Matilo Magazine. Start aanleg park. Leiden, juli 2009

Transcriptie

1 Leiden, juli Matilo Magazine Start aanleg park De aanleg van Archeologisch park Matilo gaat binnenkort van start. In deze 5e uitgave van Matilo Magazine leest u hoe de gemeente dit gaat aanpakken. Het evenement Matilo Ontmaskerd was een groot succes! In deze uitgave uiteraard een terugblik daarop. En u maakt kennis met de nieuwe projectmanager van park Matilo, Joyce Langenacker. Op de achterzijde een interview met haar. Verder meer over de geschiedenis van Matilo: de nonnen van het St. Margarethaconvent en kasteel Rodenburg in de Late Middeleeuwen. Evenement brengt Matilo tot leven door de Kunstgroep Roomburg 5 was Wat een opkomst en enthousiasme aangeboden. De scouting bouwde een tijdens het evenement Matilo Romeinse wachttoren en de beautysalon Ontmaskerd op 3 en 4 juli 2009! zorgde ervoor dat iedereen ontspannen Bezoekers van jong tot oud werden met allerlei heerlijke geuren zijn tocht op hun wenken bediend. Een klassiek kon vervolgen. Libertas Leiden zette concert, een Romeinse verhalenverteller buurtcentrum Matilo volledig in voor maar ook rondleidingen van archeoloog het evenement. De Rijksdienst voor het Tom Hazenberg. De verschillende Cultureel Erfgoed en de Provincie Zuidknutselactiviteiten werden zeer goed Holland tekenden op vrijdagavond 3 bezocht. De te verven schilden en juli 2009 een intentieovereenkomst om zwaarden waren al gauw op. Mevrouw gezamenlijk een mooi park te realiseren. Coper won het prachtige schilderij dat Dit alles onder bezielende organisatie van Hazenberg Archeologie. Kortom een zeer geslaagd weekend. Mede dankzij de inzet van partners en vrijwilligers, waarvoor hartelijk dank! Bekijk het fotoverslag in dit Magazine. Archeologen op het terrein Bij de inrichting van het park mag de bodem niet verstoord worden om de archeologische resten te behouden. Maar bij sommige werkzaamheden is het mogelijk dat de bodem toch licht verstoord wordt. Denk daarbij aan het baggeren van sloten. Toch zal nergens de verstoring zo diep zijn dat de vondstlagen en sporen die in de grond zitten geraakt worden. In de bovenste lagen kunnen onverwachts wel enkele vondsten zitten. Archeologen begeleiden daarom veel werkzaamheden op het terrein. Tijdens de begeleiding verzamelen en registreren ze alle vondsten. De framebouwer plaatst de replica van het bronzen ruitermasker in de vitrine van de limeszuil (die informatie verschaft over Matilo en de Limes). Werk mee aan het ontwerp Het ontwerp voor de eerste fase van het park is af en in september of oktober begint de uitvoering. Daarnaast werkt de gemeente samen met veel enthousiaste mensen uit de buurt en de stad aan een goede programmering van het park. In het najaar moet het ontwerp voor de tweede fase van het park klaar zijn. Wilt u daar ook aan bijdragen? U bent van harte welkom om mee te denken over het ontwerp of in een werkgroep aan de slag te gaan! Neem daarvoor contact op met Saskia de Best: s.de.best@leiden.nl. 1

2 De Late Middeleeuwen Het vorige Matilo Magazine vertelde over de Frankische bewoning in de 7e en 8e eeuw. De eerstvolgende sporen van bewoning die de archeologen in Matilo terugvonden, waren van een hoeve bij de huidige Kasteelhof in Meerburg. Op de plek van de hoeve stond in de 13e eeuw een stenen slot, kasteel Rodenburg. Op de plek van het Romeinse castellum kwam in de 15e eeuw een heel kloostercomplex met een bijbehorende boerderij. Kasteel Rodenburg In een oorkonde uit 1083 wordt de naam Rodenburch al genoemd als de naam van de streek. Een andere historische bron vermeldt een hoeve in 1281/84. Na de hoeve wordt melding gemaakt van een kasteel. De gegevens uit de archeologische opgraving geven hetzelfde beeld. Onder de stenen muren van het kasteel lagen de houten fundamenten van een hoeve uit de 10e en 11e eeuw. In de 13e eeuw kwam er op deze plek een stenen slot: een stenen woontoren met daar omheen een groot, vierkant omgracht terrein. In een latere fase bouwden de bewoners binnen de grachten een extra verdedigingsmuur. Dit zijn aanwijzingen van roerige tijden, waarin een veilig huis belangrijk was. St. Margarethaconvent Vanaf 1464 woonde een grote groep vrouwen van het St. Margarethaconvent op Roomburg. Het terrein bestond uit een kloosterhof, een kerk en even verderop de kloosterboerderij. Rondom de conventgebouwen lagen boomgaarden, bleekvelden en weilanden. Landbouw was een belangrijke inkomstenbron voor het klooster. Resten van de kloosterboerderij zijn in 2003 opgegraven. Het kloosterhof zelf ligt nu nog veilig onder de grond, op dezelfde plek als het Romeinse castellum. We willen het klooster ook in het nieuwe ontwerp een plekje geven. Beeldenstorm In 1566 keerde het tij voor de zusters: stedelingen uit Leiden belaagden het klooster tijdens de Beeldenstorm. De boeren uit de omgeving van het klooster namen het voor de zusters op en joegen de belagers terug naar de stad. In 1572 verkoos het stadsbestuur tijdens de Opstand de kant van Willem van Oranje boven de Spanjaarden. Willem van Oranje was protestants. Zijn kant kiezen betekende destijds het protestantisme verkiezen boven het Roomskatholisicme. De Rooms-katholieke kloosters hadden vanaf dat moment geen bestaansrecht meer. De zusters verlieten het terrein en al vrij snel begon de sloop van de kloostergebouwen. Het convent op Roomburg en het kasteel Rodenburg staan allebei op de kaart van 1645 aangegeven. Beide gebouwen waren in deze periode waarschijnlijk niet meer dan ruïnes. Door Joan Blaeu. Pelgrimsinsignes, gevonden in Roomburg. Pelgrimsinsignes kunnen gezien worden als souvenirs die pelgrims tijdens hun bedevaartstocht kochten. 2

3 Topvondst Kinderschoentje Tijdens de opgraving in 2003 troffen archeologen op de locatie van de latere kloosterboerderij boerenerven uit de 13e / 14e eeuw aan. Archeologen vonden tientallen sporen van grachten, kuilen, greppels, een waterput en een pad van takken. In één van de greppels lag een gaaf kinderschoentje. Doordat het schoentje nog heel is, is de vondst zeer zeldzaam. Archeologen vinden meestal alleen delen van schoenen. Door de vorm van de schoen en de veters dateerde de archeoloog het schoentje in de 14e of begin 15e eeuw. Verschillende soorten schoenen, verschillende trends door de tijd heen. Door Olaf Goubitz. Van wie was het schoentje? Het schoentje is gemaakt voor het kleine voetje van een baby. De zool is maar 9 cm lang, wat past bij een kind van 12 maanden of jonger. In de middeleeuwen droegen baby s zelden schoenen, zij konden immers nog niet lopen. Toch is deze schoen enkele malen gedragen. Dat kunnen archeologen zien aan de gebruikssporen van het leer. Misschien werd het gebruikt bij speciale gelegenheden zoals de doop van het kind. Leren schoenen waren duur in de Middeleeuwen, vooral als het kind de schoenen niet nodig had. De ouders van de baby waren waarschijnlijk welvarend. Schoenenmode Schoenen konden van één lap leer gemaakt worden, maar meestal bestonden ze uit allerlei onderdelen, net zoals tegenwoordig. De zool werd extra stevig gemaakt en blijft daarom vaak beter bewaard dan andere onderdelen. Mode en trends zijn menseigen, in de middeleeuwen was er ook al een grote variëteit aan schoenen: er waren verschillende soorten schoensluitingen (knoopjes, gespen, spelden, riempjes, veters), versieringen, neuzen en hoge en lage schoenen. De schoenmaker decoreerde de schoen door hem te verven of door er stukjes uit te snijden. En: hoe meer bewerkt de schoen was, hoe duurder. Arme mensen konden zich vaak geen chique schoenen veroorloven en misschien zelfs geen leren schoenen. Zij liepen op houten klompen. 3

4 Interview met Joyce Langenacker Projectmanager Archeologisch park Matilo komen. Het trapveldje verdwijnt tijdelijk en het hele najaar wordt gewerkt aan de aanleg van het park. Dit betekent dat omwonenden even niet kunnen spelen of wandelen in het gebied. Daarnaast werken we de komende periode samen met onze groenontwerper aan een nieuw ontwerp voor het complete park. Dit ontwerp, waarin het castellum en het klooster liggen, moet begin 2010 af zijn. De historische elementen zullen in het park duidelijk zichtbaar worden. Om de precieze omtrek van het castellum te achterhalen, zullen archeologen in september kleine onderzoeksputten graven. Ook onderzoeken we of en hoe we de volkstuinen die nu in het gebied liggen, kunnen meenemen in het ontwerp. Verder zal Libertas Leiden de komende jaren activiteiten in de loods coördineren. Ook tijdens de aanleg van het park kunnen mensen de loods gebruiken. Je werkt nog maar sinds kort voor de gemeente als projectmanager van de realisatie van Archeologisch park Matilo. Wat vind je van het project? Ik vind het een fantastisch project. Vooral omdat we de rijke historie van het gebied koppelen aan de praktische behoefte van de buurt en de stad. We creëren iets waar de mensen in de omgeving, maar ook daar buiten, iets aan hebben: een plek voor ontspanning; waar kinderen kunnen spelen; waar je kunt picknicken en waar jongeren kunnen relaxen in combinatie met het verhaal over de archeologie van het gebied. Dat maakt het boeiend en uitdagend. De officiële aftrap is begonnen met het evenement Matilo Ontmaskerd. Wat gaat er de komende periode gebeuren? We werken het komende jaar aan drie zaken: 1) de aanleg van de eerste fase van het park; 2) het maken van een definitief ontwerp voor het vervolg van het park; 3) de verlevendiging van het park. In september of oktober starten we met de aanleg van het park. De eerste inrichting ligt tussen het buurthuis en de loods van Wim de Groot. Om te voorkomen dat de wortels van nieuwe bomen en planten in aanraking komen met de archeologische resten in de ondergrond, hogen we de grond van het hele terrein op. Vanaf oktober zal daarom veel vrachtverkeer door de wijk Het afgelopen jaar waren er informatieve bijeenkomsten waar omwonenden mee konden praten over de plannen. Zijn er nog meer inspraakmogelijkheden? Ja, in het najaar organiseren we een presentatie van het ontwerp van het park en stellen we een werkgroep samen waarmee we het ontwerp verder uitwerken. Wilt u deelnemen aan deze werkgroep? Neem dan contact op met Saskia de Best: s.de.best@leiden.nl. Betrokkenheid van omwonenden en scholen vind je heel belangrijk. Hoe wordt educatie ingepast in de plannen van het park? We werken nu samen met drie scholen: het Wellantcollege, het ROC en Brede School De Arcade. Leerlingen van het Wellantcollege helpen de gemeente het komende jaar met het ontwerp en de aanleg van de moestuinen en de boomgaard. We zijn nu met De Arcade in gesprek over het gebruik van de moestuinen. Leerlingen van het ROC zullen in samenwerking met onze groenontwerper Frank Kalshoven speeltoestellen ontwerpen en bouwen. Daarnaast willen we met dit project sociale winst behalen bij de aanbesteding. Dit is een initiatief van de gemeenteraad Leiden, waarin 10% van de geraamde arbeidskosten van het project wordt besteed aan de scholing en inzet van mensen in een uitkering. 4

5

6 ) Aandachtig luistert het publiek naar het symfonisch orkerst. 2) De allerkleinsten krijgen Latijnse les. 3) Het is hard werken als Romeinse soldaat. 4) De soldaten. 5) Bij de Romeinen was van alles te doen. 6) Onderonsje bij de tent. 7) Iedereen kon een Romeins potje verven. 8) Tom Hazenberg geeft een rondleiding over het terrein. 9) De Romeinen geven les in Romeinse spelen. 10) Scouting St. Jozef bouwt een Romeinse wachttoren. 11) Ontspannende massage in de Romeinse beautysalon. 12) Sieraden maken in de loods. Colofon Dit is een uitgave van de gemeente Leiden en wordt in de wijken Roomburg en Meerburg huis-aan-huis verspreid. Daarnaast is Matilo Magazine af te halen op o.a. de volgende locaties: Centrale Bibliotheek, Stadhuis, Buurthuis Matilo en Brede School Arcade. Matilo Magazine verschijnt eens in de twee maanden. Dit is het 5 e Matilo Magazine dat in een serie van 5 Matilo Magazines t/m 2009 zal verschijnen. Samenstelling: Hazenberg Archeologie Eindredactie: Hazenberg Archeologie en gemeente Leiden Vormgeving: Creja ontwerpen Afbeeldingen: Hazenberg Archeologie, gemeente Leiden, Olaf Goubitz. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met het Servicepunt Bouwen en Wonen, telefoonnummer of bezoek de website 6