Persisterende Dento-Alveolaire Pijn (PDAP) 22 en 29 november 2014
|
|
- Adam de Kooker
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Persisterende Dento-Alveolaire Pijn (PDAP) 22 en 29 november
2 Casus 4: man, 49 jaar Verwezen naar Kliniek Endodontologie via Kliniek Orofaciale pijn en Disfunctie: Historie: Linkeroog is in jeugd verloren gegaan 2 jaar geleden hard stukje bot gebeten Sindsdien pijn bij rechterneusvleugel Anamnese: Diagnostische vragenlijst: hoge scores depressie, angst, stress Voelt pijn bij wortelpunt 12 Niet continue, stekend, wordt erger Pijn het ergst s morgens Voorgaande onderzoeken: Kaakchirurg + KNO-arts: g.b. Geen TMD diagnose Proefanesthesie: geen pijn meer bij element 12 Casus Pim Buurman 2
3 Casus 4: man, 49 jaar Onderzoek bij de Kliniek voor Orofaciale Pijn en Disfunctie: Element 13 positieve sensibiliteitstest, 12 en 11 negatief Geen palpatiegvoeligheid Tooth slooth: heftige reactie element 12 Onderzoek bij Kliniek Endodontologie: Geen duidelijke fractuurlijnen Opnieuw sensibiliteitstesten: 21+, 11+, 12++, 13+ Element 12 nu heftige pijn. Bekende pijn, waarvoor patiënt komt Diagnose: Irreversibele pulpitis element 12 Behandeling: Endodontische behandeling element 12 Recall na anderhalve maand: Pijn persisteert 3
4 4. Verkeerde diagnose en een non-odontogene oorzaak Definitie Neuropathische pijn: Pijn die ontstaat als direct gevolg van een laesie of ziekte van het somatosensorische systeem Treede, Jensen, Neurology 2008 Periodiek en Continue Periodiek: Trigeminus Neuralgie Continue: Persisterende Dento-Alveolaire Pijn 4
5 4. Verkeerde diagnose en een non-odontogene oorzaak Neuropathische pijn: periodiek Trigeminus neuralgie: Oorzaak niet duidelijk, hypothese: demyelinisatie n. trigeminus door vasculaire compressie Heftige, aanvalsgewijze, unilaterale pijn Lichte aanraking: scheren, praten Percussietest bij endodontisch element: trigger Therapie: Medicatie: carbamazepine ( Backonja, Neurology 2002) Chirurgisch: separatie bloedvat en beknelde zenuw (decompressie van Janetta) 5
6 4. Verkeerde diagnose en een non-odontogene oorzaak Neuropathische pijn: continue Persisterende Dento Alveolaire Pijn (PDAP) Vroegere benamingen: atypische tandpijn fantoompijn deafferentiatiepijn 6
7 4. Verkeerde diagnose en een non-odontogene oorzaak Definitie PDAP: Pijn, die persisteert in het dentoalveolaire gebied zonder dat er bewijs is voor lokale pathologie Nixdorf et al, J of Oral Rehab
8 Kenmerken PDAP Semi-gestructureerde vragenlijsten: kwalitatieve kenmerken (Durham et al. Int Endod J 2014) 1. De pijn is altijd aanwezig 2. De pijn is meestal dof van karakter 3. De pijn neemt soms toe en zakt dan weer naar het gebruikelijke niveau 4. De pijn neemt toe bij veranderingen in de atmosferische druk: duiken, vliegen 5. De pijn is goed te lokaliseren: het betreft een bepaald gebitselement of gebied in de mond 6. De pijn wordt ervaren als een diepe pijn binnen het gebitselement of kaakbot 7. De pijn wordt ervaren als een soort druk in het gebitselement of kaakbot 8. De pijn is voor patiënten moeilijk te omschrijven aan anderen 9. Woorden als jeukend, tintelend en prikkend helpen mee om de pijn te omschrijven 10. De pijn voelt anders dan eventueel eerder ervaren tandpijn 8
9 Diagnose PDAP Diagnostische criteria, expert opinion: persisterende pijn, die minstens 8 uur per dag aanwezig is, gedurende minstens 15 dagen per maand, gedurende minstens 3 maanden de pijn wordt ervaren in een duidelijk omschreven deel van het dento-alveolaire gebied de pijn wordt niet veroorzaakt door een bepaalde ziekte of aandoening Nixdorf et al, J of Oral Rehab
10 Prevalentie PDAP (Persisterende Dento-Alveolaire Pijn) Auteur Jaar Aantal patiënten Soort onderzoek Follow up rate (%) Respondent Casussen gediagnostiseerd met PDAP Prevalentie PDAP (%) Klinische setting Marbach et al casecontrol vrouwen, mannen te kleine groep 8 3,2 van de vrouwen 5 endodontische praktijken Pöllmann crosssection ,8 sollicitanten ziekenhuis Jacobs et al. Polycarpou et al casecontrol casecontrol ,2 universiteitskliniek derdelijns verwijspraktijk universiteitskliniek Ram et al casecontrol 100 nvt 64 2,1 universiteitskliniek Marbach et al.: Fantoompijn na endodontische behandeling Pöllmann: Fantoompijn na extractie Jacobs et al.: Fantoompijn na extractie of endodontische behandeling Polycarpou et al.: Persisterende pijn na succesvolle endodontische behandeling Ram et al.: Atypische tandpijn 10
11 Epidemiologie PDAP (Persisterende Dento-Alveolaire Pijn) Prevalentie vermoedelijk ongeveer 1% Vrouwen: mannen = 2:1, gemiddeld 55 jaar oud Gemiddeld aantal hulpverleners 1,7 In 80% tandheelkundige ingreep reeds plaatsgehad: endo s, herendo s, apicale chirurgie, extractie, vervanging restauraties of combinaties Gemiddelde tijdsduur: 33 maanden Ram et al, JADA
12 Huidige stand van zaken: Etiologie PDAP Onderliggende pathofysiologische mechanismen grotendeels onbekend Expert opinion: continue neuropathische pijn Pijn start met een acute pijn, waarop een deafferentiatieingreep volgt: vitaalextirpatie of extractie Durham et al., J Orofac Pain 2013 Hogere scores depressie en somatisatie PDAP-patiënten dan pijnvrije controlegroep List et al., J Orofac Pain
13 Onderzoek PDAP Drie aspecten: CBCT Proefanesthesie Somatosensorische testen 13
14 Onderzoek PDAP CBCT: N= 30 elementen met PDAP; 90% vrouwen 60% geen röntgenologische periapicale afwijkingen, incl CBCT Met CBCT 17% meer periapicale afwijkingen opgespoord CBCT kan nuttig zijn voor onderscheid P.A. en neuropathie Meerderheid van P.A. zijn symptoomloos Pigg et al, Int Endod J
15 Onderzoek PDAP Proefanesthesie: Bij odontogene oorsprong zal de pijn verdwijnen (bron en lokatie van de pijn komen overeen) Bij PDAP: 54% van de patiënten ---> pijnreductie van 50% of meer Conclusie: De diagnostische waarde van proefanesthesie is beperkt De oorzaak van de pijn ligt vaak meer centraal List et al., Pain
16 Onderzoek PDAP Somatosensorische testen: Eerste screening op sensorische storingen voor algemeen-practici Testen pijnlijke zijde versus niet-pijnlijke zijde Stimuli wattenstaaf, prik met sonde en koude met spatel PDAP-patiënten: vaker hypersensitiviteit aan pijnlijke zijde dan gezonde groep Baad-Hansen et al., J Orofacial Pain 2013; Svensson et al., JADA
17 Diagnose PDAP Wat kan je doen als tandarts? Anamnese, klinisch en röntgenologisch onderzoek en Uitgebreid Functie Onderzoek (UFO) Exclusie Verwijzing naar Multidisciplinair team (endodontoloog, gnatholoog, fysiotherapeut, MKA-chirurg, huisarts, neuroloog, KNO-arts, psycholoog) Israel et al., J Am Dent Assoc 2000; Baad-Hansen, J Oral Rehabbil
18 Therapie PDAP Medicatie, voorschrijven door multidisciplinaire team: Tricyclische antidepressiva (TCA s) b.v. Amitryptiline Anticonvulsants b.v. Gabapentine Lewis et al., OOOO Endod 2007 Bijwerkingen: misselijkheid, overgeven, overmatig zweten, hoofdpijn, droge mond, constipatie, seksueel disfunctioneren, cardiovasculaire problematiek Mattia, Minerva Anestesiol 2002; Lee et al., Expert Opin Pharmacother 2010; Sindrup, Basic Clin Pharma Toxi
19 Therapie PDAP Onvoldoende gerandomiseerde gecontroleerde studies over medicatie met anticonsulvants en antidepressiva Geen consensus over medicatie Effectiviteit onvoldoende bewezen Reviews: Martin et al, Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 2011, Int J Oral Maxillofac Surg
20 Therapie PDAP Physical Self-Regulation (PSR) Upregulation van CZS door chronische pijn: Hogere pijnintensiteit Moeheid, depressie Verstoorde ademhalingspatronen Slaapstoornissen Voorlichting over pijn: geen weefselschade, alarmsysteem blijft intact Carlson et al, Pain, 1998; Curran et al. J Orofac Pain,
21 Therapie PDAP Physical Self-Regulation Ontspanningstraining: Houding Ademhaling Slaap Diëet Carlson et al, Pain 1998; Curran et al. J Orofac Pain
22 Prognose PDAP Longitudinale studies zeldzaam Eén studie: PDAP groep gevolgd gedurende 7 jaar Een derde duidelijke pijnvermindering Meerderheid persisterende pijn, onafhankelijk van de gekozen therapie Pijn wordt ook niet erger Enige voorspellende factor voor pijnreductie: lage pijnintensiteit bij aanvang Pigg et al, J Orofac Pain
23 Therapie PDAP Conclusie: Geen invasieve ingrepen (geen diagnose voor) Verder onderzoek is nodig voor beste behandeling van PDAP Allerbring et al., Acta Odontol Scand 2004; Ram et al., JADA
24 Casus 4: man, 49 jaar Verwezen naar Kliniek Endodontologie via Kliniek Orofaciale pijn en Disfunctie: Historie: Linkeroog is in jeugd verloren gegaan 2 jaar geleden hard stukje bot gebeten Sindsdien pijn bij rechterneusvleugel Anamnese: Diagnostische vragenlijst: Hoge scores depressie, angst, stress Voelt pijn bij wortelpunt 12 Niet continue, stekend, wordt erger Pijn het ergst s morgens Neus en oog voelt droog aan Voorgaande onderzoeken: Kaakchirurg + KNO-arts: g.b. Geen TMD diagnose Anesthesietest: geen pijn meer bij element 12 Casus Pim Buurman 24
25 Casus 4: man, 49 jaar Onderzoek bij de Kliniek voor Orofaciale Pijn en Disfunctie: Element 13 positieve sensibiliteitstest, 12 en 11 negatief Geen palpatiegvoeligheid Tooth slooth: heftige reactie element 12 Onderzoek bij Kliniek Endodontologie: Geen duidelijke fractuurlijnen Opnieuw sensibiliteitstesten: 21+, 11+, 12++, 13+ Element 12 nu heftige pijn. Bekende pijn, waarvoor patiënt komt. Diagnose: Irreversibele pulpitis element 12 Behandeling: Endodontische behandeling element 12 Recall na anderhalve maand: Pijn persisteert 25
26 Casus 4: man, 49 jaar Opnieuw overleg met Orale Kinesiologie: CBCT Neuroloog, huisarts Medicatie: dosering clomipramine (reeds voorgeschreven voor depressie) van 2x25 mg naar 2x50mg 26
27 Samenvatting non-odontogene tandpijn: Geen duidelijke odontogene oorzaak na onderzoek Proefanesthesie: geen pijnverlichting Bilaterale pijn of meerdere gebitselementen Pijn is continue en/of brandend, aanvalsgewijs, dof Pijn is niet te lokaliseren Pijn persisteert na tandheelkundige behandeling Gelijktijdig met hoofdpijn UFO: palpatie-, dynamische- en statische testen : pijn Stress, lichamelijke inspanning: pijn Hargreaves KM, Pathways of the Pulp 2010; Okeson, Seltzer and Bender s Dental Pulp 2nd ed
28 Conclusies: Ogenschijnlijke odontogene pijn kan gerefereerde pijn zijn Kennis van non-odontogene pijn is van belang TMD-pijn (meestal myogeen), meest voorkomend na odontogene pijn Anamnese en onderzoek zijn basis voor juiste diagnose Geen diagnose, geen behandeling, tijdig verwijzen 28
29 29
30 30
Pijndiagnostiek, soms gecompliceerder dan je denkt
Pijndiagnostiek, soms gecompliceerder dan je denkt Jan Warnsinck Tandarts-endodontoloog-gnatholoog bij de secties Endodontologie en Orale Kinesiologie van het ACTA 1 Indeling lezing 1. Inleiding pijn 2.
Nadere informatieuitnodiging NVvE najaarscongres 15 november 2014 Hotel Okura Amsterdam pijn
uitnodiging NVvE najaarscongres 15 november 2014 Hotel Okura Amsterdam pijn voorwoord Pijn! Of het nu gaat om een diagnose stellen, verdovingen geven of pijnklachtentijd reserveren; de aanwezigheid en
Nadere informatiePersisterende dentoalveolaire pijn (PDAP)
C.J. Warnsinck, M. Koutris, H. Shemesh, F. Lobbezoo Persisterende dentoalveolaire pijn (PDAP) Pijn in het dentoalveolaire gebied is een veelvoorkomend verschijnsel. Meestal betreft het acute pijn, waarvoor
Nadere informatieNeuropatische Pijn WOV SYMPOSIUM 3 OKTOBER 2014
Neuropatische Pijn WOV SYMPOSIUM 3 OKTOBER 2014 Wat is neuropathische pijn? Wat is neuropathische pijn? Neuropathische pijn = pijn die veroorzaakt wordt door een primaire laesie of disfunctie van het perifere
Nadere informatieWarmtebehandeling van aangezichtspijn (Sweet)
Warmtebehandeling van aangezichtspijn (Sweet) U heeft samen met uw arts besloten dat u voor uw aangezichtspijnklachten een warmtebehandeling volgens Sweet zal ondergaan. In deze folder vindt u informatie
Nadere informatieThursday, March 29, 2018
Thursday, March 29, 2018 Chronische hoofdpijn Hoofdpijn! Van jong tot oud Migraine! van jong tot oud Hoogste prevalentie vrouwen 18e - 44e jaar Inleiding Pathofysiologie Praktijk Take home messages Disclosures:
Nadere informatieGnathologie: diagnostiek en behandeling van temporomandibulaire disfuncties (TMD) in de algemene praktijk. Datum
Gnathologie: diagnostiek en behandeling van temporomandibulaire disfuncties (TMD) in de algemene praktijk Datum Naam spreker Orofaciale pijn Dentogeen TMD Neuralgiforme pijn Hoofdpijn Gerefereerde pijn
Nadere informatieZenuwpijn behandelen met medicijnen
Zenuwpijn behandelen met medicijnen Deze folder geeft uitleg over de behandeling van zenuwpijn met medicijnen. Deze medicijnen zijn meestal geen gewone pijnstillers, maar komen uit de groep van de anti-epileptica
Nadere informatiehuisartsennascholing 10 sept 2013
huisartsennascholing 10 sept 2013 -polyneuropathie -restless legs syndrome Joost van Oostrom Afdeling Neurologie Rijnstate Programma (2x) WAAROM moeten we hier iets over weten WAT moeten we hierover weten
Nadere informatieZenuwpijn behandelen met medicijnen
Zenuwpijn behandelen met medicijnen Anesthesie alle aandacht Zenuwpijn behandelen met medicijnen Deze folder geeft uitleg over de behandeling van zenuwpijn met medicijnen. Deze medicijnen zijn meestal
Nadere informatieSTAPPENPLAN PIJN IN DE EERSTE LIJN
STAPPENPLAN PIJN IN DE EERSTE LIJN Doel Optimale behandeling van pijn in de eerste lijn. STAP 1: Screenen op pijn. Bepalen of patiënt numerieke beoordelingsschaal begrijpt: Geef een voorbeeld: - Kunt u
Nadere informatieHerkennen en behandelen MIGRAINE
Herkennen en behandelen MIGRAINE MIGRAINE Is meer dan gewoon hoofdpijn Wat is migraine? Een migraineaanval is veel meer dan gewoon hoofdpijn, het is een hele verzameling verschijnselen waaronder zeer ernstige
Nadere informatieDIABETISCHE NEUROPATHIE DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING
DIABETISCHE NEUROPATHIE DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING JMJ KRUL NEUROLOOG TERGOOIZIEKENHUIZEN BLARICUM Cijfers over diabetes (1) Er zijn ongeveer 740.000 mensen met diabetes in Nederland; 250.000 mensen
Nadere informatieZorginnovatie voor pijnlijke diabetische polyneuropathie. Margot Geerts Verpleegkundig Specialist
Zorginnovatie voor pijnlijke diabetische polyneuropathie Margot Geerts Verpleegkundig Specialist Diabetische polyneuropathie 1. Distale symmetrische polyneuropathie Uitval van een combinatie van sensore,
Nadere informatieStappenplan: Pijn in de eerste lijn
Stappenplan: Pijn in de eerste lijn Doel Optimale behandeling van pijn in de eerste lijn Stap 1: Screenen op pijn Bepalen of patiënt numerieke beoordelingsschaal begrijpt: Geef een voorbeeld: - Kunt u
Nadere informatiePijn en MS in de medische literatuur. Omschrijving probleem. Prevalentie. Prevalentie 63 % (nl populatie 19 %)
Pijn en MS in de medische literatuur Roger Haenen, Revalidatiearts Orbis Medisch Centrum Sittard - Geleen Omschrijving probleem Prevalentie 63 % (nl populatie 19 %) RRMS 50% PPMS 70% SPMS 70 % 25 % ervaart
Nadere informatieStudie type Populatie Patiënten kenmerken Interventie Controle Dataverzameling
Evidence tabel bij ADHD in kinderen en adolescenten (studies naar adolescenten met ADHD en ) Auteurs, Gray et al., 2011 Thurstone et al., 2010 Mate van bewijs A2 A2 Studie type Populatie Patiënten kenmerken
Nadere informatieBuikwandpijnsyndroom Soms wordt in plaats van ACNES de Nederlandse term buikwandpijnsyndroom gebruikt.
ACNES Wat is ACNES? ACNES is een aandoening waarbij kinderen en volwassenen last hebben van hevige buikpijnklachten aan een kant van de buik als gevolg van afknelling van een zenuwtakje in de huid van
Nadere informatiePRIMAIRE ORTHOSTATISCHE TREMOR. Diepe hersenstimulatie? Fleur van Rootselaar, neuroloog AMC 12 mei 2017
PRIMAIRE ORTHOSTATISCHE TREMOR Diepe hersenstimulatie? Fleur van Rootselaar, neuroloog AMC 12 mei 2017 VROUW, 60 JAAR, PIJN BENEN EN MOE Pijn in de benen, vermoeidheid en niet kunnen staan - Al jaren last,
Nadere informatieDe verschillen tussen Eerstelijns én Tweedelijns
De verschillen tussen Eerstelijns én Tweedelijns & In de Bres biedt 'Eerstelijns Kortdurende Hulp' en 'Tweedelijns Specialistische Zorg', maar wat is het verschil? In Nederland ziet de zorgstructuur er
Nadere informatieSAMENVATTING Hoofdstuk 1 Introductie.
SAMENVATTING Hoofdstuk 1 Introductie. Bij mensen met medicamenteus onbehandelbare temporaalkwab epilepsie is epilepsie chirurgie een zeer goede behandelmogelijkheid. Het besluit om iemand wel of niet te
Nadere informatieKennislacunes NHG-Standaard Depressie
Kennislacunes Kennislacunes 1. Het nut van screening naar depressie bij mensen met een chronische somatische aandoening in de (noot 15-16). 2. De 4DKL als instrument om het verloop van de (ernst van de)
Nadere informatieTANDPIJN PULPITIS - ABCES
PULPITIS - ABCES BART HUYBRECHTS 2005: Algemeen tandarts, KU Leuven 2007: Start PhD, KU Leuven Endodontische urgentiebehandelingen bij volwassenen en kinderen 2008: Endodontoloog, KU Leuven 2008 - heden:
Nadere informatieHeleen Boven Voorzitter HNN Eerste lijn, manueeltherapeut Tweede lijn, diagnostisch fysiotherapeut hoofdpijncentrum MZH Lid werkgroep Hoofdpijn
Heleen Boven Voorzitter HNN Eerste lijn, manueeltherapeut Tweede lijn, diagnostisch fysiotherapeut hoofdpijncentrum MZH Lid werkgroep Hoofdpijn eerste lijn MZH De twee hoofd vragen: Waarom de nek behandelen
Nadere informatieITDD intake. Algemeen Patientcode. Patientgegevens Patiëntnummer kliniek (bijv. ZIS-code) Behandelaars Naam anesthesiolo(o)g(en)
ITDD intake Patientcode Patientgegevens Patiëntnummer kliniek (bijv. ZIS-code) Geslacht (1) man (2) vrouw Geboortedatum Behandelaars Naam anesthesiolo(o)g(en) Naam revalidatiearts(en) ziekenhuis Naam revalidatiearts(en)
Nadere informatieSandra Veenstra. www.bsl.nl
Sandra Veenstra www.bsl.nl De toepassing van EMDR bij somatische klachten zoals chronische pijn Sandra Veenstra Jaarbeurs Utrecht, 27-09-13 Lichamelijke klachten geschikt voor behandeling met EMDR Wanneer
Nadere informatieInleiding... 1. Ademhaling... 1. Hyperventilatie... 1. Oorzaak van hyperventilatie... 2. Klachten bij hyperventilatie... 3. Wat kunt u zelf doen...
Hyperventilatie Inhoudsopgave Inleiding... 1 Ademhaling... 1 Hyperventilatie... 1 Oorzaak van hyperventilatie... 2 Klachten bij hyperventilatie... 3 Wat kunt u zelf doen... 4 Tot slot... 5 Inleiding Deze
Nadere informatieTrigeminus Neuralgie. RF-behandeling van het ganglion Gasseri volgens Sweet
Trigeminus Neuralgie RF-behandeling van het ganglion Gasseri volgens Sweet Inleiding Reeds enige tijd heeft u trigeminus neuralgie, een vorm van typische aangezichtspijn. Om de pijnklachten die hierdoor
Nadere informatieDokter, ik ben zo moe. greta moorkens algemeen inwendige ziekten U Z Antwerpen
Dokter, ik ben zo moe greta moorkens algemeen inwendige ziekten U Z Antwerpen Oorzaken chronisch moeheid : > 50%(70%) psychiatrische (co)morbiditeit somatisch onderliggend lijden ( bvb cancerrelated fatigue)
Nadere informatieIk krijg er buikpijn van
Ik krijg er buikpijn van Anterior cutaneous nerve entrapment syndrome Duodagen 2018 Niels Heins & Annemarie Boer Jelmer Bergsma & Steven Buijk Vrouw 31 jaar VG/ sectio Pijn ROB, Stekend, hevig & kortdurend.
Nadere informatieAmitriptyline. Ziekenhuis Gelderse Vallei
Amitriptyline Ziekenhuis Gelderse Vallei Inhoud Inleiding 3 Wat is Amitriptyline? 3 Wat is neuropathische pijn? 3 Hoe werkt Amitriptyline? 4 In welke doseringen is Amitriptyline te verkijgen? 4 Wanneer
Nadere informatiePraktijk. Pijn mechanisme 15-01-2012! Martini Hospital Groningen - innovation in desig! 1! Multidisciplinaire behandeling van hoofdpijn
Multidisciplinaire behandeling van hoofdpijn Marielle Padberg (Hoofd)pijn pathofysiologie Hoofdpijndiagnose Multidisciplinaire behandeling Praktijk Pijn mechanisme 18-jarige man met ernstige hoofdpijn
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 200 NEDERLANDSE SAMENVATTING Duizeligheid is een veel voorkomend probleem bij ouderen. Tot 30% van de thuiswonende ouderen van 65 jaar en ouder ervaart enige vorm van duizeligheid.
Nadere informatieInhoud informatie voor de patiënt pijnanamnese pijndagboek medische gegevens medicatielijst rapportage
PIJNSTATUS Pijnstatus naam geboortedatum adres woonplaats telefoonnummer hoofdbehandelaar huisarts Inhoud informatie voor de patiënt pijnanamnese pijndagboek medische gegevens medicatielijst rapportage
Nadere informatieHoe vaak komt SUNCT voor bij kinderen? SUNCT komt zelden voor op kinderleeftijd, het komt vaker voor bij volwassenen.
SUNCT Wat is SUNCT? SUNCT is een vorm van hoofdpijn waarbij kinderen en volwassenen last hebben van een kortdurende felle hoofdpijn aan een kant van gezicht in combinatie met een rood en tranend oog aan
Nadere informatiev27; FK Neuropathische pijn Pagina 1 van 9
2016065607 v27; FK Neuropathische pijn Pagina 1 van 9 5 Consultatiedocument Farmacotherapeutisch Kompas voor registratiehouders Graag reactie voor 30 april 2017 van de registratiehouders die volgens de
Nadere informatieHandleiding casus Werkgroep Veterinaire Tandheelkunde.
Handleiding casus Werkgroep Veterinaire Tandheelkunde. Inleiding. Ten behoeve van de aanvraag van het lidmaatschap voor de Werkgroep Veterinaire Tandheelkunde (WVT) wordt het kandidaat-lid gevraagd drie
Nadere informatieINTERLINE PIJNBEHANDELING DEEL II EN III CASUSSCHETSEN
INTERLINE PIJNBEHANDELING DEEL II EN III Okt 2003 CASUSSCHETSEN Casusschets 1 Jongedame van 19 jaar Bij paardrijden gevallen, een uur geleden. Mank lopend, pijn rechter bil. Het lijkt een contusie, geen
Nadere informatieMedische Tandheelkundige Interactie. Richmond Gortzak, kaakchirurg LUMC Denise van Diermen, arts ACTA
Medische Tandheelkundige Interactie Richmond Gortzak, kaakchirurg LUMC Denise van Diermen, arts ACTA De medische anamnese De gids naar de MTI Sociale ontwikkelingen Vergrijzing Kortere duur ziekenhuisopnames
Nadere informatieBeleid na een whiplashletsel. Informatie voor hulpverleners
Beleid na een whiplashletsel Informatie voor hulpverleners Inleiding Hierbij treft u een samenvatting aan van de regionale richtlijn met betrekking tot de diagnostiek en behandeling van patiënten met een
Nadere informatieSlaapproblemen en vermoeidheid bij een neurologische aandoening
Slaapproblemen en vermoeidheid bij een neurologische aandoening Annelies Dalman, neuroloog Jaarvergadering CVA, MS en Parkinson 4 april 2016 Slaap en vermoeidheid Inleiding Slaap Vermoeidheid MS en slaap
Nadere informatiePijn, pijnbeleving en behandeling bij kwetsbare ouderen. HHM Hegge, internist ouderengeneeskunde, UMCG NVFG Najaarscongres 2016
Pijn, pijnbeleving en behandeling bij kwetsbare ouderen HHM Hegge, internist ouderengeneeskunde, UMCG NVFG Najaarscongres 2016 Pijn ouderen Co-morbiditeit : wat veroorzaakt wat? Polyfarmacie: moeilijker
Nadere informatieSomatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten: De richtlijn
Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten: De richtlijn Ingrid Arnold LUMC Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde Huisarts te Leiderdorp Dokter, ik ben zo moe. Vermoeidheid Hoofdpijn Buikklachten
Nadere informatieMAPROTILINE HCl 25-50 - 75 PCH tabletten. MODULE I : ALGEMENE GEGEVENS Datum : 29 februari 2008 1.3.3 : Bijsluiter Bladzijde : 1
1.3.3 : Bijsluiter Bladzijde : 1 Pharmachemie B.V. Swensweg 5 Postbus 552 2003 RN Haarlem INFORMATIE VOOR DE PATIËNT SAMENSTELLING Per tablet: respectievelijk 25 mg, 50 mg en 75 mg maprotilinehydrochloride.
Nadere informatieZiekte van Menière. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!
Ziekte van Menière U heeft van uw behandelend arts gehoord dat u de ziekte van Menière heeft. In deze folder vindt u informatie over de oorzaak, de diagnose en de behandeling van deze aandoening. Neem
Nadere informatieAnesthesiologie & Pijngeneeskunde. Trigeminus neuralgie.
Anesthesiologie & Pijngeneeskunde Trigeminus neuralgie www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ANE017 / Trigeminus neuralgie / 06-02-2014 2 Trigeminus
Nadere informatiePatiënteninformatie. Behandeling van pijn met atypische pijnmedicatie
Patiënteninformatie Behandeling van pijn met atypische pijnmedicatie Inhoud Inleiding 3 Omschrijving en doel van de behandeling 3 Verloop van de behandeling 4 Referenties 6 Bijlage 6 Opbouwschema Lyrica
Nadere informatieWetenschap en CVS/ME 7 mei 2017 Joris Vernooij Internist. Vermoeidheid&PijnCentrum
Wetenschap en CVS/ME 7 mei 2017 Joris Vernooij Internist Vermoeidheid&PijnCentrum Salaris Belangen Vermoeidheid en Pijncentrum Vitamine B12 kliniek Farmaceuten Subsidie Oorzaak en gevolg Wetenschap Oorzaak
Nadere informatieInformatie over kaakklachten
Informatie over kaakklachten Logopedie Beter voor elkaar 2 Inleiding U bent door de kaakchirurg, KNO-arts, huisarts of tandarts verwezen naar de afdeling logopedie in verband met kaakklachten. Deze folder
Nadere informatieSomatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten in de 1e lijn Ingrid Arnold
Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten in de 1e lijn Ingrid Arnold LUMC Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde Huisarts te Leiderdorp Uw spreekuur Moeheid Pijnklachten Buikpijn Hoofdpijn
Nadere informatieUniversity meets practice
De PvPI Nijmegen/Horst presenteert Een goed congres kan niet zonder bedrijven die dit initiatief ondersteunen! Dit congres wordt mede mogelijk gemaakt door de volgende sponsoren: Prof. dr. Fridus van der
Nadere informatiePijn en pijnbestrijding in de palliatieve fase
Pijn en pijnbestrijding in de palliatieve fase JOS KITZEN, ONCOLOOG COBIE VAN BEUZEKOM,VERPLEEGKUNDIG SPECIALIST Inhoud van de presentatie Even voorstellen Definitie palliatieve zorg Definitie pijn Hoe
Nadere informatieInhoud. H.E. van der Horst. T.C. olde Hartman en P.L.B.J. Lucassen. A.H. Blankenstein. H. Woutersen-Koch
VII 1 Inleiding SOLK in de huisartsenpraktijk: begrippen en epidemiologie... 1 H.E. van der Horst 1.1 Wat is SOLK?... 2 1.2 Andere (veel)gebruikte termen.... 3 1.3 Relatie tussen SOLK en somatisatie....
Nadere informatieDiagnostiek en classificatie van orofaciale pijnen in de eerste lijn
B. Stegenga, L.G.M. de Bont Diagnostiek en classificatie van orofaciale pijnen in de eerste lijn De tandarts en de huisarts worden frequent geconfronteerd met patiënten met pijn in de mond of het aangezicht.
Nadere informatieTandheelkunde. Inspectie en palpatie van de mondholte
Tandheelkunde Inspectie en palpatie van de mondholte Inspectie en palpatie van de mondholte Inleiding Dieren met gebitsaandoeningen komen vaak voor in de dierenartsenpraktijk. Vaak zijn de eigenaren hier
Nadere informatieHOOFDPIJN WAT IS HOOFDPIJN WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN WANNEER KUNT U BETER NAAR UW HUIS ARTS GAAN APOTHEEK.
HOOFDPIJN WAT IS HOOFDPIJN WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN WANNEER KUNT U BETER NAAR UW HUIS ARTS GAAN APOTHEEK.NL HOOFDPIJN Heeft u last van hoofdpijn? Dan kunt u de klachten bestrijden
Nadere informatieSUMMARY. Samenvatting
SUMMARY Samenvatting 165 166 SAMENVATTING Overgewicht en obesitas bij kinderen is een steeds groter wordend probleem. Eén van de gevolgen ervan is het ontstaan van hypertensie (een te hoge bloeddruk).
Nadere informatiePijn na CVA. Erik Scherder Afdeling Klinische Neuropsychologie Vrije Universiteit Amsterdam
Pijn na CVA Erik Scherder Afdeling Klinische Neuropsychologie Vrije Universiteit Amsterdam Sensori-discriminatieve aspecten Lateral pain system Medial pain system Medial pain system Cogn. evaluat. aspecten
Nadere informatieAnamnese Formulier Pijn
Anamnese Formulier Pijn Onderstaand formulier geeft mij een indruk van uw klachten en de diagnose van uw arts/specialist, de reguliere medicatie die u gebruikt. Ik verzoek u daarom dit formulier zo volledig
Nadere informatiehoofdstuk 3 Hoofdstuk 4 Hoofdstuk 5
SAMENVATTING 117 Pas kortgeleden is aangetoond dat ADHD niet uitdooft, maar ook bij ouderen voorkomt en nadelige gevolgen kan hebben voor de patiënt en zijn omgeving. Er is echter weinig bekend over de
Nadere informatieMultimorbiditeit & Klinisch redeneren. Karin Timm Hester Vermeulen
Multimorbiditeit & Klinisch redeneren Karin Timm Hester Vermeulen Mw B Voorstellen Gezondheidsprobleem Multimorbiditeit Twee of meer (chronische) ziekten tegelijkertijd Bijna 2 miljoen mensen! Bij 2/3
Nadere informatieHet voorkomen van geneesmiddel gerelateerde problemen bij oudere patiënten met polyfarmacie ontslagen uit het ziekenhuis
Samenvatting Het voorkomen van geneesmiddel gerelateerde problemen bij oudere patiënten met polyfarmacie ontslagen uit het ziekenhuis Hoofdstuk 1 bevat de algemene inleiding van dit proefschrift. Dit hoofdstuk
Nadere informatieMyofasciaal Pijn Syndroom een analyse voor (para)medici
\ MPS en Dry Needling - 1 Myofasciaal Pijn Syndroom een analyse voor (para)medici Frank Timmermans, fysiotherapeut en manueel therapeut Uplands Physiotherapy Clinic, Penticton, B.C. Canada Inhoud presentatie
Nadere informatieHet gebruik van tamoxifen. Bij retroperitoneale fibrose
Het gebruik van tamoxifen Bij retroperitoneale fibrose Inleiding U heeft deze folder gekregen, omdat u retroperitoneale fibrose (RPF) heeft. Bij de behandeling van RPF kan de arts meerdere medicijnen
Nadere informatieDiagnostiek en behandeling van vrouwen met chronisch buikpijn
Diagnostiek en behandeling van vrouwen met chronisch buikpijn NIETS AAN TE DOEN Aart Beekman, klinisch psycholoogpsychotherapeut Charlotte Tuijnman, GZ-psycholoog i.o. Philomeen Weijenborg, gynaecoloog
Nadere informatieBehandeling aangezichtspijn volgens Sweet
Behandeling aangezichtspijn volgens Sweet Anesthesie alle aandacht Behandeling volgens Sweet Deze folder is bestemd voor patiënten met een TRIGEMINUS NEURALGIE (TN), en geeft informatie over het ziektebeeld
Nadere informatieOndersteuning bij de diagnose kanker (de lastmeter)
ndersteuning bij de diagnose kanker (de lastmeter) De diagnose kanker kan grote impact op u en uw naaste(n) hebben. De ziekte en de behandeling kunnen niet alleen lichamelijke klachten met zich meebrengen,
Nadere informatieBehandeling aangezichtspijn volgens Sweet
Behandeling aangezichtspijn volgens Sweet Anesthesie alle aandacht Behandeling volgens Sweet Deze folder is bestemd voor patiënten met een TRIGEMINUS NEURALGIE (TN), en geeft informatie over het ziektebeeld
Nadere informatieVragenlijst. Datum van invullen : 1. Door wie bent u verwezen? Huisarts Naam : Plaats : Specialist Naam : Specialisme : Ziekenhuis :
Vragenlijst De vragenlijst geeft de anesthesioloog/pijnspecialist informatie over het ontstaan en het verloop van uw pijnklachten. Met behulp hiervan stellen wij vast voor welke pijnbehandeling u in aanmerking
Nadere informatieCarla van Soest. Verpleegkundig Specialist Chronisch Pijn
Carla van Soest Verpleegkundig Specialist Chronisch Pijn Definitie Pijn Pijn is wat de patiënt zegt dat het is en treedt op wanneer de patiënt zegt dat het optreedt. (McCaffery 1989) Pijn en behandeling
Nadere informatiePijn bij patiënten met een dwarslaesie
Pijn bij patiënten met een dwarslaesie Incidentie op IC en mechanisme 26 januari 2018 Quirine Habes Casus Patient, 30 Traumatische dwarslaesie C5-C6 met central cord lesion na trauma Spondylodese en miami
Nadere informatieNVGPT congres inschrijving
NVGPT congres inschrijving Tarieven Betaling Lokatie Tarieven Donderdag 13 december 2012: Leden: 200 euro Leden NVVRT en NVOF: 200 euro Niet-leden: 300 euro Tarieven Vrijdag 14 december 2012: Leden: 300
Nadere informatieInfobrochure. Pijn... en nu? mensen zorgen voor mensen
Infobrochure Pijn... en nu? mensen zorgen voor mensen Sinds enkele jaren heeft het Mariaziekenhuis een pijncentrum. Dit centrum legt zich vooral toe op de behandeling van chronische pijn. Samen met de
Nadere informatieSlaapstoornissen in de psychiatrie: het belang van behandeling
Slaapstoornissen in de psychiatrie: het belang van behandeling - Dr. Marike Lancel - Divisie Forensische Psychiatrie Slaapcentrum voor Psychiatrie Assen Het interactieve brein in slaap 12-10-2012 Slaapstoornissen
Nadere informatieRichtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen (2017)
Richtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen (2017) 2. Introductie slaapproblemen Deze introductie beschrijft de definitie van slaapproblemen en slaapstoornissen, de prevalentie en de gevolgen
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLANDSE SAMENVATTING In het eerste gedeelte van dit proefschrift worden verschillende coagulatie instrumenten tijdens laparoscopische ingrepen geëvalueerd ter voorkoming van bloedingen en gerelateerde
Nadere informatiechronische pijn en de pijnpolikliniek Dr. D.H.Vrinten Anesthesioloog-pijnbehandelaar
chronische pijn en de pijnpolikliniek Dr. D.H.Vrinten Anesthesioloog-pijnbehandelaar De pijnpolikliniek Indeling van pijn; acuut of chronisch Acute pijn ontstaat plotseling is (meestal) goed te behandelen;
Nadere informatieResultaten Enquete Aangezichtspijn Oktober - December 2011. Beginpagina in deze rapportage. Totaal aantal respondenten 419 1
Resultaten Enquete Aangezichtspijn Oktober - December 2011 Beginpagina in deze rapportage Totaal aantal respondenten 419 1 Met deze vormen van Aangezichtspijn: Trigeminusneuralgie 118 39 Clusterhoofdpijn
Nadere informatiePijn bij kanker, behandeling met medicijnen
Pijn bij kanker, behandeling met medicijnen Inleiding Deze informatiefolder is bedoeld voor patiënten die pijn hebben als gevolg van kanker. Ook voor familieleden kan het zinvol zijn om deze folder te
Nadere informatieOnbegrepen pijn. Toch, en dat zal elke tandarts die de onbegrepen pijnklacht KIESPIJN: BEZINT EER GE MET BOOR OF TANG BEGINT
20 TANDARTSPRAKTIJK FEBRUARI 2014 KIESPIJN: BEZINT EER GE MET BOOR OF TANG BEGINT Onbegrepen pijn Iedere tandarts heeft wel eens een onbegrepen pijnklacht meegemaakt in zijn of haar carrière. Dat is niet
Nadere informatieMyofasciaal Pijn Syndroom
Myofasciaal Pijn Syndroom een analyse voor (para)medici \ Frank Timmermans, fysiotherapeut en manueel therapeut Uplands Physiotherapy Clinic, Penticton, B.C. Canada MPS en Dry Needling - 1 Inhoud presentatie
Nadere informatiePregabaline Lyrica. Ziekenhuis Gelderse Vallei
Pregabaline Lyrica Ziekenhuis Gelderse Vallei Inhoud Inleiding 3 Wat is Pregabaline? 3 Wat is neuropatische pijn? 3 Hoe werkt Pregabaline? 4 In welke doseringen is Pregabaline te verkrijgen? 4 Wanneer
Nadere informatieMyofasciaal Pijn Syndroom een analyse voor (para)medici
\ Myofasciaal Pijn Syndroom een analyse voor (para)medici Frank Timmermans,, fysiotherapeut en manueel therapeut Uplands Physiotherapy Clinic, Penticton, B.C. Canada Samenstelling Peter Bär,, fysiotherapeut
Nadere informatieWAT IS HOOFDPIJN WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN WANNEER KUNT U BETER NAAR UW HUISARTS GAAN VRIJ VERKRIJGBARE MEDICIJNEN
Hoofdpijn WAT IS HOOFDPIJN WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN WANNEER KUNT U BETER NAAR UW HUISARTS GAAN VRIJ VERKRIJGBARE MEDICIJNEN VRAAG OVER UW MEDICIJNEN? WWW.APOTHEEK.NL HOOFDPIJN
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 119 120 Samenvatting 121 Inleiding Vermoeidheid is een veel voorkomende klacht bij de ziekte sarcoïdose en is geassocieerd met een verminderde kwaliteit van leven. In de literatuur
Nadere informatiePijntherapie Identificeren van verschillende pijnsoorten. Peter Maes 15/03/2016
Pijntherapie Identificeren van verschillende pijnsoorten Peter Maes 15/03/2016 Modules die aan bod komen Module 1: herkennen van de belangrijkste pijnsoorten Module 2: begrijpen van de objectieve en subjectieve
Nadere informatiePijnmedicatie bij acute en chronische pijn In mond, hoofd en aangezicht Denise van Diermen, arts
Pijnmedicatie bij acute en chronische pijn In mond, hoofd en aangezicht Denise van Diermen, arts 1 Pijn.. Wat doet U als U pijn heeft? 2 3 Wat doet u als uw patiënt pijn heeft? 4 Antibiotica ongeschikt
Nadere informatieTandarts en orofaciaal fysiotherapeut De werkwijze en mogelijk samenwerking
Tandarts en orofaciaal fysiotherapeut De werkwijze en mogelijk samenwerking Inhoudsopgave Voorstellen; Werkwijze; het vak tandarts Van tandarts naar orofaciaal fysiotherapeut Werkwijze; het vak orofaciaal
Nadere informatieDe knie van diagnostiek naar behandeling
De knie van diagnostiek naar behandeling Marienke van Middelkoop Afdeling Huisartsgeneeskunde, Erasmus MC Rotterdam Knieklachten In 2012: 6.4% in fysiotherapie praktijk 13.7 per 1000 patiënten per jaar
Nadere informatiePlasklachten bij mannen
Plasklachten bij mannen Plasklachten komen frequent voor. Ze worden ook wel aangeduid met de verzamelnaam mictieklachten. Dit complex van klachten omvat de volgende symptomen: klachten bij het urineren,
Nadere informatieDUIZELIGHEID Keel-, Neus- en Oorheelkunde FRANCISCUS VLIETLAND
DUIZELIGHEID Keel-, Neus- en Oorheelkunde FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding Iedereen is wel eens duizelig geweest. Toch is het moeilijk om het begrip duizeligheid duidelijk te omschrijven. Er kan van alles
Nadere informatieDe ziekte van Ménière
De ziekte van Ménière Inleiding In deze folder kunt u meer lezen over de ziekte van Ménière. Wat is de ziekte van Ménière De ziekte van Ménière wordt gekenmerkt door een combinatie van drie klachten: Aanvallen
Nadere informatieVragenlijst Specifieke keuring
Vragenlijst Specifieke keuring Personalia Voornaam en achternaam Adres Postcode Woonplaats Telefoonnummer Email adres Geboortedatum Geslacht Man Vrouw Beroep/werkzaamheden Geeft indien nodig toestemming
Nadere informatieParo-info januari 2017
Paro-info januari 2017 Geachte lezer, Voor u ligt de eerste Paro-info van 2017. Het team van de Parodontologische Kliniek wenst u allen een voorspoedig en gezond 2017 toe. In deze Paro-info treft u aan
Nadere informatieCharlotte Penders, Verpleegkundig Specialist Marc Kamps, Medisch Maatschappelijk Werker 17 december 2014
Charlotte Penders, Verpleegkundig Specialist Marc Kamps, Medisch Maatschappelijk Werker 17 december 2014 Zorgpad Casus Cervixcarcinoom Follow up Supportive care Soorten zorg in de psychosociale ondersteuning
Nadere informatieHoofdpijn Blijf er niet mee lopen. Rob Bernsen en Marian van Zagten, neurologen Namens overige leden Multidisciplinaire Hoofdpijnpoli
Hoofdpijn Blijf er niet mee lopen Rob Bernsen en Marian van Zagten, neurologen Namens overige leden Multidisciplinaire Hoofdpijnpoli Inhoud Cijfers Wat gebeurt er in het ziekenhuis? Typen hoofdpijn Spanningshoofdpijn
Nadere informatieDr. Du Chau (Huisarts)
CASUS Chondrosarcoom Dr. Du Chau (Huisarts) Dr. Huysentruyt (Pijnarts) Niet-medische context Vrouw 21 jaar Gehuwd Medische voorgeschiedenis Sinds 2j intermittente last in de regio van het RECHTER SI-gewricht,
Nadere informatieAandachtsklachten en aandachtsstoornissen worden geobserveerd in verschillende volwassen
SAMENVATTING Aandachtsklachten en aandachtsstoornissen worden geobserveerd in verschillende volwassen klinische populaties, waaronder ook de Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit (ADHD). Ook al wordt
Nadere informatiePersisterende pijn na endodontische behandeling
C.J. Warnsinck, H. Shemesh, F. Lobbezoo Persisterende pijn na endodontische Pijn aan de gebitselementen is een veelvoorkomende pijn in het orofaciale gebied. Ook na een endodontische ervaren patiënten
Nadere informatieTrastuzumab (Herceptin )
Trastuzumab (Herceptin ) Borstkanker (mammacarcinoom) De diagnose borstkanker is bij u vastgesteld. Dit wordt ook wel een mammacarcinoom genoemd. De behandeling van een mammacarcinoom bestaat uit een operatieve
Nadere informatie