Provinciale Staten van Overijssel

Transcriptie

1 Provinciale Staten van Overijssel Postadres Provincie Overijssel Postbus GB Zwolle Telefoon Telefax Uw kenmerk Uw brief Ons kenmerk Datum ZC/2005/ Bijlagen Doorkiesnummer Inlichtingen bij mw. R.Heerbaart Onderwerp Ontwikkelingen Wet op de Maatschappelijke Ondersteuning (WMO). Er is de afgelopen periode veel gebeurd rond de Wet op de Maatschappelijke Ondersteuning. Met deze brief willen wij u informeren over de landelijke ontwikkelingen en de situatie in Overijssel. Landelijke ontwikkelingen In de brief van april 2004 Op weg naar een bestendig stelsel voor langdurige zorg en maatschappelijke ondersteuning schetst het kabinet de contouren van de WMO. Belangrijke uitgangspunten voor de WMO zijn: Eigen verantwoordelijkheid burgers en solidariteit in de samenleving: mensen zoeken eerst hulp in hun naaste omgeving. Pas als zij daar niet voldoende hulp kunnen vinden, wordt een beroep gedaan op professionele hulp. Informele zorg, waaronder mantelzorg en vrijwilligerswerk gaan een cruciale rol spelen. Verantwoording op prestatievelden: in de wetstekst die nu voor advies aan de Raad van State wordt gezonden, worden zeven prestatievelden binnen de WMO genoemd: 1. bevorderen van de sociale samenhang in en leefbaarheid van dorpen, wijken en buurten; 2. op preventie gerichte ondersteuning van jeugdigen met problemen met opgroeien en van ouders met problemen met opvoeden; 3. het geven van informatie en advies; 4. het ondersteunen van mantelzorgers en vrijwilligers; 5. het bevorderen van de deelname aan het maatschappelijke verkeer en van het zelfstandig functioneren van mensen met een beperking of een chronisch psychisch probleem en van mensen met een psychosociaal probleem; 6. het verlenen van voorzieningen aan mensen met een beperking of een chronisch psychisch probleem en van mensen met een psychosociaal probleem ten behoeve van het behoud van hun zelfstandig functioneren of hun deelname aan het maatschappelijk verkeer; 7. maatschappelijke opvang, advies en steunpunten huiselijk geweld en verslavingsbeleid. RABO Zwolle Tijdens de renovatie van het provinciehuis is een deel van de organisatie gehuisvest op kantoorlocatie Rechterland 1 te Zwolle. Zie voor meer informatie Bezoekadres Luttenbergstraat 2 Zwolle Rechterland 1 Zwolle

2 2 Gemeenten beschrijven in een vierjarig plan welk beleid zij willen voeren op deze prestatievelden. Bij de opstelling en uitvoering van het plan worden de burgers, en dan in het bijzonder degenen op wie de WMO zich richt, betrokken. Met de gefaseerde invoering van de WMO per 1 januari 2006 komen de Welzijnswet en de Wet Voorzieningen Gehandicapten te vervallen evenals de enkelvoudige huishoudelijke verzorging in de AWBZ. Op termijn beslaat de WMO 40% van het totale gemeentebudget. De Tweede Kamer heeft onlangs groen licht gegeven voor een gefaseerde invoering van de WMO. Per 1 januari 2006 wordt de enkelvoudige thuiszorg in de wet ondergebracht, op 1 januari 2007 volgen naar verwachting de overige zorgfuncties. Onlangs zette staatssecretaris, mevrouw Ross-van Dorp, het implementatietraject van de WMO uiteen. Hierin geeft de staatssecretaris aan dat zij zich op de volgende onderdelen richt: a. het opleveren van een gereedschapskist bestaande uit handreikingen en modellen op basis waarvan gemeenten de WMO kunnen invoeren; b. het opzetten van invoeringstrajecten; bundelen van best practices op het terrein van informatie en advies, cliëntenparticipatie, cliëntondersteuning, mantelzorg, vrijwilligerswerk en het persoonsgebonden budget; c. het opzetten van 25 ontwikkelpilots (de zogenoemde WMO-proeftuinen); d. het faciliteren van cliënten- en ouderenorganisaties. Provinciale positie/rol Op grond van de concept-wettekst hebben de provincies een taak bij de ondersteuning van gemeenten bij de invoering en uitvoering van de WMO onder meer door de inzet van de provinciale steunfuncties. Ook wordt genoemd het ingrijpen bij gemeenten in geval van taakverwaarlozing WMO. Daarnaast geldt natuurlijk dat er op die provinciale beleidsterreinen die raakvlakken hebben met de WMO sprake moet zijn van een goede afstemming. Het gaat dan om de volgende terreinen. Zorgen voor de afstemming en inrichting van het provinciale zorgvragersbeleid, passend binnen het kader van de WMO. Zorgen voor ondersteuningsmogelijkheden informele zorg en vrijwilligers. Zorgen voor afstemming met de bestaande programmalijnen uit de Nota Sociale Actie. Zorgen voor afstemming tussen het sociale WMO-beleid en het overige provinciale beleid zoals Grote Stedenbeleid, woonbeleid, vervoersbeleid, vitalisering platteland, uitvoering sociale pijler van het Reconstructieplan, et cetera. Zorgen voor de afstemming van het provinciale jeugd(zorg)beleid met het gemeentelijke WMObeleid op het gebied van preventie en ondersteuning. Niet alleen in Overijssel maar ook in andere provincies zijn er inmiddels initiatieven op deze terreinen gestart. Deze actieve inzet van de provincies en het IPO heeft geleid tot intensieve contacten met de VNG en het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). In de brief over de implementatie van de WMO kent de staatssecretaris de provincies een uitdrukkelijke rol toe. De staatssecretaris benadrukt het belang van een goede inbreng vanuit cliëntenorganisaties. In aansluiting op ons zorgvragersbeleid zien wij daarbij een rol voor onze steunfunctie Arcon bij de ondersteuning van gemeenten en een rol voor de patiënten-consumentenplatforms ten aanzien van de belangenbehartiging. Daarnaast geeft de staatssecretaris aan dat zij voor de provincies een rol ziet bij de implementatie van de WMO en dat zij de verschillende initiatieven vanuit de provincies, VNG en VWS op elkaar wil afstemmen. Recent heeft hierover ambtelijk overleg tussen VWS, IPO/provincies en VNG plaatsgevonden. Ook Overijssel was hierbij aanwezig. Hierin is nogmaals uitgesproken dat zowel VNG als VWS voor provincies ten aanzien van de WMO een belangrijke rol zien. Het gaat dan in het bijzonder om de terreinen cliëntparticipatie, steunfuncties, informele zorg en lokale loketten. Er wordt een landelijke ambtelijke werkgroep ingericht met vertegenwoordigers van VWS, IPO/provincies en VNG die dit gaat uitwerken. De provincie Overijssel neemt hieraan deel.

3 3 Ook heeft VWS de provincies uitgenodigd om samen een aantal regionale conferenties te organiseren over de invoering van de WMO. Hieruit kan geconcludeerd worden dat de rol van de provincies in de afgelopen periode duidelijker is geworden en dat VWS en VNG de provincies als partner betrekken bij de implementatie van de WMO. Hiermee is de provinciale rol aanzienlijk versterkt ten opzichte van eerdere kabinetsvoornemens. De inzet van de provincie Overijssel Omdat de WMO zowel welzijn als zorg betreft zijn de gedeputeerden, de heer G.J.H. Ranter en de heer J.G. Kristen, beiden als portefeuillehouder betrokken. Wij willen gezamenlijk optrekken en de provinciale activiteiten vraaggericht inzetten. Gemeenten geven zelf aan, aan welke ondersteuning zij behoefte hebben. Bovendien zullen wij ambtelijk en bestuurlijk samenwerken met de VNG afdeling Overijssel. De VNG Overijssel heeft op 26 januari 2005 een bestuurlijke klankbordgroep WMO geïnstalleerd. Gedeputeerde Ranter heeft zitting in deze klankbordgroep. Onze activiteiten op het terrein van de WMO hebben raakvlakken met en houden direct verband met de uitvoering van het programma Langer zelfstandig wonen. Hierbij denken wij in het bijzonder aan de opzet van de zogenoemde WMO-loketten. In de implementatie-brief van de staatssecretaris wordt benadrukt dat de WMO-loketten op dit moment de hoogste prioriteit hebben: met ingang van 1 januari 2006 moet in elke gemeente sprake zijn van een functionerend loket waar burgers terecht kunnen met hun vragen over zorg en welzijn. Wij zijn dan ook voornemens om gemeenten de komende tijd actief te ondersteunen bij de opzet van dergelijke WMO-loketten, aansluitend bij de vele initiatieven die gemeenten op dit terrein al ontplooid hebben. In oktober 2004 hebt u een motie aangenomen om 1 miljoen euro uit het Actiefonds aan te wenden voor het ondersteunen van gemeenten bij de uitvoering van hun wettelijke taak in het kader van de WMO. Om uitvoering te geven aan deze motie en de ondersteuning vraaggericht in te vullen, hebben wij ambtelijk een ronde gemaakt langs alle individuele gemeenten in Overijssel en de zorgkantoren. Inmiddels hebben wij alle gemeenten gesproken. Uit deze ronde komen de volgende algemene indrukken naar voren. Gemeenten zitten in verschillende fases; de ene gemeente is al druk bezig met de voorbereidingen en een andere gemeente wacht eerst af tot er meer duidelijkheid is. Gemeenten zijn blij met het aanbod van de provincie om hen ondersteuning te bieden daar waar zij er behoefte aan hebben. De vragen die gemeenten stellen zijn heel divers en variëren van ondersteuning bij proces en organisatie tot het subsidiëren van concrete projecten. Gemeenten willen graag in Overijssels verband (ondersteund door provincie en VNG Overijssel) naar buiten optreden om zo een stem te hebben naar onder meer het ministerie en landelijke koepels. Gemeenten hebben op korte termijn behoefte aan informatie over de aard en omvang van de doelgroepen en het huidige aanbod in hun gemeente. Om aan het laatste punt snel tegemoet te komen, zijn er afspraken gemaakt met Arcon en Spil voor het uitvoeren van een quick scan. Deze quick scan bestaat uit verschillende onderdelen waarbij individuele gemeenten kunnen aangeven op welke specifieke terreinen zij behoefte hebben aan extra informatie. Dit om te voorkomen dat er zaken geïnventariseerd worden die al bekend zijn. De quick scan moet in juni 2005 de gewenste informatie opleveren. Overigens hebben het Ministerie van VWS en IPO interesse getoond in deze quick scan. De gemeenten in Noord-Oost Twente (Oldenzaal, Dinkelland, Tubbergen en Losser) hebben zich bij VWS als proeftuin aangemeld, met als thema de ombouw van het traditionele noaberschap naar mantelzorg. Wij hebben als provincie deze aanmelding ondersteund en zullen Noord-Oost Twente ook in het vervolgtraject ondersteunen.

4 4 Met betrekking tot de andere wensen en behoeften van gemeenten, wordt momenteel gewerkt aan een menukaart met het concrete aanbod dat de provincie kan bieden. Gemeenten kunnen aangeven welk aanbod van deze menukaart zij kiezen. Daarbij streven wij ernaar dit aanbod zo in te richten dat verschillende gemeenten zich op verschillende onderwerpen richten. Door kennis- en informatieuitwisseling kunnen gemeenten dan de bereikte resultaten van elkaar overnemen. Na de individuele ronde langs de gemeenten is samen met de VNG-Overijssel een ambtelijke bijeenkomst georganiseerd voor alle gemeenten in Overijssel. In deze bijeenkomst hebben wij afgesproken dat VNG Overijssel en de provincie drie expertmeetings organiseren met daarna een bestuurlijke bijeenkomst waarin gemeenten en provincie gezamenlijk het startsein geven voor een aantal afspraken/projecten op het terrein van de WMO. Vervolg De inspanningen van de afgelopen periode zijn vooral gericht geweest op het helder krijgen van de vraag bij gemeenten en het leggen van contacten met VWS en de VNG. Dit is succesvol geweest. Landelijk staan de provincies ten aanzien van de WMO bij VWS en VNG op de kaart en de provincie Overijssel zit onder andere door deelname aan de landelijke werkgroep dicht bij het vuur. Daarnaast is er bij de Overijsselse gemeenten draagvlak gecreëerd om in de komende periode het traject van de invoering van de WMO gezamenlijk in te gaan. Nu landelijk meer duidelijkheid is over de implementatie, kunnen wij onze activiteiten voor de komende periode gerichter uitvoeren. Het gaat dan om de volgende activiteiten. 1. Quick scan: Spil en Arcon voeren gezamenlijk een quick scan uit. Elke individuele gemeente kan een beroep op deze steuninstellingen doen om die gerichte informatie te krijgen waaraan zij behoefte hebben. De quick scan is gereed juni Wij zullen de komende periode ons beleid op het terrein van de informele zorg en met name de mantelzorg afstemmen op de invoering van de WMO. Daarbij staat de vraag centraal hoe de mantelzorg binnen de WMO zo optimaal mogelijk kan worden ingericht. In lijn met de herijking van ons zorgvragersbeleid hebben de betrokken zorgvragersorganisaties een rol binnen de WMO. Overigens geldt dit ook voor de andere provinciale beleidsterreinen met raakvlakken met de WMO. 3. Op grond van de geïnventariseerde vraag van gemeenten ontwikkelen wij samen met die gemeenten projecten die (deels) met behulp van provinciale subsidie uitgevoerd worden. Door de projecten zo in te richten dat verschillende gemeenten zich op verschillende prestatievelden van de WMO richten, kan er maximaal leervermogen worden bereikt. Hierbij is het uitdrukkelijke verzoek van gemeenten om de landelijke pilotprojecten, het implementatie-project en de provinciale projecten op elkaar af te stemmen. 4. Specifieke zorginstellingen: er bestaan zorginstellingen die zo specifiek zijn (1 of 2 cliënten per gemeente) dat het gevaar bestaat dat bij de invoering van de WMO dit specifieke aanbod ondersneeuwt. Dit kan leiden tot verschraling van het aanbod. Wij willen dit aanbod en mogelijke gevolgen hiervan voor de WMO in kaart brengen. 5. Wij organiseren samen met VNG Overijssel drie expertmeetings en een bestuurlijke bijeenkomst waarmee het startsein wordt gegeven voor het gezamenlijke traject van provincie en gemeenten ten aanzien van de invoering van de WMO. De WMO-klankbordgroep van de VNG Overijssel, waarin wij zitting hebben, vormt het bestuurlijk gremium voor deze activiteiten. 6. De provincie neemt deel aan de landelijke werkgroep van VWS en VNG. Hierdoor kunnen lokale signalen worden doorgegeven op landelijk niveau. Ook ondersteunen wij gemeenten bij de aanvraag en opzet van pilotprojecten 7. Wij organiseren samen met VWS en VNG regionale bijeenkomsten over de invoering van de WMO.

5 5 Wij begonnen deze brief met de vaststelling dat er de afgelopen periode veel is gebeurd op het terrein van de WMO. Wij hopen u met deze brief inzicht te hebben gegeven in de landelijke ontwikkelingen, maar vooral van de situatie in onze provincie. De WMO is een omvangrijke operatie waar de gemeenten de komende jaren veel energie in zullen steken. Wij hebben ervaren dat zij gebaat zijn met ons ondersteuningsaanbod en zullen ons daarom zelf ook inzetten om de invoering van de WMO succesvol te laten verlopen. Gedeputeerde Staten van Overijssel, voorzitter, secretaris,