Het masterplan in relatie tot de Ambitie Agenda Afsluitdijk (Triple-A).

Transcriptie

1 Het masterplan in relatie tot de Ambitie Agenda Afsluitdijk (Triple-A). Het Rijk brengt voor 2020 de veiligheid van de Afsluitdijk op orde (veiligheidsnorm 1:10.000). De regio probeert tegelijkertijd (werk met werk) zoveel mogelijk ambities te realiseren. Deze ambities zijn beschreven in de zogenaamde triple-a (zie bijlage). Op 23 december 2011 is er een Bestuursovereenkomst tussen Rijk en regio getekend. Het Rijk heeft hier haar structuurvisie (veiligheid) ingevoegd en de regio haar triple-a (ambities). Beide partijen hebben afgesproken samen te werken om daar waar mogelijk werk met werk te maken. De veiligheidsopgave (wettelijke eis) is daarbij qua planning/tempo leidend. De regio bestaat uit beide Provincies en de gemeenten Hollands Kroon, Sudwest-Fryslân en Harlingen. Het belang van Hollands Kroon ligt bij de realisatie van de Waddenpoort (het masterplan historische haven Den Oever) alsmede bij de regionale ambities. Samengevat liggen de regionale ambities uit de triple-a liggen voornamelijk op het terrein van: 1. Ruimtelijke kwaliteit; 2. Building with nature; 3. Herstel ecologie (vismigratierivier); 4. Duurzame energie (blue energy, spuistroom, getijstroom, zonnedijk en solaroad); 5. Mobiliteit; 6. Recreatie en toerisme; 7. Waddenpoort Den Oever (het masterplan); 8. Zilte teelt en aquacultuur. Ambitie 7, de Waddenpoort Den Oever (het masterplan), zat niet in de oorspronkelijke plannen. Constructief overleg met onze regiopartners heeft er toe geleidt dat ons masterplan tijdens het regionale bestuurlijke overleg op 16 november 2012 enthousiast is ontvangen en als laatste ambitie aan de Triple-A is toegevoegd. De Triple-A is daarmee geografisch bezien ook beter in balans gekomen. De ambities als verwoord onder 3, 4, 6 en 7 hebben inmiddels geresulteerd in projectenboeken (zie bijlagen). In 2013 zullen die verder worden ontwikkeld tot uitvoeringsplannen. Hierbij is de financiering een van de belangrijkste aandachtspunten. Door ons masterplan onder de paraplu van de Triple-A te brengen is gedeeltelijke financiering vanuit het Waddenfonds een reële optie geworden. 1. Inleiding Dit project vloeit voort uit de wettelijke veiligheidsnorm die is vastgesteld voor elke dijkring in Nederland. De Afsluitdijk, een internationaal icoon in de Nederlandse strijd tegen het water, moet voldoen aan de norm van 1: Wat wil zeggen dat de dijk een storm die zich, statistisch gezien, eens per jaar voordoet moet kunnen trotseren. Omdat de dijk niet meer aan deze norm voldoet is ingrijpen op korte termijn noodzakelijk. Het Ministerie van Infrastructuur en Milieu is aangaande deze veiligheidsopgave de opdrachtgever aan Rijkswaterstaat. Na een lang aanlooptraject is door het Rijk medio 2011 besloten van de Afsluitdijk een groene (vegetatie) overslagdijk te maken. Daarnaast worden de kunstwerken (spui- en schutsluizen) gerenoveerd. De Regio (beide Provincies en de gemeenten Hollands Kroon, Sudwest-Fryslân en Harlingen) hebben de kans willen aangrijpen om op het moment dat de dijk wordt versterkt, een groot aantal ambities te realiseren. Waar dit kan zoveel mogelijk in nauwe samenwerking met het Rijk; dit wel vanuit ieders eigen verantwoordelijkheid. 1

2 Deze ambities richten zich op de verduurzaming van de Afsluitdijk, waarbij de dijk, naast de icoonfunctie op het gebied van de strijd tegen het water, een voorbeeld wordt van innovatieve duurzame maatregelen op het gebied van onder andere ecologie, energie, deltatechnologie en (eco-) toerisme. Het geheel aan duurzame ontwikkelingen draagt bij aan de sociaaleconomische versterking van de regio s, aan weerszijden van de Afsluitdijk (halters). In 2013 zal, vanuit het projectbureau Triple-A, een maatschappelijke kosten-baten analyse (MKBA) worden uitgevoerd om de effecten van de maatregelen in beeld te brengen. Bij de planuitwerking en realisatie van de versterking van de Afsluitdijk en de ambities uit de regio, willen Rijk en Regio vooral samenwerken gericht op synergie. De Rijksoverheid heeft ook andere doelen die een relatie hebben met dit gebied en de Afsluitdijk, zoals de Kaderrichtlijn Water (KRW), duurzame energie (zoals opgenomen in de Green Deal Noord-Nederland) en het economische Topsectorenbeleid van het ministerie van Economische Zaken. De afspraken over de uitvoering en organisatie zijn vastgelegd in een Bestuursovereenkomst (BOK) tussen Rijk en Regio. Uitgangspunten die bij de uitvoering gehanteerd worden zijn: Duurzaamheid als basis voor alle maatregelen; Bereiken van een goede balans tussen ecologie en economie; Geen bedreiging voor de functie van het IJsselmeer als zoetwatervoorraad ; Ambities moeten bijdragen aan de (economische) ontwikkeling van Noord-Nederland. Naast de Provincie Noord-Holland en Fryslân en de gemeenten Hollands Kroon, Sudwest-Fryslân en Harlingen zijn meer partijen betrokken in de regionale samenwerking. Dit zijn onder andere marktpartijen, Programma Rijke Waddenzee, de Waddenvereniging, Recreatiepartners, Energy Valley, Stichting Verantwoord Beheer IJsselmeergebied en Wetsus. 2. Inhoudelijke specificatie 2.1 Probleem De Afsluitdijk beschermt sinds de voltooiing in 1932 grote delen van Nederland tegen overstroming. In 2006 is vastgesteld dat dat de Afsluitdijk niet meer voldoet aan de huidige eisen voor waterveiligheid. Daarom brengt RWS de waterkerende functie weer op orde. De Afsluitdijk is een icoon van de Nederlandse strijd tegen het water, heeft aanzienlijke cultuurhistorische waarde en de beleving van de robuuste, rechtlijnige dijk tussen IJsselmeer en Waddenzee is uniek. De Afsluitdijk is een voorbeeld van de internationaal vermaarde Nederlandse waterbouw en trekt gemiddeld bezoeken per jaar vanuit de hele wereld. De Afsluitdijk zal ook in de toekomst een icoon zijn: van verleden en toekomst, duurzaamheid en innovatie, trekpleister in het noorden van het land en visitekaartje van de Nederlandse waterbouwtraditie. De dijk speelt een belangrijke rol in de identiteit van de omgeving. Een impuls in de gebiedskwaliteit is nodig om deze beleving in stand te houden en zelfs uit te breiden, om zo de regionale economie te versterken. Doel van de regionale ambities is om de Afsluitdijk, naast de waterbouwkundige icoon, te laten uitgroeien tot een icoon van duurzaamheid en innovatie. 2.2 Doelstellingen en meerwaarde van de ambitieagenda Doelstellingen 1. Gezamenlijke ambities vaststellen met de regionale partners en deze integraal en concreet uitwerken om afspraken te maken in de regio over samenwerking in de planvorming en uitvoering en op basis daarvan de samenwerking met het Rijk aangaan (is de op 23 dec ondertekende Bestuursovereenkomst). 2

3 2. Als thema of programma te kunnen dienen voor cofinanciering bij het Waddenfonds, het landelijke topsectorenbeleid en Europese subsidieregelingen. Meerwaarde 1. Ambities van regionale partijen worden concreet gemaakt en worden in samenhang beschreven. Met de agenda kunnen afspraken worden gemaakt over regionale samenwerking met als doel synergie te behalen in maatregelen, waardoor een multipliereffect in opbrengsten ontstaat; 2. Het bieden van een integraal programma als basis voor samenwerking én als noodzakelijke basis om kansrijk te zijn bij financiële aanvragen bij het Waddenfonds; 3. Het kunnen leveren van een bijdrage aan het nationale Topsectorenbeleid van het Rijk door samen op te trekken met het Rijk. Door het betrekken van de markt en kennisinstellingen bij de planuitwerking en realisatie wordt de gouden driehoek benut; 4. Het kunnen realiseren van de koppeling met andere regionale plannen en ambities zoals in Noord- Holland en Fryslân op duurzame energie, voor Unesco Waddenzeehavens, de Afsluitdijk als icoon, de waarde als Natura 2000 gebied en het nationaal cultuurhistorisch beleid; 5. Het creëren van financiële voordelen door het stapelen van financiering, bundelen van kennis en maken van werk met werk. 2.3 Beoogde resultaten en kwaliteitseisen De Triple-A is een investeringsproject met effecten op de lange termijn. Het is een herkenbare plus voor zowel de Noord-Hollandse als de Friese regio en is nadrukkelijk zichtbaar voor burgers, bedrijven en toeristen. Het versterkt onze gemeente in haar strategische doelen om: Onze burgers een aantrekkelijke woon- leef- en werkomgeving te bieden; Samenwerkingsverbanden te ontwikkelen op het gebied van energie, landbouw, visserij en havens; De economie te stimuleren en dan vooral op het gebied van recreatie en toerisme; Gesprekspartner te worden van alle watergebonden activiteiten in de regio; In te zetten op de ontwikkeling van duurzame alternatieve energie als zon en water; gesprekspartner te worden van alle watergebonden activiteiten in de regio; Voldoende werkgelegenheid te bieden door een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor bedrijven. 2.4 Projectafbakening Realisatie van projecten uit de Triple-A hangt veelal af van externe financiering. Het hier expliciet vermelden van wel/niet op te pakken projecten is daardoor in deze fase nog niet mogelijk. Wel is het van belang ons niet te veel te laten leiden door geografische grenzen, maar juist een integrale regionale blik te hebben en deze visie ook nadrukkelijk uit te stralen. 3. Procesvoering 3.1 Rol van de gemeente (zie ook schema onder 4.1) Bestuurlijk: De gemeente laat zich in de Regionale Commissie Afsluitdijk vertegenwoordigen door de heer H. Apotheker, burgemeester van Sudwest-Fryslân, en maakt middels haar eigen portefeuillehouder (T. Meskers) deel uit van het regionale bestuurlijke overleg onder leiding van gedeputeerde T. Schokker (provincie Friesland). De bestuurlijke stuurgroep staat onder leiding staat van de directeur-generaal van Rijkswaterstaat. Ambtelijk: We zitten als Hollands Kroon in het Regionale Projectteam Ambities, trekken het project Waddenpoort Den Oever en participeren in een aantal, voor Hollands Kroon, relevante werkgroepen zoals Ruimtelijk Beleid, Duurzame Energie en Recreatie en Toerisme. Ook in de werkgroep Communicatie is Hollands Kroon vertegenwoordigd. 3

4 Het projectteam bewaakt de integraliteit, geeft sturing aan de voorbereiding en uitvoering van de Triple-A en neemt besluiten binnen de kaders in de BOK en de Triple-A. De gemeentelijke vertegenwoordiger in het projectteam draagt zorg voor een inhoudelijk doorgeleiding van zaken binnen de eigen ambtelijke organisatie en naar het bestuur. In de werkgroepen vindt de inhoudelijke voorbereiding, afstemming en uitvoering van de ambities plaats. 3.2 Omgevingsanalyse De organisatiestructuur voor het project Afsluitdijk kent een besluitvormingsstructuur en een afstemmingsstructuur. In de besluitvormingsstructuur is de bestuurlijke Stuurgroep Afsluitdijk nadrukkelijk het platform. Zonder dat er bevoegdheden zijn overgeheveld naar de Stuurgroep, is dit gremium wel de plek waar gekozen bestuurders bijeenkomen en sturing geven c.q. besluiten nemen aangaande het project. Deze besluiten nemen ze niet zomaar. Voorafgaand aan een stuurgroep - en zeker waar het gaat om belangrijke besluiten - wordt er een RCA (Regionale Commissie Afsluitdijk) georganiseerd. De RCA is onderdeel van de afstemmingsstructuur; hierin zitten vooral private partners als Rijke Waddenzee, Energy Valley, Redstack, Tocardo, Waddenvereniging, Vereniging Behoud IJsselmeer, Sportvisserij en de ANWB. 3.3 Strategische communicatie De gezamenlijke strategische communicatie wordt vanuit de werkgroep communicatie aangestuurd. De regio heeft ook zijn eigen communicatieplan met bijbehorend logo gemaakt. Onder het motto beleef het DNA van Nederland is hier een zorgvuldige strategie uitgedacht. DNA staat in dit geval voor De Nieuwe Afsluitdijk. 4

5 4. Beheersaspecten 4.1 Schematische weergave van de werkorganisatie Bestuurlijke stuurgroep Waterveiligheid & ambities RCA regio Projectdirecteurenoverleg waterveiligheid & ambities Projectorganisatie waterveiligheid Projectteam Regio Afsluitdijk Petit comité Ruimtelijke kwaliteit Werkgroepen Ambities: Natuur Mobiliteit Duurzame Energie Recreatie Toerisme Waddenpoort Den Oever Reguliere projecten los van Afsluitdijk Het projectteam Regio Afsluitdijk leidt en faciliteert de werkgroepen, draagt zorg voor de projectadministratie, werkgroep ondersteuning, archivering, communicatie en is verantwoordelijk voor de hoofdlijn naar het bestuur. De personele en financiële inzet voor 2012 is op 15 december 2011 geaccordeerd door de gemeenteraad van Wieringen; voor 2013 en verder is dit een zaak van de gemeenteraad van Hollands Kroon. Het projectteam staat onder leiding van de Projectdirecteur Ambities. Dit team geeft sturing aan de voorbereiding en uitvoering van de Triple-A dit met in achtneming van de Bestuursovereenkomst en zorgt voor een inhoudelijke samenwerking en synergie in de ambities en het project Veiligheid. Concreet betekent dit het leiden van het proces en de afstemming tussen de werkgroepen. Het projectteam neemt besluiten binnen de kaders en afspraken van de BOK en Triple-A. Afgevaardigden uit het projectteam (en/of werkgroepen) nemen daartoe deel aan werkgroepen van de projectorganisatie van het Rijk. 5

6 In de werkgroepen vindt de inhoudelijke voorbereiding, afstemming en uitvoering van de ambities plaats. Per werkgroep is een trekker aangewezen. 4.2 Mijlpalen 15 december 2011 besluitvorming raad Wieringen over deelname/inzet Triple-A; 23 december 2011 ondertekening Bestuursovereenkomst Toekomst Afsluitdijk; 15 maart 2012 kick off project triple-a door de regionale partijen; oktober 2012 concept projectplannen werkgroepen klaar; november 2012 concreet plan ter vaststelling in de bestuurlijke stuurgroep; 28 februari 2013 behandeling in de gemeenteraad van Hollands Kroon. De projectorganisatie is vooral in de eerste vijf jaar aan zet, als aanjager van de ambities. Dit door in de aansturing een nadrukkelijke focus op de realisatie van de ambities aan te brengen. Er moeten veel allianties gesmeed worden met andere overheden, marktpartijen, maatschappelijk middenveld, onderwijsinstellingen en subsidieverstrekkers, zodat daarna de markt waar mogelijk haar rol in de realisatie kan innemen. 4.3 Financiering De realisatie/uitvoering van deze agenda is niet alleen een taak voor de (regionale) overheid. Overheden staan niet alleen voor de opgave, omdat er vanuit veel kanten interesse is om samen te werken. Bij de totstandkoming van deze agenda zijn diverse marktpartijen, onderwijsinstellingen en belangenbehartigers direct en indirect betrokken geweest. Deze betrokkenheid zal worden doorgezet bij de uitwerking van de ambitieagenda, waarbij partijen als Rijke Waddenzee en Energy Valley een leidende positie gaan innemen. De ontwikkelingsstrategie is dat de regionale overheden investeren in het op gang brengen van de ambities door het bekostigen en ondersteunen van een projectorganisatie. In deze strategie zijn de vaste kosten voor het project dan ook vooral de projectorganisatie en de planuitwerkingen. Daarmee blijft het risicoprofiel van de overheden in financiële zin relatief laag. De kosten van het project veiligheid ( 600 miljoen) komen voor rekening van het Rijk. De kosten van de ambities ( 500 miljoen) komen voor rekening van de regio, grofweg gesplitst in 400 miljoen voor marktpartijen en 100 miljoen voor publieke partijen (inclusief subsidies). Dit laatste uiteraard op basis van uitgewerkte plannen en een sluitende financiering. Inmiddels ligt er een harde toezegging van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu (dd 27 maart 2012) voor een bijdrage aan de ambities ter grootte van 20 miljoen. Verder wordt met de Triple-A nadrukkelijk voorgesorteerd op de financiële mogelijkheden van het Waddenfonds en andere subsidieverstrekkers (zie 2.2). Opbrengsten Het project heeft een duurzaam karakter, is een investeringsproject met effecten op de lange termijn een herkenbare plus voor de regio en nadrukkelijk zichtbaar voor burgers, bedrijven en toeristen. Het versterkt de koers van Hollands Kroon als duurzame regio. Het is structuurversterkend: draagt bij aan de transitie naar een kennisintensieve economie in een gebied dat te kampen heeft met krimp. Het lokt naar verwachting forse financiële bijdragen uit van het rijk en/ of particuliere investeerders. 6

7 Met het regionale pakket aan investeringen in recreatie en toerisme worden meer bezoekers getrokken die bovendien langer worden vastgehouden en meer besteden (ten opzichte van nu). Uitgaande van een toename van 10% van het aantal bezoeken (nu ongeveer ) en een stijging van de uitgaven van 10,- per persoon is het potentiële extra bestedingseffect 3 miljoen per jaar. Dit levert permanente werkgelegenheid op in de orde van grootte van 30 arbeidsplaatsen. Zoals in de inleiding is gesteld, wordt een onderbouwing van deze cijfers in 2013 middels een MKBA in beeld gebracht. 4.4 Risicobeheersing en kwaliteitszorg Een reëel risico is de economische situatie van Nederland en Europa anno Gedwongen door bezuinigingen kan dit, in ieder geval voor de korte termijn, betekenen dat partijen temporiseren of zelfs afhaken. De risicoparagraaf zal in de loop van 2013 in het projectteam nader worden uitgewerkt. 5. Gevraagde beslissing Instemmen met de inhoudelijke en procesmatige kaders zoals opgenomen in deze notitie en het college op te dragen om verdere uitvoering te geven aan het project Ambitie Agenda Afsluitdijk, conform de lijn zoals die inmiddels is ingezet. Daarbij zal vooral het masterplan in de pas lopen met het tempo van het op orde brengen van de hoogwaterkering Den Oever (project Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier). 7