Kim Putterslezing Die participatiesamenleving bestaat hier allang!
|
|
- Lennert van Beek
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Kim Putterslezing 2014 Die participatiesamenleving bestaat hier allang! Dames en heren! Nog 3 weken te gaan en dan zijn onze gemeenten officieel volgens de wet verantwoordelijk voor de meeste zorg aan ouderen, mensen met beperkingen, jeugdigen en mensen op de arbeidsmarkt. De wethouders Zorg zijn de meest machtige bestuurders geworden. De mantelzorger is de held en de keukentafelambtenaar de spil. Staat alles klaar, is de gemeente gereed en zijn de burgers geïnformeerd? Vorig jaar sprak ik bij deze lezing over de participatiesamenleving. De debatten over de decentralisaties en wat gemeenten er aan taken bij zouden gaan krijgen waren in volle gang. Een jaar verder is het zover, het is tijd om met de billen bloot te gaan. Waarom ook alweer decentraliseren, waarom meer eigen verantwoordelijkheid van burgers, waarom de nadruk op burenhulp? In de Troonrede van 2013 werd geprobeerd dat met de participatiesamenleving te duiden. Een jaar lang werd erover gedebatteerd en vroeg het parlement zich af welke visie erachter schuil ging. Het duurde tot april 2014 tot het kabinet met een brief aan de Tweede Kamer kwam naar aanleiding van de motie Slob waarin vooral werd aangegeven wat het niet is: geen sturing van bovenaf en minder beknelling van eigen initiatief en ondernemerschap. Minder regels over de kwaliteit en betaalbaarheid van voorzieningen en meer lokale oplossingen en eigen verantwoordelijkheid. Een Troonrede later lijkt de term vervangen door veerkracht van de samenleving, maar het gaat nog steeds over decentraliseren en eigen verantwoordelijkheid. Nemen wij hier in de Alblasserwaard, in Molenwaard, niet allang verantwoordelijkheid voor elkaar? Wat is er anders? Hoe staat Nederland ervoor? Voordat we op Molenwaard inzoomen bespreek ik de Sociale Staat van Nederland met u. U ziet de publicatie daarover hier staan naast de publicatie Rijk Geschakeerd over de participatiesamenleving. Deze gaat in op de maatschappelijke randvoorwaarden voor participatie: levensverwachting, kansen op werk, opleidingsniveau en ook sport- en cultuurparticipatie. Het is de reality check voor het beleid: is die participatiesamenleving haalbaar en realistisch? De hoofdconclusies uit de sociale staat van afgelopen jaar zijn: We kennen een hoge kwaliteit van leven en scoren goed in alle internationale indexen: koopkracht, veiligheid, zorg en geluk. We leven langer in goede gezondheid. We zijn hoger opgeleid dan ooit. We zijn koopkrachtiger, maar er is ook meer armoede, bijvoorbeeld onder kinderen. Er is echter ook een stapeling van problemen met gezondheid, inkomen en kansen op werk in 6% van de bevolking (eenoudergezinnen, bijstandsmoeders, niet westerse allochtonen). Dus: Het gaat goed met de meeste Nederlanders, maar met een deel niet. De verschillen nemen toe. Dat heeft gevolgen voor de participatiesamenleving, die gaat over meedoen in arbeid, zorg, vrijwillige inzet en bij het beïnvloeden van beleid of de wijk. Om dat allemaal tegelijkertijd te doen is een arbeidsmarkt nodig die flexibeler is, een onderwijssysteem dat mensen weerbaar en wendbaar maakt, een politiek systeem dat mensen inspraak geeft en een omgeving die sociaal betrokken is. Ik loop de uitdagingen met u langs. Maatschappelijk leven wijzigt fundamenteel, ook in de AV Lange tijd bleef het groeiend aantal 65 plussers met een term als vergrijzing een beetje toekomstmuziek. Het is nu realiteit, we zijn vergrijsd. Lange tijd bood een gezondere 1
2 levensverwachting een wenkend perspectief om meer dan 80 jaar oud te worden. Het is nu realiteit, we worden oud. Lange tijd bood het onderwijssysteem perspectief aan lager opgeleiden om hogerop te komen en verder te studeren. Het is nu realiteit. Laten we dus de feiten onder ogen zien. Decentraliseren is enerzijds het gevolg van een Rijksoverheid die er niet in is geslaagd de problemen aan te pakken, maar ook omdat maatschappelijke trends in die richting sturen. Uitdaging 1: Meer 65 plussers. De Nederlandse bevolking is steeds hoger opgeleid. We leven daardoor langer in goede gezondheid, zijn geëmancipeerder dan voorheen en vinden aardig onze weg in de kennissamenleving. Mannen worden bijna 80 jaar oud in Nederland en vrouwen bijna 83 jaar. Het verschil wordt iets kleiner, wat vooral door toegenomen arbeidsdeelname en roken onder vrouwen komt. Richting betekent het dat er van 2,6 miljoen 65 plussers in 2014 een groei ontstaat naar circa 4,8 miljoen mensen. Van die groep zal ongeveer de helft boven de 75 jaar oud zijn. Dat is ongeveer evenveel als we nu aan 65 plussers kennen. Deze groep is koopkrachtiger, geëmancipeerder, hoger opgeleid en ook eigenwijzer dan ooit. Dat is een groot goed, maar roept ook vragen op. Binnen de groep zijn er naast mensen die hulp nodig hebben, omdat ze chronisch ziek zijn en niet meer kunnen werken, ook nog veel mensen die elkaar willen ondersteunen. Een soort ouderen voor ouderen. Je zit niet altijd op een 20-jarige in huis te wachten. Uitdaging 2: Evenveel meer hoog als minder laag opgeleiden. Hoe dat te matchen met werk, ook voor mensen met beperkingen? Het totaal van de bevolking is steeds hoger opgeleid. Het aandeel hoogopgeleiden (hbo, wo) in de bevolking van jaar nam in het eerste decennium met 8 procent toe. Het aandeel laagopgeleiden (basisonderwijs, vmbo) daalde met 8 procent. Het onderwijssysteem scoort goed aan de onderkant, want er zijn weinig slechtpresteerders en uitval wordt steeds meer bestreden, maar ook weinig hoogpresteerders. De inzet is zowel op excellentie in het hoger onderwijs, als in vakmanschap in bijvoorbeeld het mbo. Dat is nodig, want een leven lang leren en het afstemmen van zorg en werk, betaald en onbetaald werk is een onmisbare schakel in de participatiesamenleving. Daar heb je onderwijsinstellingen en bedrijfsleven bij nodig. We zijn nog teveel op hoger onderwijs gefocust en te weinig op vakmanschap en het leren in de praktijk. In Alblasserdam zag ik bovendien hoe de koffie door mensen van de sociale werkplaats wordt ingekocht en rondgebracht bij winkels en de gemeente. Ook dat is participatie. Uitdaging 3: vrijwillige inzet in o.a. sport en cultuur. Een derde uitdaging is gelegen in de betrokkenheid van Nederlanders bij hun leefomgeving. De vrijwillige inzet is al fors. Wij brachten een paar weken terug het Rapport Verenigd in Verandering uit, waaruit bleek dat mensen nog wel degelijk lid willen worden van verenigingen, of zich willen binden aan activiteiten en belevingen. Maar niet aan duurzame relaties met vakbonden, politieke partijen of kerken. De focus ligt op actie en activiteiten en een doel. Het is belangrijk om te kijken hoezeer mensen daarin vrijwillig participeren. In de stad zien we dat 25% van de bevolking vrijwilligerswerk doet, waarvan zo n 6% 1 tot 2 uur per week, het grootste deel tussen de 2-7 uur en een klein deel tot of meer dan 14 uur per week. In vergelijking met de stad is er zeker in dorpen echt een participatiesamenleving. Die bestaat er bijvoorbeeld uit dat bewoners er vaker vrijwilligerswerk doen voor hun sportclub, die vaak anders zou moeten sluiten, maar ze doen ook vaker vrijwilligerswerk voor kwetsbare groepen en bij bijvoorbeeld festivals. Het is voor u herkenbaar. In de voorbereiding is een groot aantal mooie initiatieven aan me voorbij gekomen, zoals de Korenmolen De Regt, de molen in Nieuw Lekkerland die door een groep vrijwilligers geheel is gerenoveerd, inclusief nieuwe kap. Maar ook de realisatie van de Dierenweide in Nieuw Lekkerland was onmogelijk zonder vrijwilligers, net als het voortbestaan van de zwembaden in Nieuw Lekkerland 2
3 en Groot Ammers. Actieve zwemmers en vrijwilligers weten door zelfwerkzaamheid de kosten te drukken en het zwembad open te houden. En de zogenaamde ZAP projecten krijgen veel wijkbewoners op de been om het zwerfafval in de wijk met grijpers op te ruimen. Mensen hebben heel wat over voor een fijne leefomgeving, zeker hier. Ook voor de cultuursector is de verbinding met deze bereidheid tot vrijwillige inzet een enorme kans. Ondanks dat veel mensen vinden dat de overheid er niet teveel geld aan moet uitgeven, hebben mensen er zelf veel voor over. Uit ons onderzoek blijkt dat een derde van de bevolking (van 12 jaar en ouder) een vorm van steun aan de culturele sector rapporteert. Circa één-op-de-tien als vrijwilliger, eveneens circa één-op-de-tien als lid van een vriendenvereniging en circa één-op-de-vijf als donateur. De steun varieert dus van eenmalige hand-en-spandiensten of een tientje voor een festival of vereniging, tot structurele bestuurstaken voor, of een substantiële donatie aan een podium of gezelschap. Steun aan het culturele veld komt vaker voor onder ouderen, hoger opgeleiden, plattelanders, beter gesitueerden en westerlingen dan onder hun tegenvoeters, dus jongeren, lager opgeleiden, stedelingen, minder gesitueerden en niet-westerse allochtonen. Veel jonge mensen zijn vrijwilliger rond bijvoorbeeld pop en niet automatisch in klassiekere vormen van cultuur. Maar ze willen wel. Trend 4: meer mantelzorg en vrijwilligerswerk in de zorg. Er zijn ook in de zorg al ongelofelijk vele mensen die zich inzetten. De mantelzorg is niet een keuze, je rolt erin. Je partner of ouders worden ziek en je gaat ervoor zorgen. Niet dat dit vanzelf gaat, want het kost tijd, geld en energie en niet iedereen houdt dat even goed vol. Er is soms tijdgebrek, kinderen wonen niet meer altijd om de hoek bij hun ouders, er zijn geldtekorten en mensen leveren soms zelf dagen in op het werk om de zorg te kunnen geven. Maar het is veelal geen vraag of iemand het wil of moet doen. De mantelzorger noemt zich ook meestal niet zo. Dat is wel een belangrijk inzicht. Uw mantelzorgondersteuningsfolders bij loket burgerzaken of op de website komen niet automatisch bij de mensen aan als ze zich er niet door aangesproken voelen. Een wijkverpleegkundige of huisarts heeft beter zicht op wie door de hoeven zakt en steun nodig heeft. In totaal zijn er dik 3,5 miljoen Nederlanders die het doen, waarvan 1,1 miljoen meer dan 8 uur per week langer dan 3 maanden, dus structureel. Dat is fors. Er komen nog zo n anderhalf miljoen mensen bij wie ervoor kiezen om vrijwilligerswerk in de zorg te doen, dus klusjes in huis, formulieren invullen, medicijnen halen of vervoer. We denken dat de aantallen nog hoger liggen en komen binnenkort met nieuwe cijfers. In deze regio liggen de getallen hoog. De AV is een regio waarin mensen veel voor elkaar en voor buren zorgen, de kerken die een belangrijke rol innemen en het verenigingsleven. We zien dat op zeer veel manieren terug. Bijvoorbeeld in de open eettafels in Groot Ammers die al hun 6 jarig bestaan vieren. Daar komen gemiddeld 65 gasten de 1 e woensdag van de maand eten. Maar ook de zwembus voor ouderen die nu door senioren zelf geregeld wordt. Jongere senioren rijden met auto s nu de gemeente geen touringbus meer betaalt. Deels dus financieel ingegeven, maar het levert ook onderling goed contact op. Als we bij u kijken wie vooral al die klussen doen dan zien we het volgende. Het zijn meer vrouwen dan mannen, waarbij vrouwen zorgtaken op zich nemen en mannen vaker vervoer, klusjes en formulieren invullen. In kerkelijke gemeenschappen vindt ook vaker mantelzorg plaats en er zijn wat verschillen naar leeftijd. Jonge mensen willen liever kortdurende klussen doen dan zich langdurig committeren. Belangrijk om dit allemaal te weten en te kijken hoe je mensen aanspreekt! Trend 5: Digitalisering en medialisering. Dat brengt me bij een vijfde uitdaging, namelijk het veranderend mediagebruik. Hier ziet u een aantal cijfers uit ons MediaTijdonderzoek met o.a. de NPO. Opvallend: We zijn weer meer TV gaan kijken, 3
4 maar gebruiken uiteraard ook meer internet. Het is een massieve ontwikkeling die het sociale, culturele en economische leven beïnvloedt: inmiddels besteden 8.40 uur per dag aan mediagebruik en het multi tasken is daarbij normaal geworden. We werken, leren, zorgen en genieten in combinatie met mediagebruik. Hier liggen grote uitdagingen. Je ziet meer focus op beleving, ook bijvoorbeeld in de culturele sector en bij dorpsfestivals, naast het wijknet in de zorg. Mensen willen meer informatie vooraf en een beleving via internet ook achteraf. Mediagebruik biedt kansen voor zorg en onderwijs, en voor gemeentelijke dienstverlening. De maatschappelijke trends zetten de verzorgingsstaat onder grote druk, maar zorgen er tegelijk voor dat de participatiesamenleving er gewoon al is. Hoe doen we dat hier? De regio AV tussen de wijk en de wereld Het onbehagen over de bredere ontwikkelingen in de economie en de wereld doet het kleine dat dichtbij is weer meer waarderen. Naarmate mensen meer betrokken zijn bij wat er in de wijk gebeurt groeit de tevredenheid. Dat bleek uit recent onderzoek van het AD onder inwoners, ook in deze regio. Mensen waarderen hun buurt en hun wijk en geven dat een dikke 7,5! Er zijn in Nederland wel geografisch grote verschillen. De economie en arbeidsmarkt zijn veelal levensader voor vitaliteit in een regio. Als we kijken naar opleiding, gezondheid en inkomen dan zien we met name in verder van de stad gelegen dorpen een daling in wat we bij elkaar de sociale status noemen. Daar is sprake van krimp, doordat bedrijvigheid en jonge hoog opgeleide mensen wegtrekken. De dorpen dichtbij steden doen het aanzienlijk beter. Jonge hoog opgeleiden wonen daar juist en werken in de stad. De uitgaven aan zorg drukken dus zwaarder op de krimpregio s. Bedrijven, scholen en gemeenten staan voor een belangrijke maatschappelijke opdracht. Er is geen uniforme aanpak mogelijk, die vanuit Den Haag wordt aangestuurd. Het vraagt om een overheid die samenspraak met instellingen en bedrijven organiseert en de kansen van krimp opzoekt, zoals een aantrekkelijk gebied te zijn voor ouderen en daar horeca, deeltijdbanen en vrijwilligerswerk op af te stemmen. Een ziekenhuis is vaak de grootste werkgever, met de meeste deeltijdbanen en opleidingsplaatsen, meeste vrouwen in dienst en vertakkingen naar wijken. Daar moet je op inzetten. Wat is daar ideaal gesproken voor nodig, wat verwachten we van de politiek, van journalisten, van ambtenaren en van inwoners? Ik neem u mee in mijn gedachten daarover I] De ideale lokale politiek die nodig is. Enerzijds kiezen we volksvertegenwoordigers in een representatieve democratie. Anderzijds worden we in de participatiesamenleving bijna dwangmatig opgeroepen om in een doe-democratie te participeren. We moeten zelf in de wijken de mouwen opstropen. Maar kan een gemeenteraad overrulen wat daaruit komt? Kamerleden doen dat. En we weten wat dit voor effect op het vertrouwen heeft: structureel onder de 40%. U ziet aan de bovenste lijnen dat er vooral veel vertrouwen is in de rechter, in grote bedrijven en in de media (rond de 65%). Er liggen dus in een meer lokale verzorgingsstaat met een grote rol voor de lokale politiek ook flinke teleurstellingen op de loer als we niet anders gaan nadenken over de werking van onze democratie. De Vlaamse politicoloog David van Reybrouck geeft scherp aan dat de representatieve democratie zich teveel heeft ontwikkeld als een selectiemechanisme voor hoger opgeleide experts die een elite op zichzelf worden die voor de grotere gemeenschap steeds minder herkenbaarheid heeft. De sterk opgekomen lokale partijen weten vaak wel meer groepen mensen aan zich te binden. We zijn hoger 4
5 opgeleid, meer geëmancipeerd en de media-mogelijkheden zijn onbeperkt om betrokken zijn. Van Reybrouck pleit voor het samenstellen van een democratische arena door loting, eventueel voorlopig naast een representatief deel van de arena. In Amersfoort hebben ze na de raadsverkiezingen zo 1000 inwoners bij elkaar gezet die met elkaar de prioriteiten voor de gemeenteraad bepaalden. De raad committeerde zich daaraan en gaat nu zelf over de voorstellen. Waarom zou dat geen democratie zijn? Wat is er mis mee? Voorlopig komen onze wethouders nog uit regionale gemeenschappelijke regelingen met handen in het haar bij hun raad terug, omdat bij meerderheid anders is besloten. Het democratisch gat wordt vergelijkbaar groot als bij de EU, waar ministers hetzelfde overkomt als ze uit de Europese Raad terugkomen. Als gemeenten bovendien aan de leiband van Haagse regels moeten lopen en geen ruimte krijgen voor eigen beleid en eigen inkomsten, komt er van de decentrale filosofie niets terecht. Als mensen dan ook nog verantwoordelijkheid voor problemen rond veiligheid en zorg in de eigen wijk doorgeschoven krijgen dan heb je als burger wel het gevoel dat je bij het kruisje van de lokale beleidsplannen moeten tekenen. Democratisch voelt dat niet. De fundamentele doordenking van ons Huis Van Thorbecke vormt dus de achilleshiel voor de omvorming van onze verzorgingsstaat. Dit lijkt wel HET moment is om een stap verder te gaan. Gekozen burgemeesters en referenda wellicht, maar vooral de mogelijkheden benutten van ICT voor echte burgermacht. Er zijn in deze regio al mooie voorbeelden. Zoals de diverse nieuwbouwprojecten waarbij toekomstige bewoners zelf de rol van ontwikkelaar kunnen innemen. Of het starten van een openbaar bos op het terrein van een grootgrondbezitter. En ook de wijze waarop inwoners bij de bezuinigingen hebben kunnen aangeven dat ze actief willen zijn in het groen in de wijk is een mooi voorbeeld. Toch is er een keerzijde, want wat doen de gemeenteraden in de regio nu echt anders? Het kan niet alleen gaan over het betrekken van burgers bij stoeptegels of bij het verdelen van bezuinigingen, maar juist ook bij de dagelijkse dingen. Burgers komen er onderling echter ook niet altijd uit. U hoeft maar naar de rijdende rechter te kijken om te zien wat dat betekent. U hebt een overzichtelijk landschap van gemeenten in de AV. Die zitten niet altijd op 1 lijn, de een heeft de focus richting Dordrecht en de ander richting Gorinchem of Brabant, maar u weet elkaar uiteindelijk snel te vinden. Laat dat ook zien bij democratische vernieuwing, experimenteer met meer burgermacht in de regio en in de wijk! II] De ideale journalist die nodig is Daar is goede informatie voor burgers voor nodig. Daar heb je ook journalisten bij nodig. Zijn die lokale en regionale journalisten er nog? Zitten ze nog bij raadsvergaderingen, of zijn dat er in het werkgebied zoveel geworden dat het via tweets van raadsleden gevolgd moet worden? Onafhankelijke en kritische pers is van levensbelang voor de democratie. Waarom? Om dat duidelijk te maken maak ik een uitstapje en neem ik u mee terug naar augustus van dit jaar. De ramp met de MH17 schokte nog na. De periode erna bracht mij terug bij een cruciale gebeurtenis uit mijn jeugd, op de middelbare school, de Willem de Zwijger Scholengemeenschap in Papendrecht, eind jaren tachtig. Terwijl het einde van de Koude Oorlog in zicht was gaf mijn geschiedenisleraar - meneer Kalb - mij een belangrijke levensles mee: machthebbers creëren een gezamenlijke vijand en schotelen het brede publiek graag een ander of beperkt beeld van de werkelijkheid voor om te voorkomen dat ze hun macht kwijtraken. Aan de ene kant van het klaslokaal hing de wereldkaart volgens de Sovjet- Unie, aan de andere kant de wereldkaart volgens de Verenigde Staten. Een schok ging door het klaslokaal, omdat de verschillen zo groot waren. De Sovjet-Unie had zich zoveel groter in de wereld gepositioneerd en de Verenigde Staten zichzelf zoveel centraler. Het was het bewijs dat machthebbers 5
6 goochelen, en niet alleen met wereldkaarten. Nog meer confronterend was achteraf bezien onze onmiddellijke achterdocht richting de Sovjet-Unie. Alsof de Verenigde Staten meer gelegitimeerd waren zichzelf als centrum van de wereld te zien. Kort daarna ging ik vanwege de val van de Berlijnse Muur tijdens de vakantie met vrienden van de scouting uit Hardinxveld-Giessendam toen nog de Lutinegroep - die muur voorbij. Richting het onpersoonlijke en grauwe Oosten. De westerse (inclusief Nederlandse) media, de school en de straat hadden ons jarenlang voorgeschoteld dat daar niet zoveel moois te beleven viel. Milieuvervuiling, kale gebouwen, lege schappen, knorrige mensen en beperkte mogelijkheden om te zeggen wat je wilde. Dat was het onvriendelijke beeld dat we hadden. De tegenstelling bleek groot toen we er met eigen ogen een kijkje namen. Wat was het mooi in Polen, vriendelijk in Tsjechië, hip in Slowakije en spannend in Slovenië. We genoten van de natuur, de mensen en de grote hoeveelheid potentiële vriendschappen die er voor het oprapen lagen. Waarom kenden we dit niet, vanwaar onze beeldvorming? Waarom is de journalist niet ook de leraar die burgers elkaars vooronderstellingen toont. En vervolgens samenspraak stimuleert? Zo gaat dat dus. Beeldvorming over wat vreemd en vijandig is, ontstaat sluipenderwijs. Het gebeurt van Oost tot West, van Noord tot Zuid, en het is van alle tijden. Ik dacht even dat dit kritiekloos aanvaarden minder kansrijk was nu we een mediamaatschappij zijn geworden. We kunnen immers zelf nagaan of het wel klopt wat onze machthebbers voorschotelen. Zeker ook lokaal! We kennen iedereen en kunnen veel natrekken. De snelheid waarmee sociale en geschreven media gebeurtenissen verslaan maakt echter duidelijk dat je met beelden, tweets en one-liners nog meer halve waarheden kunt verkondigen. De tijd is er voor journalisten vaak niet meer om grondig onderzoek te doen. We verbazen ons dan wel over de vertekende waarheid die de Russische media verkondigen over de geopolitieke verhoudingen na de vliegramp, maar nauwelijks over de wijze waarop wij over Russen spreken. Op de Russische TV lijkt alsof de NAVO op korte termijn Rusland binnenvalt, bij de NOS valt Rusland elk moment Oekraïne binnen. Als beelden bewust worden geregisseerd dan is dat manipulatie. Als het onbewust gebeurt dan is het luiheid van media of onmacht van machthebbers om hoor en wederhoor toe te passen, en van onszelf door die de beelden klakkeloos voor waar aannemen. Het gevaarlijke effect is dat het afwijken van de gedeelde opvatting over de werkelijkheid steeds minder wordt geaccepteerd. Je bent tegen de Russen en voor het westen, of andersom. En zo werkt dat dus ook bij u. We moeten dus de kritische vragen blijven stellen als de zoveelste stelling of opvatting over de waarheid via twitter, politieke persconferenties of media voorbij komt. De ideale journalist stelt die vragen. III] De ideale ambtenaar die nodig is. Democratie gaat ook om een deskundige ambtenarij. Hoe beoordeel je of de overheid nog voor zwakkeren zorgt als het overal anders gaat? Smart wordt er nog niet overal gewerkt, dus toetsbaar is het ook nog niet zo. Wij zijn bij het SCP in samenwerking met het Rijk en de VNG met de monitoring in en van het sociaal domein bezig. Dat is nog best lastig, want waar let je op en wat vinden mensen echt belangrijk. Gaat het dan ook lukken? Ook voor het antwoord op deze vraag neem ik u even mee terug in de tijd. Dit plaatje is de kaft van het rapport De wil tot verschil. Van de VNG commissie Bovens 2006 waarvan ik destijds lid mocht zijn. Over het maken van verschil tussen gemeenten, tussen wijken, tussen mensen. In dienstverlening en in 6
7 partnerschappen. Minder uniformerende regelgeving van het Rijk. De tekenaar Paul Kusters gaf het aan: De bordjes werden langzaamaan verhangen, maar moeizaam. Er is nog veel focus op uniformiteit. Niet alleen bij het rijk, ook bij gemeenten die twijfelen hoe groot de verschillen in voorzieningen kunnen zijn. Gelijkheidsdenken zit er diep in. Er zijn in 2014 wel wat dingen anders. Er is meer sense of urgency dat het anders moet met meer betrokkenheid van en participatie door inwoners. Er is meer besef dat we in grote veranderingen zitten, dat we meer eigen verantwoordelijkheid moeten nemen. Maar toch is er ook gelijkenis, want Zal monodam opnieuw terugkeren? Zal het rijk zich in kunnen houden met uniformerende regels als er dingen mis gaan? Zullen gemeenten het aandurven om echt verschil te maken? Om nog meer regels te voorkomen moet u in de lead. De lokale ambtenarij en politiek moeten het hierover hebben: Hoort tafeltje dekje bij goede zorg, en de wijkverpleegkundige? Gaat het over verwaarlozing en vereenzaming? Hoe kijken we aan tegen psychische hulp? De verschillen per dorp, stad of regio en daarbinnen per wijk zijn dan van belang. Het geheel vraagt om nogal wat ambtelijke deskundigheid om alle informatie te wegen en dat te vertalen naar keukentafelgesprekken, naar wat mensen nodig hebben en wat voor wijken goed is. Dat ambtelijk apparaat staat onder druk en er wordt op bezuinigd, er is steeds minder vakinhoudelijke kennis aanwezig omdat die is geprivatiseerd of op afstand gezet, maar in de klassieke Weberiaanse uitleg is een inhoudelijk deskundig ambtelijk apparaat cruciaal voor een goed functionerende democratie. Er zal geïnvesteerd moeten worden in kennis en kunde, of in andere kennis en kunde dan nu soms aanwezig is. Hebt u dit al in huis? Of hebt u bij de verkiezingen in maart alleen maar minder beloofd? Laat me een voorbeeld geven. Politici en beleidsmakers vechten tegen het beeld dat mensen verplicht zouden worden om hun ouders of buren lichamelijk te verzorgen. Ook blijft lijfelijke zorg verzekerde zorg. Want waar leg je de grens, in informele contacten of aan de keukentafel? Hoeveel bevoogding pas je toe en op basis van welke kennis of welk mandaat? Hoe schat je in of iemand professionele hulp nodig heeft. Want wie schat in, indiceert, weegt af, beslist en controleert? Aan de keukentafel komen heel wat vragen voorbij: Kan een familielid mantelzorgen? Kan een buurman een boodschap doen of wat hulp in het huishouden? Er wordt meer van mensen zelf en van hun familie verwacht. Dat gaat over mantelzorg, waarbij een langdurige zorgrelatie ontstaat en er tegelijk steeds meer huishoudelijke taken bij de mantelzorger terechtkomen. Het gaat ook om vrijwilligers die kortdurend en meer afgebakend klusjes doen, zoals een boodschap, een keer de ramen zemen voor de buren of iemand naar de dokter brengen. De bereidheid onder Nederlanders is desgevraagd groot om dit allemaal te doen. Als je echter doorvraagt dan zitten er heel wat haken en ogen aan vast. Uit onze evaluatie van de Wmo blijkt dat het aantal mensen dat mantelzorg en vrijwilligerswerk verricht toeneemt, maar ook dat de professionele zorg en de kosten (nog) niet afnemen. Het komt er dus vaak bij. Waar komt dat door? In de eerste plaats is het er niet altijd. Mensen willen wel zorgen voor directe familie en soms voor buren, maar niet voor zomaar iedereen. Het maakt veel uit om wat voor activiteit het gaat en voor wie. Bij familie is het vaak vanzelfsprekend. Bij buren worden de meeste mensen namelijk al minder stellig dat ze zorgtaken op zich willen nemen, al ligt de bereidheid hier hoger. Als het gaat om onbekenden in een wijk verderop dan is die bereidheid grotendeels verdwenen. In de tweede plaats lukt het niet altijd. De mantelzorg komt namelijk grotendeels op dezelfde groep neer, ik liet dat al zien. Dat zijn veelal vrouwen van boven de 45 jaar oud. Zij gaan steeds meer zorgen en daar soms zelfs minder voor werken. Ze leveren ADV dagen of salaris in, maar de druk wordt regelmatig te groot om het allemaal voor elkaar te krijgen. Een grotere groep mensen is wel bereid om 7
8 vrijwilligersactiviteiten te doen, maar ook dat lukt niet altijd in combinatie met andere werkzaamheden. Veel mensen zijn al enorm druk. In de derde plaats is het niet altijd de beste oplossing. Dit raakt de ethiek van de ouder-kindrelatie. In die privésfeer is niet alles vanzelfsprekend. Het is niet altijd wenselijk om het zorgen af te dwingen, zeker als dat de afhankelijkheidssituatie tussen ouders en kinderen verder versterkt. Een beroep op de kinderen is niet altijd wenselijk als deze te ver weg wonen. Dat is veel vaker dan vroeger het geval. Het is dan niet met werk te combineren en het leidt eerder tot zwaardere belasting van een gezin dan tot een oplossing. Het voorbeeld van de billen van de buren laat zien dat er meer nodig dan een eenzijdig pleidooi voor mantelzorg. Gaat de Wmo-ambtenaar erop sturen om voor de buren te zorgen, of blijft het bij een appel? Het eerste leidt tot een bevoogdende overheid die de vrijwilligheid oplegt, iets dat door weinigen ideaal gevonden wordt. Als het blijft bij het moreel appel, dan is het inzicht belangrijk in wie mantelzorg verleent, wie dat bereid is te gaan doen en waar dat niet kan of onwenselijk is. Het vraagt om een deskundige en betrokken ambtenarij, om inspraak van burgers en om een transparante politiek. IV] De ideale inwoner. die is er al!? Het is nu heel verleidelijk om u aan te kijken. Want laten we eerlijk zijn. De participatiesamenleving is hier allang. Mensen zorgen altijd al voor elkaar, de sociale verbanden zijn sterker dan elders. Er is een actief verenigingsleven. De dorpshuizen worden door vrijwilligers in stand gehouden. Van de speeltuinverenigingen is zo n beetje iedereen lid. De kerken zorgen voor veel steun. Er zijn jaarlijks terugkerende evenementen zoals kaarsjesavond in Nieuwpoort met waxinelichtjes door de hele vesting. En er zijn buurtbussen met vrijwillige chauffeurs die het beperkte openbaar vervoernet aanvullen. Maar ook de minder zichtbare activiteiten zoals de mensen die boeken te leen aanbieden in boxen in hun voortuin. Mensen die de berm rond de eigen woning maaien of het ijs vegen in de winter. De vrijwilligers in bibliotheken. Een site met ruilbeurs van diensten tussen inwoners. Ik noemde al uitvoerig de mantelzorgers en vrijwilligers in verpleeg- en verzorgingshuizen. Dan heb ik het nog niet over de ruim 100 mensen die structureel via de dorps overleggen en de Wmo adviesraad participeren in het beleid. Allemaal participatiesamenleving. U hebt geen Rijksoverheid nodig die u dit komt vertellen. Het kan ook keerzijden hebben, want mensen van buiten of van een andere kerk vinden niet altijd meteen de hulp die nodig is. Of worden niet altijd betrokken. Het gevaar is dat het bovendien altijd dezelfde mensen zijn die hun mond open doen of het beleid proberen te beïnvloeden. Wat vinden andere inwoners daar eigenlijk van? En bovendien als het bijvoorbeeld om wijkveiligheid gaat blijft de politie belangrijk om op terug te kunnen vallen en wil je ook niet dat mensen met de grootste mond bepalen wat er gebeurt. De uitsluiting van mensen is iets waar we dus steeds goed over na moeten denken. En het recht van de sterkste kan ook niet het hoogste doel zijn. Het recente AD onderzoek onder de mensen ook in deze regio - liet zien dat de meerderheid positief is over de eigen omgeving en wel degelijk iets op al die terreinen van zorg, vrijwilligerswerk, wijkveiligheid of openbaar groen voor elkaar over heeft. Ideale inwoners zoals u vragen dus wel om een participerende overheid die zich inleeft in wat burgers beweegt en ondersteunt waar dat nodig is. In de politiek en aan de keukentafel moeten besluiten eerlijk en goed genomen worden. Daar moeten participerende burgers op kunnen rekenen. Voor het vertrouwen daarin zijn nieuwe vormen van democratie, ambtelijke deskundigheid en objectieve 8
9 journalistiek nodig. U bent op veel fronten een voorloper, maar waarom niet nog een tandje erbij de komende tijd. Geef uw inwoners echt meer invloed, experimenteer met nieuwe vormen van democratie in de regio. Waarom niet eens op basis van loting van mensen uit de GBA een beslissing aan de raad voorleggen? Koester uw/ onze participatiesamenleving. Dank u wel. 9
Cornelis Lelylezing 2014
Cornelis Lelylezing 2014 Kim Putters, Directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) Met de billen bloot! Een stand van zaken rond decentraliseren, participeren en democratiseren Dames en heren!
Nadere informatieSpeech bij de Nederlandse Vereniging van Journalisten d.d. 12 november Kim Putters, Directeur Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP)
Speech bij de Nederlandse Vereniging van Journalisten d.d. 12 november 2014 Kim Putters, Directeur Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) De ideale journalist Dames en heren! Geen evenwicht zonder tegenwicht.
Nadere informatieparticipatiesamenleving
Tussen verzorgingsstaat en participatiesamenleving De feiten en fabels over informele zorg Prof. dr. Kim Putters Mezzo, 14 mei 2014 Inhoud 1. SCP en Mezzo 2. De Sociale Staatt van Nederland d 2013 3. De
Nadere informatieVan verzorgingsstaat naar verzorgingsstad?
Van verzorgingsstaat naar verzorgingsstad? Naar een agenda voor de participatiesamenleving Prof.dr. Kim Putters Amsterdam, 23-01-2014 1 Opzet 1. De sociale staat van Nederland: van economische naar sociale
Nadere informatieVrijwilligerswerk, mantelzorg en sociale contacten
Vrijwilligerswerk, mantelzorg en sociale contacten Gemeente s-hertogenbosch, afdeling Onderzoek & Statistiek, februari 2019 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Vrijwilligerswerk... 4 3. Mantelzorg... 8
Nadere informatieMantelzorg, waar ligt de grens?
Mantelzorg, waar ligt de grens? CDA Talentacademie 2014-2015 Anita Relou Wat is volgens het christendemocratisch gedachtengoed de grens van mantelzorg. Inleiding 2015. Een jaar met veel veranderingen in
Nadere informatieVrijwilligerswerk Vrijwillige hulp
Vrijwilligerswerk Mantelzorg Vrijwillige hulp Burenhulp Maak samen het verschil. Vrijwilligerswerk Vrijwilligers maken het verschil. Hun inzet op het gebied van onder andere cultuur, zorg, sport, natuur
Nadere informatieParticipatiesamenleving: retoriek of realiteit?
Participatiesamenleving: retoriek of realiteit? De betekenis van gezondheid voor burgerparticipatie Prof. dr. Kim Putters 11 april 2014 Inhoud 1. De Sociale Staat van Nederland 2013 2. Minder verzorgingsstaat,
Nadere informatieNieuwsbrief nr. 3, september 2013. Hoge opkomst ontbijtbijeenkomsten Aalsmeer en Amstelveen
Nieuwsbrief nr. 3, september 2013 Hoge opkomst ontbijtbijeenkomsten Aalsmeer en Amstelveen Amstelveen, donderdagochtend 29 augustus om 7.45 uur s ochtends op het plein voor het raadhuis. Een vriendelijk
Nadere informatieWeinig mensen sociaal aan de kant
Weinig mensen sociaal aan de kant Tevredenheid over de kwaliteit van relaties Hoge frequentie van contact met familie en vrienden Jongeren spreken of schrijven hun vrienden elke week 15 Drie op de tien
Nadere informatieSociale kracht in Houten Burgerpeiling 2014
in Houten Burgerpeiling 2014 Onderzoek uitgevoerd in opdracht van: Gemeente Houten Projectnummer 598 / 2015 Samenvatting Goede score voor Sociale Kracht in Houten Houten scoort over het algemeen goed als
Nadere informatieVan verzorgingstaat naar participatiesamenleving? Over het potentieel van Nederland en de GGZ. Maarssen, 19 november 2013 Prof.dr.
Van verzorgingstaat naar participatiesamenleving? Over het potentieel van Nederland en de GGZ Maarssen, 19 november 2013 Prof.dr. Kim Putters Directeur Sociaal en Cultureel Planbureau Hoogleraar Beleid
Nadere informatiePvdA Duiven - Samen Vooruit!
v 1 PvdA Duiven - Samen Vooruit! Voor u ligt het verkiezingsprogramma van de PvdA Duiven voor de verkiezingen van 21 maart 2018. Voor ons is dit de basis om verder te werken aan concrete plannen om samen
Nadere informatiePvdA Duiven - Samen Vooruit!
VERKIEZINGSPROGRAMMA PVDA DUIVEN 2018 PvdA Duiven - Samen Vooruit! Voor u ligt het verkiezingsprogramma van de PvdA Duiven voor de verkiezingen van 21 maart 2018. Voor ons is dit de basis om verder te
Nadere informatieToespraak staatssecretaris Bijleveld (BZK) Festival In actie met burgers! Woensdag 16 december 2009. Dames en heren,
Toespraak staatssecretaris Bijleveld (BZK) Festival In actie met burgers! Woensdag 16 december 2009 Dames en heren, Een maand geleden mocht ik in Utrecht samen met vertegenwoordigers van 47 Europese landen
Nadere informatieNiet alles verandert in de zorg
Over wat blijft en wat er verandert in de zorg 15 september 2014, Hercules Diessen Niet alles verandert in de zorg. Gelukkig maar! Er gaat veel veranderen in de zorg. Maar er blijft gelukkig ook veel hetzelfde;
Nadere informatie'Gratis' mantelzorg (m/v)
'Gratis' mantelzorg (m/v) Presentatie Eelco Wierda bij NVR-expertmeeting 'Gendersensitief beleid bij gemeenten' 11 juni 2015 Vorig jaar ben ik mij vanuit Atria als Kenniscentrum voor Emancipatie verder
Nadere informatieHoeveel potentie tot buurtparticipatie in Amsterdam?
Hoeveel potentie tot buurtparticipatie in Amsterdam? Met een terugtrekkende overheid die niet meer alle zorg kan en wil dragen, doet men steeds meer een beroep op de verantwoordelijkheid van de burgers.
Nadere informatieWelzijnsbezoek. Voorbeelden van aanpassingen aan het huis die nodig zijn:
Welzijnsbezoek 2014 Inhoud 1. Conclusies 2. Figuren en tabellen MEE Drechtsteden voerde in 2014 welzijnsbezoeken uit onder ouderen van 75, 80 en. Aan de hand van een vragenlijst komen zes onderwerpen aan
Nadere informatieDe ondersteuning voor elkaar
Themanummer De ondersteuning voor elkaar Zwolle Aan ondersteuning doet iedereen mee augustus 2014 Iedereen doet mee Een groot deel van onze tijd brengen we thuis in het gezin door. Dichtbij huis gaan we
Nadere informatieDeze brochure is een uitgave van: Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Postbus EA Den Haag
Deze brochure is een uitgave van: Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Postbus 20011 2500 EA Den Haag www.rijksoverheid.nl Maart 2019 Publicatie-nr. 120128 120128_Brochure_SVHBV2.indd
Nadere informatieMantelzorgers maken weinig gebruik van verlofregelingen
Mantelzorgers maken weinig gebruik van verlofregelingen Martijn Souren Ongeveer 7 procent van de werknemers met een verleent zelf mantelzorg. Ze maken daar slechts in beperkte mate gebruik van aanvullende
Nadere informatieVoor en met elkaar : burgerinitiatieven worden beloond
Voor en met elkaar : burgerinitiatieven worden beloond Verenigingen, stichtingen en instellingen barsten doorgaans van de ambities en toekomstplannen. Maar om ze te realiseren heb je financiële middelen
Nadere informatieDe Sociale Staat van Nederland
De Sociale Staat van Nederland Uitdagingen voor praktijk, onderzoek en opleidingen in de langdurige zorg Ben Sajet Centrum, 22 april 2016 Kim Putters Is Nederland een participatiesamenleving? Verdeling
Nadere informatieMANTELZORG VANAF JANUARI 2015 EEN GROTERE ZORG VOOR GEMEENTEN
MANTELZORG VANAF JANUARI 2015 EEN GROTERE ZORG VOOR GEMEENTEN Veel jongeren hebben al vroeg de zorg voor een gezinslid. Maar wie zorgt er eigenlijk voor hen? De klassieke verzorgingsstaat verandert in
Nadere informatie29 november 2014. Onderzoek: Veranderingen in de zorg en mantelzorg
29 november 2014 Onderzoek: Veranderingen in de zorg en mantelzorg Veranderingen in de zorg en mantelzorg 29 november 2014 Over het EenVandaag Opiniepanel Het EenVandaag Opiniepanel bestaat uit 40.000
Nadere informatieMANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN
Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe
Nadere informatieDe voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 16 oktober 2018 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340
Nadere informatieVerslag van de bijeenkomst Mannen Emancipatie in het Turks Museum d.d. 30 november 2013
Verslag van de bijeenkomst Mannen Emancipatie in het Turks Museum d.d. 30 november 2013 Aanwezig ca. 100 personen. Sprekers: Vz. Turks Museum Rustem Akarsu, Vz. Platform Allochtone Ouderen de heer R. Ramnath,
Nadere informatieJGZ in het sociaal domein Een agenda van verbinden
JGZ in het sociaal domein Een agenda van verbinden Prof.dr. Kim Putters Directeur Sociaal en Cultureel Planbureau Hoogleraar Beleid en Sturing van de Zorg Trends: Nederland, participatiesamenleving? Lange
Nadere informatieDe toekomst van zorg en ondersteuning
De toekomst van zorg en ondersteuning Van Verzorgingsstaat naar Verzorgingssteden Opening Huis voor Sociaal Domein 23 maart 2017 Kim Putters Sociaal en Cultureel Planbureau @SCPonderzoek Is Nederland een
Nadere informatieDe perspectief nota en de najaarsnota lieten een positief beeld zien.(+137.000).
Begroting 2015-2018 Begroting 2015-2018 11-11-2014 voor ons ligt de begroting 2014 2018. Voor de PvdA zijn de mensen belangrijk. Mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt die nu buiten spel staan, maar
Nadere informatieInleiding regeerakkoord Vertrouwen in de toekomst
Inleiding regeerakkoord 2017-2021 Vertrouwen in de toekomst Inleiding Mensen in Nederland hebben veel vrijheid. Nederlanders vormen een sterke groep. Iedereen kan proberen om verder te komen in zijn leven.
Nadere informatieOpeningsgebeden INHOUD
Openingsgebeden De schuldbelijdenis herzien Openingsgebeden algemeen Openingsgebeden voor kinderen Openingsgebeden voor jongeren INHOUD De schuldbelijdenis herzien De schuldbelijdenis heeft in de openingsritus
Nadere informatieRapport. Eigen regie en zelfredzaamheid ; een enquête onder senioren
Rapport Eigen regie en zelfredzaamheid ; een enquête onder senioren Woerden, juli 2014 Inhoudsopgave I. Omvang en samenstelling groep respondenten p. 3 II. Wat verstaan senioren onder eigen regie en zelfredzaamheid?
Nadere informatieAanjagers 1 december 2015 Ctylab
Ctylab zoekt aanjager(s) Je hebt misschien al eens van ons gehoord. Een online platform voor klein nieuws en frisse ideeën uit je eigen omgeving. Nu doen we dat nog op Facebook met een kleine groep. Maar
Nadere informatieNaar een nieuw sociaal contract
Naar een nieuw sociaal contract Transformatie, the next step! Sociaal Werk Nederland 29 november 2017 Kim Putters Sociaal en Cultureel Planbureau @SCPonderzoek Temperatuur van de samenleving: Decentralisaties
Nadere informatieVERKIEZINGS PROGRAMMA KAMPEN
VERKIEZINGS PROGRAMMA 2018-2022 KAMPEN Mijn naam is Nieke Jansen. Ik zit in de gemeenteraad voor GroenLinks. Dat is een politieke partij. In deze folder leg ik uit wat de gemeenteraad is. Ik vertel ook
Nadere informatie80% VAN DE NEDERLANDERS TYPEERT ZICH ALS GOEDE-DOELENGEVER,
Meting juni 2013 Het Nederlandse Donateurspanel van WWAV wordt mede mogelijk gemaakt door het CBF en is uitgevoerd door Peil.nl 80% VAN DE NEDERLANDERS TYPEERT ZICH ALS GOEDE-DOELENGEVER, AL ZIEN MINDER
Nadere informatieTIJD VOOR VERANDERING VERKIEZINGSPROGRAMMA
TIJD VOOR VERANDERING VERKIEZINGSPROGRAMMA 2018-2022 2 INLEIDING Op 21 maart 2018 zijn er weer verkiezingen. Iedereen mag stemmen op een politieke partij. We kiezen dan de partijen die vier jaar lang samen
Nadere informatieOok moet gekeken worden wat efficiënter kan. Hierdoor ontstaat inzicht waarop bezuinigingen kunnen worden gerealiseerd.
OPA Borsele Speerpunten Ondersteuning van mensen in kwetsbare situaties Mensen met een psychische, verstandelijke of lichamelijke beperking en ouderen worden steeds meer aangesproken op hun eigen kracht
Nadere informatieEnquêtevragen Zorg en Welzijn Dirkshorn e.o. april 2014
Dit is het begin van de enquête. De eerste 4 vragen gaan over uw persoonlijke kenmerken. Aankruisen wat van toepassing is. 1. Wat is uw gezinssamenstelling? Alleenstaand zonder kind(eren) Samenwonend /
Nadere informatie2014, peiling 4b november 2014
resultaten 2014, peiling 4b november 2014 Van 4 tot en met 16 februari is de eerste peiling van 2014 onder het HengeloPanel gehouden. Hieraan deden 1.744 panelleden mee (een respons van 65%). Zij hebben
Nadere informatieTilburgs Verkiezingssymposium Ongelijkheid binnen Gelijkheid. 6 februari 2017
Tilburgs Verkiezingssymposium Ongelijkheid binnen Gelijkheid 6 februari 2017 Directe Democratie: Referenda? In hoeverre dienst de burger betrokken te worden in het proces van het nemen van een politiek
Nadere informatieVerkiezingsprogramma D66 Maastricht 2014-2018. Samen Sterker
Samen Sterker Samenleven > niet gelijk, maar gelijkwaardig > aantrekkelijke, ecologische woonstad > iedereen een eerlijke kans op de arbeidsmarkt Samenleven Mensen zijn niet allemaal gelijk, maar wel gelijkwaardig.
Nadere informatieRosmalen zuid. Wijk- en buurtmonitor 2016
Wijk- en buurtmonitor 2016 Rosmalen zuid Het stadsdeel Rosmalen ligt ten oosten van de rijksweg A2 en bestaat uit Rosmalen zuid en Rosmalen noord. Het oorspronkelijke zanddorp Rosmalen is vanaf eind jaren
Nadere informatieEmpel. Wijk- en buurtmonitor 2018
Wijk- en buurtmonitor 2018 Empel Empel ligt ten noordoosten van s-hertogenbosch. De wijk bestaat uit een ouder en een nieuwer gedeelte. De eerste woningen zijn in 1946 gebouwd. Deze oorspronkelijke kern
Nadere informatiefluchskrift www.friesvrouwenpanel.nl
Burenhulp: geven en ontvangen Fries vrouwenpanel over burenhulp Er verandert veel in de organisatie van de zorg in Nederland en Fryslân. De aandacht is in toenemende mate gericht op de participatiesamenleving,
Nadere informatieVragen uit de SOL bijeenkomst de nieuwe rol van uw gemeente woensdag 29 augustus regio Zuid-Limburg
Vragen uit de SOL bijeenkomst de nieuwe rol van uw gemeente woensdag 29 augustus regio Zuid-Limburg 1. Is het de bedoeling dat de gemeente straks met iedere thuiswonende mens met een verstandelijke beperking,
Nadere informatieIntroductie. 1. Uw persoonlijke situatie. Voorbeeldvragenlijst COB-kwartaalenquête 2011
Introductie Dit onderzoek vindt plaats in opdracht van het Sociaal en Cultureel Planbureau. Met de resultaten wil het bureau het kabinet en de politiek in het algemeen informeren over zorgen en wensen
Nadere informatieHC zd. 42 nr. 31. dia 1
HC zd. 42 nr. 31 weinig mensen zullen zeggen dat ze leven voor het geld geld maakt niet gelukkig toch zeggen we er graag achteraan: wel handig als je het hebt want waar leef ik voor? een christen mag zeggen:
Nadere informatieWie beslist wat? Duur: 30 45 minuten. Wat doet u?
Wie beslist wat? Korte omschrijving werkvorm: De werkvorm Wie-Beslist-Wat is een variant op het spel Ren je rot. De leerlingen worden ingedeeld in teams. Elk team strijdt om de meeste punten. Er zijn kennisvragen
Nadere informatieVoorbij Den Haag Opgaven in en van de gedecentraliseerde verzorgingsstaat
Voorbij Den Haag Opgaven in en van de gedecentraliseerde verzorgingsstaat Overheidslezing 2015 Kim Putters, Directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) 1. In de gedecentraliseerde verzorgingsstaat
Nadere informatieDebat: regionaal en nationaal
Debat: regionaal en nationaal Korte omschrijving werkvorm In deze werkvorm debatteren leerlingen over het verschil tussen een regionale of lokale partij en een landelijke partij. Leerdoelen Leerlingen
Nadere informatieWordt de participatiesamenleving echt onze toekomst?
Wordt de participatiesamenleving echt onze toekomst? Groningen, 12 november 2015 Paul Schnabel Universiteit Utrecht Troonrede 2013... De klassieke verzorgingsstaat verandert langzaam maar zeker in een
Nadere informatieAVI-nieuwsbrief #18 11 juli 2013
AVI-nieuwsbrief #18 11 juli 2013 Beste lezers De decentralisaties komen steeds dichterbij. Gemeenten zijn druk met alle voorbereidingen. Want om de overgang in 2015 goed te kunnen maken, zou hun Wmo-beleidsplan
Nadere informatieAntwoorden op vragen over veranderingen Wmo/Awbz
Antwoorden op vragen over veranderingen Wmo/Awbz BEREIKBAARHEID EN INFORMATIE Hoe word ik als cliënt geïnformeerd over de veranderingen? Met een brief van de gemeente Met een persoonlijk gesprek in 2015
Nadere informatieWiens verantwoordelijkheid is het eigenlijk. Mythen en feiten rond de informele steunstructuren
Wiens verantwoordelijkheid is het eigenlijk Mythen en feiten rond de informele steunstructuren Tot slot: Meer doelmatigheid van het professionele aanbod valt te verkrijgen door het kritisch doorlichten
Nadere informatieBetreft : Handreiking waardering mantelzorg door gemeenten Datum : 26-03-2014
Mezzo memo Betreft : Handreiking waardering mantelzorg door gemeenten Datum : 26-03-2014 Waardering mantelzorg In het (concept)wetsvoorstel Wmo 2015 is geregeld dat de huidige grondslag voor het mantelzorgcompliment
Nadere informatieMEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind
MEE Nederland Raad en daad voor iedereen met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave
Nadere informatieInhoudsopgave Inleiding Leeswijzer 1. Wet maatschappelijke ondersteuning 2. Het gesprek voorbereiden 3. Tot slot
Inhoudsopgave Inleiding... 4 Leeswijzer... 5 1. Wet maatschappelijke ondersteuning... 6 De gemeente... 6 Het Wmoloket... 6 Het gesprek... 7 2. Het gesprek voorbereiden... 8 Woonsituatie... 9 Huishouden...
Nadere informatie27 juni 2015. Onderzoek: Maatregelen tegen eenzaamheid
27 juni 2015 Onderzoek: Maatregelen tegen eenzaamheid Over het EenVandaag Opiniepanel Het EenVandaag Opiniepanel bestaat uit ruim 45.000 mensen. Zij beantwoorden vragenlijsten op basis van een online onderzoek.
Nadere informatieReimerswaal VERKIEZINGSPROGRAMMA RAADSPERIODE HET KAN ANDERS! STEM GEWOON CDA!
Reimerswaal VERKIEZINGSPROGRAMMA RAADSPERIODE 2014-2018 HET KAN ANDERS! STEM GEWOON CDA! Reimerswaal Het kan anders Ons land verandert snel. Niet alleen kennen we op dit moment in Nederland financieel
Nadere informatieINFORMATIE OVER VOEDING ZOEKEN EN BESPREKEN
INFORMATIE OVER VOEDING ZOEKEN EN BESPREKEN Marcel Temminghoff Jolanda van Oirschot Inge van Ravensteijn Project 7220 Mei 203 GfK 202 Informatie over voeding zoeken en bespreken Mei 203 40% van de consumenten
Nadere informatieAlgemene informatie Wmo
Algemene informatie Wmo Informatie over de Wmo Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de Wmo. Wmo betekent Wet maatschappelijke ondersteuning. Veel mensen met een beperking krijgen daar mee te maken. Het
Nadere informatieSteunpunten vrijwilligers en mantelzorg
Steunpunten vrijwilligers en mantelzorg Welkom De steunpunten algemeen Stand van zaken steunpunt vrijwilligers Stand van zaken steunpunt mantelzorg Vragen Contactgegevens De steunpunten Startbijeenkomst
Nadere informatieDeze cirkel bestaat uit vijf stappen die u kunt doorlopen om uw wervingscampagne systematisch op te zetten. Waar wil je vrijwilligers voor werven?
Werving U wilt nieuwe vrijwilligers werven. Mensen die één keer aan een actie meedoen, mensen waar u af en toe een beroep op kunt doen, of mensen die voor langere tijd willen meewerken. U wilt hen in elk
Nadere informatieCongresverslag Ouderbetrokkenheid. 21 september 2015
Congresverslag Ouderbetrokkenheid 21 september 2015 Samenlevingsgerichte school Op maandagmiddag 21 september was het zo ver, het congres over ouderbetrokkenheid en de partnerschapsschool vond plaats
Nadere informatieDe mantelzorg DER LIEFDE
De mantelzorg DER LIEFDE Ongeveer 3,5 miljoen Nederlanders zorgen onbetaald en langdurig voor een chronisch zieke, gehandicapte of hulpbehoevende partner of familielid. Ook op de HAN zijn veel medewerkers
Nadere informatieMantelzorg en werk steeds lastiger te combineren. Het gevolg: meer verzuim
Mantelzorg en werk steeds lastiger te combineren Het gevolg: meer verzuim Het aantal mantelzorgers in de Nederlandse samenleving neemt in hoog tempo toe. Niet alleen omdat mensen steeds ouder worden, maar
Nadere informatieDe Bibliotheek; óók partner in het sociale domein
De Bibliotheek; óók partner in het sociale domein Laaggeletterden hebben vaker te maken met armoede, Schuldhulp en gezondheidsproblemen. Gemeenten, wijkteams en consulenten Werk en Inkomen zijn zich hier
Nadere informatieWerken in een andere sector of branche: iets voor u?
Werken in een andere sector of branche: iets voor u? Uw hele loopbaan blijven werken in dezelfde sector of branche? Voor veel werknemers is het bijna vanzelfsprekend om te blijven werken in de sector of
Nadere informatieStartnotitie nota mantelzorg en vrijwilligerswerk Hellevoetsluis 2015
Startnotitie nota mantelzorg en vrijwilligerswerk Hellevoetsluis 2015 Datum: maart 2015 Afdeling: Samenlevingszaken In- en aanleiding Voor u ligt de startnotitie voor de aankomende beleidsnota van de gemeente
Nadere informatieVoorbeeldig onderwijs
m a r i a va n de r hoe v e n Voorbeeldig onderwijs In de politieke arena wordt gedebatteerd over de vraag of het goed gaat met het Nederlandse onderwijs. Getuige het recente Oesorapport zijn we op onderdelen
Nadere informatieWorkshop C Waarom is stemmen belangrijk en hoe maak ik mijn keuze?
Workshop C Waarom is stemmen belangrijk en hoe maak ik mijn keuze? Workshop C Waarom is stemmen belangrijk en hoe maak ik mijn keuze? Korte omschrijving workshop In deze workshop ontdekken de deelnemers
Nadere informatieDe voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 24 september 2018 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340
Nadere informatieBij. research. Gemaakt door: Flore Wassenberg A3c Stage gelopen bij Ron en Janne.
Bij research Gemaakt door: Flore Wassenberg A3c Stage gelopen bij Ron en Janne. Opdracht 1 Stagelogboek De eerste dag heb ik bij Ron Steijvers stage gelopen en die is project leider ontwikkelaar, vooral
Nadere informatieTurken in Kreuzberg. Bram Vrielink en Jens Barendsen (2de)
Turken in Kreuzberg Bram Vrielink en Jens Barendsen (2de) 1 OPDRACHT 1 Waarom werd de Berlijnse muur opgericht? Na de 2 e Wereldoorlog werd Duitsland in 2 gedeeltes opgesplitst, te weten West-Duitsland
Nadere informatieOpgave 1 Heeft het vrijwilligerswerk toekomst?
Opgave 1 Heeft het vrijwilligerswerk toekomst? Bij deze opgave horen tekst 1 en 2 en de tabellen 1 tot en met 3 uit het bronnenboekje. Inleiding In Nederland zijn ruim 4 miljoen mensen actief in het vrijwilligerswerk.
Nadere informatieIk heb een vraag over: Voorwoord. Ik voel me thuis niet prettig, kan ik met iemand praten?
Ik heb een vraag...... over zorg, huiselijk geweld en kindermishandeling, hulp en ondersteuning, opvoeding en jeugdhulp, ziekenhuisopname, beschermd wonen, schulden, werkloosheid, mijn arbeidsbeperking
Nadere informatieVoorbereiden door krachten te bundelen... 2. Visie op nieuwe taken... 2. Vernieuwingen in welzijn, (jeugd)zorg en werk... 2
Nieuwsbrief sociaal domein, #1 Vernieuwing welzijn, (jeugd)zorg en werk Inhoud Voorbereiden door krachten te bundelen... 2 Visie op nieuwe taken... 2 Vernieuwingen in welzijn, (jeugd)zorg en werk... 2
Nadere informatieJeugd in de verzorgingsstad
Jeugd in de verzorgingsstad Nji, afscheid Kees Baker 22 juni 2017 Kim Putters SCP-verklaringsmodel maatschappelijke positie en participatie van burgers 2 1 Nederland in zes groepen Hoog totaal hulpbronnen
Nadere informatiestap 1 stappen naar een lokaal democratisch akkoord 104 democratisch zakboekje 105 Beginpunt- Analyse van de lokale democratie: de bouwstenen
In 5 stappen naar een lokaal democratisch akkoord stap Beginpunt- Analyse van de lokale democratie: de bouwstenen Maak eerst een foto van de lokale democratie: wat voor democratie past bij deze gemeente,
Nadere informatieGemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Ik weet niet of het u is opgevallen, maar het trof mij dat de lezingen van vandaag vol tegenstellingen zitten: het begint al bij Jesaja 41: mensen zijn
Nadere informatieSamen voor een sociale stad
Samen voor een sociale stad 2015-2018 Samen werken we aan een sociaal en leefbaar Almere waar iedereen naar vermogen meedoet 2015 Visie VMCA 2015 1 Almere in beweging We staan in Almere voor de uitdaging
Nadere informatiePresentatie onderzoeksresultaten werkgroep zorg en welzijn Westerbeek
Presentatie onderzoeksresultaten werkgroep zorg en welzijn Westerbeek In het najaar van 2013 hebben wij 190 inwoners uit Westerbeek een vragenlijst gegeven over de thema's wonen, welzijn, zorg in hun omgeving.
Nadere informatieIk heb een vraag over. zorg... ondersteuning... opvoeding... jeugdhulp... mijn arbeidsbeperking... mijn uitkering... werk...
Ik heb een vraag over zorg... ondersteuning... opvoeding... jeugdhulp... mijn arbeidsbeperking... mijn uitkering... werk... 1 Ik heb een laag inkomen en vind het moeilijk om werk te vinden... Ik wil me
Nadere informatieNetwerk Ouderenzorg Regio Noord
Netwerk Ouderenzorg Regio Noord Vragenlijst Behoefte als kompas, de oudere aan het roer Deze vragenlijst bestaat vragen naar uw algemene situatie, lichamelijke en geestelijke gezondheid, omgang met gezondheid
Nadere informatieAllereerst wil ik de organisatoren van deze dag, de Stichting Lezen en Schrijven
Toespraak staatssecretaris Klijnsma van Sociale Zaken en Werkgelegenheid tijdens het bedrijvencongres Samen scholen, pure winst! op 11 september 2009 in Eindhoven. Dames en heren, Allereerst wil ik de
Nadere informatieEngelen. Wijk- en buurtmonitor 2018
Wijk- en buurtmonitor 2018 Engelen Engelen ligt ten noordwesten van s-hertogenbosch. De wijk bestaat uit de dorpen Engelen en Bokhoven. Ook staat de wijk bekend om de kastelen. Engelen heeft zich in de
Nadere informatieGezondheiden Zorg in Overijssel
Gezondheiden Zorg in Overijssel Ontwikkelingen en Perspectieven Hans Peter Benschop Gemeente Hof van Twente Goor, 1 juni 2016 Hof van Twente Gezond Gemiddelde leeftijd hoger dan Nederlandse gemiddelde
Nadere informatieVrijwillige inzet in Delft
ondersteuning school nuttig sport Wmo noodzakelijk sociale contacten vaardigheden November 2014 Informatie/O&S cultuur netwerken gebied van godsdienst plezier sociale samenleving waardering Vrijwillige
Nadere informatieVakantiewerk onderzoek 2015 FNV Jong. Hans de Jong & Leon Pouwels Juni 2015
Vakantiewerk onderzoek 2015 FNV Jong Hans de Jong & Leon Pouwels Juni 2015 Achtergrond Achtergrond 2 Achtergrond SAMPLE 420 Respondenten WEging De data is gewogen op geslacht, leeftijd en opleiding naar
Nadere informatieEerlijk delen, krachten bundelen en niemand aan de kant
Venlo, 5 november 2010 Begroting 2011-2014 Eerlijk delen, krachten bundelen en niemand aan de kant Venlo moet bezuinigen. Bezuinigen betekent dat de gemeenteraad vandaag besluit te stoppen met wat we gisteren
Nadere informatie5 Politieke opvattingen
5 Politieke opvattingen Henk van der Kolk In dit hoofdstuk laten we zien: Over de taken die het gemeentebestuur zou moeten uitvoeren bestaan sterke meningsverschillen. Vooral over de opvang van asielzoekers
Nadere informatie12/2012. Rob. Loslaten in vertrouwen. Loslaten in vertrouwen. Naar een nieuwe verhouding tussen overheid, markt én samenleving.
12/2012 Loslaten in vertrouwen Rob Raad Ropenbaar voor het bestuur Loslaten in vertrouwen Naar een nieuwe verhouding tussen overheid, markt én samenleving December 2012 Rob Inhoud Voorwoord 3 Samenvatting
Nadere informatieGebruik van kinderopvang
Gebruik van kinderopvang Saskia te Riele In zes van de tien gezinnen met kinderen onder de twaalf jaar hebben de ouders hun werk en de zorg voor hun kinderen zodanig georganiseerd dat er geen gebruik hoeft
Nadere informatieDe VrijBaan Vragenlijst (specifiek voor iemand die geen werk heeft)
De VrijBaan Vragenlijst (specifiek voor iemand die geen werk heeft) Inleiding Veel mensen ervaren moeilijkheden om werk te vinden te behouden, of van baan / functie te veranderen. Beperkingen, bijvoorbeeld
Nadere informatieImpact op zijn. leven
Impact op zijn leven Ryan* student Bedrijfskunde zorgt al drie jaar bijna helemaal alleen voor zijn autistische broer. Ik wil niet een beeld van mezelf neerzetten dat ik zielig ben. Ik kies hier bewust
Nadere informatieVoor het eerst neemt vrije tijd niet meer af
Voor het eerst neemt vrije tijd niet meer af Hoe gaan Nederlanders met hun tijd om? vraagt het Sociaal en Cultureel Planbureau zich af in het laatste rapport over het vijfjaarlijkse Tijdsbestedingsonderzoek.
Nadere informatie