voor ons. Zij kennen het net, bieden goede dienstverlening en weten scherpe prijzen neer te zetten.

Transcriptie

1 Resultaten 2012

2 Jaarbericht 1. Profiel en kerncijfers 5 2. Zelfstandig en gezond 7 3. Financiële gang van zaken Netwerken Energie en Multimedia Afvalverwerking Bericht van de Raad van Commissarissen Corporate governance Risico s en risicobeheersing Personalia Jaarrekening

3 DELTA Jaarbericht DELTA levert niet alleen energie maar bouwt ook een nieuw hoogspanningsverdeelstation voor ons. Zij kennen het net, bieden goede dienstverlening en weten scherpe prijzen neer te zetten. Lloyd Filemon is manager Egineering Department bij Zeeland Refinery in Vlissingen. Zeeland Refinery maakt van ruwe aardolie brandstoffen, zoals benzine, kerosine en diesel. Bij Zeeland Refinery werken ongeveer 400 mensen. Profiel en kerncijfers 1 DELTA is een zelfstandige multi-utility onderneming op het gebied van energie, netwerken en afvalverwerking. De aandelen zijn in het bezit van Zeeuwse, Brabantse en Zuid-Hollandse gemeenten en de provincie Zeeland. Het hoofdkantoor van DELTA is gevestigd in Middelburg. Bij het bedrijf werken ongeveer mensen. Energie Naast de opwekking van elektriciteit en de handel in energie levert DELTA gas en elektriciteit aan particuliere en zakelijke klanten. In Zeeland biedt DELTA behalve energie ook digitale diensten (internet, telefonie, tv- en radiosignalen) en water via de deelneming in Evides. Met deze multi-utility benadering bedient de onderneming een groot deel van de huishoudens en de zakelijke markt in Zeeland en in toenemende mate ook daarbuiten. Netwerken DELTA Netwerkbedrijf B.V. (DNWB) en DELTA Infra B.V. maken deel uit van het segment Netwerken. DNWB is de regionale netbeheerder in de zin van de elektriciteits- en gaswet. Het bedrijf is verantwoordelijk voor het beheer van de distributienetwerken voor gas en elektriciteit. DELTA Infra zorgt voor de aanleg van en het onderhoud aan deze netten. Daarnaast verzorgt deze divisie de aanleg van en het onderhoud aan de waterleidingnetten van Evides waterbedrijf en het kabelnetwerk van DELTA. Verder voert DELTA Infra activiteiten uit op het gebied van onder andere hoogspanning en meettechniek, zowel in Zeeland als in de rest van Nederland. Afvalverwerking Alle bedrijfsactiviteiten op het gebied van afvalverwerking zijn samengebracht in dochteronderneming Indaver N.V., 75% eigendom van DELTA. Indaver richt zich op overheden (vooral in Nederland, België en Ierland), medische instellingen en industriële bedrijven (Noordwest-Europa). Indaver verwerkt het afval voor het grootste deel in eigen installaties, maar ook in installaties van andere partijen. De onderneming beschikt over meerdere afvalverwerkingstechnieken waaronder recycling, verwerking tot biomassa en Waste-to-Energy: afvalverbranding gecombineerd met energieproductie. Kerncijfers Levering van en handel in elektriciteit Levering van en handel in gas Transport elektriciteit & gas Kabel, internet, telecommunicatie Afvallogistiek en milieudiensten Overige omzet Totaal Netto omzet Netto resultaat toekomend aan aandeelhouders in miljoenen Apart MVO-verslag Medio 2013 publiceert DELTA een apart MVO-verslag. Daarin worden de belangrijkste prestaties vermeld op het gebied van mens, milieu en resultaat. 5

4 6 We zijn al jaren bij DELTA. Alles doet het gewoon en als dat even niet zo is, worden we snel geholpen. Daar gaat het toch om? Emke de Heus woont in Westkapelle en neemt gas en elektriciteit af bij DELTA. Ook voor tv, internet en telefonie rekent ze op DELTA en ZeelandNet. Zelfstandig en gezond 2 Het uitblijven van economisch herstel en overcapaciteit op de elektriciteitsmarkt hadden een negatief effect op de elektriciteitsproducenten. DELTA deed het dankzij de multiutility strategie relatief goed. Binnen het segment netwerken werd goed gepresteerd, DNWB en DELTA Infra realiseerden in 2012 een uitstekend financieel resultaat. Bij DNWB is dat ten dele het gevolg van de door de Energiekamer gereguleerde tariefontwikkeling voor het transport van elektriciteit en gas. DELTA Infra wist enkele belangrijke nieuwe opdrachten te verwerven. Ondanks de gelijk gebleven leveringsprijzen behaalde ook 50%-dochteronderneming Evides een goed resultaat. Afvalverwerkingsbedrijf Indaver, waarin DELTA een belang heeft van 75%, sloot 2012 eveneens af met positieve cijfers. Vooral buiten België steeg de omzet op het gebied van afvalverwerking. De bezettingsgraad van bestaande afvalverwerkingsinstallaties nam verder toe en ook de nieuwe installatie in Ierland droeg bij aan de goede resultaten. Binnen het business-segment multimedia vond een verdere verschuiving plaats van analoge naar digitale dienstverlening waardoor ook daar het jaar met goede cijfers kon worden afgesloten. Dankzij de goede resultaten van de niet-energie gerelateerde bedrijfsonderdelen is het groepsresultaat vrijwel gelijk aan dat van De voortdurende ongunstige energiemarkt en de gewijzigde opvatting over de kernenergieplannen vormden voor de directie aanleiding om de bedrijfsstrategie van DELTA in 2012 te herzien. Met als thema: Zelfstandig en gezond is ervoor gekozen om een aantal aanpassingen door te voeren. Een zelfstandige toekomst met een multi-utility-servicepakket heeft de meeste kans van slagen als daarbij de aandacht wordt gericht op de kernactiviteiten en de organisatie wordt gewijzigd. Structurele kostenverlaging, een kleinere holdingorganisatie en meer beslissingsbevoegdheid bij de bedrijfssegmenten (netwerken, energie & multimedia en afvalverwerking) moeten ervoor zorgen dat DELTA de komende moeilijke periode kan doorstaan zonder onze duurzaamheidsdoelstellingen op te geven. Onze voornaamste doelstelling op dit gebied is het reduceren van de CO 2 -uitstoot (in 2050 CO 2 neutraal) die gepaard gaat met de opwekking van elektriciteit. Als onderdeel van de gewijzigde strategie werden in het verslagjaar voorbereidingen getroffen om een kleinere holdingorganisatie mogelijk te maken en werd een vacaturestop afgekondigd. Verder werden dochterondernemingen Triqua/ DELTA MBR (afvalwaterzuivering) en DELTA Industriële Reiniging verkocht en is gestopt met activiteiten op het gebied van lichttechniek. Het verscherpte financiële beleid leverde het afgelopen jaar een aanmerkelijke verbetering op van de schuldpositie. De netto schuld nam met EUR 84 miljoen af tot EUR 538 miljoen per ultimo Maatschappelijk verantwoord ondernemen DELTA Jaarbericht 2012 Veiligheid staat bij DELTA voorop. Daarbij gaat het niet alleen om persoonlijke veiligheid, maar ook om het veiliger maken van werk- en productieprocessen. Door trainingen en andere acties neemt het veiligheidsbewustzijn verder toe. Dat blijkt onder andere uit het toenemend aantal leermomenten, een ruime verdubbeling, dat wordt gemeld via de HSE-portal. In 2013 wordt de variabele beloningscomponent van leidinggevenden afhankelijk gemaakt van een actieve bijdrage aan een veiliger organisatie. Dankzij de herinrichting van het windpark Kreekraksluis neemt het aandeel windenergie in Zeeland toe met 25%. In maart begon de herinrichting met de demontage van de oude turbines. DELTA realiseert het windpark samen met andere partners, zelf exploiteren we 16 turbines. Vanaf augustus 2013 is het nieuwe windpark operationeel. Met de bestaande duurzame elektriciteitsproductie van DELTA ging het goed in Voor de Biomassacentrale in Moerdijk was 2012 het beste jaar sinds de start in 2008, zowel qua beschikbaarheid als productievolume. 7

5 2. Zelfstandig en gezond DELTA Jaarbericht 2012 Door de kolencentrale in Borssele volledig geschikt te maken voor biomassa wordt getracht het aandeel duurzame energie verder te vergroten. In het verslagjaar werd gewerkt aan de voorbereidingen en het verkrijgen van draagvlak om dit project van de grond te krijgen. Als de kolencentrale volledig zou omschakelen op biomassa, betekent dat dat de duurzame elektriciteitsproductie in Nederland met 20% wordt vergroot. Ook op het vlak van kleinschalige opwekking werd gewerkt aan vergroting van het aandeel duurzame energie, want in het najaar van 2012 introduceerde DELTA Zon Garant, een aanbod waarmee consumenten zelf elektriciteit kunnen opwekken. In 2012 werd voor de tweede maal verslag uitgebracht over ons beleid op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen. In de transparantie-benchmark van het Ministerie van EZ werd DELTA met name genoemd als grootste stijger. Een mooie erkenning voor de kwaliteitswinst van onze verslaglegging over de gevolgen van onze bedrijfsactiviteiten voor mens, milieu en resultaat. Service en vernieuwing De klantenservice van DELTA en ZeelandNet boekte in april een glansrijk succes. Uit onderzoek van Intomart GfK onder huishoudens bleek dat onze dienstverlening bovengemiddeld wordt gewaardeerd. DELTA weet het hoge serviceniveau - ook vorig jaar konden we rekenen op hoge posities in de ranglijsten van Consumentenbond en andere onderzoekspanels - te handhaven. Het bleek een van de redenen waarom onze klanten ons trouw blijven, want opnieuw was het overstappercentage uitzonderlijk laag. Om onze klanten nog beter te bedienen werd in 2012 hard gewerkt aan een omvangrijk IT-project. Door een nieuw geautomatiseerd systeem worden alle klantgegevens, die nu nog in verschillende systemen staan, samengevoegd. Met het systeem kan DELTA ook voldoen aan nieuwe werkwijzen vanuit de sector, hebben we beter zicht op de behoeften van onze klanten en kunnen we overzichtelijker factureren. Het project wordt in 2013 afgerond. In april werd bekendgemaakt dat DELTA een open Wifi-netwerk gaat aanleggen. Op 80 locaties in Zeeland komt daardoor gratis internet beschikbaar voor toeristen en bewoners. Een belangrijk project voor recreatieprovincie Zeeland, die daarmee landelijk voorop loopt. Door de introductie van mobiele telefonie in mei laat DELTA zien dat het bedrijf oog heeft voor de belangen van de Zeeuwse consument, want met het vernieuwende mobiele abonnement bellen abonnees onderling gratis en kan voordelig van België naar Nederland worden gebeld. Ook op de zakelijke markt wordt gewerkt aan eigentijdse dienstverlening. Zo gaat in februari DELTA Management Informatie van start. Daarmee krijgen klanten heel eenvoudig online inzicht in hun energieverbruik, een eerste stap op weg naar besparing. Voor veel bedrijven wordt dat steeds belangrijker in het kader van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Vooruitzichten Een zelfstandige positie, gebaseerd op de businesssegmenten energie, afvalverwerking en gereguleerde bedrijfsactiviteiten, biedt DELTA de beste basis voor een gezonde toekomst. De komende periode hanteren we een terughoudend investeringsbeleid en blijven we nauwlettend onze kasstroom in de gaten houden. Wel is er ruimte voor initiatieven die samenhangen met de energietransitie naar duurzame opwekking van elektriciteit. Zo worden de netwerken beter geschikt gemaakt voor het faciliteren van decentrale opwekking en zal de verdere toepassing van slimme meters bijdragen aan bewuster verbruik van energie. DELTA heeft als multi-utility bedrijf daarvoor de kennis en kunde in huis. In 2013 zal het vernieuwde windpark Kreekraksluis duurzame energie gaan leveren en wordt verder gewerkt aan de plannen om de kolencentrale in Borssele volledig geschikt te maken voor biomassa. De komende periode staat ook in het teken van het project rond de bedrijfsduurverlenging van de kerncentrale in Borssele. Met gericht onderhoud, inspecties en vervangingen zal de kerncentrale tot 2034 bij de 25 procent veiligste kerncentrales in de westerse wereld blijven behoren, want dat is een van de belangrijkste voorwaarden die is gesteld aan de langere bedrijfsduur. Op organisatorisch vlak wordt verdere verbetering gerealiseerd door de bedrijfsonderdelen DNWB en Infra dichter bij elkaar te brengen. Op het hoofdkantoor in Middelburg zal een kleinere staf overblijven en de bedrijfsonderdelen die zich bezighouden met energie en multimedia zullen efficiënter worden ingericht. Dankzij de aangepaste bedrijfsstrategie Zelfstandig en gezond zijn de voorwaarden aanwezig om onze aandeelhouders een marktconform dividend te kunnen bieden en blijft de werkgelegenheid in de regio grotendeels in stand. Ook de komende periode kunnen we onze zakelijke en particuliere klanten een betrouwbaar en vernieuwend multi-utility aanbod bieden. Dat is mogelijk dankzij de inzet en toewijding van onze medewerkers, waarvoor wij onze dank uitspreken. De ingezette koers, gericht op kostenbesparing en verdere stroomlijning van de organisatie, wordt in 2013 verder voortgezet. Maar door de ongunstige omstandigheden binnen de energiemarkt zal het operationeel resultaat uit normale bedrijfsvoering naar verwachting lager uitvallen dan dat in Rob Frohn CEO Frank Verhagen CFO 8 9

6 Wij kunnen het stroomverbruik van alle afzonderlijke winkels en zendmasten in de gaten houden en vergelijken. De facturering is daarop aangepast. Dat stimuleert zuiniger gebruik. Zo helpt DELTA ons duurzaamheidsbeleid concreet te maken. 10 Hennie de Koning is Corporate Energy Manager bij T-Mobile. Met bijna 5 miljoen klanten is T-Mobile Netherlands, onderdeel van Deutsche Telekom, één van de grootste mobiele telecommunicatiebedrijven voor consumenten en het midden- en kleinbedrijf. Financiële gang van zaken 3 DELTA heeft 2012 met een mooi resultaat afgesloten. De business-segmenten Netwerken en Afvalverwerking presteerden boven verwachting en ook de dienstverlening op het gebied van multimedia droeg bij aan de gunstige cijfers. Daarnaast was sprake van goede resultaten bij de deelnemingen Evides en EPZ en kon een aantal eenmalige baten worden bijgeschreven. De situatie op de elektriciteitsmarkt is onverminderd zorgelijk door de bestaande overcapaciteit en de neerwaartse druk op de marges door de haperende economie. De resultaten in dit segment werden echter positief beïnvloed door de gedeeltelijke vrijval van de vorig jaar gevormde voorzieningen. Omzet en resultaat DELTA wist de omzet in het verslagjaar te handhaven op het niveau van Het netwerksegment profiteerde van gunstige tarifering van het gereguleerde transport van elektriciteit en gas. Hierdoor nam de omzet met 8% toe. Het infrabedrijf verwierf een aantal grote contracten, de omzet en brutomarge bleven op het niveau van Binnen het energiesegment nam het salesvolume toe, ondanks het verlies van een aantal grote klanten door faillissementen. Strikter debiteurenbeheer zorgde voor een aanzienlijke vermindering van het werkkapitaalbeslag. Door de introductie van nieuwe diensten en de toename van het aandeel digitale tv-kijkers steeg de omzet in het kabelsegment met 4%. Afvalverwerkingsbedrijf Indaver behaalde voor het eerst in zijn bestaan een omzet van meer dan EUR 500 mln. De hoge bezettingsgraad van de installaties en de ingebruikname van de nieuwe verbrandingsinstallatie voor medisch afval in Antwerpen droegen bij aan het gunstige resultaat. De nieuwe afvalverbrandingsinstallatie in Meath (Ierland) heeft een eerste volledige kalenderjaar naar verwachting gedraaid. De brutomarge bij Indaver steeg met 6%. De daling van de resultaten bij de productie van elektriciteit is tekenend voor de situatie waarin de Noordwest-Europese energiemarkt zich bevindt. In dit bedrijfssegment daalde de brutomarge met meer dan 30% (inclusief een gedeeltelijke vrijval van de in 2011 gevormde voorziening voor verlieslatende contracten). De waardemutatie van de handelsportefeuille bedroeg EUR 5 mln. negatief, in 2011 was dat EUR 13 mln. negatief. Ten opzichte van het vorig boekjaar is de totale brutomarge afgenomen met EUR 6 mln. (- 1%). DELTA Jaarbericht 2012 De bedrijfslasten bleven onder controle door het kostenbesparingsprogramma en de efficiencyverbeteringen. In het verslagjaar zijn een aantal buitengewone waardeverminderingen doorgevoerd op productiemiddelen, mede door het faillissement van een belangrijke multi-utility klant in het zakelijke segment en de noodzakelijke verhoging van de voorziening voor dubieuze debiteuren als gevolg van de economische crisis. Het aantal medewerkers is gedurende het verslagjaar licht gedaald. Utimo 2012 was sprake van FTE bij de verschillende groepsmaatschappijen, ten opzichte van eind De afname is het gevolg van strikt aannamebeleid, ingevoerde efficiencyprogramma s en het vertrek van medewerkers bij verkoop van bedrijfsactiviteiten. Het resultaat uit deelnemingen steeg naar EUR 77,7 mln; in 2011 bedroeg dit EUR 71,8 mln. Waterbedrijf Evides boekte een even goed resultaat als vorig jaar, onder andere door een eenmalige boekhoudkundige winst bij de verwerking van een acquisitie. Ook de verkoop van de deelneming in N.V. KEMA droeg bij aan het resultaat. EPZ werd dit jaar voor 70% meegenomen in de resultaten, nadat in 2011 een extra 20%-belang werd verworven. Omdat het extra 20%-belang onder resultaat deelnemingen is verwerkt, zijn de fair value afschrijvingen eveneens hieronder verantwoord. Dit verlaagt het resultaat uit deelnemingen met EUR 20 mln. EPZ profiteerde van de terugontvangen Landsbanki-gelden en de verwachte verdere uitkeringen op deze claim. De produktie-eenheden Sloe en Elsta draaiden conform verwachting, maar zijn beperkt ingezet als gevolg van de situatie op de elektriciteitsmarkt. De vrijval van de in 2011 gevormde voorzieningen voor verlieslatende contracten in het energiesegment die een 11

7 3. Financiële gang van zaken DELTA Jaarbericht 2012 causaal verband hebben met enkele deelnemingen hebben een drukkend effect op de resultaten uit deelnemingen. De biomassacentrale in Moerdijk boekte de hoogste energetische output tot nu toe, bij gelijkblijvende kosten nam het resultaat toe. De afvalverbrandingsoven Sleco blijft goede resultaten opleveren, het resultaat van AZN (20% deelneming) bleef achter bij de verwachtingen omdat de afvalverwerker kampte met operationele problemen. Ten opzichte van 2011 is de financieringsbehoefte in het verslagjaar gereduceerd. Extra aandacht voor de beheersing van werkkapitaal, minder investeringen en eenmalige baten, zoals de verkoop van het minderheidsbelang in KEMA, droegen daaraan bij. De rentedragende schulden onder aftrek van de beschikbare liquiditeiten daalden in het verslagjaar met EUR 84 mln. naar EUR 538 mln. ultimo Hierdoor daalden de intrestlasten met EUR 1,8 mln. naar EUR 21,9 mln. in De rentedotatie aan de voorzieningen steeg met EUR 6,3 mln. De financieringslasten in het verslagjaar namen hierdoor toe. De hoogte van de vennootschapsbelastinglast werd sterk beïnvloed door de vrijval van de gevormde latentie voor verliescompensatie en verlieslatende energiecontracten. Dochteronderneming Triqua/DELTA MBR is in 2012 verkocht. De verkoop van DELTA Industriële Reiniging zal begin 2013 worden afgewikkeld. De operationele resultaten en de verwachte verkoopopbrengst van beide bedrijven zijn verantwoord onder resultaat na belastingen uit beëindigde bedrijfsactiviteiten. Per saldo wordt 2012 afgesloten met een winst na belastingen van EUR 81,1 mln. (2011: EUR 82,7 mln), toekomende aan de aandeelhouders van DELTA N.V. Kasstroom en investeringen Met uitzondering van het energiesegment zijn de kasstromen uit de bedrijfsactiviteiten positief. De operationele kasstroom werd sterk positief beïnvloed door de beheersing van het werkkapitaal. Vooral in het zakelijke energiesegment heeft dit tot goede resultaten heeft geleid. In totaal was sprake van een operationele kasstroom van EUR 222 mln. De investeringskasstroom bedroeg EUR 98 mln. Hiervan heeft EUR 38 mln. betrekking op het segment Netwerken (uitbreiding en vervanging netwerken en equipment) en EUR 52 mln. op afvalverwerkingsactiviteiten (naast reguliere vervangingsinvesteringen werd een nieuwe roosteroven in bedrijf genomen). De uitgaven voor ICT bedroegen EUR 13 mln. In het verslagjaar waren de uitgaven voor investeringen in evenwicht met de afschrijvingen. De verkoopopbrengst van het minderheidsaandeel KEMA is onder de investeringskasstroom opgenomen. De financiering van DELTA zag er per eind 2012 solide uit en weerspiegelt de goede bedrijfsresultaten van de verschillende bedrijfsonderdelen, de eenmalige baten, de beperking van de investeringen en de verbetering van het werkkapitaal. Door opname van lange leningen is de verhouding tussen langlopende schuld en kortlopende schuld verbeterd. Na uitkering van het dividend aan onze aandeelhouders van EUR 40 mln over het boekjaar 2011 is de netto schuldpositie met EUR 84 mln. verbeterd ten opzichte van eind Vermogenspositie en solvabiliteit Het saldo van gerealiseerde en niet-gerealiseerde resultaten in 2012 bedraagt EUR 48 mln. Door de toevoeging van dit resultaat aan de reserves, de waardetoename van de putoptie Indaver van EUR 6 mln. en de uitkering van dividend aan onze aandeelhouders van EUR 40 mln. is het eigen vermogen toegenomen tot EUR mln. De solvabiliteit is verbeterd en komt uit op 38,8%, naast de versterking van het eigen vermogen vooral door balansverkorting door de verbetering van het ingezette werkkapitaal en de ontwikkelingen in de derivatenpositie. De solvabiliteit bedroeg eind ,7%. Het behaalde resultaat in 2012 stelt ons in staat om EUR 40 mln. dividend uit te keren, in lijn met het dividend over Dit voorstel zal in de aandeelhoudersvergadering worden gebracht. Vooruitzichten De marktsituatie voor productie en handel van energie zal in 2013 naar verwachting niet verbeteren. Voor de overige bedrijfsonderdelen gelden gunstiger vooruitzichten. Het gediversifieerde bedrijfsportfolio en de multi-utility-aanpak bieden ons vertrouwen in gunstige totaalresultaten de komende jaren. Om de slechte resultaten in het energiesegment op te kunnen vangen gaat DELTA door met de invoering van een nieuwe organisatiestructuur, waarbij de bedrijfsactiviteiten in vier segmenten worden georganiseerd en vanuit een kleine holding worden aangestuurd. Ondersteunende diensten, staven en shared service centra worden dicht bij de business geplaatst. In combinatie met heroverweging van activiteiten en processen en optimalisatie binnen de segmenten moet hiermee een aanzienlijke kostenreductie worden gerealiseerd. Beperking van investeringen en beheersing van kredietrisico s, kosten en werkkapitaal blijven belangrijk om DELTA recessieproof te houden

8 14 We nemen communicatiediensten en energie af bij DELTA. En omdat we samen met andere Zeeuwse zorginstellingen inkopen, kunnen we scherpe tarieven afspreken. Gabrielle Davits is directievoorzitter bij SVRZ. Vanuit acht zorgcentra biedt SVRZ verpleeghuiszorg en revalidatie en vanuit vele kleinschalige groepswoningen zorg aan mensen met dementie of lichamelijke beperkingen. Bij SVRZ werken ongeveer 2700 mensen. Netwerken 4 Ook in financieel opzicht presteerden DNWB en DELTA Infra goed in De omzetstijging bij DNWB is vooral het gevolg van de door de Energiekamer gereguleerde tariefontwikkeling voor het transport van elektriciteit en gas. DELTA Infra wist het afgelopen jaar de relatie met bestaande opdrachtgevers verder te optimaliseren en belangrijke nieuwe opdrachten te verwerven. DELTA Netwerkbedrijf (DNWB) heeft binnen DELTA een eigen status die wettelijk is vastgelegd. DNWB zorgt voor veilig, betrouwbaar en efficiënt beheer van de gas- en elektriciteitsnetten. De Raad van Commissarissen van DNWB houdt toezicht. DELTA Infra zorgt voor de uitvoering van het onderhoud aan deze netten en legt nieuwe voorzieningen aan. Daarnaast verzorgt DELTA Infra het onderhoud van het waterleiding- en het kabelnetwerk in Zuidwest-Nederland. DELTA Infra levert ook diensten aan onder andere industriële opdrachtgevers. Soepeler energiemarkt In de loop van 2013 treedt naar verwachting het nieuwe marktmodel voor de energiesector in werking. Dit nieuwe model is wettelijk verankerd en heeft als doel om de geliberaliseerde elektriciteitsmarkt soepeler te laten functioneren. Daarvoor moeten administratieve processen worden vereenvoudigd en verschuiven de verantwoordelijkheden van marktpartijen zoals netbeheerders en leveranciers. Het resultaat is dat alle kleinverbruikers in Nederland nog maar één rekening ontvangen voor alle kosten die samenhangen met de levering van elektriciteit. De meeste leveranciers, waaronder DELTA, hanteerden dit model overigens al. Onder andere voor de netbeheerders is dit een ingrijpende verandering omdat nieuwe informatiesystemen en -processen werden ingevoerd, waaronder het Centraal Aansluitingen register (C-AR). Dit register vervangt het huidige decentrale systeem waarbij alle netbeheerders een eigen register hebben. De Zeeuwse netbeheerder heeft in 2012 hard gewerkt om deze omschakeling mogelijk te maken. Eind juni was het zover: als een van de eerste Nederlandse Netbeheerders lukte het DNWB om het C-AR in gebruik te nemen. EDSN, de beheerder van het register, meldde daar toen over: Sinds het afgelopen weekend heeft het centraal aansluitingenregister (C-AR) een tweede gebruiker. DELTA Netwerkbedrijf heeft de ruim aansluitingen vlot weten te migreren en sinds maandagochtend werken medewerkers en achterliggende systemen succesvol samen met het C-AR. Veiligheid DELTA Jaarbericht 2012 De afgelopen jaren konden huishoudens, industrie en bedrijfsleven in Zeeland rekenen op betrouwbare dienstverlening: het aantal storingsminuten ligt in Zeeland, vergeleken met het landelijk gemiddelde, laag. Dit is vooral het gevolg van consistent investeringsbeleid in de afgelopen jaren waardoor de huidige infrastructuur op orde is. Ook de efficiënte samenwerking tussen netwerkbedrijf en service provider en een adequaat opererende storingsorganisatie dragen bij aan het goede resultaat. Ook op een heel ander vlak realiseerde DNWB in 2012 goede resultaten. In december behaalde het bedrijf als eerste het ISO certificaat. ISO bevat specificaties voor een gedocumenteerd Information Security Management System (ISMS). DNWB laat daarmee zien dat het bedrijf grip heeft op de informatiebeveiliging van de databestanden en informatieprocessen. Het belang van veilige informatiestromen zal de komende jaren alleen maar toenemen, bijvoorbeeld door de verdere invoering van de slimme meter. De ISO certificering biedt klanten van DNWB vertrouwen in solide dienstverlening. DNWB: netbeheerder DNWB beheert in Zeeland de 10 kv-, 20 kv- en 50 kv-netten voor het transport en de aansluiting van grootverbruikers. Ook beheert DNWB de laagspanningsnetten voor huishoudens, kleinzakelijke gebruikers en openbare verlichting. DNWB is daarnaast verantwoordelijk voor de regionale gasnetten met een druk van 4 en 8 bar (ten behoeve van transport en grootverbruikers) en mbar voor de huishoudens. Verder is een een extra hogedruknet in beheer waarmee gas wordt getransporteerd naar industriële afnemers en tuinders. Deze Midden Zeeland leiding is gekoppeld aan het gasnetwerk van ZEBRA Gasnetwerk B.V. dat van Zelzate (B) naar Moerdijk loopt. DNWB is gevestigd in Goes, bij het bedrijf werken 146 mensen. 15

9 4. Netwerken DELTA Jaarbericht 2012 Naast de beveiliging van informatiestromen wordt ook gewerkt aan voortdurende verbetering van de fysieke veiligheid. Zo behaalde DNWB in december het VCO certificaat. VCO (Veiligheid, Gezondheid en Milieu Checklist Opdrachtgevers) is bedoeld om opdrachtgevers zodanig met aannemers te laten samenwerken, dat een optimale situatie wordt bereikt op de aspecten veiligheid, gezondheid en milieu. Vertegenwoordigers van DELTA Infra en van DNWB vormen samen een permanente veiligheidscommissie die werkt op basis van de zogenaamde Hudson-ladder. Deze methode helpt organisaties om de veiligheidscultuur verder te verbeteren. Juist de gezamenlijke aanpak zorgt daarbij voor efficiency en een optimaal resultaat. Sinds april 2012 is een deeltijdmedewerker in dienst die zich volledig toelegt op het verder versterken van een aantal strategische trajecten op het gebied van veiligheid. Vernieuwingen en duurzaamheid Op het gebied van netwerkinnovatie werden in 2012 nieuwe stappen gezet. Zo werd aan het eind van het jaar op Tholen voor het eerst een kleinschalig slim netwerk in gebruik genomen. Door deze pilot wordt ervaring opgedaan met het op afstand schakelen, waardoor storingen in de toekomst sneller verholpen kunnen worden. De vernieuwingen rond de slimme meter lopen op schema. In het verslagjaar werden nieuwe meters geplaatst, ruim boven de planning van Vanaf 2014 zal dit nieuwe type meter, dat moet bijdragen aan bewuster energieverbruik, grootschalig worden ingevoerd. Op het gebied van duurzaamheid werkt DNWB mee aan een onderzoek van de Hogeschool Zeeland naar het verduurzamen van de energiehuishouding op Schouwen-Duiveland met behulp van slimme netwerken. DNWB verzamelt op deze manier kennis over de rol van slimme netwerken bij het veranderende energie-aanbod door de energietransitie, zoals het gebruik van zonnepanelen en windenergie. Netwerk van de toekomst in Goes Samen met de divisie Consument en Zakelijk van DELTA werkt DELTA Netwerkbedrijf ook aan een proeftuin in Goes waarin wordt geëxperimenteerd met de energievoorziening van de toekomst. De verwachting is dat de vraag naar elektriciteit zal toenemen, bijvoorbeeld door gebruik van elektrische auto s en warmtepompen. Tegelijkertijd neemt ook de decentrale opwekking van elektriciteit een vlucht door toenemend gebruik van onder andere zonnepanelen en windturbines. Deze veranderingen stellen hoge eisen aan de infrastructuur: het net wordt intensiever belast en er is meer sprake van tweerichtingsverkeer. Daardoor wordt het steeds complexer om vraag en aanbod van elektriciteit in balans te houden. Om deze vernieuwingen mogelijk te maken zonder al te grote investeringen wordt de infrastructuur slimmer gemaakt. Zo gaat bijvoorbeeld de wasmachine aan als de zon schijnt en worden de elektrische auto s in de straat niet allemaal tegelijkertijd opgeladen. Het uitgangspunt is wel dat het woonen leefcomfort van de consument op het vertrouwde niveau wordt gehandhaafd. Deze proeftuin maakt deel uit van het Smart Energy Collective ( In dit collectief werken 25 toonaangevende bedrijven samen om oplossingen te realiseren om het energielandschap slimmer te maken. DELTA maakt deel uit van dit collectief. In de proeftuin in Goes wordt samengewerkt met woningcorporatie RWS Wonen, projectontwikkelaar Marsaki en Heijmans. Organisatie-ontwikkeling Onder de noemer Plug & Perform is DNWB in 2012 gestart met een nieuwe manier van werken. Een deel van het personeel kreeg hierdoor meer ruimte om zelf te bepalen op welke manier het werk wordt uitgevoerd ( flexwerken ). Aanpassingen aan het kantoorgebouw werden gecombineerd met een programma dat is gericht op samenwerking, feedback geven en persoonlijk leiderschap. Op uiteenlopende terreinen, zoals veiligheid, netwerkinnovaties en sectorbrede vernieuwingen, werkten de professionals van DNWB in 2012 aan betere dienstverlening. Ondertussen ging de reguliere dienstverlening gewoon door en werd een gunstig financieel resultaat geboekt: business as usual, maar wel met oog voor verbetering en vernieuwing. Ook DELTA Infra boekte in 2012 een gunstig financieel resultaat en combineerde dat met goede cijfers op het gebied van veiligheid. Daarnaast wist de service provider omvangrijke nieuwe opdrachten te verwerven. DELTA Infra: full service dienstverlener DELTA Infra biedt zakelijke opdrachtgevers full service dienstverlening. De klantengroep is divers en bestaat uit beheerders van (distributie)netten, overheden, industriële klanten en andere ondernemingen, bijvoorbeeld in de toeristenindustrie. DELTA Infra is gevestigd in Goes, bij het bedrijf werken 487 mensen. Veiligheid: training en opleiding In januari maakte de directie van DELTA Infra bekend dat 2012 een top veiligheidsjaar moest worden. De leden van het management team bekrachtigden de Top 10 Veiligheidsregels door hun handtekening te zetten onder deze prioriteitenlijst. Hoewel er nog steeds sprake is van veiligheidsissues, concludeerde DELTA-CFO Frank Verhagen tijdens de nieuwjaarsreceptie begin 2013 dat Infra een jaar achter de rug heeft zonder ernstige veiligheidsincidenten. Daaraan heeft ook het hercertificeringsprogramma bijgedragen. Twee jaar geleden werden alle personeelsleden getraind om het veiligheidsbewustzijn verder te vergroten. In het verslagjaar vond opnieuw een omvangrijk trainingsprogramma plaats vanuit Stipel (Stichting Persoonscertificatie Energietechniek). Een medewerker met een persoonscertificaat van Stipel op zak is vakbekwaam en heeft alles in huis om zijn werk goed en zonder risico s uit te voeren. Begin december hadden 160 medewerkers de benodigde certificaten behaald, een groep van ongeveer 90 collega s zal nog volgen. Naast de uitvoerige trainingsprogramma s werd in 2012 ook de opzet van de zogenaamde toolboxmeetings (personeelsbijeenkomsten rond het thema veiligheid) gewijzigd: een interactieve opzet zorgt voor meer betrokkenheid bij de deelnemers. Nieuwe aanwas In samenwerking met opleidingsbedrijf InstallatieWerk Brabant-Zeeland en het Markiezaat College in Bergen op Zoom startte DELTA Infra in 2012 een eigen tweejarige vakopleiding: de DELTA Infra vakopleiding (DIVO). Van de 100 aanmeldingen werden 17 studenten geselecteerd: zij zijn intussen op weg en kunnen zich straks Monteur data/elektra of Monteur gas/ water noemen. Als het opleidingprogramma succesvol wordt doorlopen, kunnen de deelnemers rekenen op een baan bij DELTA Infra. Op deze manier wordt niet alleen de verwachte uitstroom van personeel de komende jaren gecompenseerd, door deze on-the-job-training wordt ook de vakkennis van de oude garde overgedragen op de jonge monteurs in spé. Organisatieveranderingen In het verslagjaar werd gewerkt aan de voorbereidingen voor een nieuw organisatiemodel. De bestaande indeling in marktsegmenten (Technische Infrastructuur, Hoogspanningstechniek, Meettechniek en Utility Services) wordt losgelaten en maakt plaats voor drie bedrijfsonderdelen: Projects, Operations en Total Utility & Metering Services (TUMS). Deze indeling sluit logischer aan op de bedrijfsprocessen. Daarmee wordt beoogd de klanttevredenheid verder te vergroten. In 2012 werd besloten te stoppen met de activiteiten rond Lichttechniek omdat deze onvoldoende aansloten bij de kernactiviteiten van het bedrijf. De 20 medewerkers van deze afdeling werden ondergebracht bij andere afdelingen van DELTA Infra

10 DELTA Jaarbericht 2012 Wij werken aan verduurzaming van ons woningbestand. Dat is goed voor het milieu natuurlijk, maar het verlaagt ook de woonlasten van onze huurders. DELTA blijkt een prima partner op dat gebied. Energie en multimedia 5 DELTA produceert energie met eigen installaties en door centrales in gezamenlijk bezit met partners. DELTA handelt daarnaast op verschillende markten in brandstoffen (gas, kolen, olie), elektriciteit en emissierechten en levert aan zakelijke klanten en consumenten. Ongeveer driekwart van de omzet van DELTA hangt samen met de energie-activiteiten van het bedrijf. Naast energie levert DELTA multimediadiensten, zoals interneten telefoniediensten via dochteronderneming ZeelandNet. DELTA biedt via het kabelnet ook doorgifte van televisie- en radiozenders. De multimediadienstverlening van DELTA en ZeelandNet richt zich op consumenten en de zakelijke markt in Zeeland. In 2012 boekte DELTA minder goede resultaten binnen het energiesegment. Jarenlang nam de vraag naar elektriciteit toe met 2 à 3% per jaar, maar door de ongunstige economische situatie stagneert deze groei. Daarnaast zijn de elektriciteitsprijzen op de groothandelsmarkt laag door overcapaciteit en de prijzen van sommige brandstoffen zijn juist hoog waardoor de marges teruglopen. 5.1 Energie op de zakelijke markt Vooral op de zakelijke energiemarkt zijn de matige economische omstandigheden voelbaar. Desondanks wist DELTA Zakelijk in 2012 een stevige positie te handhaven en nieuwe klanten te werven. Door strikt contract- en debiteurenbeheer werden de resultaten binnen het huidige klantenbestand verbeterd. Voor zakelijke afnemers weet DELTA een goed serviceniveau te combineren met vernieuwende dienstverlening. Op de zakelijke energiemarkt introduceerde DELTA in 2012 DELTA Management Informatie. Via een webbased applicatie krijgen klanten gespecificeerd inzicht in hun energieverbruik. Inzicht in verbruik is een eerste stap op weg naar bewuster en zuiniger verbruik, vooral voor de energie-intensieve bedrijven en industrie is dat van groot belang. Om klanten te adviseren op het gebied van duurzamer energieverbruik werd in de zomer van 2012 de samenwerking beklonken met BAM Techniek, Tebodin en SunSolutions. Vanuit een onafhankelijke positie kunnen deze bedrijven industrie en overheden adviseren over technische aanpassingen waardoor energie-efficiency fors kan worden verhoogd. De klanttevredenheid is de afgelopen jaren gestaag gestegen en kwam in 2012 uit op 7,6. Vergeleken met andere leveranciers blijft de switchrate - net als op de consumentenmarkt - laag. Nieuwe service-initiatieven dragen bij aan de hogere klanttevredenheid. De maandelijkse market reports en de publicatie van white papers bieden klanten achtergrondinformatie en inzicht in actuele prijsontwikkelingen op de energiemarkten. 5.2 Energie voor huishoudens Net als in voorgaande jaren is de switchrate laag: DELTA weet zijn klanten vast te houden, minder dan 2% koos een andere aanbieder in Bij andere aanbieders ligt het aantal overstappers bijna 10% hoger. Aan het einde van het verslagjaar heeft DELTA meer huishoudens als klant dan aan het begin van het jaar, de gunstige tariefstelling en goede service dragen daaraan bij. Dat hoge serviceniveau werd ook in 2012 vastgesteld door bureau Intomart Gfk in opdracht van het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie. Uit het onderzoek bleek dat DELTA-klanten de dienstverlening beoordeelden met een rapportcijfer 8,2. 18 Richard de Jager is manager financieel-administratieve en ondersteunende dienstverlening bij l escaut woonservice. Bij l escaut werken 115 mensen. Het bedrijf beheert een woningbestand van ongeveer huizen en appartementen in Vlissingen en Oost-Souburg. 19

11 5. Energie en Multimedia DELTA Jaarbericht 2012 In het najaar introduceerde DELTA Zon Garant, de eerste zonne-installatie voor particulieren met gegarandeerde elektriciteitsopbrengst gedurende 10 jaar. Alle zorg wordt uit handen genomen: van installatie tot garantie kunnen Zeeuwse huishoudens rekenen op service van DELTA. 5.3 Multimedia In 2012 konden consumenten rekenen op vernieuwde dienstverlening en nieuwe producten binnen het businesssegment multimedia. Zo werd in oktober kwaliteitszender HBO aan het tv-aanbod toegevoegd en internetters konden vanaf dat moment rekenen op de snelste verbindingen van Nederland: 160 Mb/seconde voor downloaden en 10 Mb/seconde voor uploaden. Met een iets minder uitgebreid abonnement kan nog altijd een downloadsnelheid van 50 Mb/seconde en een uploadsnelheid van 5 Mb/seconde worden behaald. De hoge snelheden zijn mogelijk doordat DELTA/ZeelandNet gebruikmaakt van de nieuwste techniek op het gebied van data over kabel. In Zeeland zijn de concurrenten aangewezen op dataverkeer via DSL-verbindingen. Het oude ADSL maakt weliswaar - ook in Zeeland - steeds meer plaats voor het nieuwere VDSL, maar de snelheid blijft substantieel achter bij die van de kabel, zeker voor klanten die wat verder van de telefooncentrale wonen. In het voorjaar leverde ZeelandNet Zakelijk, in opdracht van de stichting ZIEN (Zeeuws Initiatief Educatief Netwerk) de tweede fase op van het glasvezelnetwerk voor het Zeeuwse onderwijs. In deze tweede fase werden 76 basisschoollocaties voorzien van een snelle glasvezelverbinding. In de eerste fase werden al 27 basisscholen op het netwerk aangesloten: alle locaties in het voortgezet onderwijs, MBO, HBO en alle Zeeuwse bibliotheken. Door het nieuwe netwerk kunnen de Zeeuwse basisscholen moderne leer- en werkomgevingen inrichten en beter samenwerken. Service op niveau In oktober riep de Consumentenbond DELTA en ZeelandNet voor de 11e keer uit tot beste provider voor internet, bellen en digitale televisie. Sinds februari 2011 is DELTA/ZeelandNet in de zogenaamde Providermonitor van de Consumentenbond de beste aanbieder op het gebied van internet en telefonie, sinds mei 2012 wordt ook digitale televisie in de uitslag meegenomen. Ook uit het eerder genoemde onderzoek van Intomart Gfk bleek service een van onze pluspunten. In dat onderzoek werd onder meer gekeken naar de vriendelijkheid van de medewerker, de wachttijd, de kosten en de manier waarop de klacht werd afgehandeld. Van de 12 aanbieders behaalde ZeelandNet op alle negen gemeten onderdelen de beste score. ZeelandNet kreeg van zijn klanten het rapportcijfer 7,8. Dat de goede service z n vruchten afwerpt bleek onder andere uit de toename van het aantal bellers: in mei verwelkomde ZeelandNet de e klant voor digitale telefonie, een mijlpaal voor de Zeeuwse provider. 5.4 Opwekking van elektriciteit Naast fossiele brandstoffen en hernieuwbare energie gebruikt DELTA kernenergie om elektriciteit te produceren. Ruwweg een derde van de stroom wordt - via joint ventures in exploitatiemaatschappijen - CO 2 -neutraal opgewekt. DELTA streeft ernaar om In 2050 CO 2 -neutraal elektriciteit te produceren. Een overzicht van de belangrijkste gebeurtenissen op het gebied van elektriciteitsproductie in Biomassacentrale presteert goed De biomassacentrale in Moerdijk (BMC) draait steeds beter. Het afgelopen jaar liep de beschikbaarheid op tot 95%. De centrale startte in september In het daaropvolgende jaar werd MWh geproduceerd, in 2012 was dat ca MWh. Dat komt neer op stroom voor huishoudens. Vooral door de meer homogene samenstelling van de brandstof, pluimveemest, is het rendement van de biomassacentrale ook het afgelopen jaar verder verbeterd. Tweede leven voor de kolencentrale? In 2012 werd gewerkt aan de plannen om de kolencentrale in Borssele volledig geschikt te maken voor biomassa. Als deze centrale volledig zou draaien op biomassa komt dat neer op een toename van de Nederlandse duurzame elektriciteitsproductie met 20%. Daarmee zou de centrale een belangrijke bijdrage leveren aan de duurzaamheidsdoelstellingen van de regering, want in 2020 moet het aandeel duurzame energie 16% bedragen, nu is dat ongeveer 4%. Ook zou de centrale daarmee een tweede leven zijn gegund, want stoken op kolen wordt te duur onder de huidige marktomstandigheden. In het verslagjaar draaide de kolencentrale met verlies, door overcapaciteit op de elektriciteitsmarkt zijn de prijzen ongunstig. In 2013 wordt bekend in welke mate er politiek draagvlak is om de kolencentrale volledig te laten omschakelen op biomassa. Kerncentrale: levensduurverlenging In september werd de aanvraag voor vergunningwijziging ingediend bij het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, waardoor de kerncentrale in Borssele langer open kan blijven. De beoogde bedrijfsduur was in 1973 veertig jaar. Deze periode zou in 2013 aflopen. Omdat de technische conditie van de centrale en de economische omstandigheden Oproep: meer biomassa In september deed CEO Rob Frohn een oproep aan de Haagse politiek, hij pleitte voor efficiënte inzet van duurzaamheidssubsidies. DELTA pleit voor meer inzet van biomassa. De huidige marktcondities zorgen ervoor dat investeringen in CO 2 -arme stroomopwekking zonder ondersteuning niet rendabel en verantwoord zijn. Dat geldt voor windenergie, voor zonne-energie en ook voor biomassa. Maar het kan anders. Door een stabiel langetermijnbeleid komt de haalbaarheid van de doelstellingen alsnog binnen handbereik. Daarbij moeten we alle schone energie-opties voor ogen houden. Een megawatt uit biomassa is op dit moment 30% goedkoper dan een megawatt uit wind op zee. Omdat de prijs van biomassastroom relatief gunstig is, houden we de betaalbaarheid van onze energievoorziening op peil. De toepassing van biomassa moet daarom prioriteit krijgen. Deze opwekmethode is op korte termijn te realiseren, is stabiel en draagt fors bij aan de reductiedoelstelling. Grootschalige, 100%-biomassa gestookte energieproductie wordt al wel in België en het Verenigd Koninkrijk met steun van de overheid toegepast, maar nog niet in Nederland. een langere bedrijfsduur toestaan, sloten de Nederlandse regering en de aandeelhouders van EPZ in 2006 een convenant. Hierin werd afgesproken dat de centrale onder voorwaarden in bedrijf mag blijven tot Eén van die voorwaarden is dat de kerncentrale tot 2034 bij de 25 procent veiligste kerncentrales in de westerse wereld moet blijven behoren

12 5. Energie en Multimedia DELTA Jaarbericht 2012 Gasgestookte centrales: Elsta en Sloecentrale In het voorjaar van 2012 nam de import van stroom in Nederland enorm toe. Niet eerder werd er zoveel elektriciteit geïmporteerd, onder andere in Duitsland werd veel stroom gekocht voor Nederlands gebruik. De afgelopen jaren hebben onze oosterburen fors geïnvesteerd in zonne- en windenergie. Vooral overdag is er daardoor sprake van een elektriciteitsoverschot in Duitsland. Dat overschot komt in Nederland terecht, waardoor de elektriciteitsprijs daalt. Nederland produceert veel elektriciteit met behulp van aardgascentrales, zo n 60% van onze stroomvoorziening is daarop gebaseerd. De aardgasprijs, gekoppeld aan de prijs van olie, steeg in 2011 en De prijs van olie stijgt door de wereldwijd toenemende vraag naar deze brandstof. Hoge brandstofprijzen en lagere verkoopprijzen van elektriciteit zorgen voor een mager resultaat van Nederlandse aardgascentrales. DELTA heeft belangen in twee gasgestookte centrales: de Sloecentrale in Vlissingen en de ELSTA centrale in Hoek (Zeeuws-Vlaanderen). Windenergie: herinrichting Kreekrak In maart begon de uitvoering van de herinrichting van het windpark Kreekraksluis in de gemeente Reimerswaal. De oude turbines werden gedemonteerd en afgevoerd. Er is gekozen voor herinrichting van het huidige park omdat met een beperkt aantal extra turbines een hoger rendement behaald kan worden. De 31 nieuwe windturbines leveren een totale energieopbrengst die zeven tot tien keer hoger is dan de elektriciteitsopbrengst van de huidige windturbines. De nieuwe exemplaren zorgen voor een beter rendement, terwijl er gebruik wordt gemaakt van een bestaande locatie. In het oude park stonden alle turbines langs de Kreekraksluis aan de noordzijde van de A58. Bij de herinrichting komen 13 van de 31 windturbines aan de zuidzijde van de A58 te staan. Dat is nodig omdat de nieuwe exemplaren hoger zijn en daardoor meer ruimte nodig hebben. Alle windturbines op het park zullen 80 meter hoog worden. Samen heeft het park een vermogen van 77,5 MW, dat komt neer op stroom voor ongeveer huishoudens. De realisatie van dit park zorgt voor forse uitbreiding van het aandeel windenergie in Zeeland, een toename van 25% ten opzichte van de bestaande windenergieproductie. Windpark Kreekraksluis wordt gerealiseerd door DELTA, Eneco, Scheldewind en Winvast. DELTA exploiteert 16 windturbines, Eneco 7, Scheldewind 6 en Winvast 2. Het park zal vanaf medio 2013 energie gaan leveren. Opwekcapaciteit DELTA Energy B.V. EPZ (70% eigendom) Brandstof kerncentrale: uranium Vermogen: 512 MW (DELTA: 70%) Brandstof kolencentrale: kolen en biomassa Vermogen: 426 MW (DELTA: 70%) ELSTA (25% eigendom) Brandstof: gas Vermogen: 405 MW (DELTA: 50% van de reststroom) Sloecentrale (50% eigendom) Brandstof: gas Vermogen: 870 MW (DELTA: 50%) Biomassacentrale (50% eigendom) Brandstof: pluimveemest Vermogen: 36,5 MW (Delta 100%) Windparken (eigendom, deelnemingen en contracten) DELTA eigendom: 30 MW Deelnemingen: 42 MW Contracten: 27 MW Totaalvermogen: 99 MW Warmtekrachtkoppeling Totaalvermogen: 60 MW (DELTA: 100%) Beschikbaarheid van centrales De beschikbaarheid van de Sloecentrale in Vlissingen en Elstacentrale in Hoek was goed in Toch lag de productie van beide centrales beduidend lager dan gepland door de ongunstige marge-ontwikkeling voor gascentrales. De biomassacentrale Moerdijk voldeed ruimschoots aan de verwachtingen met een goede beschikbaarheid en een hoge energieproductie. De beschikbaarheid van de kolencentrale in Borssele was minder dan gepland. Dit had te maken met een aantal ketellekkages en trillingen in de lagedrukgenerator. Desondanks kwam de stroomproductie uit op een heel behoorlijke opbrengst van 2640 GWh. De splijtstofwisselstop van de kerncentrale duurde langer dan gepland, hierdoor was ook de beschikbaarheid van deze centrale minder dan verwacht, de productie kwam uit op ruim 3700 GWh. Ook in 2012 is een aantal WKK-installaties verkocht of verwijderd vanwege de afloop van de economische levensduur. De windturbines produceerden een normale hoeveelheid elektriciteit bij een vrij constant windniveau, met een uitschieter naar beneden in maart en naar boven in december. Het zonnepark in Willebroek (België) produceerde volgens verwachting. 5.5 Trading Elektriciteit, brandstoffen (gas, olie en kolen) en emissierechten verwisselen via verschillende markten dagelijks van eigenaar. Bij DELTA verzorgt de afdeling Trading onder meer de verkoop van elektriciteit en de aankoop van brandstoffen voor de centrales. Er wordt gehandeld op markten in Nederland, België en Frankrijk. Door deze handel worden de risico s die samenhangen met fluctuerende energieprijzen beperkt en de levering van energie veiliggesteld. In 2012 vertoonden de elektriciteitsprijzen een dalende trend door de stagnerende economische groei en de verplaatsing van energie-intensieve industrieën van Europa naar Azië en Amerika. Aan de aanbodzijde speelde, vooral in Duitsland, de explosieve groei van hernieuwbare energie (wind- en zonneenergie), als gevolg van het omvangrijke subsidiebeleid van de Duitse overheid. Dit heeft een sterk prijsdrukkend effect op de Duitse stroomprijs gehad. Door import van Duitse stroom leidde dat ook tot een lagere stroomprijs in Nederland. Ook de dalende prijzen van kolen en CO 2 -emissierechten hebben aan een lagere stroomprijs bijgedragen. De lagere kolenprijzen zijn onder meer het gevolg van teruglopende vraag vanuit China en een groter aanbod van de Verenigde Staten. Door de toegenomen schaliegasproductie kunnen de VS hun kolenoverschot exporteren. Mede als gevolg van de toegenomen vraag naar gas vanuit Azië stegen de gasprijzen in 2012 licht, in lijn met de eveneens licht gestegen olieprijzen. De prijs van CO 2 -emissierechten is in 2012 gedaald onder invloed van de economische crisis en de toegenomen duurzame elektriciteitsproductie. Vanwege de gestegen gasprijzen en gedaalde elektriciteit- en CO 2 -prijzen zijn met name de marges voor gasgestookte centrales sterk onder druk komen te staan, zodanig dat deze centrales steeds minder produceren, ten gunste van productie op basis van hernieuwbare energiebronnen en kolenverbranding. Zonne-energie Zonnepark Willebroek (B) (49% eigendom) Totaalvermogen: 2,6 MWp (DELTA: 100%) 22 23