Bulletin. Jaargang 11 nr. 1, januari Noteer nu alvast: vrijdag 14 april 2000 ALGEMENE LEDENVERGADERING

Transcriptie

1 Vereniging Zelfstandige Vertalers Bulletin Jaargang 11 nr. 1, januari 2000 Noteer nu alvast: vrijdag 14 april 2000 ALGEMENE LEDENVERGADERING Zie voor nadere informatie het volgende Bulletin. In ieder geval: introducés welkom, aansluitend diner. Van de redactie Een schone lei, een jaar Nul en alles blijft bij het oude. Elke maandag een maandag. In dit Bulletin komen we even terug op het verleden: het verslag van de algemene ledenvergadering in Teylers Museum, een summiere versie van het verhaal van Jean Robert Opgenort over het Ombule, een korte impressie van het vertaalcongres in november. De bijlagen van dit Bulletin zijn echter gericht op de toekomst: het nieuwe Register en de lijst van bedrijven en organisaties aan wie het op dit moment wordt verstuurd. Het Register vervult een primaire pr-functie voor onze leden, die wij graag willen uitbreiden. Zie daarover verder in dit Bulletin. Wij wensen allen een heel goed Ilse Hesper Illustratie: De toren van Babel, San Marco basiliek, Venetië

2 Inhoud Van de redactie Leden Notulen ALV 15 oktober 1999 Nationaal vertaalcongres Vertalen is (g)een kunst(je) Deiktische elementen in het Ombule Backspace Opgezegd: Leden Martin Snellen. Hoewel er nog wekelijks aanvragen om informatie over het lidmaatschap binnenkomen, is het aantal aanmeldingen sterk teruggelopen. De VZV heeft nog steeds dringend behoefte aan nieuwe leden. Ga eens na wie u kent die in aanmerking zou kunnen komen voor het lidmaatschap van de VZV en probeer hem of haar over te halen zich zo spoedig mogelijk aan te melden als kandidaat-lid. Probeer in elk geval een of meer introducé(e)s mee te nemen naar de lustrumvergadering! Notulen ALV 15 oktober 1999 Notulen van de algemene ledenvergadering van de VZV gehouden op vrijdag 15 oktober 1999 in Teylers Museum te Haarlem. 1. Opening De voorzitter opent de vergadering om uur. Aanwezig zijn 31 leden. 2. Ingekomen stukken en algemene mededelingen De Vereniging van Schrijvers en Vertalers ziet af van het gebruik van de afkorting VSV. Zelfstandigen kunnen vanaf januari 2000 in een ziekenfonds worden opgenomen. Meer informatie op onze website. 3. Vaststelling van de notulen van de vergadering van 16 april 1999 De notulen worden ongewijzigd vastgesteld. 4. Tien jaar VZV De voorzitter licht het voorstel van het bestuur over de viering toe. Het bestuur heeft gekozen voor een sfeervolle middag en avond boven bijvoorbeeld een congres. De viering vindt plaats in Slot Zeist en moet een visitekaartje voor de vereniging zijn. Door de feestelijke elementen zal deze lustrumvergadering financiële repercussies hebben, die in de begroting worden toegelicht. Het wordt niet nodig geacht daarvoor de contributie te verhogen. De vergadering heeft geen verdere opmerkingen. 5. Nieuwe VZV-folder Ook de folder vormt een extra begrotingspost. Het bestuur heeft enkele offertes gevraagd en ontvangen. 6. VZV-webstek Het ligt in de bedoeling een eigen domein te nemen. Alle adressen met VZV (vzv.org vzv.com, vzv.nl enz.) zijn echter al in gebruik of opgekocht. In deze situatie lijkt het zinvol dat de VZV zich, net als het NGV, onder de site van MetaCom plaatst. Wel wil de VZV afwachten tot MetaCom naar een betere server verhuist. Men weet de VZV goed te vinden. Op dit moment ontvangen we ongeveer een maal per week een aanvraag om informatie. 7. Begrotingsvoorstel 2000 Zoals toegezegd is de gecorrigeerde resultatenrekening 1998 in het bulletin gepubliceerd. Deze behoeft geen verdere toelichting. Het begrotingsvoorstel 2000 wordt punt voor punt toegelicht. Naar aanleiding van een vraag over de post representatiekosten antwoordt de voorzitter dat zij namens de vereniging naar het vertaalcongres in Amersfoort toe gaat. De kosten zijn uitsluitend voor de toegang plus BTW. De onttrekking aan de reserve ten behoeve 2

3 van de lustrumviering en de nieuwe folder betekent dat de resterende reserve ruim ƒ bedraagt. Tot op heden is er elk jaar ongeveer ƒ aan de reserve toegevoegd. Om een nieuwe reserve te kweken voor toekomstige activiteiten zullen we dit moeten blijven doen. De vergadering heeft geen commentaar op het begrotingsvoorstel. 8. MetaCom Oud zeer (en vervelende beeldvorming rond de VZV) is nu binnen het bestuur van MetaCom naar tevredenheid opgelost. Er is een nieuwe webstek en die werkt goed. Er is geen gesloten gedeelte meer, de hele opzet is veel eenvoudiger. Naast een agenda en nieuws zijn er links naar interessante webstekken voor vertalers. Ook is het makkelijk om nieuwe leden toe te voegen. De stek is ontworpen door Marcus de Geus, in samenwerking met Mart Grisel. Binnen de federatie zijn er positieve ontwikkelingen en zij krijgt een duidelijker gezicht. Twee verdere organisaties hebben een aanvraag tot lidmaatschap ingediend: de AIIC (zelfstandige tolken aangesloten bij de Association internationale des interprètes de conférence) en de alumnivereniging van het SIGV (Stichting Instituut van Gerechtstolken en vertalers). Over enkele commissies binnen MetaCom worden korte mededelingen gedaan: De commissie Contacten Overheid, ingeschakeld bij de totstandkoming van aanvaardbare tarieven voor tolken in de rechtspleging, heeft geen concrete voortgang geboekt. De commissie Raaphorst die met deze aangelegenheid is belast, doet er het zwijgen toe. De commissie Profielschets heeft een verslag uitgebracht dat aan de lidverenigingen voor commentaar is voorgelegd. Geïnteresseerden in de voortgang van de werkzaamheden van deze commissie kunnen hun medewerking aanbieden en contact opnemen met een van de bestuursleden. (Achtergrond: De SNEVT heeft Meta- Com verzocht een profielschets voor vertalers op te stellen zodat de opleidingen in toekomst beter aansluiten bij de eisen uit de praktijk. Het nu voorliggende verslag vormt daartoe een eerste aanzet. Vele punten moeten verder worden uitgewerkt. Anneke de Haan zat namens de VZV in deze commissie maar stapt er nu uit. De materie is belangrijk, maar staat te ver van de VZV af. De onderwerpen die nader uitgediept moeten worden - o.a. mentorschap, certificering - zijn zinvoller in te vullen door leden van andere organisaties, bijvoorbeeld grotere vertaalbureaus.) 9. Ledenbestand Er moeten actief leden worden geworven; dit jaar is er één aanmelding geweest en die is afgewezen. De vragen die opdoemen zijn: is het zo dat alle goede vertalers al lid zijn van de VZV en is de toegevoegde waarde van de VZV te gering? De toegevoegde waarde van de VZV is de ontmoeting met collega s die op hetzelfde niveau vertalen, bij wie je met je vragen terecht kan en naar wie je met een gerust hart opdrachtgevers kunt doorverwijzen. Ook werd de functie van belangenbehartiger genoemd. Men kan de VZV actiever uitdragen, bijvoorbeeld bij de eigen opdrachtgevers benadrukken dat goede vertalers VZV vertalers zijn. Vooral het ledenregister, dat via het secretariaat naar opdrachtgevers verstuurd wordt, kan daarbij zeer goed van dienst zijn. 10. Diversen Geen opmerkingen. 11. Datum volgende ALV De in eerste instantie vastgestelde datum voor de lustrumvergadering blijkt ongeschikt te zijn. Als nieuwe datum wordt vrijdag 14 april 2000 voorgesteld. (Opmerking: de datum van 14 april is ondertussen in overleg met Slot Zeist als definitieve datum voor het lustrum vastgesteld.) 12. Rondvraag en sluiting Er wordt gemeld dat er vertaalbureaus zijn die de prijs van Engelse en Franse vertalingen proberen te drukken o.a. door voortaan de brontaal als uitgangspunt te hanteren (dat scheelt gauw 10% - 20%). Er wordt benadrukt dat men altijd goede afspraken met de opdrachtgever dient te maken, het gaat erom hoe duur/goedkoop je je diensten wilt verkopen. Als VZV vertaler moet/kan je stevig in je schoenen staan. De voorzitter sluit de vergadering om

4 Nationaal vertaalcongres in Nederland Op 13 november jongstleden organiseerde de NVTV ter gelegenheid van haar 10-jarig bestaan een vertaalcongres te Amersfoort. Het eerste grote in Nederland georganiseerde algemene vertaalcongres was een enorm succes. Inspirerende lezingen en parallelle workshops in gevulde zalen, vele demonstraties, informatiestands, voldoende gelegenheid om met elkaar van gedachten te wisselen kortom alles, wat je idealiter van een dergelijk evenement verwacht. Ondanks de vrij hoge toegangsprijs (ƒ 500) was de deelname maximaal, enkele late inschrijvers moesten zelfs worden afgewezen omdat er geen plaats meer was. Dit evenement was een schot in de roos en verdient zonder meer navolging als nieuw platform voor communicatie binnen de Nederlandse vertaalwereld. Een vervolg op dit congres is daarom heel goed denkbaar, en deze gedachte is ook al binnen MetaCom geformuleerd, met als doel vertalend Nederland een gezicht te geven en beter herkenbaar te maken, zowel binnen het beroep als naar buiten toe. De bomen en het bos Vertalen is voor een groot deel een concrete bezigheid. En voor deze bezigheid wil de vertaler de beste uitrusting hebben: hardware en software in de meest algemene zin. Hij wil van de nieuwe ontwikkelingen op de hoogte blijven, de nieuwe technologieën leren kennen en ingelicht worden over de randgebieden zoals tarieven, verzekeringen, belastingen, enz. In dit opzicht bood het congres concrete, nuttige en noodzakelijke informatie. Laten we zeggen de bomen. Daarnaast bestaat het bos, het abstracte begrip: hoe zal het beroep er in toekomst uitzien? wat is het imago van de vertaler? wat wordt er van een vertaler verwacht? Wat betekent kwaliteit? De discussie over deze onderwerpen lijkt verder van huis en buiten de dagelijkse routine te vallen. Het zijn echter deze aspecten die het beroep bepalen. Verhelderend was in dit opzicht het verhaal van Marinus de Goeij, medeoprichter en voorzitter van de OVIN, over de toekomst van het vak. Als verklaring voor de lage status die de vertaler veelal bezit noemde hij een slechte visualisering van het beroep, het feit dat de geleerde individualist vaak moeite heeft om zakelijke contacten te leggen, de tekortkomingen van de opleidingen die te veel op de traditionele literaire vertaler zijn gericht, en een slechte beeldvorming van de vertaler in de maatschappij. Ook Pieter Borsboom, directeur van de Utrechtse vestiging van communicatieadviesbureau Tappan, spitste zijn bijdrage toe op het beeld van de vertaler. Volgens hem is de negatieve beeldvorming van het vak het gevolg van het gedrag van de vertalers zelf. Zij voelen zich als sluitpost, als mensen met een lage status die bang zijn een klant te verliezen en bereid zijn vanuit een underdog-positie te handelen, te redeneren en zich te gedragen. Imago Uit de reactie van de toehoorders die bij deze laatste zitting aanwezig waren, bleek dat de spreker de vertalers zeer goed had ingeschat. Bijvoorbeeld: ik wil mij best met een loodgieter vergelijken, alleen deze verdient meer dan ik. Of: misschien wordt ons werk niet gewaardeerd omdat het zo onopgemerkt gaat. Ook: als ik zeg dat ik vertaler ben zie ik om mij een lichte minachting. Mij verbaast dit gemis van gevoel van eigenwaarde. Tenslotte hebben velen van ons dit beroep bewust gekozen en kunnen zij het slechts uitoefenen omdat zij een hoge opleiding hebben. In de koffie en theepauses was mij ook al opgevallen dat velen zich schikken en vooral niet de aandacht op zich willen vestigen. Nodeloos hieraan toe te voegen dat deze vertalers ook zeer bescheiden tarieven hanteerden. Enkelen met wie ik sprak hadden hun opleiding recent voltooid. Zou het mogelijk kunnen zijn dat de opleidingen zich te veel toeleggen op het overdragen van concrete kennis en vaardigheden en minder aandacht schenken aan de rol die een vertaler in onze samenleving vervult? Ik kreeg de indruk dat er een dimensie miste: de ontwikkeling van de persoonlijkheid, het besef dat je als vertaler iemand bent. IH 4

5 Vertalen is (g)een kunst(je) Je zat erbij als het heertje, maar waar hadden jullie het nou eigenlijk over? Aldus het commentaar van een kijker naar het programma RTL Live dat op 23 december van het afgelopen jaar werd uitgezonden. Dit naar aanleiding van een onderdeel van het programma, een gesprek met een drietal vertalers over hun werk. Daarbij probeerde Gianni Richetta, een zeer gewaardeerd VZV-lid, iets zinnigs over ons vak te zeggen. Het interview was degelijk voorbereid. Gianni Richetta en ikzelf hebben vele uren per telefoon met de programmamaker gesproken, en deze contacten verliepen uiterst positief en vriendelijk. Helaas waren de presentatoren van het programma slechts geïnteresseerd in vermakelijkheden, de fouten, grappen en blunders die een vertaler zoal tijdens zijn werk tegenkomt. De heer Richetta kon hen uiteraard op hun wenken bedienen, maar dat geeft weinig inzicht in het beroep dat, weer volgens Richetta, een kunst is. Dat is iets anders dan een kunstje. Het gesprek en het openingscitaat geven op identieke wijze blijk van de enorme kloof die er bestaat tussen de kijker en de culturele en intellectuele medemens. Beseffen wij wel voldoende dat een vertaler echt een vreemde eend in de bijt is? Graag willen wij Gianni Richetta bedanken voor het feit dat hij zich met zo veel elan van zijn bepaald niet eenvoudige taak heeft gekweten. I.H. Het VZV-register voor wie? Welke bedrijven en instanties zouden over een vzv-ledenregister moeten beschikken? Bij dit Bulletin vindt u een lijst van bedrijven en instanties aan wie de VZV haar Talenindex & Ledenregister stuurt. Deze publicatie wordt jaarlijks gericht verspreid aan degenen die bewust voor kwaliteit hebben gekozen en van een goed product verzekerd willen zijn. Als kleine organisatie kan de VZV geen algemene publicitaire acties ondernemen. De kracht van de vereniging ligt in de grote verscheidenheid van specialisaties en een professionele aanpak, en met deze kenmerken spreekt zij slechts een deel van de markt aan, een deel dat dan ook specifiek wordt benaderd. Willen wij met deze opzet het beoogde effect bereiken, dan is het noodzakelijk dat de verzendlijst van het ledenregister voortdurend wordt bijgewerkt en uitgebreid. Dit is voor alle betrokkenen van belang: hoe vaker ons ledenregister op de bureaus van potentiële opdrachtgevers ligt, des te gemakkelijker kan een VZVvertaler gevonden worden. Verzoek aan onze leden Wilt u aan ons secretariaat te Zutphen de adressen doorgeven van bedrijven en instanties die waarde hechten aan professioneel vertaalwerk en daarom uit de VZV-lijst zouden willen putten? 5

6 Deiktische elementen in het Ombule Jean Robert Opgenort, beschrijvend taalkundige verbonden aan de Faculteit der Letteren, Rijksuniversiteit Leiden, heeft onder deze titel voor de VZV een zeer aanschouwelijk verhaal gehouden in de aula van Teylers Museum. Als kleine reminiscens aan de essentieel andere taalen denkconcepten die aan het Ombule ten grondslag liggen, hebben wij enkele aspecten van het betoog samengevat. Wel integraal overgenomen is de aanzet tot de borrelgedachte. Ombule Het Ombule is zowel de naam van een Kiranti taal die wordt gesproken in het berglandschap van Oostelijk Nepal als die van de kleine etnische groep van rond de vijf duizend zielen die deze taal spreekt. Belangrijke verschillen ten opzichte van Germaanse en Romaanse talen betreffen de naamvalssystemen, de afwezigheid in het Ombule van de grammaticale categorie tijd en de zeer complexe werkwoordsvervoeging. Bij dit laatste aspect wordt een expliciet verschil gemaakt tussen (a) eerste, tweede en derde persoon, (b) singularis, dualis en pluralis getal, en met betrekking tot de 1e persoonsvormen dualis en pluralis getalwerkwoordsvormen inclusief de toegesprokene(n) versus exclusief de toegesprokene(n), dus <wij> zijnde ik en mijn ouders of <wij> zijnde ik en jullie, de toegesprokenen. Een intransitief werkwoord als <gaan> wordt vervoegd voor 11 verschillende personen (1 actant, het Subject), terwijl een transitief werkwoord zoals <zien> wordt vervoegd voor 11 maal 11 = 121 verschillende personen min een aantal onlogische overgangen (2 actanten, zowel Agens als Patiens worden gemarkeerd). Deiktische elementen Wanneer taal wordt gesproken gebeurt dit op een specifieke locatie, op een specifiek tijdstip, wordt dit geproduceerd door een specifieke persoon en wordt het (meestal) gezegd tegen een specifieke andere persoon of personen. Alle natuurlijke talen hebben vormen die bepaalde taaluitingen verbinden met de persoonlijke, ruimtelijke en tijdscontext. Dit verbinden heet deixis. Deixis is een term die betrekking heeft op allerlei taalvormen die direct verwijzen naar de persoon, de tijd en de locatie van de situatie waarin een taaluiting zich afspeelt en waarvan de betekenis afhankelijk is van de situatie. Hierbij moeten we denken aan persoonlijke voornaamwoorden als <ik/jij>, bijwoorden van tijd als <nu/dan>, bijwoorden van plaats als <hier/daar> (aanduiding van plaats), aanwijzende voornaamwoorden als <dit/dat> (aanduiding van entiteiten), maar eveneens werkwoorden van beweging als <komen/gaan>. Relatieve ruimtelijke positie Kenmerkend voor het Ombule is dat dit taalsysteem onderscheiden met betrekking tot bepaalde deiktische elementen maakt die in onze Westerse talen veel meer marginaal van aard zijn. In het Ombule maken de ruimtelijke deiktische woorden van uiteenlopende woordklassen namelijk altijd fundamenteel onderscheid tussen drie ruimtelijke posities die iets kan innemen ten opzichte van een referentiepunt: boven (incl. begrip Noorden ), horizontaal (incl.begrip West en Oost ) en beneden (incl. Zuiden ). Dit omvat woordklassen als werkwoorden, aanwijzende voornaamwoorden, persoonlijke aanwijzende voornaamwoorden en bijwoorden van locatie en richting. Het belang van een grammaticale categorie relatieve ruimtelijk positie blijkt uit het groot aantal woorden waarin het onderscheid verdisconteerd is. De aanwezigheid van deze ruimtelijk gesubcategoriseerde woorden en het algemeen nut ervan komt (vermoedelijk) voort uit de bergachtige omgeving waarin het Ombule volk leeft. Deze deiktische termen zijn uitermate praktisch in een wereld waarin alles zich op een bepaalde positie bevindt ten opzichte van een gegeven referentiepunt. Deze woorden vergemakkelijken de positieve identificatie van entiteiten aanzienlijk, maar helaas niet perfect. Interessant voor een vertaler naar een niet-westerse taal zoals Ombule is dat niet-complexe i.c. Nederlandse begrippen als <dat>, <hij, zij>, <naartoe>, <zoals>, <komen>, <brengen>, <ver> en <daar> vrijwel nooit heel eenvoudig of zomaar vertaald c.q. gezegd kunnen worden zonder dat de vertaler precies voor ogen heeft in welke context wat is gezegd met betrekking tot een entiteit die zich op een bepaalde plaats bevindt ten opzichte van een gegeven referentiepunt. Want, de gepresenteerde onderscheiden zijn fundamenteel en kunnen niet zomaar weggelaten worden, omdat (a) veelal neutrale of ruimtelijk ongedefinieerde woorden ontbreken in de 6

7 taal, en (b) in andere gevallen altijd gespecificeerd moet worden als de kennis hiervoor aanwezig is. Voor de Ombule is het logisch om altijd die ruimtelijk positie te specificeren. Praktische problemen volop. Als je zelf spreekt, kun je dat nog aanbrengen, maar als je de gedachte van een personage uit een boek moet weergeven, vereist dit speciale geografische aandacht: Komt hij nou van onder of van boven?. Bovendien moet men nog weten hoe in zo n taal de grenzen tussen wat boven, horizontaal en beneden ligt, zijn afgesteld. Het Ombule taalsysteem ordent de natuurlijke omgeving op een duidelijk andere manier dan wij Westerlingen. Het accent bij vertalingen naar zo n soort taal als het Ombule komt te liggen op categorieën die in West-Europese talen tot op bepaalde hoogte marginaal zijn, maar in het Ombule dus uitermate fundamenteel. En al snappen we vaak de prototypische betekenis van bepaalde elementen, blijft het lastig om de betekenisgrenzen tussen de woorden te bepalen. EEN BORRELGEDACHTE - GEEN CONCLUSIE De borrelgedachte die ik wil opwerpen ter afsluiting van mijn voordracht over het Ombule heeft betrekking tot het verband tussen taal en gedachte. De belangrijkste theorie in deze wordt de Sapir-Whorf hypothese of de theorie van taalrelativiteit genoemd. Dit is een theorie over het verband tussen taal en gedachte, genoemd naar de Amerikaanse antropologische taalkundigen Edward Sapir ( ) en Benjamin Lee Whorf ( ). Deze hypothese stelt dat wij de natuur afbakenen volgens de lijnen die door onze moedertaal worden aangegeven, c.q. door de taalkundige systemen in onze hoofden. Echter, het waarheidsgehalte van deze theorie is moeilijk te testen en dus te bewijzen, en het feit dat sommige vertalers uiterst succesvol zijn laat deze hypothese aanzienlijk aan kracht inboeten. Volgens de hypothese denkt een Ombule mens dus anders dan wij omdat hij zijn omgeving talig gezien volledig anders inricht. Denk aan de afwezigheid van grammaticale tijd of de grote inventaris aan deiktische elementen. Mijn ervaring als onderzoeker wijst ook vaak in die richting. Mijn vraag aan u: denkt u als professionele, gekwalificeerde vertaler anders wanneer u naar een andere taal overzet (zelfs binnen de beperkte talige context in Europa), of denkt u anders te denken? Is het ook mogelijk om om te denken? En op welk terrein liggen dan de problemen? Laten wij taalmensen, uit opportunistisch oogpunt, de Sapir-Whorf hypothese in ieder geval maar omhelzen, want dan ligt er een gouden toekomst voor een ieder van ons in het verschiet. Per slot van rekening, een goede vertaler of taalkundige kan slechts een vertolker van gedachten zijn als hij de gedachten binnen een andere taal kent. Als taal het voertuig is van de geest, waarom worden wij dan nog niet en masse en goed betaald ingezet om conflicten de wereld uit te drijven? Jean Robert Opgenort Truus Schalekamp zoekt voor een internationaal congres van verenigingen van patiënten met coeliakie op 15 en 16 september 2000 in Noordwijkerhout een notulist(e) die in het Engels kan notuleren. Over remuneratie wordt overlegd. Voor verdere informatie kunt u bij haar terecht. Adres: A. v. Neslaan HT Oegstgeest tel: fax: gschalekamp@compuserve.com. Uitnodigingen lustrum VZV Het tweede lustrum van de VZV nadert met rasse schreden. Op 14 april 2000 is het zover. Bij die gelegenheid, in Slot Zeist, ontvangen we weer graag collega s en andere personen die kennis willen maken met onze vereniging en die onze doelen een warm hart toedragen. Indien u nog suggesties hebt voor genodigden (anders dan de introducés die u natuurlijk toch al meeneemt), wilt u die dan zo spoedig mogelijk doorgeven aan het secretariaat? 7

8 Hoezo, vertalers niet serieus genomen? Een anekdote Op een ochtend een telefoontje uit het secretariaat van een groot internationaal opererend bedrijf. Ze hadden een Franse vertaling van een Duits persbericht ontvangen waarin volgens hen het begrip satzungsrechtlich niet juist of eigenlijk helemaal niet was vertaald. Of ik zo vriendelijk wilde zijn dat in te voegen. Geen probleem. Alleen had ik de indruk dat er meer dan een woordje aan schortte. Ik bekeek de zin, de alinea en de hele tekst (150 woorden). Er zaten aperte fouten in, verkeerde interpretaties en slechte constructies. De tekst was echter door de Franse verantwoordelijken gezien en goedgekeurd en dus niet eenvoudig te veranderen. Ik heb mij laten doorverbinden naar een hoog niveau, daar waar eenzame beslissingen worden genomen, knopen worden doorgehakt enz. Het dilemma was duidelijk en er viel een stilte. Toen hoorde ik mijn contactpersoon zich in zijn leren fauteuil oprichten en zeggen: Ja, Frau Hesper, als u denkt dat het nadelig voor het bedrijf is als het persbericht in deze vorm wordt gepubliceerd, dan verzoek ik u de tekst zo aan te passen dat problemen worden voorkomen. Daarop heb ik de tekst opnieuw vertaald, genietend van het diplomatieke antwoord dat mij heel even heel veel macht gaf. Het ging tenslotte om een echt groot bedrijf. IH Ter vertaling aangeboden: Wie zijn de voorlopers (in de wereld van kunst en cultuur), initiatiefnemers (in de wereld van planning en bestuur) en ontwikkelaars (in de wereld van de stenen) die het gat zien liggen tussen full blown [Noot voor de vertaler: exploderende] globalisering en volledig uitgeëxploiteerde individualisering, en daar ook daadwerkelijk in springen? Nou ja, voor het eind van het millennium kan deze explosie er ook nog wel bij. Alleen zou ik niet in dat gat springen, als ik het al zag liggen. IH Het Bulletin is een periodieke uitgave van de Vereniging Zelfstandige Vertalers. Zie voor meer informatie over de VZV ook de webstek: Het bestuur van de VZV bestaat uit: Ilse Hesper, voorzitter Marcus de Geus, secretaris Béatrice Râtel, penningmeester Myrna Dop, lid toelatingen Harold Alexander, lid Adreswijzigingen en algemene correspondentie: VZV Braamkamp JC Zutphen Tel.: / Fax : vzv-secretariaat@degeus.com Kopij voor het Bulletin: VZV-Bulletin Voorstraat JS Delft Tel: / Fax: vzv-bulletin@degeus.com 8