Statenvoorstel nr. PS/2004/782

Transcriptie

1 Statenvoorstel nr. PS/2004/782 Sociale Actie Het Presidium stelt voor Statenvoorstel nr. PS/2004/782 te behandelen in: de Statencommissie Zorg en cultuur op: 15 september 2004 om uur de vergadering van Provinciale Staten op: 13 oktober 2004 Jaargang Datum Ons kenmerk Inlichtingen bij juli 2004 ZC/2004/1324 Walther de Haas, telefoon Henk Kleinmeijer, telefoon Aan Provinciale Staten Onderwerp Nota Sociale Actie Bijlagen I. Ontwerpbesluit nr. PS/2004/782 (bijgevoegd) II. nota Sociale Actie (bijgevoegd) (Niet bijgevoegde bijlagen zijn voor Statenleden op te vragen via statenstukken@prv-overijssel.nl ) 1 Samenvatting Voor het eerst ligt er één nota Sociale Actie, waarin het provinciale beleid op het gebied van (jeugd)zorg, kunst en cultuur, maatschappelijke ontwikkeling (welzijn) en integratie voor de periode 2005 t/m 2008 op hoofdlijnen is samengebracht. Aparte en uitgebreide beleidskaders zijn hiermee verleden tijd (alleen bij de jeugdzorg komt er ook een wettelijk verplicht kader). De samenhang tussen de diverse beleidsterreinen mondt uit in vier hoofdthema s oftewel programma s: een goede sociale en culturele infrastructuur in stad en platteland, het versterken van de maatschappelijke deelname en positie van jongeren, langer zelfstandig wonen voor ouderen en gehandicapten en/of ggz-cliënten en tot slot een sociaal en vitaal platteland. In deze vier programma s worden de aparte beleidsvelden zoveel mogelijk ondergebracht. Wat apart blijft wordt in de afzonderlijke katernen zorg, jeugdzorg, kunst en cultuur, integratie en maatschappelijke ontwikkeling verantwoord. Daar worden ook de programmadoelen geconcretiseerd. Vanuit de programma s leggen we uiteraard de dwarsverbanden met het ruimtelijk, economisch en veiligheidsbeleid. De uitvoering nemen we ter hand in jaarlijkse uitvoeringsprogramma s. Externe partners spelen hierbij een cruciale rol. Daarvoor sluiten we zoveel mogelijk aan op gemeentelijke plannen en maken we meerjarige prestatieafspraken met (steun)instellingen. Integraal en gebiedsgericht werken geniet de voorkeur. 2 Inleiding en probleemstelling 2.1 Achtergrond Provinciale Staten hebben op 10 december 2003 de Startnotitie Sociale Actie vastgesteld. Daarin hebben zij richting- en kaderstellende keuzes gemaakt voor het provinciale beleid op het gebied van (jeugd)zorg, cultuur, integratie en maatschappelijke ontwikkeling (welzijn). Voor een sterk en samenhangend sociaal en cultureel programma is het wenselijk om het afzonderlijke

2 deelbeleid sterker te bundelen. Dat voorkómt versnippering, levert meer effect op van de provinciale inspanningen en maakt de sociale pijler herkenbaarder voor partners, ook binnen de ruimtelijke en economische pijlers. In de Takendiscussie hebben Provinciale Staten besloten tot meer samenwerking tussen instellingen op het gebied van zorg en welzijn, een herijking van het integratiebeleid en stopzetten van de subsidies aan de bureaus voor kunstuitleen. Het is de bedoeling dat deze taakstellingen per 2007 door Gedeputeerde Staten zijn geëffectueerd. De vastgestelde taakstellingen en op 23 juni 2004 ingediende moties en amendementen zijn nog niet concreet verwerkt in deze nota Sociale Actie De uitwerking van deze besluiten (waarvoor extra middelen beschikbaar zijn gesteld) zal daarom nog tot aanpassingen leiden van de acties en inzet van de provincie en het bijbehorende financiële overzicht. Bij de formulering van het beleid in de nota is natuurlijk al wel rekening gehouden met de veranderde besturingsfilosofie zoals die voortvloeit uit het Onderhandelingsakkoord Ruimte voor actie. Deze uitgangspunten zijn leidraad geweest voor inhoud en aard van de nota en daarmee de rol, actie en inzet van de provincie op het terrein van sociaal en cultureel beleid. De bijgevoegde nota Sociale Actie is gebaseerd op de in de startnotitie vastgestelde hoofddoelen van het provinciaal beleid: 1. participatie: eigen kracht, toegankelijkheid voorzieningen en voorkómen van uitval; 2. leefkwaliteit: vitaliteit van het platteland, netwerksteden en ommeland en sociale veiligheid. Provinciale Staten leggen hierbij de nadruk op de doelgroepen ouderen, jongeren, gehandicapten en allochtonen. 2.2 Korte terugblik op de voormalige afzonderlijke beleidskaders Met betrekking tot Kunst en cultuur is de provincie met de nota Vreemd Eten meer aandacht gaan besteden aan de maatschappelijke dimensie van culturele instellingen en activiteiten. Ook hebben we het belang van cultuurhistorie bij de inrichting van de ruimte laten zien. Daarnaast was er een succesvol programma voor de oprichting van kulturhusen en de ver- en nieuwbouw van culturele accommodaties. De Zorgnota was een belangrijke stap in de richting van een integraal zorgbeleid. Samen met het veld zijn in 2002 integrale regiovisies voor Twente en West-Overijssel opgesteld. Ook de keten wonen en zorg kwam prominent op de agenda. Daardoor konden diverse woonzorgcomplexen met provinciale subsidie worden opgezet. Met het fenomeen zorgboerderijen loopt Overijssel landelijk voorop. Binnen Maatschappelijke ontwikkeling (welzijn) is het vrijwilligerswerk fors gestimuleerd: er kwam een provinciaal Servicecentrum dat ook de provinciale Vrijwilligersprijs organiseert. De impuls van de breedtesport was gericht op bewegen en gezondheid plus waarden en normen. Sinds 2003 is nadrukkelijk sprake van ontschotting tussen zorg en welzijn. De afgelopen jaren zijn ook de sociale pijler van het grotestedenbeleid en de reconstructie van het platteland duidelijk neergezet. Integratie van allochtonen is vooral na september 2001 onderwerp van maatschappelijk en politiek debat. Participatie, communicatie en interculturalisatie waren kernwoorden in het provinciaal beleid. Belangrijk resultaat was een forse toename van bovenlokale zelforganisaties van etnische minderheden. Het Anti Discriminatie Bureau Overijssel kwam provinciebreed beschikbaar. De inzet van andere beleidsterreinen zoals ouderenzorg, arbeidsmarkt en cultuur nam aantoonbaar toe. Voortuitlopend op de invoering van de Wet op de Jeugdzorg is in 2001 Bureau Jeugdzorg opgericht. Dit heeft de ontwikkelingen in een stroomversnelling gebracht. Wij hebben met alle partners gewerkt als ware de wet in werking. Speerpunten waren een vraaggestuurde inrichting van het stelsel van jeugdzorg en meer samenhang tussen het preventief jeugdbeleid en de jeugdzorg. Vanaf 2001 hebben wij beleid gevoerd ter bestrijding van de wachtlijsten in de jeugdzorg. 2.3 Interactief proces Op basis van de kaders in de startnotitie hebben wij tussen januari en juni 2004 intensief overleg gevoerd met bestuurders van gemeenten, instellingen en partners in de sectoren cultuur, zorg, jeugdzorg, maatschappelijke ontwikkeling en integratie. Veelal waren Statenleden daarbij als toehoorder aanwezig. 2 Statenvoorstel nr. PS/2004/782

3 We noemen de volgende bijeenkomsten: met bestuurders van Overijsselse gemeenten op 3 maart en 16 juni; op cultuurgebied: Expertmeeting cultuurbereik (23 maart), werkconferentie Cultuureducatie primair onderwijs (24 maart), expertmeeting Podia en de provincie (7 april), toernee gedeputeerde Kristen langs culturele instellingen, werkconferentie Bibliotheekwerk met gemeenten en instellingen en Actieplan cultuurbereik (4 juni), debat over het Cultuurbeleid met partners (18 juni); over onderwijs en arbeidsmarkt: bijeenkomst Werk en inkomen met gemeenten (9 februari), Ratio in Progress (26 februari), workshop In actie voor werkgelegenheid (31 maart); over maatschappelijke ontwikkeling: met belangenorganisaties zorg en welzijn (12 maart), werkconferentie met (steun)instellingen welzijn (25 maart); seminar Innovatie in de zorg (5 februari), symposia over cure (1 april) en care (8 april) in de zorg; integratiedebatten (op 16 januari, 10 februari Couleur Provinciale en 4 maart), conferentie over meer allochtonen in de zorg (12 maart); in de jeugdzorg: Verbeter de keten met instellingen (21 april), over het convenant met gemeenten (19 mei); een expertmeeting Vitaliteit platteland (23 april). Op 26 mei jl. hebben wij de Statencommissie Zorg en cultuur geïnformeerd over de uitkomsten van het gehele interactieve proces. We hebben deze zo goed mogelijk verwerkt in deze nota Sociale Actie De voornaamste bevindingen waren: gemeenten hebben het primaat bij sociaal beleid en vrezen dominantie van de provincie bij lokaal beleid; wél zien zij een duidelijke rol van de provincie bij bovenlokale/regionale vraagstukken mits vraaggericht en op basis van maatwerk; gemeenten hebben grote zorgen over de komende Wet op de Maatschappelijke Ondersteuning en de bezuinigingen. Van de provincie verwachten zij geen veelheid aan projecten en activiteiten, maar juist meerjarige programma s; met name kleinere gemeenten hebben behoefte aan goed functionerende provinciale (steun)- instellingen, die werken nu nog te versnipperd; maatschappelijke ontwikkeling: belangenorganisaties willen samenwerken; steunfuncties vragen om provinciale regie; er is dubbeling en versnippering van taken bij instellingen; bij de vitaliteit van het platteland moet de provincie coördineren; kenniscentrum zijn en durven experimenteren; integratie: empowerment en participatie zijn belangrijk; zelforganisaties noemen vooral de positie van oudere, jongere en vrouwelijke allochtonen en gemeenten hebben behoefte aan een platform; onderwijs: versterk samenwerking vmbo-mbo-bedrijfsleven en de beroepskolom vmbo-mbo-hbowo; pak de jeugdwerkloosheid aan; voorkóm vroegtijdige schooluitval (v)mbo en verbeter de inzichtelijkheid en bereikbaarheid van het onderwijs voor werkgevers en organisaties; cultuur: gemeenten trekken graag op met de provincie bij cultuurbereik en -educatie; er is een rijkdom aan culturele initiatieven en een groot netwerk aan instellingen; cultuureducatie moet worden uitgebreid naar het primair onderwijs; er is behoefte aan samenhang, ontwikkeling en samenwerking vanuit de provincie; kleinschalige podia hebben de provincie nodig; zorg: gemeenten hebben veel zorg en aandacht voor de Wet op de Maatschappelijke Ondersteuning; ze vragen een actieve regionale rol van de provincie en het aanbrengen van integrale schakels met wonen, vervoer en arbeid; jeugdzorg: gemeenten en provincie werken gezamenlijk maar vanuit ieders verantwoordelijkheid aan een voor de cliënt toegankelijk, transparant en samenhangend jeugdzorgstelsel; een betere kwaliteit van de dienstverlening van instellingen en het voorkómen en terugdringen van de wachtlijsten en leggen dit vast in een convenant. Naast de vele en diverse bijeenkomsten hebben we alle beschikbare gemeentelijke sociale en culturele nota s geïnventariseerd. Dat bevestigde het beeld dat de door ons als vertrekpunt gekozen vraagstukken (zie de startnotitie) en programma s (zie hierna) goed aansluiten bij de maatschappelijke thema s van de gemeenten. Ook pleiten gemeenten voor een integrale aanpak, dat wil zeggen met samenhang binnen het sociale en culturele domein en met het economische en fysiekruimtelijke beleid. Dat is ook één van de belangrijkste uitgangspunten van deze nota. 2.4 Probleemstelling Verschillende maatschappelijke vraagstukken op sociaal en cultureel gebied vragen om oplossingen door overheid en partners. Voorbeelden zijn demografische ontwikkelingen zoals vergrijzing, ontgroening en individualisering, de afnemende veiligheid en sociale samenhang in de steden, de Statenvoorstel nr. PS/2004/782 3

4 integratie van allochtonen, de vermaatschappelijking van zorg en welzijn, de snelle veranderingen in de landbouw en het landelijk gebied en tot slot de uitval van (veelal allochtone) jongeren uit met name (v)mbo. Zoals gezegd zijn de gemeenten op sociaal gebied veelal de eerstverantwoordelijken. Op enkele deelgebieden, zoals bij jeugdzorg en cultuur, is het een gedeelde verantwoordelijkheid of staat de provincie vooral aan het roer. We komen hierop in paragraaf 3.2 terug. Op basis van het voorgaande luidt de probleemstelling van deze nota Sociale Actie : Wat is de provinciale rol bij het oplossen van belangrijke maatschappelijke vraagstukken op sociaal en cultureel gebied en welke doelen streven wij na? 3 Oplossingsrichtingen 3.1 Programma s en parels Ter beantwoording van deze probleemstelling hebben wij op basis van de bevindingen van de inte r- actieve discussie en de geschetste ontwikkelingen in maatschappij en beleid gekozen voor focussen op de volgende vier programma s. 1. Een goede sociale en culturele infrastructuur in stad en platteland Dit houdt in een goed gespreid en toegerust geheel van sociale en culturele voorzieningen in stad en platteland, behouden en versterken van sociale verbanden en behoud en verdere ontwikkeling van historische en kenmerkende waarden in landschap en ruimtelijke inrichting. 2. Versterken van de maatschappelijke deelname en positie van jongeren Een sluitende keten jeugdbeleid-jeugdzorg, bevorderen van de veiligheid van de jeugd en een volwaardige deelname van jeugdigen aan de samenleving en het voorkómen van uitval vormen de belangrijkste doelen. 3. Langer zelfstandig wonen voor ouderen, gehandicapten en/of ggz-cliënten Bijdragen aan voldoende woningen en bereikbare voorzieningen voor ouderen en zorgvragers, vergroten van de zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie van ouderen en gehandicapten en een stevig fundament van en voor mantelzorgers en vrijwilligers vormen de provinciale doelen. 4. Een sociaal en vitaal platteland Instandhouden en versterken van de basisvoorzieningen en sociale cohesie en een goede samenhang tussen de stedelijke infrastructuur en die van het platteland vormen onze inzet. Deze programma s worden in het eerste deel van de nota nader onderbouwd, toegelicht en uitgewerkt in provinciale beleidsdoelen. Deze doelen worden in de katernen zorg, kunst en cultuur, jeugdzorg, integratie en maatschappelijke ontwikkeling nader uitgewerkt in concrete acties. De programma s vormen de basis voor de uitvoering van ons provinciale sociaal en cultureel beleid voor de periode 2005 tot en met Het financiële overzicht staat in hoofdstuk 6 van de nota. Voor extra publiciteit en profilering van de provincie kiezen we binnen de vier programma s voor acht parels: vrijwilligerswerk; vitaal platteland; weg met de wachtlijsten in de jeugdzorg; goede aansluiting jeugdzorg met lokaal preventief jeugdbeleid; zorg en technologie; ondersteuning van maatschappelijke ontwikkeling; cultuureducatie en -bereik; cultuur en economie. 3.2 Provinciale rol De eerstverantwoordelijken voor de uitvoering van sociaal en cultureel beleid op lokaal niveau zijn de gemeenten. Zij hebben wettelijke taken en bevoegdheden om deze primaire verantwoordelijkheid en regie op gemeentelijk niveau waar te kunnen maken. 4 Statenvoorstel nr. PS/2004/782

5 De provincies hebben een integrale verantwoordelijkheid voor de sociale en culturele dimensie van de provinciale samenleving. Wij zien het als onze verantwoordelijkheid om samen met partners (gemeenten en maatschappelijke organisaties) voor de Overijsselse bevolking te werken aan een leefbare provincie. Daarbij staan wij een integrale benadering voor bij de aanpak van problemen of het benutten van kansen die zich op bovenlokaal niveau voordoen. Onze taken zijn te omschrijven als uitvoerend, adviserend, regisserend, initiërend en/of ondersteunend. De specifieke provinciale medebewindstaken zijn verankerd in de Welzijnswet en de wetgeving op het terrein van (jeugd)zorg en kunst en cultuur en sluiten goed aan bij de rol van de provincie binnen de overheid. Zo is er bij cultuur en jeugdzorg sprake van een gedeelde verantwoordelijkheid met gemeenten en Rijk (cultuur), staat de provincie vooral aan het roer (jeugdzorg en de planning van de ambulancezorg) of heeft de provincie vooral een adviesrol naar het Rijk (bouwplannen van zorgaanbieders). Het Rijk heeft een eigen taak op het gebied van sociaal en cultureel beleid. Daarbij gaat het om de ontwikkeling en financiering van nieuwe wet- en regelgeving (bijvoorbeeld de Wet op de jeugdzorg en de Wet op de Maatschappelijke Ondersteuning) en het instandhouden van een sociale en culturele nationale infrastructuur (bijvoorbeeld subsidiëring van landelijke steun- en onderzoeksinstellingen en nationale kunst- en cultuurgezelschappen). Het maatschappelijk middenveld is zeer divers en volop in beweging. Er is sprake van een toenemende vervlochtenheid door schaalvergroting en door het aangaan van (strategische) allianties. De oude functionele scheidingen tussen beleidsvelden en doelgroepen worden vager. Er is een netwerkstructuur aan het ontstaan met (wisselende) partners al naar gelang de actuele vraagstukken. De provincie gaf haar verantwoordelijkheid en wettelijke taken op sociaal en cultureel gebied tot nu toe vooral vorm door steunfunctie-instellingen te subsidiëren en aan te sturen. De steunfuncties waren bij wijze van spreken het verlengstuk van de provincie. Deze wederzijdse relatie is aan herijking toe. Naast de steunfuncties financieren wij ook meerdere eerste- en tweedelijnsuitvoeringsorganisaties, in de jeugdzorg maar ook op het terrein van cultuur en welzijn. Ook op dit gebied gaan we bekijken hoe we deze relaties het beste kunnen vormgeven. In de nota met name de katernen worden de diverse rollen gedetailleerd uitgewerkt. 4 Uitvoering van het provinciaal beleid Het provinciale sociaal en cultureel beleid wordt voor het grootste deel met behulp van subsidies aan externe partners uitgevoerd. Er is een breed scala aan uitvoerende organisaties die middelen ontvangen, variërend van kleine stimuleringssubsidies tot omvangrijke meerjarige uitvoeringsbudgetten. Ten aanzien van de subsidiëring en sturing hebben wij de volgende voornemens: gemeenten als partner: provinciale middelen zoveel mogelijk koppelen aan de gemeentelijke inzet; projectenbudgetten: vooral inzetten voor thematische projecten en programma s; provinciale steunfuncties en uitvoeringsorganisaties: maken van meerjarige prestatieafspraken en komen tot meer efficiënte werkwijzen of vormen van samenwerking en bundeling; sturing en ontbureaucratisering: de voorwaarden voor subsidies aan kleinere instellingen zullen minder sturend zijn en voor een langere termijn worden vastgesteld; integraal en gebiedsgericht werken: integrale projecten en programma s genieten de voorkeur mede omdat er kansen bestaan voor bundeling van subsidiestromen. Inhoudelijke samenwerking tussen partners uit verschillende beleidssectoren zal door ons worden bevorderd. 5 Financiën Het gezamenlijke aandeel van de diverse beleidsterreinen van Sociale Actie op de jaarlijkse totale Programmabegroting van de provincie bedraagt met een kleine 89 miljoen euro ongeveer 26%. De verdeling per beleidsveld vindt u in hoofdstuk 6 van de nota. Statenvoorstel nr. PS/2004/782 5

6 6 Voorstel Wij vragen u om: kennis te nemen van het interactieve proces dat heeft bijgedragen aan de nota Sociale Actie (zie 2.2 van het statenvoorstel); te besluiten dat het in de bijgevoegde nota Sociale Actie geformuleerde beleid dient als kaders voor de uitvoering van het sociale en culturele beleid van de provincie voor de periode En daaruit voortvloeiend: in te stemmen met de hoofddoelen en programma s van de nota (zie 3.1 van het statenvoorstel) en de provinciale rol (zie 3.2 van het statenvoorstel) als uitgangspunten voor de uitvoering van het provinciale beleid de komende vier jaren; in te stemmen met de voornemens ten aanzien van de uitvoering van beleid (zie paragraaf 4 van dit statenvoorstel); kennis te nemen van de financiële onderbouwing (zie paragraaf 5 van dit statenvoorstel); kennis te nemen van de afgesproken inspraakavonden op 1 en 2 september in West-Overijssel en Twente, voorafgaand aan de commissiebehandeling op 15 september Gedeputeerde Staten van Overijssel, voorzitter, G.J. Jansen secretaris, H.A. Timmerman 6 Statenvoorstel nr. PS/2004/782

7 Bijlage I Ontwerpbesluit nr. PS/2004/782 Provinciale Staten van Overijssel, gelezen het voorstel van Gedeputeerde Staten d.d. 6 juli 2004, kenmerk ZC/2004/1324 en kennisgenomen hebbend van de resultaten van het interactieve proces en de inspraakavonden; besluiten: 1. dat het in de bijgevoegde nota Sociale Actie geformuleerde beleid dient als kader voor de uitvoering van het sociale en culturele beleid van de provincie voor de periode ; 2. in te stemmen met de hoofddoelen en programma s van de nota (zie 3.1 van het statenvoorstel) en de provinciale rol (zie 3.2 van het statenvoorstel) als uitgangspunten voor de uitvoering van het provinciale beleid de komende vier jaren; 3. in te stemmen met de voornemens ten aanzien van de uitvoering van beleid (zie paragraaf 4 van dit statenvoorstel); 4. het meerjarige financiële overzicht voor kennisgeving aan te nemen. Zwolle, Provinciale Staten voornoemd, voorzitter, griffier, Statenvoorstel nr. PS/2004/782 7

8 Sociale Actie Het provinciale beleid op het gebied van jeugdzorg, kunst en cultuur, zorg, maatschappelijke ontwikkeling en integratie juli 2004

9 Colofon Datum juli 2004 Auteur Eenheid Zorg en Cultuur Adresgegevens Provincie Overijssel Luttenbergstraat 2 Postbus GB Zwolle Telefoon Fax postbus@prv -overijssel.nl

10 Inhoudsopgave Voorwoord 5 1 Inleiding 7 2 Maatschappelijke vraagstukken 9 3 De rol van de provincie 11 4 De provinciale hoofddoelen en programma s Goede sociale en culturele infrastructuur Versterken maatschappelijke deelname en positie van jongeren Langer zelfstandig wonen voor ouderen, gehandicapten en ggz-cliënten Een sociaal en vitaal platteland 20 5 Uitvoering 23 6 Financiën 25 7 Katern Jeugdzorg 29 8 Katern Kunst en cultuur 35 9 Katern Zorg Katern Maatschappelijke ontwikkeling Katern Integratie 61 Sociale Actie

11 4 Sociale Actie

12 Voorwoord Met gepaste trots presenteren wij de nota Sociale Actie Voor het eerst ligt er één nota waarin het provinciale beleid op het gebied van (jeugd)zorg, kunst en cultuur, maatschappelijke ontwikkeling (welzijn) en integratie voor de komende jaren op hoofdlijnen is samengebracht. Aparte en uitgebreide beleidskaders zijn hiermee verleden tijd (alleen bij de jeugdzorg komt er ook een wettelijk verplicht kader). Het eerste halfjaar van 2004 hebben we als provincie met vele gemeenten en organisaties gesproken. Gemeenten als eerstverantwoordelijken bij sociaal beleid zien een duidelijke rol van de provincie bij bovenlokale/regionale vraagstukken mits die vraaggericht zijn en op basis van maatwerk. Van de provincie verwachten zij geen veelheid aan projecten en activiteiten, maar juist meerjarige sociale en culturele programma s. Mede daarom hebben wij de samenhang tussen de diverse beleidsterreinen laten uitmonden in vier hoofdthema s oftewel programma s: een goede sociale en culturele infrastructuur in stad en platteland, het versterken van de maatschappelijke deelname en positie van jongeren, langer zelfstandig wonen voor ouderen en gehandicapten en/of ggz-cliënten en tot slot een sociaal en vitaal platteland. In deze vier programma s worden de aparte beleidsvelden zoveel mogelijk ondergebracht. Wat apart blijft wordt in de afzonderlijke katernen zorg, jeugdzorg, kunst en cultuur, integratie en maatschappelijke ontwikkeling verantwoord. Daar worden ook de programmadoelen geconcretiseerd. Vanuit de programma s leggen we uiteraard de dwarsverbanden met het ruimtelijk, economisch en veiligheidsbeleid. De uitvoering nemen we ter hand in jaarlijkse uitvoeringsprogramma s. Externe partners spelen hierbij een cruciale rol. Daarvoor sluiten we zoveel mogelijk aan op gemeentelijke plannen en maken we meerjarige prestatieafspraken met (steun)instellingen. Integraal en gebiedsgericht werken geniet de voorkeur. We beginnen uiteraard niet vanaf het nulpunt. De afgelopen jaren hebben we vooruitgang geboekt op tal van terreinen. Voorbeelden zijn de ontwikkeling van Kulturhusen, zorgboerderijen en een provinciaal Servicecentrum vrijwilligerswerk; het verbinden van wonen, zorg en welzijn; de impuls van de breedtesport en sociale vitaliteit binnen de plattelandsontwikkeling. Binnen het integratiebeleid was er een forse toename van bovenlokale zelforganisaties van etnische minderheden, terwijl het Anti Discriminatie Bureau Overijssel provinciebreed beschikbaar kwam. En voortuitlopend op de invoering van de Wet op de Jeugdzorg is in 2001 Bureau Jeugdzorg opgericht. Ook hebben wij hard gewerkt aan bestrijding van de wachtlijsten in de jeugdzorg. U ziet: het provinciale sociaal en cultureel beleid is nog steeds actueel en in ontwikkeling! Daarbinnen profileren we ons de komende jaren met een aantal parels : verder ontwikkelen van het vrijwilligerswerk; een sociaal en vitaal platteland; weg met de wachtlijsten in de jeugdzorg; een goede aansluiting jeugdzorg met lokaal preventief jeugdbeleid; zorg en technologie; ondersteuning van maatschappelijke ontwikkeling; cultuureducatie en bereik; cultuur en economie. Sociale Actie

13 Wij willen iedereen bedanken die met ons heeft meegedacht over deze nota Sociale Actie en hopen dat u ons ook blijft helpen met de uitvoering van ons sociaal en cultureel beleid in de komende jaren. Want we hebben elkaar nodig bij het oplossen van vele maatschappelijke vraagstukken! Namens het College van Gedeputeerde Staten, J.G. Kristen, gedeputeerde voor Grote steden en Welzijn G.J.H. Ranter, gedeputeerde voor Zorg en Participatie 6 Sociale Actie

14 1 Inleiding Sociale en maatschappelijke deelname, leefkwaliteit en rendement van besturen zijn de leidende principes in het provinciale Onderhandelingsakkoord Ruimte voor actie. Daarbinnen kiezen wij voor de komende bestuursperiode voor een beleid dat op resultaten is gericht voor wat betreft jeugdzorg, kunst en cultuur, zorg, welzijn en integratie. Dit beleid heeft ook raakvlakken met speerpunten uit de economische en fysiekruimtelijke hoek, zoals economie als motor, wonen voor iedereen, wervende steden en platteland in ontwikkeling. De nota Sociale Actie vormt het kader voor ons sociale en culturele beleid van de komende jaren en is daarmee de opvolger van de beleidskaders zorg, cultuur, maatschappelijke ontwikkeling (voorheen welzijn) en integratie Het is een nota op hoofdlijnen. De nadruk van deze nota ligt op het zichtbaar maken van de dwarsverbanden binnen het sociale en culturele beleid en andere provinciale beleidsterreinen door middel van de vier programma s. De probleemstelling van deze nota luidt als volgt: wat is de provinciale rol bij het oplossen van belangrijke maatschappelijke vraagstukken op sociaal en cultureel gebied en welke doelen worden daarmee nagestreefd. Onze besturingsfilosofie zoals opgenomen in onze nota De Andere Provincie (zie Perspectiefnota 2005) geeft richting aan de manier waarop wij de nota Sociale Actie willen gaan uitvoeren. Herkenbaarheid, uitvoeringsgerichtheid en samenwerking met partners vormen de kern. Wij richten ons vooral op díe thema s die kansen bieden voor de aanpak van regionale en bovenlokale problemen. We willen een samenhangend sociaal en cultureel beleid neerzetten, waarmee versnippering wordt voorkomen. Verder zullen we jaarlijks in de Perspectiefnota en de daarop gebaseerde Programmabegroting aangeven hoe wij de uitvoering handen en voeten gaan geven. Voor onze partners in het veld maken wij elk jaar een overzichtelijk uitvoeringsprogramma met daarin de beoogde resultaten en de beschikbare middelen op het gebied van jeugdzorg (we zijn wettelijk verplicht om jaarlijks een beleidskader jeugdzorg vast te stellen), zorg, kunst en cultuur, maatschappelijke ontwikkeling en integratie. De totstandkoming van de nota Sociale Actie Bij de voorbereiding van deze nota hebben gemeenten en instellingen dit jaar een waardevolle inbreng geleverd tijdens discussiebijeenkomsten op de terreinen zorg, maatschappelijke ontwikkeling, kunst en cultuur, jeugdzorg, integratie en vitaal platteland. Via inspraakrondes krijgen gemeenten en instellingen vervolgens weer de kans om op deze nota te reageren. Met de invoering van het duale stelsel zijn de taken, rollen en verantwoordelijkheden van Provinciale Staten en Gedeputeerde Staten meer onderscheiden. Provinciale Staten stellen de kaders en Gedeputeerde Staten voeren deze beleidskaders uit en sturen op resultaat. Wij hebben de aanpak van de nota Sociale Actie ingericht op deze nieuwe verhoudingen. Vanuit een door Provinciale Staten vastgestelde kadernotitie (Startnotitie Sociale Actie) heeft tussen januari en juni 2004 een interactief beleidsvormingsproces plaatsgevonden. De bestuurders van Overijsselse gemeenten en uitvoerende instellingen, evenals de leden van Provinciale Staten, zijn daarbij via diverse discussiebijeenkomsten betrokken en hebben daarbij hun inbreng geleverd. Daarnaast is ook een analyse gemaakt van de gemeentelijke beleidsnota s. Dit proces heeft uiteindelijk geleid tot het formuleren van de provinciale rol, positie en taakuitoefening binnen de beleidsopgaven geformuleerd in de voorliggende nota Sociale Actie. Met de vaststelling van deze nota door Provinciale Staten worden de provinciale beleidsopgaven voor het Sociale Actie

15 sociaal en cultureel beleid voor de periode bepaald. Het is aan Gedeputeerde Staten om deze beleidsopgaven te realiseren met de daarbij beschikbaar gestelde middelen. De nota is opgebouwd uit een zogenaamde kopnota en vijf katernen. In de kopnota stellen we de hoofddoelen van het provinciaal beleid Sociale Actie aan de orde (Participatie en Leefkwaliteit) en dat we daar via vier programma s uitvoering aan willen geven tussen 2005 en In de katernen gaan we in op de specifieke bijdrage aan de doelstellingen vanuit de verschillende beleidsterreinen. 8 Sociale Actie

16 2 Maatschappelijke vraagstukken In de Startnotitie Sociale Actie worden enkele belangrijke maatschappelijke problemen gesignaleerd. Samen met de gemeenten, Rijk en uitvoerende partners speelt de provincie een rol bij het oplossen van deze problemen: afnemende veiligheid en sociale samenhang in de steden; wachtlijsten in de jeugdzorg; gebrekkige beschikbaarheid en bereikbaarheid van eerste- en tweedelijnszorg; snelle veranderingen in de landbouw en verdwijnen van sociale en culturele voorzieningen (in de kleine kernen) op het platteland; scheefgroei in de bevolkingsopbouw, minder jongeren, meer ouderen; weinig woningen voor starters en ouderen in stad en landelijk gebied; gebrekkige aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt en de uitval van (veelal ook allochtone) jongeren uit het onderwijs, vooral (v)mbo. Daarnaast vinden in de samenleving veranderingen plaats, zoals digitalisering van de informatievoorziening, ontgroening, vergrijzing, individualisering en mondialisering. Het maatschappelijk middenveld is volop in beweging. Er is sprake van toenemende vervlochtenheid door schaalvergroting en het aangaan van (strategische) allianties. De scheidslijnen tussen beleidsvelden en doelgroepen worden steeds vager. Er is een netwerkstructuur aan het ontstaan met (wisselende) partners, afhankelijk van de vraagstukken. De laatste jaren staat de integratie van allochtonen prominent op de politieke en burgerlijke agenda. Daarnaast legt de vermaatschappelijking van zorg en welzijn steeds meer verantwoordelijkheid bij de burgers. De Wet op de Maatschappelijke Ondersteuning zal hiervoor de wettelijke basis vormen. Op cultuurgebied is participatie en een beter publieksbereik ook bij jongeren een blijvende uitdaging. Sociaal-maatschappelijke vraagstukken staan vaak niet op zichzelf. Ze hebben dikwijls een economische en/of fysieke component. Zo kan de uitvoering van een goed sociaal beleid niet zonder de economische en/of fysieke samenwerking en andersom. Bijvoorbeeld: bij een aantrekkelijk vestigingsklimaat horen ook goede culturele voorzieningen. Culturele planologie is een onderdeel van ruimtelijke kwaliteit. Technologie (ICT) is onlosmakelijk verbonden met zorg, wonen, landbouw en sociale veiligheid en ook tussen beroepsonderwijs en de arbeidsmarkt ligt een duidelijke relatie. Figuur 1 Sociaal-demografische schets van Overijssel Ongeveer een half miljoen Overijsselaren (45%) wonen in de vijf grote steden die een hogere bevolkingsgroei kennen dan het platteland. Ook de meeste niet-westerse allochtonen wonen in de grote steden. Het totale aandeel allochtonen zal in de Twentse steden in 2020 meer dan 30% bedragen. Overijssel heeft steeds meer ruimte nodig voor wonen. Het aantal inwoners per bebouwde hectare neemt af door de individualisering, kleinere huishoudens en grotere woonwensen. Meer jongeren zoeken zelfstandige woonruimte en ouderen blijven langer zelfstandig wonen. In heel Overijssel vindt een ontgroening plaats: het aandeel jongeren tot 19 jaar neemt af, op het platteland sneller dan in de steden. Tegelijk neemt het aandeel 65-plussers sneller toe dan in Nederland, wederom sterker op het platteland. Op dit moment is bijna 14% van de Overijsselaren 65 jaar of ouder. Rond 2040 is dat maar liefst 23%. Daarnaast neemt het aantal 80-plussers dat zorg nodig heeft snel toe. De demografische druk ( inactieve bevolking t.o.v. de potentiële beroepsbevolking) is op het platteland het grootst en zal naar verwachting vooral in Twente toenemen (zie figuur). Ten opzichte van het landelijke gemiddelde kent Overijssel een hoger percentage huishoudens op of onder het sociale minimum, vooral in de Twentse steden (11%). De werkgelegenheid in die steden blijft achter. Op het platteland is de participatie van vrouwen op de arbeidsmarkt relatief gering (37%). Sociale Actie

17 De werkgelegenheid in landbouw (van 8% in 1994 naar 6% in 2001) en nijverheid (van 22 naar 19%) loopt het hardst van alle sectoren terug. De dienstensector groeit en het gebruik van informatie- en communicatietechnologie neemt een hoge vlucht. In de informatiesamenleving worden internet en gemeengoed. De leescultuur wordt steeds meer een beeldcultuur. De deelname aan vrijwilligerswerk loopt terug in de zorg, onderwijs en kinderopvang en voor sommige functies zoals bestuurswerk. De traditionele en trouwe vrijwilliger wordt een zap vrijwilliger. De beoefening van amateurkunsten (vooral muziek en toneel) is onverminderd populair. Overijssel herbergt een grote hoeveelheid monumenten, musea en landgoederen en koestert haar streekeigen karakter. Er zijn veel archeologische en cultuurhistorische verenigingen en er zijn twee academies die zich bezighouden met de streektaal en de cultuurhistorie. In de steden zijn van oudsher de meeste culturele faciliteiten. Vooral voor het grotere aanbod moet de inwoner naar de stad. Overigens laat de cultuurparticipatie een stijgende lijn zien, waarbij de mensen bereid zijn langer te reizen voor een culturele voorstelling of evenement. Het percentage hoogopgeleiden blijft achter bij de rest van Nederland. De meeste afgestudeerden vinden buiten de provincie woon- en werkgelegenheid. Voortijdig schoolverlaten en schooluitval zijn een groeiend probleem vooral in vmbo en mbo. Steeds meer met name allochtone jongeren verlaten hun opleiding zonder startkwalificatie. De beleving van onveiligheid in Overijssel is al jaren stabiel en ligt onder het landelijk gemiddelde. (Bron: o.a. Staat van Overijssel 2002.) Enkele indicatoren t.o.v. het Nederlands gemiddelde in één figuur/spinnenweb: Allochtoon 125 Bevolkingsgroei Inkomen Nederland Overijssel Bevolkingsdichtheid Groene Druk Grijze Druk Bron: Stogo onderzoek en advies. 10 Sociale Actie

18 3 De rol van de provincie De eerstverantwoordelijken voor de uitvoering van sociaal en cultureel beleid op lokaal niveau zijn de gemeenten. Zij hebben wettelijke taken en bevoegdheden om deze primaire verantwoordelijkheid en regie op gemeentelijk niveau waar te kunnen maken. Zo voeren gemeenten de Wet Voorzieningen Gehandicapten uit, zijn zij verantwoordelijk voor het primair en voortgezet onderwijs en zorgen zij in regionaal verband voor onderdelen van de gezondheidszorg. Verder zijn ook de maatschappelijke opvang, het welzijnsbeleid, de thuiszorg en de arbeidsvoorziening bij wet grotendeels ondergebracht bij de gemeenten. De provincies hebben een integrale verantwoordelijkheid voor de sociale en culturele dimensie van de provinciale samenleving. Wij zien het als onze verantwoordelijkheid om samen met partners (gemeenten en maatschappelijke organisaties) voor de Overijsselse bevolking te werken aan een leefbare provincie. Daarbij staan wij een integrale benadering voor bij de aanpak van problemen of het benutten van kansen die zich op bovenlokaal niveau voordoen. Bovenlokale afstemming met fysiekruimtelijk en economisch beleid, zoals ruimtelijke ordening, wonen, vervoer, economische structuurversterking en verbetering aansluiting onderwijs-arbeid, is daarbij uiteraard van groot belang. Daarbij kiezen wij meer en meer voor een gebiedsgerichte ontwikkelingsaanpak, zoals bijvoorbeeld in het kader van vitaal platteland of het stedenbeleid. Onze taken zijn te omschrijven als adviserend, regisserend, initiërend, ondersteunend en/of uitvoerend. Belangrijk in dit verband zijn bijvoorbeeld activiteiten in het kader van wonen-zorgwelzijn, waarmee de provincie via een integrale aanpak en inzet van middelen alle betrokken partijen stimuleert om de benodigde resultaten voortvarend te realiseren. De specifieke provinciale medebewindstaken zijn verankerd in de Welzijnswet en de wetgeving op het terrein van (jeugd)zorg en kunst en cultuur en sluiten goed aan bij de rol van de provincie binnen de overheid. Zo is er bij cultuur en jeugdzorg sprake van een gedeelde verantwoordelijkheid met gemeenten en Rijk (cultuur), staat de provincie vooral aan het roer (jeugdzorg en de planning van de ambulancezorg) of heeft de provincie vooral een adviesrol naar het Rijk (bouwplannen van zorgaanbieders). Het Rijk heeft een eigen taak op het gebied van sociaal en cultureel beleid. Daarbij gaat het om de ontwikkeling en financiering van nieuwe wet- en regelgeving (bijv. de Wet op de Jeugdzorg en de Wet op de Maatschappelijke Ondersteuning) en het instandhouden van een sociale en culturele nationale infrastructuur (bijv. subsidiëring van landelijke steun- en onderzoeksinstellingen en nationale kunst en cultuurgezelschappen). Ook de Europese Unie vervult een belangrijke taak op sociaal gebied via Europese sociale programma s (Leader+, Efro/Doelstelling 2, etc.) en daaraan verbonden subsidiestromen. Het maatschappelijk middenveld is zeer divers en volop in beweging. Er is sprake van een toenemende vervlochtenheid door schaalvergroting en door het aangaan van (strategische) allianties. De oude functionele scheidingen tussen beleidsvelden en doelgroepen worden vager. Er is een netwerkstructuur aan het ontstaan met (wisselende) partners al naar gelang de actuele vraagstukken. Van oudsher geeft de provincie haar verantwoordelijkheid voor de ondersteunende functie op sociaal en cultureel gebied vorm door steunfunctie-instellingen te subsidiëren en aan te sturen. De provincie gaf haar verantwoordelijkheid en wettelijke taken op sociaal en cultureel gebied tot nu toe vooral vorm door steunfunctie-instellingen te subsidiëren en aan te sturen. De steunfuncties waren bij wijze van spreken het verlengstuk van de provincie. Deze wederzijdse relatie is aan herijking toe. Naast de steunfuncties financieren wij ook meerdere eerste- en tweedelijnsuitvoeringsorganisaties, in de jeugdzorg maar ook op het terrein van cultuur en welzijn. Ook op dit gebied gaan we bekijken hoe we deze relaties het beste kunnen vormgeven. Sociale Actie

19 Rol van de provincie bij de verschillende deelterreinen op een rij: op het gebied van jeugdzorg is de belangrijkste rol van de provincie die van (mede)regisseur, financier en aanjager van vernieuwingen; op het vlak van kunst en cultuur heeft de provincie een rol als financier van voorzieningen. Maar we zorgen ook voor vernieuwing en bereik. We ondersteunen gemeenten en stellen samen met partners verschillende cultuurprogramma s op; op het gebied van zorg ondersteunt de provincie gemeenten eveneens. De provincie vervult als het ware de rol van makelaar. Samen met externe partners zoeken we innovatieve oplossingen voor knelpunten. We behartigen belangen en bieden steun aan zorgvragers; de provinciale rol bij welzijn en maatschappelijke ontwikkeling richt zich vooral op het ondersteunen van gemeenten. We werken programmatisch samen onder meer door de inzet van steunfuncties en uitvoeringsorganisaties. We stemmen af tussen sectoren en zorgen voor integratie; op het gebied van integratie speelt de provincie een initiërende en ondersteunende rol. De belangrijkste taken en rollen van de provincie op het gebied van sociaal en cultureel beleid: het uitvoeren van wettelijke taken op het terrein van jeugdzorg, cultuur en zorg (o.a. ambulances); het ondersteunen van veelal kleinere gemeenten bij hun lokale cultuur-, zorg-, jeugd- en welzijnsbeleid; het als partner van gemeenten bijdragen aan bovenlokale samenhang en dwarsverbanden met ruimtelijke ontwikkeling, wonen, vervoer en economie; het aanjagen en stimuleren van nieuwe ontwikkelingen, zoals bij zorg en technologie; het (mede)regie voeren over sociaal en cultureel beleid, bijvoorbeeld over de aansluiting tussen jeugdbeleid en jeugdzorg en bij het Cultuurprofiel Oost-Nederland; het verlenen van budget-, programma- en projectsubsidies aan en prestatieafspraken met (steun)instellingen en (belangen)organisaties; het opstellen van sociale rapportages, met name ten behoeve van regionale gebiedsagenda s; het vormen van een kenniscentrum voor gemeenten en partners, vooral met provinciaal cijfermateriaal; het bieden van een platform voor gemeenten en organisaties bij een Overijsselse reactie op (inter)nationale gebeurtenissen en ontwikkelingen met een sociale component. 12 Sociale Actie

20 4 De provinciale hoofddoelen en programma s We hebben voor wat betreft het sociaal en cultureel beleid gekozen voor twee hoofddoelen: Participatie en Leefkwaliteit waarbij de nadruk ligt op de doelgroepen ouderen, jongeren, allochtonen en gehandicapten. De hoofddoelen zijn uitgewerkt in vier programma s. In deze nota Sociale Actie worden deze programma s verder uitgewerkt. De programma s sluiten aan bij de maatschappelijke vraagstukken en ontwikkelingen waarvoor ook op rijks- en gemeentelijk niveau de nodige aandacht is. Voorbeelden zijn de Wet op de Maatschappelijke Ondersteuning, de nota Ruimte met een Agenda Vitaal Platteland en het Cultuurconvenant In de katernen laten we vervolgens zien hoe we vanuit de verschillende beleidsterreinen en invalshoeken gaan bijdragen aan deze vier programma s. Waar dat aan de orde is, wordt in de katernen een relatie gelegd met het provinciaal economisch en ruimtelijk beleid, zoals aangekondigd in bijvoorbeeld de nota Wonen en het Meerjarig Economisch Uitvoeringsperspectief In actie voor werkgelegenheid. De opbouw van de nota ziet er als volgt uit: Opbouw Nota Sociale Actie hoofddoelen Participatie (eigen kracht, toegankelijke voorzieningen, voorkomen uitval) Leefkwaliteit (vitaliteit platteland, stad en ommeland, sociale veiligheid) programma s 1. Goede sociale en culturele infrastructuur 2. Versterken deelname en positie jongeren 3. Langer zelfstandig wonen ouderen en gehandicapten 4. Sociaal en vitaal platteland sociale en culturele doelstellingen 1. Voorzieningen 2. Cultuurhistorisch landschap & ruimte 3. Sociale verbanden 1. Keten jeugdbeleidjeugdzorg 2. Veiligheid 3. Deelname en voorkomen uitval 1. Zorgwoningen 2. Zorgvoorzieningen 3. Zelfredzaamheid en participatie 4. Mantelzorg en vrijwilligers 1. Basisvoorzieningen 2. Sociale cohesie 3. Niet-agrarische bedrijvigheid 4. Samenhang stadplatteland Hierna staan per doelstelling in een overzicht de provinciale subdoelen, de acties die we daarvoor vanuit de provincie moeten verrichten. In de katernen worden deze subdoelen en acties voor elk afzonderlijk beleidsterrein verder concreter uitgewerkt. Sociale Actie

21 4.1 Goede sociale en culturele infrastructuur Sociale infrastructuur is het geheel van voorzieningen en betrekkingen die het mogelijk maken dat mensen in redelijkheid in sociale verbanden kunnen leven en kunnen participeren aan de samenleving. De Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling noemt als belangrijke onderdelen de deelname aan verenigingen of belangengroepen, persoonlijke en relatienetwerken, zelfstandigheid en zelfredzaamheid en sociaal-economische positie. Het gaat dus om mensen, instellingen en hun netwerken die zorgen voor sociale cohesie, kwaliteit en duurzaamheid. Kunst en cultuur dragen in steden, stadswijken en dorpen bij aan de leefbaarheid en de sociale netwerken (ontmoeting). Kunst en cultuur brengen mensen bij elkaar en overbruggen (culturele) verschillen. Cultuur trekt toeristen en bedrijvigheid. De samenhang tussen cultuur, economie, ruimte en sociale infrastructuur wordt zichtbaar bij culturele planologie als onderdeel van ruimtelijke kwaliteit. Dorpshuizen, bibliotheken, kulturhusen maar ook sportaccommodaties, bejaardenhuizen en scholen maken deel uit van een wijdvertakte sociale infrastructuur. Het vrijwilligerswerk wordt wel het cement van de samenleving genoemd. De sport verbroedert en het welzijnswerk verbindt. Streektaal en cultuurhistorie versterken de eigen identiteit. Met dit programma dragen wij als provincie bij aan het instandhouden van al deze verbanden en voorzieningen. Het programma (Mede)zorgdragen voor een goede sociale en culturele infrastructuur in stad en platteland Provinciale doelen (wat willen wij bereiken) Provinciale actie/inzet (wat gaan wij daarvoor doen de komende 4 jaar) 1. Bijdragen aan een goed gespreid en toegerust geheel van sociale en culturele voorzieningen in stad en platteland. 2. Bijdragen aan behoud en verdere ontwikkeling van historische en kenmerkende waarden in landschap en ruimtelijke inrichting. 3. Bijdragen aan behoud en versterken van sociale verbanden. Zorgen voor een effectief in te zetten infrastructuur van provinciale steuninstellingen en belangenorganisaties en uitvoeringsorganisaties. Bundeling van en samenwerking tussen steuninstellingen en belangenorganisaties op basis van programma-afspraken. Stimuleren van cross-overs en combinaties van functies. Ondersteunen van lokale en regionale voorzieningen en accommodaties. Maken van programmatische afspraken met gemeenten (veelal via gebiedsgericht werken). Stimuleren culturele projecten t.b.v. kwaliteitsimpuls toerisme. De culturele planologie inbedden in het provinciaal Ruimtelijk Beleid. Het cultureel erfgoed meer ontsluiten voor publiek. Ondersteuning bieden aan de werving en behoud van de inzet van vrijwilligers. Stimuleren van projecten van de provinciale uitvoeringsorganisatie die de betrokkenheid van burgers vergroten (eigen kracht versterken). De inzet van provinciale steuninstellingen en belangenorganisaties vindt plaats binnen de beschikbaar gestelde middelen van de organisatie. 14 Sociale Actie

22 Figuur 2 Een belangrijk instrument om de sociale en culturele infrastructuur te behouden en te versterken is de Regeling vitaliteit kleine kernen en kulturhusen. Onderstaand figuur geeft een overzicht van lokale ontmoetingsplaatsen in de vorm van gemeenschapscentra als gemeenschappelijke noemer voor wijk- en buurthuizen, jeugdhonken, dorpshuizen, kulturhusen en dergelijke. Dit overzicht is een indicatie voor de omvang van het aanwezige voorzieningenniveau. Overijssel Steenwijkerland Zwartewaterland Noordwest-Overijssel Zwolle Kampen Netwerkstad Zwolle-Kampen Dalfsen Hardenberg Staphorst Ommen Noordoost-Overijssel Raalte Olst-Wijhe Salland Deventer Bathmen Deventer-Bathmen Tubbergen Losser Oldenzaal Dinkelland Noordoost-Twente Almelo Enschede Hengelo (O.) Borne Netwerkstad Twente Twenterand Hof van Twente Wierden Haaksbergen Hellendoorn Rijssen-Holten Zuidwest-Twente 0,00 0,50 1,00 1,50 2,00 2,50 3,00 3,50 4,00 4,50 Sociale Actie

23 4.2 Versterken maatschappelijke deelname en positie van jongeren De jeugd heeft de toekomst. Dat geldt ook in Overijssel. Elke jongere moet zich kunnen ontwikkelen tot iemand die zelfstandig en volwaardig kan deelnemen aan de samenleving. Op landelijk niveau is de Operatie Jong bezig, waarbij het kabinet een integrale agenda opstelt voor alle jeugdigen van 0 tot 23 jaar, met extra nadruk op risicogroepen zoals allochtone jongeren. Gemeenten hebben hun integrale en preventieve jeugdbeleid ontwikkeld of zijn daar mee bezig. Ook de provincie zet in op een integrale benadering. We leggen verbanden tussen bijvoorbeeld cultuureducatie, preventief jeugdbeleid, aanpak jeugdwerkloosheid (via het MEUP, Meerjarig Economisch Uitvoerings Perspectief), integratiebeleid, veiligheid en jeugdzorg. Kaart 1 Percentage 0-14 jarigen per gemeente, Noordwest-Overijssel Noordoost-Overijssel 0-14 jaar (%) Netwerkstad Zwolle-Kampen Noordoost-Twente Salland Deventer-Bathmen Zuidwest-Twente Netwerkstad Twente In kaart 1 geven wij per gebied weer het aandeel jongeren in Overijssel. Hierop is te zien in welke gebieden en gemeenten relatief veel jongeren woonachtig zijn en daarmee is bekend welke gemeenten qua jongeren relatief over- of ondervertegenwoordigd zijn. 16 Sociale Actie

24 Het programma Versterken van de maatschappelijke deelname en positie van jongeren Provinciale doelen Provinciale actie/inzet 1. Sluitende keten jeugdbeleid-jeugdzorg. Wegwerken van de wachtlijsten in de jeugdzorg. Uitvoering geven aan onze wettelijke rol, taak en verantwoordelijkheid vanuit de Wet Jeugdzorg met inzet van Bureau Jeugdzorg. Zorgdragen voor eenduidige en transparante cliëntroutes in de jeugdzorg. Bijdragen aan een goede aansluiting van de jeugdzorg met achterliggende voorzieningen zoals maatschappelijke opvang (zwerfjongeren) en GGZ. Mede-ontwikkelen van een nieuwe vraaggestuurde aanpak van zorg en preventie. Stimuleren van Bureau Jeugdzorg tot deelname aan zorgstructuren onderwijs. Afspraken maken met gemeenten over een afgestemde en gezamenlijke aanpak van jeugdzorgbeleid en preventief jeugdbeleid. Stimuleren van een samenhangende aanpak vanuit welzijn, sport en onderwijs. 2. Bevorderen veiligheid jeugd. Ondersteunen netwerkaanpak risicogroepen. Flexibel en tijdig inspelen op gesignaleerde problemen. Stimuleren van de uitvoering van projectvoorstellen die bijdragen aan het bevorderen van de jeugdveiligheid en leiden tot minder jeugdcriminaliteit. Stimuleren van de totstandkoming van afspraken met gemeenten en partners in strafrechtsketen, jeugdzorg en veiligheid. Stimuleren van de samenwerking AMK met initiatieven huiselijk geweld. 3. Volwaardige deelname van jeugdigen aan de samenleving en het voorkómen van uitval. Bijdragen aan het verminderen van schooluitval en voortijdig schoolverlaten door bij te dragen aan het versterken van de aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt. Belemmeringen wegnemen en goede voorwaarden scheppen voor het ontwikkelen van werkgelegenheid met extra aandacht voor de jeugdwerkloosheid. Het stimuleren van activiteiten die jeugdparticipatie en zelfontplooiing vergroten. Bijdragen aan voldoende huisvestingsmogelijkheden voor jongeren. Bijdragen aan een toename van huisvesting, opvang en zorg voor zwerfjongeren in het bijzonder. Ondersteunen van het sociaal-cultureel jongerenwerk en vrijwilligerswerk via de provinciale steunfuncties en belangenorganisaties. De inzet van provinciale steuninstellingen en belangenorganisaties vindt plaats binnen de beschikbaar gestelde middelen van de organisatie. Sociale Actie