gekomen. In 2012 is met de hulp van een externe adviseur van PwC (PricewaterhouseCoopers) de haalbaarheid van het bedrijfsplan nog eens getoetst en is bepaald welke onderdelen als eerste ter hand worden genomen. Prioriteiten zijn een groei van het aantal Vrienden van Z!, de lancering van de vernieuwde hotelboeksite en extra inzet op de gebieden social media en marketing en communicatie. De ondersteuning door PwC is aangeboden in het kader van PwC s corporate responsibility projecten. Andere activiteiten Voor verkopers en medewerkers van Z! zijn ook in 2012 weer regelmatig activiteiten georganiseerd, zoals de paasbrunch, het kerstontbijt en een picknick in het Vondelpark. Het Z!-promoteam trekt er onregelmatig met een bakfiets op uit om op straat en tijdens evenementen Z! te promoten. Het promoteam was in 2012 onder meer aanwezig op 6 juni op Amsterdamse Daklozendag. Het kerstontbijt werd aangeboden door Toon Borst, De Muntenman. De Muntenman zamelt met een bakfiets oude munten en biljetten in voor goede doelen. Nederlandse les Een belangrijke activiteit sinds 1998 vormen de Nederlandse lessen aan verkopers, gegeven door vrijwilligers. Elk jaar zijn er een of twee cursussen van twaalf lessen, waarin verkopers die (nog) niet zo goed Nederlands spreken les krijgen op beginnerniveau. Nieuwjaarsreceptie Op zondag 13 januari 2012 vond de Z!- nieuwjaarsreceptie plaats in Het Volkshuis van den Volksbond aan het Kadijksplein, Amsterdam. Pauls Z! City Tour Een bijzondere activiteit in juli 2012 was Pauls Z! City Tour. Straatmuzikant en Z!-verkoper Paul bezocht een week lang elke dag per bakfiets evenementen en plekken in Amsterdam om Z! te promoten, omlijst met échte straatmuziek: Paul is in mei 2012 uitgeroepen tot de beste straatmuzikant van Nederland Pauls Z! City Tour begon zondag 8 juli tijdens het festival Roots Open Air in het Oosterpark en eindigde zaterdag 14 juli in het Vondelpark. Dakloos.nl Een continue activiteit sinds 2003 is de website dakloos.nl. Via dakloos.nl kunnen online wereldwijd bij ruim hotels in 180 landen kamers geboekt worden. Het project dakloos.nl is een samenwerking met Booking.com. Wie een hotelkamer boekt via dakloos.nl betaalt hetzelfde (laagste) tarief als bij Booking.com. Van iedere dakloos.nlboeking gaat 3% naar Stichting Z, zonder dat het de klant iets extra s kost. Het ontwerp van de site dakloos.nl was aan vernieuwing toe. De laatste jaren is het aantal bezoekers van dakloos.nl af genomen en daarmee daalden ook de inkomsten. In 2012 is door studenten van de UvA onderzoek gedaan naar de gebruiksvriendelijkheid en het ontwerp. Op basis van de onderzoeksresultaten is besloten de naam te wijzigen en een vernieuwde site te maken. Als nieuwe naam is gekozen voor Z-hotels.nl. De lancering van de nieuwe naam en site vindt plaats in 2013 door middel van een publiekscampagne. Marketing en communicatie In 2012 is mede op basis van het bedrijfsplan meer aandacht gegeven aan marketing en communicatie. Vanaf eind 2012 is hiervoor een nieuwe vrijwilliger actief, Cor Visser, met een ruime ervaring op het gebied van marketing en communicatie in de geschreven pers. Social media Sinds 2010 is Z! actief binnen de social media, via Facebook, Twitter en You- Tube. Vanaf eind 2010 maakt medewerker Maartje Jaquet voor elke editie van Z! een speciaal filmpje op YouTube. In 2011 zijn vrijwilligers geworven die Z! in 2011 en 2012 op Facebook en Twitter op de kaart hebben gezet. Het voornemen is om in 2013 de aanwezigheid van Z! op Facebook verder te vergroten, door het uitbreiden van het aantal facebookvrienden naar en het opzetten van een facebookgroep van leden

10 Advertenties In 2012 is Z! voor de advertentieacquisitie een samenwerking aangegaan met Dé Media Uitgevers, Drachten. Het aantal advertenties is in 2012 licht gestegen. Van 12 tot 19 oktober 2012 gebruikten studenten Media van de Hogeschool van Amsterdam Marktplaats en ebay om voor Z! advertenties te verkopen. Het idee, bedacht door reclamebureau Gummo, bood adverteerders de mogelijkheid om zelf te bepalen wat zij over hebben voor een advertentiepagina. Lezersprofiel De lezersgroep van Z! is voor het merendeel vrouw en hoogopgeleid. Meer dan de helft heeft voortgezet onderwijs, een derde is HBO/academisch geschoold. Het merendeel van de lezersgroep heeft een regulier en bovenmodaal inkomen en is meer dan gemiddeld maatschappelijk betrokken. Het leesbereik van Z! is 155%. Verspreidingsgebied Z! wordt verkocht in Almere, Amstelveen, Amsterdam, Baarn, Badhoevedorp, Bussum, Diemen, Edam, Enkhuizen, Hoorn, Huizen, Landsmeer, Laren, Lelystad, Monnikendam, Oostzaan, Ouderkerk aan de Amstel, Purmerend, Uithoorn, Volendam, Weesp en Zaandam. Donateurs en sponsors Z! heeft een kleine groep trouwe particuliere donateurs, die jaarlijks eenmalig of periodiek doneren. Voor het werven van nieuwe donateurs en sponsors is in 2012 gestart met de mogelijkheid om via de Z!-website ook online te doneren, door middel van i-deal. Via de webpagina VillaDakloos kunnen online donaties gedaan worden voor verschillende onderdelen van de organisatie, zoals bijvoorbeeld de verkopers of de redactie. In 2012 waren er voor de verkopers ook weer donaties in natura. Vooral particulieren brachten handschoenen, petten, slaapzakken en truien, en ook zelfgebreide truien en sjaals voor de winter. Via Rederij Doeksen ontving Z! weer veel slaapzakken die achtergelaten zijn op schepen die varen op de Waddeneilanden. In 2012 traden naast de genoemde be - drijven en organisaties op als donateur dan wel sponsor van Stichting Z: About- IT, Bonanza Film, Booking.com, Card Vision, Hogeschool van Amsterdam, HVO-Querido, Jeuk, Login Computerservice, NV Zeedijk. Vrienden van Z! Een nieuwe activiteit in 2012 betreft de Vrienden van Z!. Bedrijven, organisaties maar ook personen kunnen voor een be - drag van per jaar Vriend van Z! worden. Elke Vriend van Z! ontvangt plaatsing van een bedrijfslogo in elke Z! en op de Z!-website, twee exemplaren van Z!, een oorkonde en een uitnodiging voor de jaarlijkse Z!-Vriendendag. Onder meer op voorspraak van burgemeester Van der Laan zijn circa vijfentwintig vrienden geworven, die voor ten minste twee jaar Vriend van Z! zijn. Het streven is om het aantal Vrienden van Z! in 2013 en 2014 uit te laten groeien naar vijftig. Z!-Vriendendag 2012 Op vrijdag 14 december 2012 vond de eerste Z!-Vriendendag plaats in de ambtswoning van burgemeester Van der Laan aan de Herengracht. Het was het eigen idee van de burgemeester om in 2012 en 2013 gastheer te zijn voor de Z!- Vriendendag. De aanwezigen zijn welkom geheten door de burgemeester en Z!- voorzitter Arend Jan Heerma van Voss, waarop zij elkaar ontmoetten in een informele sfeer

11 Staat van baten en lasten 2012 (in euro s) Balans per 31 december 2012 (in euro s) 2012 % 2011 % 2010 % Baten Verkoop kranten , , ,2 Verkoop overige 607 0, , ,1 Advertentie-inkomsten , , ,1 Donaties , , ,4 Rente , , ,7 Inkomsten projecten , , ,3 Subsidies ,2 Diverse baten , ,3 0 0 Totaal Baten Activa Materiële vaste activa Vorderingen / vooruit betaald Debiteuren Nog te ontvangen Vooruit betaald Pensioenen Netto lonen Sociale lasten Liquide middelen Liquide middelen Kosten Drukkosten , , ,7 Redactiekosten , ,5 Distributiekosten , , ,9 Bestuurskosten 835 0, , ,1 Financiële administratie , , ,0 Ondersteuning , , ,6 Projecten , , ,5 Beheer pand , , ,8 Organisatie , , ,2 Verkopers , , ,3 Vrijwilligersbeleid , , ,4 Totaal Kosten Resultaat Passiva Eigen vermogen Algemene reserve Reservering dakloos.nl Reservering activiteiten Reservering kwaliteit Reservering steun externe organen Schulden op korte termijn Reservering vakantiegeld Nog te betalen loonbelasting Pensioenen Vooruit ontvangen bedragen Crediteuren Nog te betalen posten

12 Toelichting op de staat van baten en lasten 2012 Bestuur voorzitter: Arend Jan Heerma van De verkoop van de krant daalde in 2012 met 10,6%. Het totaal aantal verkochte kranten in 2012 bedroeg exemplaren, tegenover exemplaren in Er verschenen 24 edities, waarvan vier driewekelijks. De inkomsten namen beduidend toe. Dit komt door een stijging van de inkomsten voor projecten, maar vooral door de donatie in 2012 van de Miljonair Fair à De inkomsten uit de verkoop van de krant daalden, door de achtste opeenvolgende daling van de verkoop van de krant sinds De kosten namen iets toe, voornamelijk door een stijging van de redactiekosten. Het jaar 2012 sluit met een negatief resultaat van Het tekort over 2012 wordt ten laste gebracht van de algemene reserve. Deze bedraagt per 1 januari Naast de algemene reserve zijn er reserveringen van in totaal Door het bestuur is een doelstelling voor het weerstandsvermogen vastgesteld van tussen en De continuïteitsreserve is vastgesteld op De algemene reserve van de stichting ligt nu ruim onder deze vastgestelde grens. Voor 2013 wordt uitgegaan van een nieuwe daling van de verkoop van 5% en een verlies van circa Daardoor zou de algemene reserve reduceren tot circa Daarmee zou de stichting de continuïteitsreserve meer dan aanmerkelijk onderschrijden en komt de bedrijfsvoering serieus in gevaar. Voorjaar 2013 ontving Stichting Z een eenmalige subsidie van de gemeente Amsterdam van , als garantstelling voor de uitvoering van het bedrijfsplan. Door deze eenmalige subsidie is de continuïteitsreserve voorlopig hersteld, en is de bedrijfsvoering en het uitkomen van de krant voor 2013 en 2014 veiliggesteld. De continue daling van de verkoop van Z! was de aanleiding voor het opstellen van het bedrijfsplan Stichting Z, dat in 2011 is verschenen. Hierin staat beschreven hoe de bedrijfsexploitatie weer financieel gezond kan worden, en wat en wie daar voor nodig zijn. Kern is het verbreden van inkomsten, en de bedrijfsvoering minder afhankelijk te maken van de inkomsten uit de verkoop van de krant. Dit betekent een koersverandering van afhankelijkheid van één product (de krant) naar een diversificatie van producten. Uitgangspunt is een sluitende bedrijfsvoering voor de jaren , met een jaarlijks positief resultaat van circa De jaarrekening 2012 is door Dubois & Co Registeraccountants te Amsterdam beoordeeld en hierbij is een goedkeurende beoordelingsverklaring afgegeven. Stichting Z Tweede Oosterparkstraat JG Amsterdam Telefoon Fax info@z-krant.nl Internet Voss, oud-voorzitter van de Vereniging VPRO, oud-hoofdredacteur Haagse Post en VPRO-radio; penningmeester: Pieter Dijckmeester, projectdirecteur Gebiedsontwikkeling Rijksvastgoedbedrijf; Tom van Dijk, directeur Stichting Noordwijk Promotie, Hugo Esseboom, directeur Humain B.V., Jaap Fransman (per ), ouddirecteur HVO-Querido, Judikje Kiers, directeur Museum Ons Lieve Heer op Solder en directeur Bijbels Museum, Leo van der Meer, oud-directeur Stichting Kunstzinnige Vorming Amsterdam (SKVA). Hoofdredactie Hans van Dalfsen Vormgeving Susanne Laws, Robert Swart Eindredactie Hugo Jetten, Chris Junge Beeldredactie Sander Heezen Redactie Piet Hermans, Petra Hunsche, Brechtje Keulen, Mayanne Könst, Margit Willems Vaste medewerkers: Rob van Erkelens, Ingrid de Groot, Maartje Jaquet, Frits Jonker, Rudi Jonker, MP Jules, Marc van der Holst, K. Wispelaer Coördinatie Jeroen de Rooij Hoofd distributie Mustapha Akazzab Standplaatsbegeleider Marcel Goudsblom Verkopersraad Frans, Paul, Samy, Rob, Willem Administratiekantoor Smith & Vissers Amsterdam Drukker Senefelder Misset Doetinchem Salarisadministratie Administratiekantoor Hagen Hendrik-Ido-Ambacht Systeembeheer About-IT Amsterdam Webbeheer Erick Schlüter Ambassadeurs Barbara van Beukering, Peter Faber, Patrick Lusink COLOFON redactie: Jeroen de Rooij fotografie: Mayanne Könst vormgeving: susanne laws druk: Boekbinderij Hennink Amsterdam 22

13 Stichting Z Z! Tweede Oosterparkstraat JG Amsterdam T F info@z-krant.nl