ECONOMIC TOEGELICHT. Marc De Clercq. Zestiende editie. Hl intersentia Antwerpen - Cambridge

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "ECONOMIC TOEGELICHT. Marc De Clercq. Zestiende editie. Hl intersentia Antwerpen - Cambridge"

Leen Geerts
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 ECONOMIC TOEGELICHT Marc De Clercq Zestiende editie Hl intersentia Antwerpen - Cambridge

Inhoud Woord vooraf Tabellen Figuren v xxi xxv HOOFDSTUK 1. INLEIDENDE BESCHOUWINGEN 1 1.1 WAT IS ECONOMIE? 3 1.2 BEHOEFTEN 6 1.3 PRODUCTIEFACTOREN 8 1.3.1 Arbeid 9 1.3.2 Natuurlijk milieu 12 1.3.3 Kapitaal 14 1.

2 Inhoud Woord vooraf Tabellen Figuren v xxi xxv HOOFDSTUK 1. INLEIDENDE BESCHOUWINGEN WAT IS ECONOMIE? BEHOEFTEN PRODUCTIEFACTOREN Arbeid Natuurlijk milieu Kapitaal GOEDEREN SOORTEN HUISHOUDINGEN MODERNE RUILECONOMIE De functies van het geld De geldhoeveelheid GESCHIEDENIS VAN HET GELDSTELSEL DE FINANCIELE SECTOR Geldschepping Overige functies 35 v ''

3 Economie toegelicht 1.9 ECONOMISCHE ORDE Karakteristieken van de economische orde Allocatiemechanisme Eigendom van de productiefactoren Centrale drijfveer in de economie ONTWIKKELING VAN ECONOMISCHE THEORIEEN Voorlopers Mercantilisme Fysiocratie Klassieke school Neoklassieke Scholen Keynesiaanse school Historisch-institutionalistische school Marxistische school DE ECONOMISCHE ONDERZOEKSMETHODE SAMENVATTING SLEUTELBEGRIPPEN BEKNOPTE BIBLIOGRAFIE 66 HOOFDSTUK 2. GRONDSLAGEN VAN DE ECONOMISCHE ANALYSE METHODOLOGISCH INDIVIDUALISME HOMO ECONOMICUS-HYPOTHESE Autonomie van de preferenties Rationaliteit Eigenbelang TRADE-OFFS OPTIMALISERINGSPRINCIPE VOORDELEN VAN SPECIALISATIE EN SAMENWERKING Productiviteit gg Kosten Interne en externe kosten or vjjj

4 Inhoud Directe en indirecte kosten Constante en variabele kosten Verklärende dementen voor productiviteit en kosten Wet van de toe- en afnemende marginale productiviteit Schaal-, leer- en scope-effecten Benutting van de comparatieve productiviteit MARKT ALS COÖRDINATIEMECHANISME SPELTHEORIE SAMENVATTING SLEUTELBEGRIPPEN BEKNOPTE BIBLIOGRAFIE 123 HOOFDSTUK 3. GEZINNEN HET GEZIN ALS ECONOMISCHE INSTITUTIE AANBOD VAN ARBEID CONSUMPTIE- EN SPAARBESLISSINGEN Invloed van het inkomen Keynesiaanse visie Neoklassieke visie Hypothese van het relatieve inkomen Invloed van de interest Invloed van het vermögen en het algemene prijspeil SAMENSTELLING VAN DE CONSUMPTIE Vraagfunctie Relatie tussen de vraag en de prijs Relatie tussen de vraag en het inkomen Relatie tussen de vraag en de prijs van de andere goederen Invloed van andere economische huishoudingen Wetten van Gossen Indifferentiecurven en budgetlijnen Consumentenbeslissing 173 ix

5 Economie toegelicht Substitutie-, inkomens- en participatie-effect: gevolgen van prijsveranderingen Gevolgen van een inkomenswijziging: de inkomensvraagcurve VERMOGENSBESLISSINGEN SAMENVATTING SLEUTELBEGRIPPEN BEKNOPTE BIBLIOGRAFIE 189 HOOFDSTUK 4. BEDRIJVEN SOORTEN BEDRIJVEN Ondernemingen Overheidsbedrijven Coöperaties DE JAARREKENING THEORIEEN OVER DE ONDERNEMING De neoklassieke micro-economische theorie De industrieeleconomische benadering De gedragstheorie De managementbenadering De agency-benadering De transactiekostenbenadering DE NEOKLASSIEKE THEORIE VAN DE ONDERNEMINGS- BESLISSINGEN Productiebeslissing Optimale factorcombinatie Körte periode Lange periode INVESTERINGSBESLISSING AANBOD 229 x

6 Inhoud 4.7 BEHEER VAN DE ONDERNEMING CORPORATE GOVERNANCE DUURZAAM ONDERNEMEN MULTINATIONALE ONDERNEMINGEN FUSIES EN OVERNAMES SAMENVATTING SLEUTELBEGRIPPEN BEKNOPTE BIBLIOGRAFIE 251 HOOFDSTUK 5. MARKTEN VAN GOEDEREN EN DIENSTEN MARKTORGANISATIE CONTANTE, TIJD- EN TERMIJNTRANSACTIES DISTRIBUTIE SOORTEN MARKTVORMEN VOLKOMEN CONCURRENTIE Kenmerken Ondernemersgedrag Globaal marktevenwicht Individuele producent Efficientie MONOPOLIE Kenmerken Ondernemersgedrag Körte termijn Lange termijn Prijsdiscriminatie en prijsdifferentiatie Efficientie 284 xi

7 Economie toegelicht 5.7 MONOPOLISTISCHE CONCURRENTIE Kenmerken Ondernemersgedrag Efficientie OLIGOPOLIE Kenmerken Samenwerkende oligopolies Karteis Prijsleiderschap van een dominante onderneming Barometric-price-leadership Niet-samenwerkende oligopolies Cournot-model Edgeworth en Bertrand-model De geknikte vraagcurve Speitheorie Ruinerende concurrentie Alternatieve gedragshypothesen Efficientie MARKTEVENWICHT: ALGEMENE EVALUATIE SAMENVATTING SLEUTELBEGRIPPEN BEKNOPTE BIBLIOGRAFIE 304 HOOFDSTUK 6. MARKTEN VAN PRODUCTIEFACTOREN SAMENSTELLENDE ELEMENTEN VAN DE FACTOR- VERGOEDING ALLOCATIE VAN DE ARBEID 3! Aanbod van arbeid 3^ Vraag naar arbeid Soorten werkloosheid Werking van de arbeidsmarkt Neoklassiek arbeidsmarktmodel Institutioneel arbeidsmarktmodel 326 xii

8 Inhoud Invloed van de inflatie op de arbeidsmarkt Invloed van de directe belastingen op de arbeidsmarkt ALLOCATIE VAN HET KAPITAAL Aanbod van vermögen Vraag naar vermögen Werking van de vermogensmarkt Bepaling van het algemeen interestpeil Geldmarkt Kapitaalmarkt Winst ALLOCATIE VAN DE NATUUR Grondprijzen Common property SAMENVATTING SLEUTELBEGRIPPEN BEKNOPTE BIBLIOGRAFIE 362 HOOFDSTUK 7. MACROECONOMISCHE RELATIES ECONOMISCHE KRINGLOOP VOORNAAMSTE MACRO ECONOMISCHE REKENINGEN Gezinnen Ontvangsten van de gezinnen Uitgaven van de gezinnen Bedrijven Ontvangsten van de bedrijven Uitgaven van de bedrijven Overheid Ontvangsten van de overheid Uitgaven van de overheid Buitenland Ontvangsten van het buitenland Uitgaven van het buitenland Kapitaalverrichtingen 378 xiii

9 Economie toegelicht 7.3 BEREKENING VAN DE ECONOMISCHE ACTIVITEIT Productieoptiek Toegevoegde waarde van de bedrijven Toegevoegde waarde van de overheid Binnenlands product Toegevoegde waarde van het buitenland Inkomensoptiek Bestedingsoptiek Gezinsconsumptie Overheidsconsumptie Investeringen Binnenlandse bestedingen Totale bestedingen Binnenlands en nationaal product VOORNAAMSTE MACRO-ECONOMISCHE GROOTHEDEN IN BELGIE BETEKENIS VAN HET NATIONAAL PRODUCT SAMENVATTING SLEUTELBEGRIPPEN BEKNOPTE BIBLIOGRAFIE 404 HOOFDSTUK 8. INTERNATIONALE ECONOMISCHE BETREKKINGEN VERKLARING VAN DE INTERNATIONALE HANDEL Comparatieve productiviteiten Relatieve factorbegiftiging Schaaleffecten Technologische innovatie Verschillen in concurrentiegraad Nieuwe productiviteitstheorie INTERNATIONALE RUILVOET PROTECTIONISME Motieven voor protectionisme 427

10 Inhoud Niet-economische motieven Verbetering van de ruilvoet Fiscale ontvangsten Opvoedend protectionisme Politieke pressie Correctie van binnenlandse distorsies Bevorderen van de tewerkstelling Handelspolitieke Instrumenten Effecten van het protectionisme INTERNATIONALE FACTORMIGRATIE De internationale kapitaalmobiliteit De internationale arbeidsmobiliteit WISSELMARKT BETALINGSBALANS WISSELKOERSREGIMES Zwevende wisselkoersen Begeleid zwevende wisselkoersen Vaste wisselkoersen Veelvuldige wisselkoersen 4^~ Vaste wisselkoersen met volledig gereglementeerd handels- en betalingsverkeer WISSELKOERSREGIMES IN DE PRAKTIJK Gouden standaard 4 > De periode tussen de Eerste en de Tweede Wereldoorlog 4? Het Bretton Woods-systeem GLOBALISERING SAMENVATTING SLEUTELBEGRIPPEN BEKNOPTE BIBLIOGRAFIE 468 '^senüa

11 Economie toegelicht HOOFDSTUK 9. MACRO-ECONOMISCHE ONTWIKKELINGEN MACRO-ECONOMISCHE INDICATOREN EN BELEIDSDOEL- STELLINGEN Macro-economische activiteit Algemeen prijspeil Werkloosheid Betalingsbalansevenwicht MACRO-ECONOMISCH BESTEDINGSEVENWICHT Determinanten van de macro-economische vraag Invloed van het algemeen prijspeil Invloed van het nationaal inkomen Invloed van de geldhoeveelheid Determinanten van het macro-economisch aanbod Keynesiaanse visie op het macro-economisch evenwicht Neoklassieke visie op het macro-economisch evenwicht Phillips-curve VERKLARING VAN DE CONJUNCTUURGOLVEN ECONOMISCHE GROEI DE GROEIPROBLEMATIEK IN DE MINDER ONTWIKKELDE LANDEN DUURZAME ONTWIKKELING SAMENVATTING SLEUTELBEGRIPPEN BEKNOPTE BIBLIOGRAFIE 520 HOOFDSTUK 10. OVERHEID FUNCTIES BESLISSINGEN BINNEN DE OVERHEIDSSECTOR 526 xvi

12 Inhoud Kiezers Pressiegroepen Politici Ambtenaren Netwerken ALLOCATIEBELEID Collectieve voorzieningen Soorten collectieve voorzieningen Motieven voor collectieve voorziening Sociale kosten-batenanalyse Overheidsingrijpen in de markt Correctie van externe effecten en milieubeleid Concurrentiebeleid en marktregulering Indirecte belastingen Andere vormen van marktinterventie HERVERDELINGSBELEID MACRO-ECONOMISCH STABILISATIEBELEID Budgettair beleid Monetair beleid Kredietpolitiek ten aanzien van de banken Manipulatie van de reservecoefficienten Openmarktbeleid Directe regulering Internationaal handelsbeleid en wisselkoerspolitiek Opportuniteit en effectiviteit van macro-economisch stabilisatiebeleid Neokeynesiaanse visie Neoklassieke visie Internationale aspecten OPENBARE FINANCIEN Algemene kenmerken Overheidsuitgaven Overheidsontvangsten Financieringsbehoefte EUROPESE RICHTSNOEREN DE BELGISCHE OVERHEIDSFINANCIßN 595 xvii

13 Economie toegelicht 10.9 SAMENVATTING SLEUTELBEGRIPPEN BEKNOPTE BIBLIOGRAFIE 604 HOOFDSTUK 11. DE INTERNATIONALE ECONOMISCHE ORDE ONTSTAAN HANDEL Ontstaan van de Wereldhandelsorganisatie Principes van de Wereldhandelsorganisatie KAPITAALBEWEGINGEN EN WISSELKOERSEN Wereldbank De Bank voor Internationale Betalingen (Bank for International Settlements) Internationaal Muntfonds Middelen Reservepolitiek ARBEID MILIEU REGIONALE ECONOMISCHE INTEGRATIE Soorten Realisaties EUROPESE UNIE Geschiedenis Besluitvorming De Europese Commissie De Raad van Ministers Het Europees Parlement Het Hof van Justitie De Europese Raad De Europese Centrale Bank De Europese Investeringsbank 646 xviii

14 Inhoud Budget Gemeenschappelijke markt Gemeenschappelijk landbouwbeleid Economische en sociale cohesie Sociale dimensie Technologische en wetenschappelijke samenwerking Energie, klimaat en milieu De Monetaire Unie Externe relaties De uitbreiding SAMENVATTING SLEUTELBEGRIPPEN BEKNOPTE BIBLIOGRAFIE 677 Zaakregister 681 nters entia xix

Vergelijkbare documenten

Inhoud. Woord vooraf... v Tabellen... xxi Figuren... xxv HOOFDSTUK 1. INLEIDENDE BESCHOUWINGEN... 1 1.1 WAT IS ECONOMIE?... 3 1.2 BEHOEFTEN...

Inhoud. Woord vooraf... v Tabellen... xxi Figuren... xxv HOOFDSTUK 1. INLEIDENDE BESCHOUWINGEN... 1 1.1 WAT IS ECONOMIE?... 3 1.2 BEHOEFTEN... Woord vooraf.............................................................. v Tabellen................................................................. xxi Figuren.................................................................