Docentenhandleiding lespakket Avond4daagse

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Docentenhandleiding lespakket Avond4daagse"

Transcriptie

1 Docentenhandleiding - pagina 1 Docentenhandleiding lespakket Avond4daagse Inleiding De Avond4daagse is al meer dan zestig jaar een instituut in Nederland. Elk jaar wordt het evenement georganiseerd door KNBLO Wandelsportorganisatie Nederland. De KNBLO is honderd jaar geleden opgericht om lichamelijke opvoeding op school te stimuleren. De organisatie is tevens voorloper van sportorganisatie NSF en heeft de eerste Elfstedentocht georganiseerd. Later is de KNBLO-NL zich steeds meer gaan specialiseren in wandelsport, met als vlaggenschip de Nijmeegse Vierdaagse. Voor kinderen is de Avond4daagse zonder twijfel het belangrijkste wandelmoment van het jaar. Gedurende dit grootse evenement lopen elk jaar een kwart miljoen kinderen mee, uit 275 plaatsen. Natuurlijk zijn deze vier avonden al een belevenis op zich: samen buiten wandelen in natuur en stad. Met dit lespakket hopen we deze belevenis optimaal te ondersteunen en de betrokkenheid van scholen te versterken. Inhoudsopgave Inleiding Opbouw van het lespakket Stempelposten Doelgroep Aansluiting kerndoelen Materialen Beschrijving van de themalessen: 1. Wandelen en de Avond4daagse 2. Samen fit 3. Energie en voeding 4. Natuur en omgeving Opbouw van het lespakket Het lespakket Avond4daagse bestaat uit vier themalessen en twee lessen bewegingsonderwijs. Afhankelijk van het thema wordt een les onderverdeeld in diverse opdrachten. Dit zijn rekenopdrachten, taalopdrachten, wereldoriëntatieopgaven en gymoefeningen. In iedere les wordt een link gelegd met de overkoepelende, lesoverstijgende mogelijkheid om een creatief werkstuk te maken. Per thema worden eerst de algemene onderwerpen en uitgangpunten opgesomd. Daarna volgt een korte toelichting van de bijbehorende opdrachten. De opdrachten bestaan uit open vragen, ervaringsvragen, onderzoeks-, teken-, knutsel en doeopdrachten. Iedere les duurt ongeveer 1 uur. Bij les 2 en 3 kan aanvullend 1 lesuur in het gymlokaal besteed worden. De verschillende onderdelen worden als een geheel gepresenteerd. Het is echter ook mogelijk om de lessen los van elkaar te laten maken of er delen uit te gebruiken. Stempelposten Als een rode draad loopt een wandelroute door de lessen. Telkens wanneer de leerlingen een opdracht hebben afgerond, kunnen ze een stempel halen. Elke les heeft vier stempelposten van 2,5 km. Na vier lessen hebben ze dus 40 km afgelegd. Ze lopen dus een Avond4daagse op papier. In les 1 maken de kinderen een stempel van een aardappel. Deze stempel wordt gebruikt om elke post af te stempelen. Wilt u het aardappelstempelen overslaan, dan kunnen de kinderen de stempelpost ook inkleuren.

2 Docentenhandleiding - pagina 2 WandelWebQuest Elke themales heeft een opdracht waarbij de leerlingen gebruik kunnen maken van het internet. Groepsopdracht Elke themales heeft een opdracht waarbij de leerlingen moeten samenwerken. De groepjes kunt u naar eigen inzicht indelen. Moment van de lessen Het lespakket wordt bij voorkeur gedaan in de week van de Avond4daagse in de regio: overdag de voorbereiding in de klas, s avonds wordt er gelopen en de volgende ochtend kan direct worden teruggekoppeld. Elke dag staat een bepaald onderdeel centraal en kunnen specifieke middelen worden ingezet. Doelstellingen De doelstellingen van de lessen zijn drieledig: 1. De kinderen leren dat de Avond4daagse om doorzettingsvermogen gaat. Het lopen ervan is geen geringe prestatie; 2. De kinderen snappen het belang van voldoende beweging; 3. De kinderen ervaren het feestelijke karakter van de Avond4daagse. Naast deze algemene doelstellingen kent iedere les een aantal specifieke doelen. Deze worden aangegeven bij de beschrijving van de lessen. Doelgroep De lessen zijn bedoeld voor de bovenbouwgroepen van het basisonderwijs (leerlingen van 10 t/m 12 jaar). Aansluiting kerndoelen De lesstof sluit aan op de volgende kerndoeldomeinen van het basisonderwijs: Nederlandse taal Rekenen /wiskunde Oriëntatie op jezelf en de wereld: - Mens en samenleving (gezondheid, omgaan met elkaar) - Natuur en techniek (planten, dieren, respect voor natuur) Bewegingsonderwijs Aanvullend beeldmateriaal: Via de website van de KRO zijn filmpjes te bekijken van het Avond4daagsejournaal. Zie: Materialen Leskaarten: Het lespakket is te downloaden van de website van de Avond4daagse ( De werkbladen bestaan uit PDF-bestanden in A4-formaat die kunnen worden opgeslagen en geprint. De leskaarten hebben elk een afgebakend thema zodat de docent ook kan kiezen voor het behandelen van een beperkt aantal leskaarten. Docentenhandleiding: In de handleiding worden naast de algemene doelstellingen de afzonderlijke lessen beschreven.

3 Themalessen Themales 1: Wandelen en de Avond4daagse Docentenhandleiding - pagina 3 Lesdoelen De leerlingen worden geïnformeerd over de geschiedenis van de Avond4daagse en vertellen over hun eigen ervaringen. De leerlingen worden zich bewust van het belang van bewegen. De leerlingen krijgen zicht op de hoeveelheid en wijze waarop ze zelf bewegen. Koppeling met de schoolvakken Nederlands: Inleidend verhaal, begrijpend lezen. De betekenis van (moeilijke) woorden. Wereldoriëntatie: Vragen en opdrachten over de Avond4daagse. De geschiedenis, ontstaan, kenmerken van het evenement. Uitstapjes naar wandelen door de jaren heen, en je eigen wandelervaring. Rekenen: Sommetjes met afstanden, tijd en jaartallen. Verloop van de les Schrijf het woord Avond4daagse op het bord. Vraag de kinderen waar ze aan denken als het woord Avond4daagse horen. Schrijf deze woorden om het woord Avond4daagse. Maak, als de kinderen dat niet zelf al doen, de koppeling naar bewegen. De leerlingen kunnen vervolgens aan het werk met werkblad 1. Hulpvragen zijn: Wat is de Avond4daagse? Waarom wordt de Avond4daagse georganiseerd? Hoe lang bestaat het al? Wat heeft wandelen met bewegen te maken? Met wie doe je dat? Waarom doe je dat? Wat vind je ervan? Wat doe jij aan beweging? Toelichting bij Stempelposten Stempelpost 1 (2,5 km) - WandelWoordWeb De leerlingen kunnen deze opdrachten maken na de hierboven beschreven lesintroductie. Waar doe je dat? Wat heb je nodig om te wandelen? Moet je je voorbereiden en hoe doe je dat dan? Waar moet je op letten? Stempelpost 2 (5 km) - Hoe vaak beweeg ik? Benadruk dat de leerlingen eerst de tabel invullen en daarna pas de vragen beantwoorden. Wijst u de leerlingen er op dat ze bij het optellen van de tijden rekening houden met de minuten en uren. Verschillen tussen Avond4daagse en Nijmeegse Vierdaagse: 1. De Avond4daagse is een kortere afstand dan de Nijmeegse. 2. Tijdens de Avond4daagse wordt s avonds gelopen, tijdens de Nijmeegse overdag. 3. Tijdens de Avond4daagse loop je met andere kinderen uit de buurt, tijdens de Nijmeegse loop je met mensen uit binnen- en buitenland. 4. Tijdens de Avond4daagse lopen vooral kinderen mee, tijdens de Nijmeegse vooral volwassenen. Stempelpost 3 (7,5 km) - Geschiedenis van de Avond4daagse Antwoorden op de vragen over de Avond4daagse: jaar geleden (in 1940) werd de eerste Avond4daagse georganiseerd. 2. De Avond4daagse werd voor het eerst in t Gooi gelopen. 3. De Duitsers zagen de wandeltochten als een samenscholing tegen hen.

4 Docentenhandleiding - pagina 4 Stempelpost 4 (10 km) - Mijn geschiedenis van de Avond4daagse Leg uit dat de leerlingen in het vak Fun aangeven welke leuke, spannende of boeiende herinneringen ze hebben. Bespreek de opdrachten klassikaal na. WandelWebQuest - Jantje Beton Avond4daagseloop Antwoorden op de vragen: 1. Door een samenwerking tussen KNBLO-NL en Jantje Beton kunnen kinderen zich dit jaar voor het eerst tijdens de Avond4daagse laten sponsoren voor het goede doel. 2. De helft van de opbrengst stort Jantje Beton op de bankrekening van de school waarvoor ze de Avond4daagse lopen. Daarmee kan de school sport- en spelmateriaal kopen zodat de kinderen ook de rest van het jaar lekker blijven bewegen. De andere helft van de opbrengst besteedt Jantje Beton aan vakantieactiviteiten voor kinderen in Nederland die nooit op vakantie gaan of in de zomervakantie helemaal niets leuks te doen hebben. 3. Meningvraag. 4. Jantje Beton komt op voor de speelkansen van alle kinderen in Nederland. Als kinderen spelen hebben ze niet alleen plezier, ze doen ook allerlei ervaringen op die goed zijn voor hun ontwikkeling. Daarom bedenkt, betaalt en organiseert Jantje Beton projecten om kinderen samen te laten spelen. 5. Meningvraag. Groepsopdracht - Zet je stempel! Per groepje zijn aardappels, mesjes en verf of stempelinkt nodig. U legt deze materialen van te voren klaar. Het is een goed idee om van tevoren een paar voorbeeldstempels te maken. Geef aan dat ze het reliëf diep genoeg maken (ongeveer een 0,5 cm). Dit geeft een beter stempelresultaat. De stempel wordt ook in de volgende lessen gebruikt. De leerlingen bewaren de stempel in een plastic zakje of in een afsluitbaar plastic bakje, dit voorkomt uitdroging. Elke leerling maakt zijn eigen stempel.

5 Docentenhandleiding - pagina 5 Themales 2: Samen fit Lesdoelen De leerlingen leren dat voeding en zuurstof noodzakelijk zijn om te bewegen. De leerlingen weten in hoofdlijnen welke lichaamsdelen actief zijn bij het wandelen.. De leerlingen kennen het begrip conditie. Ze maken kennis met EHBO en de inhoud van een EHBO-koffer. Koppeling met de schoolvakken Nederlands: Begrijpend lezen. De betekenis van (moeilijke) woorden. Wereldoriëntatie: Samen wandelen. Omgaan met elkaar, respect voor elkaar. Biologie: Vragen en opdrachten m.b.t. je lichaam. Spieren, hart en longen. EHBO. Gym: Uithoudingsvermogen. Werken aan conditie. Wanneer raakt je energie op? Verloop van de les Vertel dat deze les gaat over de lichamelijke kant van het wandelen, van de werking van verschillende lichaamsdelen tot het voorkomen van blessures. Lees samen met de leerlingen de tekst van Stempelpost 5 (12,5 km) Je lijf als energiecentrale. Laat de leerlingen de vragen maken en de rest van de opgaven van werkblad 2. Eventueel toont u de volgende videoclips. Over eten en bewegen: Over de ademhaling: Over de bloedsomloop: Over de functie van het hart: Toelichting bij Stempelposten Stempelpost 5 (12,5 km) Je lijf als energiecentrale Antwoorden: 1. Je lichaam haalt energie uit eten en drinken (voeding). 2. Naast brandstof heeft je lichaam zuurstof nodig Stempelpost 6 (15 km) - Je lijf als machine 1. Zintuigen C. 2. Bloedsomloop F. 3. Spieren G. 4. Pezen E. 5. Hart D. 6. Longen B. 7. Botten A.

6 Docentenhandleiding - pagina 6 Stempelpost 7 (17,5 km) - Dit is fit! Antwoord op vraag 1: Een goede conditie betekent dat het lichaam is gewend aan inspanning. Stempelpost 8 (20 km) - Auw! Antwoorden: 1. Een blessure is lichamelijk letsel dat je door het beoefenen van sport hebt gekregen. 2. Wandelen geeft in vergelijking met andere sporten geen groot risico op blessures. Dit is te danken aan de regelmatigheid en eenvoud van de beweging. WandelWebQuest - De Benenwacht EHBO betekent Eerste Hulp Bij Ongelukken. De leerlingen kunnen op internet vrij gemakkelijk informatie vinden over de inhoud van een EHBO-koffer door in een zoekprogramma inhoud EHBO in te typen. Groepsopdracht - Een energiek lied De KNBLO-NL en sponsor Aviko hebben een wedstrijd uitgeschreven rond een Avond4daagselied. Informatie over de wedstrijd staat op werkblad 2 en is op internet te vinden. U kunt deze opdracht met de school of met een klas oppakken. Er zijn diverse mogelijkheden om deel te nemen, eigen ideeën van leerlingen of docenten zijn welkom. Stuur jullie opname op video, cd-rom of dvd voor 30 juni naar: KNBLO-NL T.a.v. Avond4daagse songfestival Postbus BA Nijmegen Lees meer op: Gymles U kunt in het kader van deze les een gymles geven. Deze les vindt u in de bijlage.

7 Docentenhandleiding - pagina 7 Themales 3: Energie en voeding Lesdoelen De leerlingen maken kennis met de juiste voeding voor hun lichaam en zien de relatie met energie. De leerlingen maken kennis met het begrip kilojoule. De leerlingen ervaren welke voedingsmiddelen veel energie opleveren en welke niet. De leerlingen leren de voedingskenmerken van voeding aan de hand van een aardappel. De leerlingen zijn in staat om uit te rekenen hoeveel energie samengestelde maaltijden bevatten. De leerlingen kunnen uitrekenen hoeveel energie ze verbruiken bij bepaalde activiteiten. Koppeling met de schoolvakken Wereldoriëntatie: Energie van je lichaam vergelijken met de energie in Nederland. Wat eten we in Nederland? Hoe komen we aan alle etenswaren? Cultureel en praktisch gezien. Biologie: Vragen en opdrachten m.b.t. je lichaam. Energie en sportprestatie. Met de aardappel als case-study onderzoeken we hoe je aan energie komt. Hoe zorg je voor een goede voedselbalans, welke onderdelen zitten er in verschillende maaltijden? Gym: Uithoudingsvermogen. Werken aan conditie. Wanneer raakt je energie op? Rekenen: Sommetjes met de hoeveelheid energie die er in een maaltijd zit. Hoeveel verbruik je? Hoe kom je aan voldoende energie? Verloop van de les U vertelt de leerlingen dat deze les voornamelijk over energie gaat. Ons lichaam haalt energie uit voeding. We gaan kijken naar verschillende voedingsstoffen en de energie die deze opleveren. Er wordt in deze les veel gerekend. U introduceert het begrip kilojoule en legt het verband met de hoeveelheid energie (kilojoules) die kinderen van hun leeftijd dagelijks moeten binnen krijgen. Op het werkblad bevindt zich een tabel met een groot aantal voedingsmiddelen en hun energiewaarde. U kunt ervoor kiezen om deze tabel met de klas vooraf door te nemen. De leerlingen kunnen vervolgens aan het werk met werkblad 3.

8 Docentenhandleiding - pagina 8 Toelichting bij Stempelposten Stempelpost 9 (22,5 km) - Gooi je tank vol! De leerlingen maken deze opdracht individueel of in een groepje. Betrouwbare sites over voeding en hun energiewaarden zijn en Stempelpost 10 (22,5 km) - Hoeveel energie verbruik jij? De leerlingen gaan sommen maken met behulp van de tabel op het werkblad. U kunt zonodig vooraf de voedingsmiddelen met de leerlingen doornemen. Ze zullen dan zien dat bijvoorbeeld 100 gram sla veel minder energie oplevert dan 100 gram bruin brood. Attendeert u de kinderen er op dat het energiegetal steeds gebaseerd op 100 gram van het voedingsmiddel. De rekenopgaven van deze opdracht zijn vaak samengesteld en soms vrij pittig. U kunt ervoor kiezen om de opdrachten samen met de leerlingen te doen. Neem in ieder geval klassikaal het ontbijt van Janna door. Antwoorden van deze opdracht: 1. Hamid eet: 312 kj (rijst) + 45 kj (bloemkool) kj (kipfilet) = 1359 kj 2. Martin eet: 524 kj (bruin brood) + 60 kj (halvarine) kj (honing) kj (appel) = 1240 kj koolhydraten (suikers): Koolhydraten zijn de energieverschaffers van je lichaam. Koolhydraten worden in je lichaam omgezet in glucose, en glucose wordt in het bloed vervoerd naar je spieren en je lever, waar het wordt omgezet in glycogeen. Glycogeen is de uiteindelijke brandstof voor je spieren en organen. Glycogeen is dus voor je lichaam wat benzine voor de vaderlandse economie is: het loopt erop. vetten: Vetten zijn organische samenstellingen die bestaan uit koolstof, waterstof en zuurstofatomen. Ze zijn een bron van energie in voedsel. Wat veel mensen niet weten is dat vet essentieel is voor het functioneren van het lichaam. Vetten leveren essentiële vetzuren die niet door het lichaam zelf worden aangemaakt en dus via de voeding moeten binnenkomen. Vetten zijn belangrijk voor het voorkomen van ontstekingen, de bloedsomloop, en hersenontwikkeling. eiwitten: Er zijn allerlei voedingsmiddelen die eiwitten bevatten. Eiwitten zijn stoffen die in alle levende wezens voorkomen. We kunnen niet zonder deze eiwitten leven, we hebben ze elke dag in onze voeding nodig. Er zijn allerlei voedingsmiddelen die eiwitten bevatten. Vlees, vis, melkproducten en eieren bevatten het meeste eiwit. Dit zijn de zogenaamde dierlijke eiwitten. Verder bevatten graanproducten, bonen en peulvruchten eiwitten. Dit worden plantaardige eiwitten genoemd. Om in leven te blijven hebben we dierlijke eiwitten nodig. Ons lichaam is Vaak wordt er in overzichten van voedingswaarde nog gewerkt met calorieën in plaats van kilojoules (bijvoorbeeld op de handige site De calorie is een verouderde eenheid. 1 kilojoule = 239 calorieën en 1 calorie = 4,184 kilojoules. namelijk niet in staat om alle aminozuren zelf te maken!

9 Docentenhandleiding - pagina 9 Stempelpost 11 (25 km) - Bewegen tot je een ons weegt! Ook bij deze opdracht gebruiken de leerlingen de tabel op het werkblad. Uitgangspunt is het gegeven dat je lichaam energie verbruikt als je beweegt, dus een inspanning verricht. Leg de leerlingen uit dat ze in de tabel kunnen zien hoeveel energie je per uur en per kilo lichaamsgewicht verbruikt bij verschillende activiteiten. Lichaamsgewicht, de vorm van bewegen en het getal dat daarbij hoort zijn noodzakelijk om de sommen te kunnen maken. Antwoorden van deze opdracht: 1. Hamid moet 1359 kj verbruiken. Met grasmaaien verbruikt hij per uur 51 x 23,1 = 1178,1 kj. Dat is per minuut: 1178 : 60 = 19,6 kj : 19,6 = 69 minuten, ofwel 1 uur en 9 minuten. 2. Martin moet 1240 kj verbruiken. Met wandelen verbruikt hij per uur 47 x 14,7 = 691 kj. Dat is per minuut: 691 : 60 = 11,5 kj : 11,5 = 108 minuten, ofwel 1 uur en 48 minuten. Stempelpost 12 (30 km) - Welke topsporter eet wat? De gewichtheffer verbruikt vooral eiwitten. De wandelaar verbruikt vooral vetten. De voetballer verbruikt vooral koolhydraten. WandelWebQuest - Een aardappeltje voor de dorst (en honger) Om deze opdracht uit te voeren maken de leerlingen gebruik van naslagwerken of van het internet. Handige websites zijn en Groepsopdracht - Dinertime Voor deze opdracht hebben de leerlingen tijdschriften of folders nodig met plaatjes van voedingswaren. Tevens een groot vel papier, lijm, stiften en een personenweegschaal. De tabellen van dit werkblad kunnen weer worden gebruikt, voedingsmiddelen die hier niet op staan kunnen de leerlingen opzoeken op internet.

10 Docentenhandleiding - pagina 10 Themales 4: Natuur en omgeving Lesdoelen De leerlingen ervaren dat wandelen een manier is om natuur en omgeving te ontdekken. De leerlingen meten op een kaart een gelopen afstand. De leerlingen geven op een kaart verschillende gebieden aan. De leerlingen denken na over afvalproblematiek en hun eigen gedrag. De leerlingen worden zich bewust van de rol van emotie in de sport. Koppeling met de schoolvakken Wereldoriëntatie: Ruimtelijke inrichting van het landschap. Omgaan met zwerfafval. Kaart lezen. Rekenen/wiskunde: Meten en rekenen met eenheden en maten. Oplossen van meetkundige problemen. Drama: Uitdrukken van gevoelens in spel en beweging. Verloop van de les Laat de leerlingen eerst individueel Stempelpost 13 (32,5 km) Waar loop jij het liefst? maken. Laat vervolgens een aantal kinderen klassikaal vertellen wat hun favoriete wandelplekken zijn en waarom. Probeer een zo breed mogelijk scala wandelplekken op te roepen. De leerlingen kunnen vervolgens aan het werk met de overige vragen van werkblad 4. Toelichting bij Stempelposten Stempelpost 14 (35 km) - De route van Vijfhorst De leerlingen kunnen met behulp van een liniaal of meetlint de route opmeten. Deze is plusminus 85 cm op het kaartje. Aangezien 1 cm gelijk staat aan 100 m, staat 85 cm gelijk aan 8,5 km. Antwoorden van de opdracht: 1. Ongeveer 8,5 km. 3. Meningvraag. Het is aan te bevelen om het drinkmoment ergens halverwege de route te plaatsen en dan bij voorkeur op een mooie plek. Te denken valt in het bos of in het weiland. Stempelpost 15 (37,5 km) - Afvalrace De leerlingen kunnen naar eigen inzicht de vuilnisbakken plaatsen. Bespreek met de leerlingen of het juist handig is om de vuilnisbakken in bewoond of in natuurgebied te plaatsen. Deze opdracht is natuurlijk ook een prima moment om met de leerlingen hun eigen gedrag met betrekking tot afval op straat te bespreken. Stempelpost 16 (40 km) - De intocht! Aanwijzingen bij opdracht 1. Controleer of de kinderen maar dan alleen ja of nee antwoorden geven. Stimuleer ze om open vragen te stellen. Aanwijziging bij opdracht 2. Laat de kinderen eerst oefenen. U kunt ze eventueel in tweetallen laten samenspelen.

11 Docentenhandleiding - pagina 11 WandelWebQuest - Meet je eigen etappe Het is aan te raden zelf uit te proberen. De site is niet ingewikkeld. Het is een kwestie van klikken op de kaart en de markers (of waypoints) worden vanzelf geplaatst. Inzoomen en uitzoomen kan met het muiswieltje. De kaart verschuiven doet u door de linkermuisknop ingedrukt te houden en te slepen. In de linkerbovenhoek zie je de gemeten afstand (in dit voorbeeld 9.11 km). Als u de muis stilhoudt boven een van de icoontjes, verschijnt er een hulptekst met de functie van de knoppen. Groepsopdracht- Een spetterend spandoek Voor deze opdracht hebben de leerlingen materialen nodig: schetspapier, verf, een wit laken en twee lichte stokken van maximaal anderhalve meter. Voor het bevestigen van de doek is een nietpistool het handigst. Laat niet de leerlingen zelf het nietpistool hanteren. Het doek kan eventueel ook met spijkers of punaises worden vastgezet. Dit lespakket is ontwikkeld in opdracht van de KNBLO-NL Tekst en advies: Wouter van Helden Illustraties en lay-out: Nina Ontwerp Concept en realisatie: Podium Bureau voor educatieve communicatie bv

12 bijlage - bewegingsonderwijs Les Bewegingsonderwijs Thema Conditie Opstelling: Doelstellingen - Leerlingen worden zich bewust van de werking van het hart en de longen bij inspanning; - Leerlingen krijgen inzicht in hun eigen conditie. bank bank mat mat Materiaal - 4 matten - 4 pylonen - 2 lintjes - cd-speler - Shuttle Runtest op cd (te bestellen voor 1,- op horloges Lesopbouw mat mat 1. Tikspel met matten (10 minuten) Organisatie: zie tekening. - Op de mat ben je vrij. - 2 tikkers - Wie getikt wordt, gaat aan de kant zitten. - Als er vier kinderen zitten, mag de eerste weer meedoen. Variatie: Er mogen niet meer dan twee kinderen op elke mat. Als er een derde bij komt, moet de eerste weer van de mat af. 3. Shuttle Run test ( piepjestest ) (20 minuten) Deze standaardtest geeft inzicht in de conditie van de leerlingen, met name de maximale zuurstofopname. De leerlingen moeten zorgen dat zij telkens bij het geluidssignaal (piepje) aan de overkant zijn. Het tempo gaat langzaam omhoog. Voer de test met de halve groep uit. 2. Vierhoekenloop (10 minuten) Organisatie: - De groep wordt in vieren verdeeld. - Op elke hoek 1 groepje. - Per groepje minstens 1 horloge of stopwatch. - Matten weghalen i.v.m. veiligheid (struikelen). - Zet pylonen op de hoekpunten. Lesverloop: - Hartslag in rust meten (hoeveel slagen in 10 seconden, dit aantal x 6). Geef korte toelichting op wat je meet. - In rustig tempo rondje lopen. - Spreek af dat de groep bij elkaar blijft. - Hartslag weer meten, van 1 of 2 leerlingen per groepje. - Stevig tempo lopen. Verder idem als boven. - Volle sprint maar groep blijft bij elkaar. De langzaamste leerling bepaalt dus de snelheid. Verder idem als boven. - 4 horloges Zie voor meer info:

Energie en voeding. Stempelpost 9 (22,5 km) - Gooi je tank vol! Brood - koolhydraten, vetten. werkblad 3 - pagina 1

Energie en voeding. Stempelpost 9 (22,5 km) - Gooi je tank vol! Brood - koolhydraten, vetten. werkblad 3 - pagina 1 Energie en voeding werkblad 3 - pagina 1 Stempelpost 9 (22,5 km) - Gooi je tank vol! In de vorige les heb je gezien dat je lichaam energie nodigt heeft om goed te kunnen functioneren. Vergelijk het maar

Nadere informatie

Een gezonde lunch. Een gezonde lunch. Ontbijt en energie

Een gezonde lunch. Een gezonde lunch. Ontbijt en energie Een gezonde lunch Een gezonde lunch Ga met folders van het Voorlichtingsbureau voor de Voeding een gezonde lunch voor jezelf maken. Zoek daarvoor eerst uit wat er precies in een gezonde lunch moet zitten.

Nadere informatie

Lesbrief les 1 groep 5 en 6 Fit zijn is fijn

Lesbrief les 1 groep 5 en 6 Fit zijn is fijn Lesbrief les 1 groep 5 en 6 Fit zijn is fijn Lesdoelen De kinderen zijn zich bewust van het belang van gezond eten. De kinderen ervaren het belang van regelmatig bewegen. De kinderen krijgen inzicht in

Nadere informatie

Lesbrief les 4 groep 1 en 2 Hou je fit

Lesbrief les 4 groep 1 en 2 Hou je fit Lesbrief les 4 groep 1 en 2 Hou je fit Lesdoelen De kinderen weten dat je na het sporten gezond moet eten en drinken om weer verse energie te krijgen. De kinderen weten dat als je nu genoeg beweegt, je

Nadere informatie

Voedingsleer. Waar gaat deze kaart over? Wat wordt er van je verwacht? Voedingsleer en het plantenrijk

Voedingsleer. Waar gaat deze kaart over? Wat wordt er van je verwacht? Voedingsleer en het plantenrijk Waar gaat deze kaart over? Deze kaart gaat over voedingsleer: over voedingsstoffen en de manier waarop ons lichaam met deze stoffen omgaat. Wat wordt er van je verwacht? Na het bestuderen van deze kaart

Nadere informatie

Schijf van Vijf-spel. Opdracht 4C. Opdracht

Schijf van Vijf-spel. Opdracht 4C. Opdracht Opdracht 4C Schijf van Vijf-spel Opdracht Doel: Introductie: 15 min. Opdracht 1: Opdracht 2: Kinderen worden bewust gemaakt van wat gezonde basisvoeding is. Dit zijn producten uit de Schijf van Vijf. Als

Nadere informatie

Energie in je lichaam

Energie in je lichaam Les in het kort De leerlingen maken kennis met energiezaken in relatie tot hun eigen lichaam. Ze leren voedsel te zien als brandstof. Ze leren de relatie tussen ademhaling en inspanning kennen. Ze meten

Nadere informatie

Eiwitten. Voeding en Welzijn

Eiwitten. Voeding en Welzijn Eiwitten Voeding en Welzijn Vandaag Mindmap Maak een mindmap Wat weet je allemaal over eiwitten? Filmpje Filmpje Wat is je opgevallen in het filmpje? Wat wist je nog niet? Opdracht Pak ons voedsel erbij.

Nadere informatie

Eiwitten. Het is echter zo geschreven dat je er sowieso baat bij hebt. Ook als je geen toertocht gaat rijden.

Eiwitten. Het is echter zo geschreven dat je er sowieso baat bij hebt. Ook als je geen toertocht gaat rijden. Beste wielerfanaat, Wat goed dat je dit boek openslaat. Het bevat een bak aan informatie die je gaat ondersteunen bij de voorbereiding van je toertocht. Dit boek is speciaal geschreven voor jou als sportieve

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Inleiding. Legenda. Les 1 Gezonde voeding Les 2 Schijf van Vijf Les 3 Kcal en Bewegen. Onderdeel van FetFit 2

Inhoudsopgave. Inleiding. Legenda. Les 1 Gezonde voeding Les 2 Schijf van Vijf Les 3 Kcal en Bewegen. Onderdeel van FetFit 2 FetFit Beweeglessen Inhoudsopgave Inleiding Legenda Les 1 Gezonde voeding Les 2 Schijf van Vijf Les 3 Kcal en Bewegen Onderdeel van FetFit 2 Inleiding In deze map vindt u beweeglessen, die onderdeel zijn

Nadere informatie

Eet smakelijk René de Groot 15-06-2014

Eet smakelijk René de Groot 15-06-2014 Eet smakelijk René de Groot 15-06-2014 Inhoudsopgave: Kennis testen Waar is voeding eigenlijk goed voor? Waarmee moeten we dan ontbijten? Bloedsuiker spiegel Calorieën?? Schijf van 5 Hoeveel calorieën

Nadere informatie

KIJK! VOEDING. mijn leven. Leerjaar 2. Leskatern 2. Ont wikkeld voor. praktijkonderwijs Basis - Kader

KIJK! VOEDING. mijn leven. Leerjaar 2. Leskatern 2. Ont wikkeld voor. praktijkonderwijs Basis - Kader em ex jk ki In KIJK! VOEDING mijn leven Leerjaar 2 aa pl Leskatern 2 r Ont wikkeld voor praktijkonderwijs Basis - Kader INLEIDING voeding Ontbijten is een heel belangrijk begin van de dag. Een goed ontbijt

Nadere informatie

Wie ben ik? Naam: Maud van der Meer. Plaats: Eindhoven. Sport: wedstrijdzwemmen ( EK, WK en OS) Studie: (sport) voedingsdeskundige

Wie ben ik? Naam: Maud van der Meer. Plaats: Eindhoven. Sport: wedstrijdzwemmen ( EK, WK en OS) Studie: (sport) voedingsdeskundige Wie ben ik? Naam: Maud van der Meer Plaats: Eindhoven Sport: wedstrijdzwemmen ( EK, WK en OS) Studie: (sport) voedingsdeskundige Workshop voeding Doel Basisvoeding Van theorie naar praktijk Sportspecifieke

Nadere informatie

Energiebalans. Opdracht 8B. Opdracht

Energiebalans. Opdracht 8B. Opdracht Opdracht 8B Energiebalans Opdracht Doel: Introductie vragen (Bijlage 1) 20 min. Opdracht 1 (Werkboekje Energiebalans) 30 min. Aan de hand van het deze opdracht leren de kinderen: Wat de energiebalans is;

Nadere informatie

Inhoud. Voorwoord 3. Voeding 6. Slaap 22. Houding 30. Naar de dokter 37. Kleding 65. Mode 74. Kleding wassen 77

Inhoud. Voorwoord 3. Voeding 6. Slaap 22. Houding 30. Naar de dokter 37. Kleding 65. Mode 74. Kleding wassen 77 Inhoud Voorwoord 3 Voeding 6 Slaap 22 Houding 30 Naar de dokter 37 Kleding 65 Mode 74 Kleding wassen 77 6 VOEDING Weet wat je eet Je eet elke dag. Alles wat je eet (en drinkt) heet voeding. Is elke voeding

Nadere informatie

Chique woorden Weet jij wat deze woorden betekenen? Vraag om de beurt de betekenis van een chique woord aan elkaar.

Chique woorden Weet jij wat deze woorden betekenen? Vraag om de beurt de betekenis van een chique woord aan elkaar. LES 8: Spijsvertering (2) Chique woorden Weet jij wat deze woorden betekenen? Vraag om de beurt de betekenis van een chique woord aan elkaar. Defecatie - Poepen Borborygmus - Knorrende maag Monosodiumglutamaat

Nadere informatie

Gezonde Sportvoeding. als basis voor optimale sportieve prestaties

Gezonde Sportvoeding. als basis voor optimale sportieve prestaties Gezonde Sportvoeding als basis voor optimale sportieve prestaties Een gezonde voeding is levensbelangrijk. Niet enkel om sportieve prestaties te leveren is een uitgebalanceerde voeding een vereiste, maar

Nadere informatie

Lespakket over verantwoorde voeding voor mens, dier en milieu. Lerarenhandleiding Groep 7 & 8

Lespakket over verantwoorde voeding voor mens, dier en milieu. Lerarenhandleiding Groep 7 & 8 Lespakket over verantwoorde voeding voor mens, dier en milieu. Lerarenhandleiding Groep 7 & 8 kunnen de definitie van voeding benoemen. weten wat de vier hoofdbestanddelen van voeding zijn en wat de functie

Nadere informatie

Examentrainer. Vragen. Vertering. Wat is de naam van P?

Examentrainer. Vragen. Vertering. Wat is de naam van P? Examentrainer Vragen Vertering 1p 1 In de afbeelding worden organen van het verteringsstelsel weergegeven. Enkele van deze organen produceren verteringssappen met enzymen. Een orgaan is aangegeven met

Nadere informatie

Pak voor de activiteit Hoe eten astronauten? de foto van de etende astronaut uit de bijlage.

Pak voor de activiteit Hoe eten astronauten? de foto van de etende astronaut uit de bijlage. Mensen in de ruimte GROEP 5-6 58 50 minuten 1 en 23 Pak voor de activiteit Hoe eten astronauten? de foto van de etende astronaut uit de bijlage. De leerling: weet dat voedsel in de ruimte gaat zweven weet

Nadere informatie

Sport en Gezondheid Hoe fit ben ik? Inleiding

Sport en Gezondheid Hoe fit ben ik? Inleiding Inleiding Dat bewegen gezond is, dat weten we. Maar wat is gezonde beweging voor je? Hoeveel beweging heb je nodig? Om antwoord te krijgen op deze vragen en te ontdekken hoe fit je bent, is er de Fitkit.

Nadere informatie

Handleiding voor de leerling

Handleiding voor de leerling Handleiding voor de leerling Inhoudopgave Inleiding blz. 3 Hoe pak je het aan? blz. 4 Taken blz. 5 t/m 9 Invulblad taak 1 blz. 10 Invulblad hoofd- en deelvragen blz. 11 Plan van aanpak blz. 12 Logboek

Nadere informatie

Dienstverlenende werkzaamheden Les 3

Dienstverlenende werkzaamheden Les 3 Dienstverlenende werkzaamheden Les 3 Wat moet je nu wel eten en wat niet? Waarom wel en waarom niet? Hoe kun je er achter komen wat gezonde keuzes zijn? Eten is voor ons het zelfde als brandstof voor

Nadere informatie

Lesbrief les 2 groep 7 en 8 Voed je lijf met de Schijf van Vijf

Lesbrief les 2 groep 7 en 8 Voed je lijf met de Schijf van Vijf Lesbrief les 2 groep 7 en 8 Voed je lijf met de Schijf van Vijf Lesdoelen De kinderen kennen de Schijf van Vijf. De kinderen weten dat gezond eten belangrijk is. De kinderen weten dat bewegen gezond is.

Nadere informatie

Lesbrief les 4 groep 3 en 4 Hou je fit

Lesbrief les 4 groep 3 en 4 Hou je fit Lesbrief les 4 groep 3 en 4 Hou je fit Lesdoelen De kinderen weten dat je na het sporten gezond moet eten en drinken om weer verse energie te krijgen. De kinderen weten dat als je nu gezond eet, je nu

Nadere informatie

Dia 1. Dia 2 Wat is voeding: Dia 3. Voeding - Alles over voeding - Voeding in de praktijk - Voedingsschema. Koolhydraten

Dia 1. Dia 2 Wat is voeding: Dia 3. Voeding - Alles over voeding - Voeding in de praktijk - Voedingsschema. Koolhydraten Dia 1 Voeding - Alles over voeding - Voeding in de praktijk - Voedingsschema Dia 2 Wat is voeding: Voeding = alle organische stoffen die je als mens of organisme nodig hebt om energie op te wekken in je

Nadere informatie

Lesbrief les 2 groep 3 en 4 Voed je lijf met de Schijf van Vijf

Lesbrief les 2 groep 3 en 4 Voed je lijf met de Schijf van Vijf Lesbrief les 2 groep 3 en 4 Voed je lijf met de Schijf van Vijf Lesdoelen De kinderen kennen de Schijf van Vijf. De kinderen weten dat gezond eten belangrijk is. De kinderen weten dat bewegen gezond is.

Nadere informatie

Introductieles. Vogels in de klas. groep 5/6. Handleiding leerkracht. Inhoud in het kort. Kerndoelen. Lesdoelen

Introductieles. Vogels in de klas. groep 5/6. Handleiding leerkracht. Inhoud in het kort. Kerndoelen. Lesdoelen Handleiding leerkracht Vogels in de klas Introductieles Inhoud in het kort Voor de groepen 5-6 bieden we, naast verbale activiteiten, een werkblad aan waarmee de leerlingen aan de slag gaan. In deze les

Nadere informatie

Opening van het thema op vrijdag 5 november.

Opening van het thema op vrijdag 5 november. Grote Klus Thema : Lekker Fit Als je 5 opdrachten maakt en laat aftekenen, mag je meedoen met een leuke en gezonde activiteit in het restaurant. Als je de grote klus met een groepje maakt, moet je meer

Nadere informatie

De actieve voedingsdriehoek. Doelstellingen. De leerlingen kunnen de actieve voedingsdriehoek opbouwen.

De actieve voedingsdriehoek. Doelstellingen. De leerlingen kunnen de actieve voedingsdriehoek opbouwen. Infofiche 1 Doelstellingen De leerlingen kennen de verschillende voedselgroepen en kunnen deze correct binnen de actieve voedingsdriehoek plaatsen. De leerlingen kunnen de actieve voedingsdriehoek opbouwen.

Nadere informatie

Mijn reactie is altijd hetzelfde; Oh oh oh.. Als je toch eens ECHT wist wat voor effect een eiwitshake op jouw lichaam heeft..

Mijn reactie is altijd hetzelfde; Oh oh oh.. Als je toch eens ECHT wist wat voor effect een eiwitshake op jouw lichaam heeft.. Zijn eiwitshakes goed voor je? Zijn eiwitshakes goed om af te vallen? Moet ik nu wel of geen proteïneshakes drinken? Dit zijn vragen die ik regelmatig krijg van sporters.. Mijn reactie is altijd hetzelfde;

Nadere informatie

Lesbrief les 4 groep 5 en 6 Hou je fit

Lesbrief les 4 groep 5 en 6 Hou je fit Lesbrief les 4 groep 5 en 6 Hou je fit Lesdoelen De kinderen weten dat je na het sporten vocht moet aanvullen. De kinderen weten dat je na het sporten eiwitten kunt eten om je spieren te helpen herstellen.

Nadere informatie

Infofiche 2. De actieve voedingsdriehoek. Doelstellingen

Infofiche 2. De actieve voedingsdriehoek. Doelstellingen Infofiche 2 Doelstellingen De leerlingen weten welke voedingsstoffen het lichaam nodig heeft en waarom ze zo belangrijk zijn. De leerlingen zien in dat een gezonde voeding alle essentiële voedingsstoffen

Nadere informatie

3. De leerlingen kunnen bij leeractiviteiten uiteenlopende strategieën en vaardigheden

3. De leerlingen kunnen bij leeractiviteiten uiteenlopende strategieën en vaardigheden 16 oktober Inleiding In de serie beroepen behandelt deze lesbrief het beroep bakker. De leerlingen krijgen informatie over de geschiedenis van het broodbakken, de ingredienten van brood en over gezond

Nadere informatie

Traintechniek VOEDING VOOR MINIOREN. Coordinator Traintechniek Sylvia de Kort

Traintechniek VOEDING VOOR MINIOREN. Coordinator Traintechniek Sylvia de Kort Traintechniek VOEDING VOOR MINIOREN Coordinator Traintechniek Sylvia de Kort februari 2016 Zwemmen en voeding Je vindt sporten leuk, met name het zwemmen. Je besteed daar veel tijd aan, niet alleen tijdens

Nadere informatie

Bewegen en Gezondheid

Bewegen en Gezondheid Bewegen en Gezondheid Fit zijn en fit blijven Iedereen wil gezond en fit zijn. Om fit te blijven kun je bijvoorbeeld sporten, niet roken, voldoende rust nemen en gezond eten. Al die zaken horen bij een

Nadere informatie

Infofiche 1. Elke dag 3 maaltijden en maximaal 3 tussendoortjes. Doelstellingen

Infofiche 1. Elke dag 3 maaltijden en maximaal 3 tussendoortjes. Doelstellingen Infofiche 1 Doelstellingen De leerlingen zien in dat er een duidelijk onderscheid is tussen een hoofdmaaltijd en een tussendoortje. De leerlingen weten dat het belangrijk is om regelmatig te eten en niet

Nadere informatie

Cellen aan de basis.

Cellen aan de basis. Cellen aan de basis. Cellen aan de basis In het thema cellen aan de basis vinden we twee belangrijke thema s uit biologie voor jou terug. 1. Organen en cellen (thema 1 leerjaar 3) 2. Stofwisseling (thema

Nadere informatie

Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij?

Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij? Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

Kinderen en een gezond gewicht

Kinderen en een gezond gewicht Kinderen en een gezond gewicht Een kind met een gezond gewicht beweegt makkelijker en ontwikkelt zich lichamelijk beter dan een kind met overgewicht. Bovendien betekent nú overgewicht hebben dat je kind

Nadere informatie

Klassengesprek - knutselen. Open de envelop, laat de foto zien en lees samen de brief:

Klassengesprek - knutselen. Open de envelop, laat de foto zien en lees samen de brief: Tim eet op Texel 3 en 4 6 Afval Klassengesprek - knutselen Doelen Begrippen Materialen Duur De leerlingen: beseffen dat er veel voedsel weggegooid wordt. beseffen dat verpakkingsmateriaal van voedsel veel

Nadere informatie

Lesbrief les 4 groep 7 en 8 Hou je fit

Lesbrief les 4 groep 7 en 8 Hou je fit Lesbrief les 4 groep 7 en 8 Hou je fit Lesdoelen De kinderen weten dat je na het sporten vocht moet aanvullen. De kinderen weten dat je na het sporten eiwitten kunt eten om je spieren te helpen herstellen.

Nadere informatie

niveau 2, 3, 4 thema 5.5

niveau 2, 3, 4 thema 5.5 niveau 2, 3, 4 thema 5.5 Gezonde voeding Inleiding Wanneer eet je gezond? Hoeveel moet ik dagelijks eten? Wat is een goed lichaamsgewicht? Onder- en overgewicht Inleiding Goede voeding levert de dagelijks

Nadere informatie

KlasseLunch. Over gezond eten 1. Docentenhandleiding KlasseLunch 2008:

KlasseLunch. Over gezond eten 1. Docentenhandleiding KlasseLunch 2008: Over gezond eten 1 WAAROM IS GEZOND ETEN BELANGRIJK? Je bent nu in de groei. Je lichaam is nog lang niet klaar. Goed en gezond eten is daarom erg belangrijk. Want alleen dan krijg je voldoende voedingsstoffen

Nadere informatie

Lesbrief les 2 groep 1 en 2 Voed je lijf met de Schijf van Vijf

Lesbrief les 2 groep 1 en 2 Voed je lijf met de Schijf van Vijf Lesbrief les 2 groep 1 en 2 Voed je lijf met de Schijf van Vijf Lesdoelen De kinderen kennen de Schijf van Vijf. De kinderen weten dat gezond eten belangrijk is. De kinderen weten dat bewegen gezond is.

Nadere informatie

Voeding en sport. Rianne Booijink diëtist

Voeding en sport. Rianne Booijink diëtist Voeding en sport Rianne Booijink diëtist Waarom aandacht voor voeding? Goede voeding is belangrijk om een goede sportprestatie neer te zetten. Of het nou gaat om topsport, wedstrijdsport of sport op recreatief

Nadere informatie

Wij, Nederlanders, hebben er ook veel nieuwe eetgewoontes bij gekregen. Dat komt door drie dingen:

Wij, Nederlanders, hebben er ook veel nieuwe eetgewoontes bij gekregen. Dat komt door drie dingen: Samenvatting door B. 739 woorden 29 november 2016 6,5 4 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar 7.1 Eten Eet iedereen hetzelfde? Eetgewoontes hangen van verschillende dingen af: je voorkeur voor eten

Nadere informatie

Gezondheid & Voeding

Gezondheid & Voeding Vetverbranding en afvallen wat is de beste training, Tabata, kracht of cardiotraining? Wat is de beste en snelste manier om af te vallen? Is dat door kracht of door cardiotraining of een combinatie van

Nadere informatie

Prezi les 1: Website:

Prezi les 1: Website: Les 1 Bouw van het hart Inhoud 1. De leerkracht vertelt dat de leerlingen tijdens deze les het gaan hebben over de bouw van het hart. 2. De leerkracht laat het skelet van een mens zien en vraagt de leerlingen

Nadere informatie

Lesbrief: Reis rond de wereld Thema: Hoe kom ik daar?

Lesbrief: Reis rond de wereld Thema: Hoe kom ik daar? Lesbrief: Reis rond de wereld Thema: Hoe kom ik daar? Copyright Vakcollege Groep B.V. 2015. Alle rechten voorbehouden. Reis rond de wereld Inleiding In Nederland leven veel culturen naast elkaar. Op school,

Nadere informatie

China. Stadsgeluiden in China. 3 lessen rond geluiden in een Chinese stad. Vakgebied: Muziek. Lesduur: 60 minuten per les

China. Stadsgeluiden in China. 3 lessen rond geluiden in een Chinese stad. Vakgebied: Muziek. Lesduur: 60 minuten per les China Stadsgeluiden in China 3 lessen rond geluiden in een Chinese stad Vakgebied: Muziek Lesduur: 60 minuten per les China Pagina 1 - Stadsgeluiden in China - Colofon Stadsgeluiden in China Les voor groep

Nadere informatie

Lesbrief les 2 groep 5 en 6 Voed je lijf met de Schijf van Vijf

Lesbrief les 2 groep 5 en 6 Voed je lijf met de Schijf van Vijf Lesbrief les 2 groep 5 en 6 Voed je lijf met de Schijf van Vijf Lesdoelen De kinderen kennen de Schijf van Vijf. De kinderen weten dat gezond eten belangrijk is. De kinderen weten dat bewegen gezond is.

Nadere informatie

Gezond leven betekent dat je; - voldoende beweegt - gezond eet

Gezond leven betekent dat je; - voldoende beweegt - gezond eet Gezond leven betekent dat je; - voldoende beweegt - gezond eet Waarom eet je eigenlijk? Je krijgt er energie van! Energie heb je nodig alle processen in je lichaam b.v. voor lopen, computeren Maar ook

Nadere informatie

Kennen andere landen ook een dergelijke schijf en hoe ziet het eruit? Welke verschillen zie je? Daarna werkblad: Wie weet het meest over gezondheid?

Kennen andere landen ook een dergelijke schijf en hoe ziet het eruit? Welke verschillen zie je? Daarna werkblad: Wie weet het meest over gezondheid? Themales: gezonder instructie Nodig: schilderstape, twee grote vellen met daarop een A en een B, werkblad: wie weet het meest over gezondheid? Werkblad gezondheidsinterview, werkbladen calorieënwijzer.

Nadere informatie

Een vreemde planeet groep 5-8

Een vreemde planeet groep 5-8 Een vreemde planeet groep 5-8 Hoe weten we wat voor weer het is op Mars? Of uit welk materiaal de ringen van Saturnus bestaan? De leerlingen onderzoeken in deze les zelfgemaakte planeten. Ze leren dat

Nadere informatie

Thema: Koningsdag Handleiding en opgaven niveau AA. Opgave 1: Samen

Thema: Koningsdag Handleiding en opgaven niveau AA. Opgave 1: Samen Handleiding en opgaven niveau AA Thema: Koningsdag 2014 Een uitgebreide uitgeschreven aanpak vindt u in de Instapmodules: www.nieuwsbegrip.nl Download & prints Instapmodules Nieuwsrekenen. Benodigd materiaal

Nadere informatie

Pvo LAAT ZE MAAR LOPEN..MAAR WEL MET EEN PLAN

Pvo LAAT ZE MAAR LOPEN..MAAR WEL MET EEN PLAN Pvo LAAT ZE MAAR LOPEN..MAAR WEL MET EEN PLAN De start van het schooljaar betekent bij ons op school OSG de Meergronden in Almere dat we leerlingen de eerste weken op het veld veel aandacht besteden aan

Nadere informatie

2 > Kerndoelen 11. 4 > Aan de slag 15. 5 > Introductie van de manier van werken 22. 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27

2 > Kerndoelen 11. 4 > Aan de slag 15. 5 > Introductie van de manier van werken 22. 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27 Inhoud 1 > Uitgangspunten 9 2 > Kerndoelen 11 3 > Materialen 12 4 > Aan de slag 15 5 > Introductie van de manier van werken 22 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27 7 > Waarom samenwerkend

Nadere informatie

SPORTVOEDING. voor wedstrijd- of ook voor toerrijders? ledenvergadering TCN 21 november 2011 1

SPORTVOEDING. voor wedstrijd- of ook voor toerrijders? ledenvergadering TCN 21 november 2011 1 SPORTVOEDING voor wedstrijd- of ook voor toerrijders? ledenvergadering TCN 21 november 2011 1 MOTIVATIE OM TE FIETSEN steeds beter worden door training en voeding of fit zijn door voldoende te bewegen

Nadere informatie

Welkom bij Forte kinderopvang

Welkom bij Forte kinderopvang Welkom bij Forte kinderopvang Gezonde voeding van 0-12 jaar Voedingsbureau PUUR! Donderdag 5 maart 2015 Inhoud 1. Belang gezonde voeding 2. Duurzaam & puur 3. Interactief informeren 4. Vragen 1. Belang

Nadere informatie

Instapmodule Niveau AA

Instapmodule Niveau AA Instapmodule Niveau AA Instapmodule ter voorbereiding op Nieuwsrekenen in het S(B)O: Geleid probleemoplossen augustus 2012 www. nieuwsrekenen.nl Inhoudsopgave Gebruikswijzer... 3 Deel 1: Samen... 4 Deel

Nadere informatie

Fossiele brandstoffen? De zon is de bron!

Fossiele brandstoffen? De zon is de bron! Energie 5 en 6 3 Fossiele brandstoffen? De zon is de bron! Filmpjes werkblad Doelen Begrippen Materialen Duur De leerlingen: weten dat fossiele brandstoffen hele oude resten van planten zijn. kunnen een

Nadere informatie

Voedingsstoffen. Green Science CITAVERDE. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/81652

Voedingsstoffen. Green Science CITAVERDE. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/81652 Auteur Green Science CITAVERDE Laatst gewijzigd Licentie Webadres 19 september 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/81652 Dit lesmateriaal is gemaakt met

Nadere informatie

China Pagina 1. - Wie nodig jij uit voor een Chinese maaltijd? -

China Pagina 1. - Wie nodig jij uit voor een Chinese maaltijd? - China Pagina 1 Colofon Uitnodiging voor maaltijd in Chinees Les voor groep 6-8 150-180 minuten Handvaardigheid Let op! In deze les opzet werken leerlingen in tweetallen, en maken samen 1 werkstuk, maar

Nadere informatie

Kerndoel Deze les levert een bijdrage aan kerndoel 3.1 en 3.2. De leerlingen leren omgaan met tijd in alledaagse situaties.

Kerndoel Deze les levert een bijdrage aan kerndoel 3.1 en 3.2. De leerlingen leren omgaan met tijd in alledaagse situaties. concept Leeftijdsgroep 18. Seconden, minuten of uren 12-16 jaar Kerndoel Deze les levert een bijdrage aan kerndoel 3.1 en 3.2. De leerlingen leren omgaan met tijd in alledaagse situaties. Leerstofonderdeel

Nadere informatie

Diabetes Mellitus Type 1. Informatie over diabetes voor kinderen van de basisschool

Diabetes Mellitus Type 1. Informatie over diabetes voor kinderen van de basisschool Diabetes Mellitus Type 1 Informatie over diabetes voor kinderen van de basisschool 1 Hallo! Dit boekje is geschreven voor kinderen op de basisschool die diabetes hebben en voor hun ouders. Hierin vind

Nadere informatie

Praktische opdracht ANW Obesitas

Praktische opdracht ANW Obesitas Praktische opdracht ANW Obesitas Praktische-opdracht door een scholier 1250 woorden 4 juni 2007 5,9 20 keer beoordeeld Vak ANW Wat is obesitas? Zwaarlijvigheid is één van de grootste gezondheidsproblemen

Nadere informatie

Mitochondriële ziekten

Mitochondriële ziekten Mitochondriële ziekten Stofwisseling NCMD Het Nijmeegs Centrum voor Mitochondriële Ziekten is een internationaal centrum voor patiëntenzorg, diagnostiek en onderzoek bij mensen met een stoornis in de mitochondriële

Nadere informatie

Ontdek jouw aanpak Gezond eten met de Schijf van Vijf

Ontdek jouw aanpak Gezond eten met de Schijf van Vijf Ontdek jouw aanpak Gezond eten met de Schijf van Vijf Iedereen vult zijn eigen Schijf van Vijf Je lijf gaat je hele leven mee, daar wil je dus zo goed mogelijk voor zorgen. Maar hoe doe je dat? Als je

Nadere informatie

Docentenhandleiding CBS in de Klas

Docentenhandleiding CBS in de Klas Docentenhandleiding CBS in de Klas Groep 7/8 Dit lesmateriaal is een initiatief van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). De laatste jaren wordt er in het onderwijs steeds meer aandacht besteed

Nadere informatie

Mitochondriële ziekten

Mitochondriële ziekten Mitochondriële ziekten Spijsvertering NCMD Het Nijmeegs Centrum voor Mitochondriële Ziekten is een internationaal centrum voor patiëntenzorg, diagnostiek en onderzoek bij mensen met een stoornis in de

Nadere informatie

Lesvoorbereiding Studie en loopbaan Keuze- en Loopbaanvaardigheden 3-4 vmbo

Lesvoorbereiding Studie en loopbaan Keuze- en Loopbaanvaardigheden 3-4 vmbo Lesvoorbereiding Studie en loopbaan Keuze- en Loopbaanvaardigheden 3-4 vmbo Bespreek met vakdocenten mogelijkheden om leerlingen in de vaklessen feedback over zichzelf te laten vergaren. Deel Vaardigheid:

Nadere informatie

Thema: Nieuw biljet van vijf euro. Handleiding en opgaven niveau A2. Opgave 1: Samen

Thema: Nieuw biljet van vijf euro. Handleiding en opgaven niveau A2. Opgave 1: Samen Handleiding en opgaven niveau A2 Thema: Nieuw biljet van vijf euro Benodigd materiaal - Voor alle leerlingen een exemplaar van Opgavenblad A2 (zie pagina 6) - Voor alle leerlingen drie exemplaren van Werkblad

Nadere informatie

Gezondheid & Voeding

Gezondheid & Voeding Metabolisme verhogen door minder koolhydraten te gebruiken Metabolisme is een ander woord voor stofwisseling. Het Metabolisme verhogen is eigenlijk een hogere/snellere stofwisseling. Metabolisme is de

Nadere informatie

Mineralen. Vitamines. Tip: vooral in de zomer kan je daarvan genieten. Tip: denk aan Popeye en zijn spinazie.

Mineralen. Vitamines. Tip: vooral in de zomer kan je daarvan genieten. Tip: denk aan Popeye en zijn spinazie. Testlab Bekijk voordat je begint deel 1 van de film. Er zitten heel veel voedingsstoffen in gezonde producten. Dat hebben jullie in de film gezien. Nou ja gezien? Voedingsstoffen zijn niet zichbaar in

Nadere informatie

Een Meet- en Ontdekpad gemaakt door Maaike Kuijer. Pabo De Eekhorst Assen.

Een Meet- en Ontdekpad gemaakt door Maaike Kuijer. Pabo De Eekhorst Assen. METEN Een meet- en ontdekpad www.rekenhoek.nl 5 6 Een Meet- en Ontdekpad gemaakt door Maaike Kuijer. Pabo De Eekhorst Assen. Inhoudsopgave meet- en ontdekpad Samenvatting 2 Verantwoording 4 Gebruiksaanwijzing

Nadere informatie

Tim zoekt de koe Zuivelopdrachten bij het voorleesboek Tim zoekt de koe

Tim zoekt de koe Zuivelopdrachten bij het voorleesboek Tim zoekt de koe Tim zoekt de koe Zuivelopdrachten bij het voorleesboek Tim zoekt de koe www.zuivelonline.nl www.zuivelonline.nl/kids Inleiding Zuivel is volop aanwezig in het dagelijks leven van kinderen. Dagelijks eten

Nadere informatie

Gezonde voeding voor teamsporters

Gezonde voeding voor teamsporters Gezonde voeding voor teamsporters Inleiding Door: Esther Verhoef en Puck Reckers Doel: Kennis vergroten goede voeding rondom trainingen/wedstrijden. Inhoud Presentatie Wat is voeding - Koolhydraten - Vetten

Nadere informatie

Lesbrief les 3 groep 1 en 2 Energie voor drie

Lesbrief les 3 groep 1 en 2 Energie voor drie Lesbrief les 3 groep 1 en 2 Energie voor drie Lesdoelen De kinderen weten dat eten en drinken je verse energie geven om te bewegen. De kinderen weten dat eten en drinken ook zorgen dat je kunt groeien.

Nadere informatie

TRAININGSCOACH AFRICA CLASSIC

TRAININGSCOACH AFRICA CLASSIC TRAININGSCOACH AFRICA CLASSIC Hard work, magic moments: starting now! Africa Classic voert over glooiende paden van steenslag, zand en stof. In zes dagen leg je in de hitte veel kilometers en hoogtemeters

Nadere informatie

en waar is de gebruiksaanwijzing?? Over de eerste spannende dagen met je

en waar is de gebruiksaanwijzing?? Over de eerste spannende dagen met je en waar is de gebruiksaanwijzing?? Over de eerste spannende dagen met je baby Verwachtingen Wordt dit jullie eerste, tweede, volgende kindje? Weet je al hoe je je baby gaat voeden? Als je al een kind hebt:

Nadere informatie

Eten en drinken, voor, tijdens en zeker na een inspanning. Trainer u16, KSV Roeselare

Eten en drinken, voor, tijdens en zeker na een inspanning. Trainer u16, KSV Roeselare Eten en drinken, voor, tijdens en zeker na een inspanning Renzy Callewaert Trainer u16, KSV Roeselare renzy.callewaert@hotmail.com Index Voeding Koolhydraten Vetten Eiwitten Drinken Wat drinken? Hoeveel

Nadere informatie

Workshop Handleiding. Striptekenen deel 3. wat is jouw talent?

Workshop Handleiding. Striptekenen deel 3. wat is jouw talent? Workshop Handleiding Striptekenen deel 3 wat is jouw talent? Inhoudsopgave Hoe gebruik je deze workshop? Hoe kun je deze workshop inzetten in je klas? Les 1: Inleiding deel 3 kijkt terug op de lesstof

Nadere informatie

Voorspellen en tekst lezen

Voorspellen en tekst lezen Voorspellen en tekst lezen 1. Lees de uitleg. Als je een tekst gaat lezen, doe je eerst een voorspelling. Waar zou de tekst over gaan? Kijk eerst goed hoe de tekst eruitziet. Kijk naar de titel, de kopjes

Nadere informatie

Lesbrief les 3 groep 7 en 8 Energie voor drie

Lesbrief les 3 groep 7 en 8 Energie voor drie Lesbrief les 3 groep 7 en 8 Energie voor drie Lesdoelen De kinderen weten dat voedsel je brandstoffen geeft om te bewegen. De kinderen weten dat voedsel je bouwstoffen geeft om te groeien. De kinderen

Nadere informatie

Een voorstelling over gezond eten en gezond leven van Theater KwadraaT

Een voorstelling over gezond eten en gezond leven van Theater KwadraaT Lesbrief bij: Isabella Frikadella Een voorstelling over gezond eten en gezond leven van Theater KwadraaT Beste docent, Binnenkort gaat u de voorstelling Isabella Frikadella zien. Een educatieve en interactieve

Nadere informatie

Gezonde voeding. Waar gaat deze kaart over? Wat wordt er van je verwacht? De betekenis van eten voor mensen. Gezonde voeding

Gezonde voeding. Waar gaat deze kaart over? Wat wordt er van je verwacht? De betekenis van eten voor mensen. Gezonde voeding Waar gaat deze kaart over? Deze kaart gaat over gezonde voeding. Nu vraag je je misschien af wat dit met de horeca te maken heeft. Gasten komen toch naar een horecabedrijf om lekker te eten en toch niet

Nadere informatie

Lespakket over verantwoorde voeding voor mens, dier en milieu. Inleidend katern Groep 7 & 8

Lespakket over verantwoorde voeding voor mens, dier en milieu. Inleidend katern Groep 7 & 8 Lespakket over verantwoorde voeding voor mens, dier en milieu. Inleidend katern Groep 7 & 8 Voorwoord We willen het wel van de daken schreeuwen: alles wat we weten over verantwoorde en biologische voeding.

Nadere informatie

Wat zijn vetten? Soorten vetten Onverzadigde vetten Verzadigde vetten Transvetten Vetpercentages Tips

Wat zijn vetten? Soorten vetten Onverzadigde vetten Verzadigde vetten Transvetten Vetpercentages Tips Vetten 1 Onderwerpen Wat zijn vetten? Soorten vetten Onverzadigde vetten Verzadigde vetten Transvetten Vetpercentages Tips 2 Wat zijn vetten? Vetten zijn naast eiwitten en koolhydraten, een van de drie

Nadere informatie

Dienstverlenende werkzaamheden Les 7

Dienstverlenende werkzaamheden Les 7 Dienstverlenende werkzaamheden Les 7 voedingsadvies Julie hebben in les 1 al een voedingsdagboek moeten invullen en in les drie heb je als het goed is geleerd hoe de schijf van vijf werkt. Met deze kennis

Nadere informatie

Mr Finney. Lesbrief Een tuin onder water. Deze lesbrief is een uitgave van Hogeschool Utrecht 1

Mr Finney. Lesbrief Een tuin onder water. Deze lesbrief is een uitgave van Hogeschool Utrecht 1 Mr Finney Lesbrief Een tuin onder water Deze lesbrief is een uitgave van Hogeschool Utrecht 1 Voor je ligt de lesbrief die ontwikkeld is bij het hoofdstuk Een tuin onder water uit het boek Mr Finney en

Nadere informatie

Energie en gewicht vmbo-kgt34. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Energie en gewicht vmbo-kgt34. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content Laatst gewijzigd 23 December 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/63340 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken

Nadere informatie

Koolwitjes in de klas!

Koolwitjes in de klas! Via internet kunnen van maart tot en met september bij De Vlinderstichting levende eitjes, rupsen en poppen van het groot koolwitje besteld worden. Dit lespakket hoort bij zo n pakket eitjes, rupsen en

Nadere informatie

Lesbrief Assenstelsels. Versie 1

Lesbrief Assenstelsels. Versie 1 Versie 1 Datum: 11 juni 2011 Cursus: Docent: Taal in alle vakken Radha Gangaram Panday Door: Mario Hummeling, 1597628 Shafi Ilahibaks, 1540943 Cyril Bouwman, 1581806 Herman Hofmeijer, 1058201 Nico van

Nadere informatie

Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij?

Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij? Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

"Als je weet wat je eet kan je bewuster keuzes gaan maken en een gezondere lifestyle ontwikkelen."

Als je weet wat je eet kan je bewuster keuzes gaan maken en een gezondere lifestyle ontwikkelen. Dagelijkse voeding Als je wat meer op je voeding wilt gaan letten, dan sta je vast stil bij wat je allemaal op een dag eet. En je vraagt je vast af wat heb je nu direct nodig en wat niet? Wat voor effect

Nadere informatie

Lesbrief les 3 groep 3 en 4 Energie voor drie

Lesbrief les 3 groep 3 en 4 Energie voor drie Lesbrief les 3 groep 3 en 4 Energie voor drie Lesdoelen De kinderen weten dat eten en drinken je verse energie geven om te bewegen. De kinderen weten dat eten en drinken ook zorgen dat je kunt groeien.

Nadere informatie

Les 2, Het Kennisrenspel

Les 2, Het Kennisrenspel Les 2, Het Kennisrenspel Algemene inleiding: In deze tweede les van de lessenserie gaan we het verder hebben over de schijf van vijf, maar gaat het ook over gezonde voeding. In deze les zal er ook aandacht

Nadere informatie

4 Vind me dan. Achtergrondinfo Planten en dieren hebben allerlei manieren om niet op te vallen. Deze kunnen onderverdeeld worden in:

4 Vind me dan. Achtergrondinfo Planten en dieren hebben allerlei manieren om niet op te vallen. Deze kunnen onderverdeeld worden in: 4 Vind me dan Er is altijd wel een verjaardag of een ander feestje om te vieren. En bij een feestje horen cadeautjes. Maar voor het zover is, wil je het cadeautje natuurlijk zo goed mogelijk verstoppen.

Nadere informatie