RAPPORT VAN BEVINDINGEN. Kwaliteitsonderzoek bij. Annie M.G. Schmidt

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN Kwaliteitsonderzoek bij Annie M.G. Schmidt Plaats : Spijkenisse BRIN-nummer : 24BG Onderzoeksnummer : Datum schoolbezoek : 1 december 2011 Rapport vastgesteld te Zoetermeer op : 5 maart 2012

2

3 Inhoud 1 Inleiding 5 2 Bevindingen 7 3 Toezichtarrangement 13 pagina 3 van 13

4

5 1 Inleiding De Inspectie van het Onderwijs heeft op 1 december 2011 een onderzoek uitgevoerd op basisschool Annie M.G. Schmidt naar aspecten van de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. De aanleiding voor dit onderzoek was het volgende. De inspectie heeft op de Annie M.G. Schmjdtschool op 10 november 2011 een vierjaarsbezoek uitgevoerd. Uit dit onderzoek kwam naar voren dat de opbrengsten onvoldoende zijn en dat er risico's zijn in de kwaliteit van het onderwijsleerproces. Het vierjaarsbezoek is afgebroken. Op dezelfde dag heeft de inspectie de uitkomsten van het vierjaarsbezoek met het bevoegd gezag besproken. Naar aanleiding van dit gesprek is besloten een kwaliteitsonderzoek uit te voeren om eventuele tekortkomingen vast te stellen. Conform de uitgangspunten van het programmatisch handhaven onderzoekt de inspectie tevens standaard of wordt voldaan aan bepaalde wettelijke voorschriften. Toezichthistorie Basisschool Annie M.G. Schmidt is in 2004 voor het laatst bezocht voor een uitgebreid kwaliteitsonderzoek. Tijdens dit onderzoek waren de opbrengsten voldoende en het grootste deel van het onderleerproces voldoende tot goed. Tekortkomingen bevonden zich vooral bij de kwaliteitszorg, op het gebied van de evaluatie en in de samenhang van het onderwijsaanbod. In de afgelopen jaren heeft de inspectie jaarlijks gesprekken gevoerd met het bevoegd gezag om eventuele risico's in kaart te brengen. Uit deze gesprekken kwamen voor de Annie M.G. Schmidtschool geen risico's naar voren op het gebied van zowel de opbrengsten als het onderwijsproces. De inspectie had daarom geen aanleiding om de school te bezoeken. Echter, tijdens het regulier geplande vierjaarsbezoek bleek de school onjuiste opbrengstgegevens te hebben aangeleverd, waardoor tijdens dat onderzoek bleek dat de eindopbrengsten onvoldoende waren. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Een controle van de aanwezigheid van de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan bij de inspectie. Een toets op de aanwezigheid van informatie over enkele wettelijke verplichte onderdelen in de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan. Een controle op de onderwijstijd die de school heeft gepland. Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van documenten die betrekking hebben op ontwikkelactiviteiten van de school die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd, te weten Planning Schoolplanperiode , Onderwijskundig jaarplan , Quick Scan directie en team , Quick Scan september 2011 en vragenlijst leerlingen Na het bezoek heeft de school nog enkele aanvullende gegevens opgestuurd. pagina 5 van 13

6 Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen 1/2A, 1/2B, 3B, 3/4, 6, 6/7, 7 en 8. Gesprekken met de directie en de intern begeleider over de kwaliteit van de indicatoren. Een gesprek met leraren. Een eindgesprek met de directie en een vertegenwoordiging van het bevoegd gezag, na afloop van het schoolbezoek. Tijdens het onderzoek beoordeelde de inspectie indicatoren van de volgende aspecten: opbrengsten, aanbod, onderwijstijd, pedagogisch en didactisch handelen, afstemming, zorg en begeleiding en (voorwaarden voor) kwaliteitszorg. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2011 en de notitie Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs. Beide documenten zijn te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke vereisten. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. pagina 6 van 13

7 2 Bevindingen 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs Indicatoren die bij een kwaliteitsonderzoek de doorslag geven of een school (zeer) zwak is, de zogeheten normindicatoren, zijn gemarkeerd met een asterisk. Voor een overzicht van alle normindicatoren zie het Toezichtkader po/vo 2011 op De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) In verband met het programmatisch handhaven heeft de inspectie daarnaast enkele controles uitgevoerd op bepaalde wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score 'ja' of 'nee'. Kwaliteitsaspect 1 Opbrengsten 1.1 * De resultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht De taalresultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht De rekenresultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.2 * De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.5 De sociale competenties van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. 5 pagina 7 van 13

8 Kwaliteitsaspect 2 Leerstofaanbod 2.1 * Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 2.2 * De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 2.4 * De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. 2.5 De school heeft een specifiek aanbod om sociale competenties te ontwikkelen. Kwaliteitsaspect 3 Tijd 3.1 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. Kwaliteitsaspect 4 Schoolklimaat 4.7 Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan. Kwaliteitsaspect 5 Didactisch handelen 5.1 * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2 * De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Kwaliteitsaspect 6 Afstemming 6.1 De leraren stemmen de aangeboden leerinhouden af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Kwaliteitsaspect 7 Begeleiding 7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. Kwaliteitsaspect 8 Zorg 8.1 De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben. 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.3 * De school voert de zorg planmatig uit. 8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. pagina 8 van 13

9 Kwaliteitsaspect 9 Kwaliteitszorg 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. Kwaliteitsaspect 10 Voorwaarden voor kwaliteitszorg 10.1 De schoolleiding stuurt de schoolontwikkeling inclusief de kwaliteitszorg aan De schoolontwikkeling is verbonden met de visie op onderwijs, zoals geformuleerd in het schoolplan De schoolleiding zorgt voor een professionele schoolcultuur Bij de zorg voor kwaliteit zijn bestuur, directie, team en andere belanghebbenden betrokken. Naleving wet- en regelgeving NT1a De inspectie is in het bezit gesteld van de geldende schoolgids (art. 16, lid 2 en 3, WPO). NT2a De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende schoolplan (art. 16, lid 1 en 3, WPO) NT3a De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende zorgplan (art. 19, lid 3, WPO). NT4a Er is voldoende onderwijstijd geprogrammeerd om te kunnen voldoen aan de daarvoor gestelde minima (art. 8, lid 7 onder b, WPO). NT4b Er is maximaal zevenmaal een onvolledige schoolweek geprogrammeerd voor de groepen 3 t/m 8 (artikel 8, lid 7 onder b, WPO). ja nee 2.2 Beschouwing Algemeen beeld De inspectie beoordeelt de kwaliteit van het onderwijs op basisschool Annie M.G. Schmidt als onvoldoende. De eindopbrengsten, de zorg en begeleiding en enkele onderdelen van het onderwijsleerproces schieten te kort. Daar komt bij dat de schoolontwikkeling veel te beperkt wordt aangestuurd en dat de school te weinig ondersteuning heeft gehad bij de ontwikkeling van een goede leiderschapsstijl en voldoende voorwaarden voor goed onderwijs. Dit maakt dat er bij alle geledingen in de school ontevredenheid heerst over de gevolgde koers, de aanpak en de ondersteuning door het bevoegd gezag. De inspectie intensiveert haar toezicht en kent het toezichtarrangement zwak toe. Binnen deze ingewikkelde context ziet de inspectie wel diverse positieve aangrijpingspunten die benut kunnen worden bij de verbetering van het onderwijs. In alle geledingen lijkt voldoende motivatie aanwezig om de onderwijskwaliteit te verbeteren. Daarnaast is de kwaliteit van het pedagogisch en didactisch handelen bij de meeste leraren in voldoende mate aanwezig. Hieronder volgt een toelichting op het oordeel. pagina 9 van 13

10 Toelichting Opbrengsten De inspectie beoordeelt de eindopbrengsten van de Annie M.G. Schmidt als onvoldoende aangezien deze in de afgelopen drie jaren onder de ondergrenzen van de inspectie lagen. De tussentijdse opbrengsten zijn voldoende aangezien van de 5 meetmomenten er vier voldoende scoren. De inspectie beoordeelt de resultaten voor technisch lezen in groep 3 en 4 en rekenen en wiskunde en begrijpend lezen in groep 6 als voldoende. De resultaten voor het rekenen in groep 4 zijn te laag. De huidige groep 8 leek in groep 7 op een voldoende niveau te scoren. Als het de leerlingen lukt dit niveau te behouden, dan biedt dat een gunstig perspectief voor de eindopbrengsten van Indicator 1.5 kan de inspectie niet beoordelen aangezien de school geen volgsysteem hanteert voor de sociaal-emotionele ontwikkeling, waarvoor de inspectie normen heeft. Aanbod Het aanbod voldoet in grote lijnen aan de gestelde normen. Zo voldoen de gebruikte methoden aan de kerndoelen, worden ze aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met groep 8 en past het bij de samenstelling van de leerlingenpopulatie gezien het beperkt aantal gewichtenleerlingen. Echter, de doorgaande lijn in het aanbod is onvoldoende. De aanpak in de onderbouw, groepen 1 en 2, is in onvoldoende mate uitgewerkt. Het is niet inzichtelijk hoe leerlijnen gekoppeld zijn aan tussendoelen en hoe deze gerelateerd zijn aan geplande activiteiten. In de thema-uitwerkingen en dagplanning is dit onvoldoende zichtbaar en ook is niet altijd het onderscheid in aanbod tussen groep 1 en 2 aangegeven. Pedagogisch, didactisch handelen Het pedagogisch en didactisch handelen van de leraren is naar aanleiding van de geobserveerde lessen als voldoende beoordeeld. Dit biedt perspectief voor de schoolontwikkeling in de toekomst. Echter, ook hier is niet altijd in voldoende mate een doorgaande lijn zichtbaar. Dit geldt zowel voor de kwaliteit die is aangetroffen in het didactisch handelen, maar ook voor het gebruik van diverse organisatiemiddelen, zoals het stoplicht, het stilteteken en de manier van registreren. Hierover zijn geen heldere afspraken. Afstemming, zorg en begeleiding De leraren maken naar aanleiding van de methodetoetsen gebruik van de mogelijkheden die de methoden bieden om de leerlingen een aanbod te geven dat bij hen past. Zo maakt de school gebruik van basis- herhalings- en verrijkingsstof. Echter, hoe verder gedifferentieerd wordt in instructie, verwerking of tijd is niet inzichtelijk. Alle leerlingen lijken te werken met dezelfde weektaak en extra werk is veelal vrijblijvend van aard. Dit blijkt ook uit het didactisch groepsplan dat elke leraar voor vier vakken heeft opgesteld. In dit plan zijn de leerlingen op basis van hun Cito-niveau verdeeld over 6 aanpakken. Op basis waarvan dit is gebeurd (analyse) en wat dit betekent voor de invulling van het onderwijs (consequenties) is niet duidelijk. De analyse van de methodegebonden en methode onafhankelijke toetsen die bepalend is voor de indeling en de vervolgaanpak ontbreekt. In het plan is wel voor enkele leerlingen opgenomen wat de onderwijsbehoeften zijn van die leerlingen, maar dit overzicht is incompleet en ook hier te vrijblijvend van aard. Evaluaties van eerdere plannen zijn niet aanwezig. pagina 10 van 13

11 De school beschikt over een adequate toetskalender. De inspectie beoordeelt daarom indicator 7.1 als voldoende, maar zij ziet nog wel aandachtspunten. Het is de inspectie niet altijd duidelijk of de toetsen naar behoren worden afgenomen. Zo hebben de kleuterleidsters de toetsen mogelijk niet altijd op het juiste moment en op de juiste wijze afgenomen, daar komt bij dat ook het observatiesysteem op veel weerstand stuit en het is ook daarbij de vraag of dit voldoende betrouwbaar wordt ingevuld. Het is niet helder wanneer leerlingen in aanmerking komen voor intensivering van de aanpak, de leerlingenzorg. Criteria hiervoor zijn op hoofdlijnen vastgesteld, maar bij het team onvoldoende bekend. Dit maakt dat de diagnose, de vervolgaanpak en de gestelde doelen (indien aanwezig) op verschillende manieren en op verschillende plekken zijn terug te vinden. Niet alle leerlingen beschikken, in tegenstelling tot het streven van directie en intern begeleider, over een gerichte analyse van het leer- of gedragsprobleem en een uitgewerkte zorgaanpak waarbij doelen, de aanpak en tussentijdse evaluaties zijn opgenomen. Evaluaties op basis waarvan het vervolg wordt bepaald ontbreken. Met dit alles kan de school niet aantonen dat leerlingen de zorg en het onderwijs krijgen waar ze behoefte aan en recht op hebben. (voorwaarden voor) kwaliteitszorg De kwaliteitszorg en de schoolontwikkeling worden niet goed aangestuurd. De koers van de school is niet helder en in de afgelopen jaren hebben diverse veranderonderwerpen de revue gepasseerd. Geen van deze onderwerpen zijn uitgewerkt in een richtinggevend plan waarbij tijdspaden, verantwoordelijke personen, doelen en (tussentijdse) evaluatiemomenten zijn opgenomen. Ontwikkelingen zijn niet geborgd en de intern begeleider en directeur controleren en monitoren maar beperkt of iedereen zich aan afspraken houdt. Dit vraagt overigens ook inzet van het team, dat zich meer aan de afspraken moet houden en haar verantwoordelijkheid moet nemen om zich te verantwoorden over het gegeven onderwijs en de gemaakte keuzes. Bovenstaande geldt zowel voor de ontwikkeling van de afstemming en de zorg als voor de brede schoolontwikkeling. Het professionele schoolklimaat staat zeer onder druk en de vele signalen om hulp, coaching en begeleiding die team en directie aan het bevoegd gezag hebben gezonden zijn niet opgepakt. Het gebrek aan leiderschap zowel op school als bij het bevoegd gezag maakt het vervolg van het verbetertraject extra risicovol. De intern begeleider heeft een start gemaakt met een analyse van de opbrengsten. Hierbij heeft zij de behaalde scores van de school afgezet tegen de inspectienormen en eigen streefdoelen. Waar deze doelen op zijn gebaseerd, op welke termijn ze gerealiseerd moeten zijn en tot welke aanpak dit leidt is niet inzichtelijk. Tijdens het schoolbezoek en ook in het opbrengstendocument komt naar voren dat team en intern begeleider zich zorgen maken over het niveau van de woordenschat van de leerlingen. Waar deze zorgen op gebaseerd zijn, is echter onduidelijk. Er ontbreekt een goede analyse van de leerlingenpopulatie en de school heeft niet gericht onderzocht of woordenschat daadwerkelijk een onderliggende oorzaak is van diverse lage toetsscores. De analyse ontbreekt en een woordenschattoets staat niet opgenomen in de toetskalender. pagina 11 van 13

12

13 3 Toezichtarrangement Kwaliteit De kwaliteit van het onderwijs vertoont belangrijke tekortkomingen en is als zwak beoordeeld. Om deze reden kent de Inspectie van het Onderwijs aan basisschool Annie M.G. Schmidt een aangepast arrangement zwak toe. De school valt onder intensief toezicht. Met het bevoegd gezag is afgesproken dat de onderwijskwaliteit in september 2013 weer van voldoende niveau is. Hieraan voorafgaand voert de inspectie een afsluitend onderzoek naar de kwaliteitsverbetering (okv) uit om na te gaan of de tekortkomingen zijn opgeheven. Verder maakt de inspectie, mede gezien de vele tekortkomingen in de (voorwaarden voor) kwaliteitszorg, uitgebreide nadere afspraken met het bevoegd gezag over te bereiken tussenresultaten en over een tussentijds kwaliteitsonderzoek naar bereikte verbeteringen. Deze afspraken legt de inspectie vast in een toezichtplan. Het bevoegd gezag dient binnen zes werkweken gerekend vanaf de vaststelling van het rapport een plan van aanpak aan de inspectie te sturen. De inspectie beziet of het plan van aanpak voldoet aan de volgende kenmerken: de voorgenomen activiteiten sluiten aan bij de geconstateerde kwaliteitsproblemen; de activiteiten zijn voldoende concreet beschreven en gepland zodat de inspectie er in het vervolg van het toezicht op kan aansluiten; het is aannemelijk dat het plan van aanpak leidt tot een verbetering van de geconstateerde kwaliteitsproblemen. Het bevoegd gezag herkent zich in de bevindingen van de inspectie en onderschrijft de noodzaak maatregelen te nemen die opheffing van de geconstateerde tekortkomingen als doel hebben. Naleving Ten tijde van het onderzoek is er een tekortkoming geconstateerd in de naleving van wettelijke voorschriften, die vanwege het programmatisch handhaven standaard zijn gecontroleerd. Er is een onvolledigheid in de inhoud van de schoolgids geconstateerd. Het document geeft geen goede informatie over de ouderbijdrage. De inspectie heeft het bevoegd gezag opdracht gegeven alle ouders binnen de conceptfase van het rapport schriftelijk te informeren over de ontbrekende informatie over de ouderbijdrage en aan te geven wat het schoolbeleid is op dit punt. De inspectie heeft hiervan een afschrift ontvangen, de tekortkoming is daarom opgelost. pagina 13 van 13