Inhoud. Woord vooraf... v Tabellen... xxi Figuren... xxv HOOFDSTUK 1. INLEIDENDE BESCHOUWINGEN WAT IS ECONOMIE? BEHOEFTEN...

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Inhoud. Woord vooraf... v Tabellen... xxi Figuren... xxv HOOFDSTUK 1. INLEIDENDE BESCHOUWINGEN... 1 1.1 WAT IS ECONOMIE?... 3 1.2 BEHOEFTEN..."

Joke van Dam
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Woord vooraf v Tabellen xxi Figuren xxv HOOFDSTUK 1. INLEIDENDE BESCHOUWINGEN WAT IS ECONOMIE? BEHOEFTEN PRODUCTIEFACTOREN Arbeid Natuurlijk milieu Kapitaal GOEDEREN SOORTEN HUISHOUDINGEN MODERNE RUILECONOMIE De functies van het geld De geldhoeveelheid GESCHIEDENIS VAN HET GELDSTELSEL DE FINANCIËLE SECTOR Geldschepping Overige functies vii

3 PRODUCTIEFACTOREN......................................... 8 1.3.1 Arbeid.......................................................... 9 1.3.2 Natuurlijk milieu................................................ 12 1.

2 Economie toegelicht 1.9 ECONOMISCHE ORDE Karakteristieken van de economische orde Allocatiemechanisme Eigendom van de productiefactoren Centrale drijfveer in de economie ONTWIKKELING VAN ECONOMISCHE THEORIEËN Voorlopers Mercantilisme Fysiocratie Klassieke school Neoklassieke scholen Keynesiaanse school Historisch-institutionalistische school Marxistische school DE ECONOMISCHE ONDERZOEKSMETHODE SAMENVATTING SLEUTELBEGRIPPEN BEKNOPTE BIBLIOGRAFIE HOOFDSTUK 2. GRONDSLAGEN VAN DE ECONOMISCHE ANALYSE METHODOLOGISCH INDIVIDUALISME HOMO ECONOMICUS-HYPOTHESE Autonomie van de preferenties Rationaliteit Eigenbelang TRADE-OFFS OPTIMALISERINGSPRINCIPE VOORDELEN VAN SPECIALISATIE EN SAMENWERKING Productiviteit Kosten Interne en externe kosten viii

........... 45 1.10.1 Voorlopers...................................................... 45 1.10.1.1 Mercantilisme................................................... 46 1.10.1.2 Fysiocratie...................................................... 46 1.10.2 Klassieke school.

3 Directe en indirecte kosten Constante en variabele kosten Verklarende elementen voor productiviteit en kosten Wet van de toe- en afnemende marginale productiviteit Schaal-, leer- en scope-effecten Benutting van de comparatieve productiviteit MARKT ALS COÖRDINATIEMECHANISME SPELTHEORIE SAMENVATTING SLEUTELBEGRIPPEN BEKNOPTE BIBLIOGRAFIE HOOFDSTUK 3. GEZINNEN HET GEZIN ALS ECONOMISCHE INSTITUTIE AANBOD VAN ARBEID CONSUMPTIE- EN SPAARBESLISSINGEN Invloed van het inkomen Keynesiaanse visie Neoklassieke visie Hypothese van het relatieve inkomen Invloed van de interest Invloed van het vermogen en het algemene prijspeil SAMENSTELLING VAN DE CONSUMPTIE Vraagfunctie Relatie tussen de vraag en de prijs Relatie tussen de vraag en het inkomen Relatie tussen de vraag en de prijs van de andere goederen Invloed van andere economische huishoudingen Wetten van Gossen Indifferentiecurven en budgetlijnen Consumentenbeslissing ix

...................... 107 2.6 MARKT ALS COÖRDINATIEMECHANISME.................... 111 2.7 SPELTHEORIE................................................. 115 2.8 SAMENVATTING.............................................. 121 2.

4 Economie toegelicht Substitutie-, inkomens- en participatie-effect: gevolgen van prijs ver an de rin gen Gevolgen van een inkomenswijziging: de inkomensvraagcurve VERMOGENSBESLISSINGEN SAMENVATTING SLEUTELBEGRIPPEN BEKNOPTE BIBLIOGRAFIE HOOFDSTUK 4. BEDRIJVEN SOORTEN BEDRIJVEN Ondernemingen Overheidsbedrijven Coöperaties DE JAARREKENING THEORIEËN OVER DE ONDERNEMING De neoklassieke micro-economische theorie De industrieeleconomische benadering De gedragstheorie De managementbenadering De agency-benadering De transactiekostenbenadering DE NEOKLASSIEKE THEORIE VAN DE ONDERNEMINGS- BESLISSINGEN Productiebeslissing Optimale factorcombinatie Korte periode Lange periode INVESTERINGSBESLISSING AANBOD x

8 BEKNOPTE BIBLIOGRAFIE.................................... 189 HOOFDSTUK 4. BEDRIJVEN........................................................... 191 4.1 SOORTEN BEDRIJVEN......................................... 193 4.

5 4.7 BEHEER VAN DE ONDERNEMING CORPORATE GOVERNANCE DUURZAAM ONDERNEMEN MULTINATIONALE ONDERNEMINGEN FUSIES EN OVERNAMES SAMENVATTING SLEUTELBEGRIPPEN BEKNOPTE BIBLIOGRAFIE HOOFDSTUK 5. MARKTEN VAN GOEDEREN EN DIENSTEN MARKTORGANISATIE CONTANTE, TIJD- EN TERMIJNTRANSACTIES DISTRIBUTIE SOORTEN MARKTVORMEN VOLKOMEN CONCURRENTIE Kenmerken Ondernemersgedrag Globaal marktevenwicht Individuele producent Efficiëntie MONOPOLIE Kenmerken Ondernemersgedrag Korte termijn Lange termijn Prijsdiscriminatie en prijsdifferentiatie Efficiëntie xi

13 SLEUTELBEGRIPPEN.......................................... 250 4.14 BEKNOPTE BIBLIOGRAFIE.................................... 251 HOOFDSTUK 5. MARKTEN VAN GOEDEREN EN DIENSTEN............................. 257 5.

6 Economie toegelicht 5.7 MONOPOLISTISCHE CONCURRENTIE Kenmerken Ondernemersgedrag Efficiëntie OLIGOPOLIE Kenmerken Samenwerkende oligopolies Kartels Prijsleiderschap van een dominante onderneming Barometric-price-leadership Niet-samenwerkende oligopolies Cournot-model Edgeworth en Bertrand-model De geknikte vraagcurve Speltheorie Ruïnerende concurrentie Alternatieve gedragshypothesen Efficiëntie MARKTEVENWICHT: ALGEMENE EVALUATIE SAMENVATTING SLEUTELBEGRIPPEN BEKNOPTE BIBLIOGRAFIE HOOFDSTUK 6. MARKTEN VAN PRODUCTIEFACTOREN SAMENSTELLENDE ELEMENTEN VAN DE FACTOR- VERGOEDING ALLOCATIE VAN DE ARBEID Aanbod van arbeid Vraag naar arbeid Soorten werkloosheid Werking van de arbeidsmarkt Neoklassiek arbeidsmarktmodel Institutioneel arbeidsmarktmodel xii

..................................... 288 5.8.2.1 Kartels........................................................ 288 5.8.2.2 Prijsleiderschap van een dominante onderneming................... 290 5.8.2.3 Barometric-price-leadership.

7 6.2.5 Invloed van de inflatie op de arbeidsmarkt Invloed van de directe belastingen op de arbeidsmarkt ALLOCATIE VAN HET KAPITAAL Aanbod van vermogen Vraag naar vermogen Werking van de vermogensmarkt Bepaling van het algemeen interestpeil Geldmarkt Kapitaalmarkt Winst ALLOCATIE VAN DE NATUUR Grondprijzen Common property SAMENVATTING SLEUTELBEGRIPPEN BEKNOPTE BIBLIOGRAFIE HOOFDSTUK 7. MACRO-ECONOMISCHE RELATIES ECONOMISCHE KRINGLOOP VOORNAAMSTE MACRO-ECONOMISCHE REKENINGEN Gezinnen Ontvangsten van de gezinnen Uitgaven van de gezinnen Bedrijven Ontvangsten van de bedrijven Uitgaven van de bedrijven Overheid Ontvangsten van de overheid Uitgaven van de overheid Buitenland Ontvangsten van het buitenland Uitgaven van het buitenland Kapitaalverrichtingen xiii

3.3.1 Bepaling van het algemeen interestpeil............................. 338 6.3.3.2 Geldmarkt..................................................... 341 6.3.3.3 Kapitaalmarkt.................................................. 343 6.

8 Economie toegelicht 7.3 BEREKENING VAN DE ECONOMISCHE ACTIVITEIT Productieoptiek Toegevoegde waarde van de bedrijven Toegevoegde waarde van de overheid Binnenlands product Toegevoegde waarde van het buitenland Inkomensoptiek Bestedingsoptiek Gezinsconsumptie Overheidsconsumptie Investeringen Binnenlandse bestedingen Totale bestedingen Binnenlands en nationaal product VOORNAAMSTE MACRO-ECONOMISCHE GROOTHEDEN IN BELGIË BETEKENIS VAN HET NATIONAAL PRODUCT SAMENVATTING SLEUTELBEGRIPPEN BEKNOPTE BIBLIOGRAFIE HOOFDSTUK 8. INTERNATIONALE ECONOMISCHE BETREKKINGEN VERKLARING VAN DE INTERNATIONALE HANDEL Comparatieve productiviteiten Relatieve factorbegiftiging Schaaleffecten Technologische innovatie Verschillen in concurrentiegraad Nieuwe productiviteitstheorie INTERNATIONALE RUILVOET PROTECTIONISME Motieven voor protectionisme xiv

........................... 384 7.3.2 Inkomensoptiek................................................ 385 7.3.3 Bestedingsoptiek................................................ 387 7.3.3.1 Gezinsconsumptie.

9 Niet-economische motieven Verbetering van de ruilvoet Fiscale ontvangsten Opvoedend protectionisme Politieke pressie Correctie van binnenlandse distorsies Bevorderen van de tewerkstelling Handelspolitieke instrumenten Effecten van het protectionisme INTERNATIONALE FACTORMIGRATIE De internationale kapitaalmobiliteit De internationale arbeidsmobiliteit WISSELMARKT BETALINGSBALANS WISSELKOERSREGIMES Zwevende wisselkoersen Begeleid zwevende wisselkoersen Vaste wisselkoersen Veelvuldige wisselkoersen Vaste wisselkoersen met volledig gereglementeerd handels- en betalingsverkeer WISSELKOERSREGIMES IN DE PRAKTIJK Gouden standaard De periode tussen de Eerste en de Tweede Wereldoorlog Het Bretton Woods-systeem GLOBALISERING SAMENVATTING SLEUTELBEGRIPPEN BEKNOPTE BIBLIOGRAFIE xv

............................. 429 8.3.1.7 Bevorderen van de tewerkstelling................................. 429 8.3.2 Handelspolitieke instrumenten................................... 429 8.3.3 Effecten van het protectionisme.

10 Economie toegelicht HOOFDSTUK 9. MACRO-ECONOMISCHE ONTWIKKELINGEN MACRO-ECONOMISCHE INDICATOREN EN BELEIDSDOEL- STELLINGEN Macro-economische activiteit Algemeen prijspeil Werkloosheid Betalingsbalansevenwicht MACRO-ECONOMISCH BESTEDINGSEVENWICHT Determinanten van de macro-economische vraag Invloed van het algemeen prijspeil Invloed van het nationaal inkomen Invloed van de geldhoeveelheid Determinanten van het macro-economisch aanbod Keynesiaanse visie op het macro-economisch evenwicht Neoklassieke visie op het macro-economisch evenwicht Phillips-curve VERKLARING VAN DE CONJUNCTUURGOLVEN ECONOMISCHE GROEI DE GROEIPROBLEMATIEK IN DE MINDER ONTWIKKELDE LANDEN DUURZAME ONTWIKKELING SAMENVATTING SLEUTELBEGRIPPEN BEKNOPTE BIBLIOGRAFIE HOOFDSTUK 10. OVERHEID FUNCTIES BESLISSINGEN BINNEN DE OVERHEIDSSECTOR xvi

1.4 Betalingsbalansevenwicht........................................ 482 9.2 MACRO-ECONOMISCH BESTEDINGSEVENWICHT............. 483 9.2.1 Determinanten van de macro-economische vraag................... 483 9.2.1.1 Invloed van het algemeen prijspeil.

11 Kiezers Pressiegroepen Politici Ambtenaren Netwerken ALLOCATIEBELEID Collectieve voorzieningen Soorten collectieve voorzieningen Motieven voor collectieve voorziening Sociale kosten-batenanalyse Overheidsingrijpen in de markt Correctie van externe effecten en milieubeleid Concurrentiebeleid en marktregulering Indirecte belastingen Andere vormen van marktinterventie HERVERDELINGSBELEID MACRO-ECONOMISCH STABILISATIEBELEID Budgettair beleid Monetair beleid Kredietpolitiek ten aanzien van de banken Manipulatie van de reservecoëfficiënten Openmarktbeleid Directe regulering Internationaal handelsbeleid en wisselkoerspolitiek Opportuniteit en effectiviteit van macro-economisch stabilisatiebeleid Neokeynesiaanse visie Neoklassieke visie Internationale aspecten OPENBARE FINANCIËN Algemene kenmerken Overheidsuitgaven Overheidsontvangsten Financieringsbehoefte EUROPESE RICHTSNOEREN DE BELGISCHE OVERHEIDSFINANCIËN xvii

3.1 Collectieve voorzieningen........................................ 536 10.3.1.1 Soorten collectieve voorzieningen................................. 536 10.3.1.2 Motieven voor collectieve voorziening.

12 Economie toegelicht 10.9 SAMENVATTING SLEUTELBEGRIPPEN BEKNOPTE BIBLIOGRAFIE HOOFDSTUK 11. DE INTERNATIONALE ECONOMISCHE ORDE ONTSTAAN HANDEL Ontstaan van de Wereldhandelsorganisatie Principes van de Wereldhandelsorganisatie KAPITAALBEWEGINGEN EN WISSELKOERSEN Wereldbank De Bank voor Internationale Betalingen (Bank for International Settlements) Internationaal Muntfonds Middelen Reservepolitiek ARBEID MILIEU REGIONALE ECONOMISCHE INTEGRATIE Soorten Realisaties EUROPESE UNIE Geschiedenis Besluitvorming De Europese Commissie De Raad van Ministers Het Europees Parlement Het Hof van Justitie De Europese Raad De Europese Centrale Bank De Europese Investeringsbank xviii

..................................................... 615 11.2.1 Ontstaan van de Wereldhandelsorganisatie......................... 615 11.2.2 Principes van de Wereldhandelsorganisatie......................... 618 11.

13 Budget Gemeenschappelijke markt Gemeenschappelijk landbouwbeleid Economische en sociale cohesie Sociale dimensie Technologische en wetenschappelijke samenwerking Energie, klimaat en milieu De Monetaire Unie Externe relaties De uitbreiding SAMENVATTING SLEUTELBEGRIPPEN BEKNOPTE BIBLIOGRAFIE Zaakregister xix

................ 661 11.7.9 Energie, klimaat en milieu........................................ 662 11.7.10 De Monetaire Unie.............................................. 665 11.7.11 Externe relaties.

Vergelijkbare documenten

ECONOMIC TOEGELICHT. Marc De Clercq. Zestiende editie. Hl intersentia Antwerpen - Cambridge

ECONOMIC TOEGELICHT. Marc De Clercq. Zestiende editie. Hl intersentia Antwerpen - Cambridge ECONOMIC TOEGELICHT Marc De Clercq Zestiende editie Hl intersentia Antwerpen - Cambridge Inhoud Woord vooraf Tabellen Figuren v xxi xxv HOOFDSTUK 1. INLEIDENDE BESCHOUWINGEN 1 1.1 WAT IS ECONOMIE? 3 1.2