BIJLAGE 1 BEELD met toelichting BOEREN IN DE IJZERTIJD

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "BIJLAGE 1 BEELD met toelichting BOEREN IN DE IJZERTIJD"

Joost de Smet
6 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 EDE VROEGER EN NU Geldersch Landschap & Kasteelen BIJLAGE 1 BEELD met toelichting voor groep 5 t/m 8

1.1 LEVEN ALS BOER IN DE IJZERTIJD Toelichting bij de praatplaten bij het lesprogramma 1.1 LEVEN ALS BOER IN DE IJZERTIJD 1.2 BIJLEN IN DE PREHISTORIE 1.3 EEN HOUTEN PLOEG IN DE IJZERTIJD 1.

2 1.1 LEVEN ALS BOER IN DE IJZERTIJD Toelichting bij de praatplaten bij het lesprogramma 1.1 LEVEN ALS BOER IN DE IJZERTIJD 1.2 BIJLEN IN DE PREHISTORIE 1.3 EEN HOUTEN PLOEG IN DE IJZERTIJD 1.4 CELTIC FIELDS 1.5 EEN VOORRAADSCHUUR OF SPIEKER 1.6 EEN PLATTEGROND VAN PAALGATEN (PARK REEHORST, EDE) De mensen in de IJzertijd zagen er uit zoals wij, alleen de kleren en schoenen waren anders. Ze droegen kleren gemaakt van linnen, brandnetelvezels, wol en dierenhuiden. Ze hadden schapen, koeien, geiten, varkens en honden. Soms een paard, maar dat was zeldzaam. Ze leefden vooral van het eigen vee en de gewassen die ze op de akkers verbouwden, aangevuld met eten uit de natuur als wild, vis, noten, bessen en wortels en bladeren van wilde planten. Kippen hadden ze nog niet, die werden pas door de Romeinen meegenomen. De tekening klopt dus niet helemaal! Museon, door Friso Henstra 2

1.2 BIJLEN IN DE PREHISTORIE Zonder bijlen geen akkers. De eerste boeren in de Steentijd moesten flink hun best doen om een boom om te hakken met een stenen bijl.

In de Late IJzertijd maakte de smid bijlen die niet veel verschillen van de bijlen die nu worden gemaakt. 300.000-5300 v. Chr. 5300-2000 v. Chr 2000-800 v. Chr. 800 58 v.

4 1.2 BIJLEN IN DE PREHISTORIE Zonder bijlen geen akkers. De eerste boeren in de Steentijd moesten flink hun best doen om een boom om te hakken met een stenen bijl. In de Bronstijd en de Vroege IJzertijd gebruikten ze een kokerbijl van brons of ijzer. De steel van deze kokerbijl zat vastgemaakt in de koker aan de achterkant van de bijl. In de Late IJzertijd maakte de smid bijlen die niet veel verschillen van de bijlen die nu worden gemaakt v. Chr v. Chr v. Chr v. Chr 58 v. Chr. tot 400 na Chr. Vroege en Middensteentijd Late Steentijd Bronstijd IJzertijd prehistorie Romeinse tijd historie Jagersverzamelaars Boeren Eigenaren foto s niet te achterhalen 4

1.3 EEN HOUTEN PLOEG IN DE IJZERTIJD In de IJzertijd gebruikten boeren nog lang ongeveer dezelfde ploeg als de eerste boeren in de Late Steentijd.

6 1.3 EEN HOUTEN PLOEG IN DE IJZERTIJD In de IJzertijd gebruikten boeren nog lang ongeveer dezelfde ploeg als de eerste boeren in de Late Steentijd. Deze houten ploeg wordt haakploeg of eergetouw genoemd. Eigenlijk was het niet meer dan een stuk hout waarmee de grond werd losgetrokken. In het filmpje zie je hoe ploegen in de IJzertijd er uitgezien kan hebben. Pas in de Late IJzertijd maakte de smid een ijzeren ploeg die de grond kon omkeren zoals je dat tegenwoordig ziet. Het eergetouw wordt in sommige delen van de wereld nog steeds gebruikt. 6

8 1.4 CELTIC FIELDS De boeren in de IJzertijd verbouwden allerlei granen en gewassen met zaden waar veel olie in zit zoals lijnzaad. De akkers waren relatief klein, meestal 40x40 meter en omgeven door wallen. Je kunt deze wallen tegenwoordig op luchtfoto s of op hele precieze hoogtekaarten nog steeds zien. Op de grond zie je bijna niks meer. Ze worden in Nederland ook wel raatakkers genoemd omdat ze vanuit de lucht op honingraten lijken. Als je goed naar deze plaat kijkt kun je allerlei dingen ontdekken die in de IJzertijd thuishoren zoals een sikkel om het graan te maaien en het eergetouw om de grond te ploegen. Boeren in de IJzertijd (bron: Gemeente Ede) 8

1.5 EEN VOORRAADSCHUUR OF SPIEKER In de IJzertijd had je geen koelkast of vriezer en als het eten bedierf kon je niet naar de winkel om nieuw te halen.

10 1.5 EEN VOORRAADSCHUUR OF SPIEKER In de IJzertijd had je geen koelkast of vriezer en als het eten bedierf kon je niet naar de winkel om nieuw te halen. IJzertijdboeren moesten dus andere manieren bedenken om hun eten te bewaren. Graan en andere gewassen werden in potten of zakken bewaard in een voorraadschuur op poten: een spieker. Muizen en andere dieren waren natuurlijk ook dol op die voorraden. Maar de IJzertijdboer bedacht slimme maniertjes om deze dieren buiten te houden. Straks bij het bezoek aan de ijzertijdboerderij kunnen jullie zelf van dichtbij kijken hoe ze dat deden. 10

12 1.6 EEN PLATTEGROND VAN PAALGATEN (PARK REEHORST, EDE) In de IJzertijd ging een boerderij niet altijd lang mee. De voeten van de palen die in de grond stonden waren waarschijnlijk na 20 of 30 jaar verrot. Dat betekende dus repareren of bukken omdat je huis inzakte. Het dak was vermoedelijk gemaakt van materiaal uit de omgeving als riet, stro of plaggen. Dat moest na een jaar of tien wel vervangen worden. Het is dan ook niet vreemd dat we meer dan 2000 jaar later niet zo veel meer vinden van de ijzertijdboerderijen. Wat de archeologen nog wel vinden zijn de gaten waarin de palen stonden. Die zijn goed te herkennen omdat deze plekken donkerder zijn dan de omringende grond. Op de foto zie je de paalgaten van een boerderij met daarvoor het voorraadschuurtje of de spieker. Gemeente Ede 12

Vergelijkbare documenten

De IJzertijd (van 800 tot 12 voor Christus).

De IJzertijd (van 800 tot 12 voor Christus). 1 En toen was er IJzer! Dat moeten de boeren aan het eind van de Bronstijd 2 hebben gezegd. Er is een metaal gevonden dat iedereen kan gebruiken. Brons 3 was