.'li: W aarom draait de aarde om de
|
|
- Herman van der Wolf
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 CI W aarom draait de aarde om de zon? En waarom zijn de astronauten in het ruimtestation Mir gewichtlaos? Vragen waar je vast wei eens bij stil hebt gestaan. Het heeft allemaal te maken met zwaartekracht. Maar wat is zwaartekracht; je kunt het niet zien, niet horen, maar je kunt het effect van zwaartekracht wei voelen. In het eerste gedeelte van dit artikel blijven we nag dicht bij huis, op aarde. Daarna gaan we kijken welke invloed de, zwaartekracht heeft in het zonnestelsel. Tenslotte gaan we nag verder het heelal in en duiken we in mysterieuze zwarte gaten. Lucia Bruning zijn zware maanpak enorme sprongen maken. Hoe kleiner de zwaartekracht, hoe hoger je kunt springen. Ais de zwaartekracht heel klein zou zijn, zou je zelfs nooit meer naar beneden vallen maar altijd omhoog blijven gaan, inder- "' ~ daad, net als een raket! ~j Niemand weet precies hoe zwaartekracht 1/"- ~ zwaartekracht, waardoor andere voorwerpen worden.'li: aangetrokken. ~. Grote zware voor ~~~ werpen hebben een, f sterkere zwaartekracht dan kleine lichte voorwerpen. Ook jij hebt dus een piepkleine zwaartekracht! (Dit betekent ook dat wanneer je een steen laat vallen, dat niet aileen de steen naar beneden DEPLANETEN VAN ONSZON NESTELSEL: DE GROTE, ZWARE PLANE TENHEBBEN EEN STERKERE ZWAARTE KRACHT Vrije val tijdens een parachute sprong Aantrekkingskracht De aarde draait om de zon, omdat de aarde naar de zon toegetrokken wordt. Die aantrekkingskracht noemen we zwaartekracht. Zwaartekracht zorgt er ook voor dat de Maan om de aarde draait. Ais er geen zwaartekracht zou zijn en je zou zo hoog springen als je kunt, wat zou er dan gebeuren? Zou je in de lucht stil blijven hangen of zou je als een raket omhoog schieten? Om daar achter te komen zou je een reis naar de Maan moeten boeken. Omdat de Maan kleiner is dan de aarde, is de aantrekkingskracht van de Maan ook minder sterk. De astronaut Neil Armstrong, die in 1969 als eerste een voet op de Maan zette, kon ondanks valt, maar dat de aarde ook een heel klein beetje omhoog komt!) Zwaartekracht kun je niet zien, niet horen, niet ruiken, niet proeven, maar het effect van zwaartekracht kun je wei voelen. De aantrekkingskracht van de aarde voel je wei, maar die van normale voorwerpen gelukkig niet. Het zou anders maar een zooitje worden... Vrije val Ais je met een parachute uit een vliegtuig springt zul je steeds sneller naar de aarde vallen. Parachutisten noemen dat de vrije val. Door de aantrekkingskracht neemt je vfj.lsnelheid tijdens de vrije val steeds toe. Op een gegeven moment wordt de parachute openge- ~ Universum 1-199S ~ ~ --...,-.", ",""""""",,,,,,,,,o:...-j_~""""' =_
2 trokken. Door het grote oppervlak van de parachute is de weerstand van de lucht zo groot dat je niet meer sneller valt. Zonder wrijving van de lucht zou je snelheid tijdens de val blijven toenemen en zou je tegen de grond te pletter slaan. Maar hoe groot is deze valversnelling tijdens de vrije val? Met een eenvoudig proefje kun je zelf de grootte van de valversneliing bepalen. kunt zelf de valversnelling op aarde hor'o!lt:>_' door aaneen touw >heefl en weer te cmnno_, In.sp(:}~ltuinen of in.een sporthal zijn er touwen waar je aan kunt slingeren. Je wei' iemand n"odig die je kan "'ol".o,n IIIA.o,h...,.. secondewijzer op het horloge bepaal tijd waarln je ean keer heen en weer...,..;.. " noem jet. Doe dat e.~n aantal keren en het gemiddelde van de tijden, dat is 1n.000'lIu'cn. NattJurlljk kun j e het proefje ook een klein voorwerp aan een touwtje te en dat heen.91\1weer te laten slingeren!. 001<: de lengte van \'let touw in meters. L. Vul de waarde voor de tljd en de deforli1ule: Eigenlijk veranderen ze zichzelf in een kleine parachute De scheve toren van Pisa De Italiaan Galileo Galilei werkte in de zestiende eeuw op de universiteit van de stad Pisa. In die tijd dacht men dat kogels sneller vielen als ze zwaarder waren. Toen Galileo vijfentwintig jaar oud was wilde hij laten zien dat iedereen het bij het verkeerde eind had en dat aile voorwerpen even snel vallen. Het verhaal gaat dat hij naar de klokkentoren in de stad is gegaan. Terwijl Galileo de trappen van de scheve toren beklom, verzamelden zich beneden aan de voet van de toren wetenschappers en studenten. Boven aan de toren gekomen liet G a I i leo twee kogels _ tegelijkertijd naar bene den valien, js 9 = (6,~8 x L)I(T x T) De valversnelling heeft het symbool g. Ais je het proefje uit het kader goed hebt gedaan, dan heb je gevonden dat geldt: 9 = 9,8 m/s2. Dat betekent dat tijdens de vrije val je snelheid elke seconde met een snelheid van 9,8 m/s toeneemt. Na een seconde heb je een snelheid van 9,8 m/s (=35 km/uur. Je valt dan van 4,90 meter), na twee secondes een snelheid van 19,6 m/s (=71 km/uur en al een val van 19,6 meter) en na drie secondes al 29,4 m/s (=106 km/uur en een val van maar liefst 44 meter!). Aile voorwerpen worden even hard door de aarde aangetrokken en daarom vallen ze even hard naar beneden. Maar hoe zit dat dan? Ais je een steen en een blad papier boven je hoofd houdt en tegelijkertijd los laat, hoor je even later dat de steen op de grond valt. Terwijl de steen al op de grond ligt zie je het vel papier rustig naar beneden dwarrelen. Dat komt door de wrijving van de lucht. Door het grote oppervlak en het andere materiaal en afmetingen van het vel papier is de tegenwer,king van de lucht groter dan bij de steen, waardoor het langer duurt voordat het papier op de grond is, KaUen die op de vierde verdieping van het balkon duikelen komen meestal weer heelhuids op hun pootjes terecht. Tijdens de val tuimelen ze rond en strekken ze zich zoveel mogelijk uit. houten kogel. Scheve toren van pisa. Bijna tegelijkertijd sloegen de beide kogels in op de plavuizen aan de voet van de toren. In Pisa zie je nog steeds toeristen voorover gebogen zoe ken naar de afdrukken van de kogels op de plavuizen. Maar of die er echt zijn... ** * Ontsnappen aan de aarde Ais je omhoog springt, val je uiteindelijk weer te rug naar de aarde. De aarde trekt je weer terug. Om aan de aarde te kunnen ontsnappen moet een raket met een steeds grotere snelheid voortgestuwd worden om los te komen van de aarde. Wanneer de raket een snelheid heeft bereikt van meer dan 11 km per seconde kan de raket ontsnappen aan de zwaartekracht van de aarde. Die snelheid wordt de ontsnappingssnelheid genoemd. Het is nog niet zo ~~~~~~~~ ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~_M ~ ml~_~
3 eenvoudig om een raket te bouwen die genoeg stuwkracht heeft om deze ontsnappingssnelheid te bereiken. Aileen maar een grote brandstoftank aan de raket koppelen is niet genoeg, omdat de massa van al die extra brandstof en de tank ook weer omhoog gebracht moet worden. Chemische brandstoffen kunnen namelijk maar een beperkte stuwkracht per kilo verb rande brandstof opleveren. De oplossing voor dit probleem werd gevonden in de bouw van meertrapsraketten. Zo'n meertrapsraket bestaat uit verschillende kleinere raketten, die op elkaar geplaatst zijn. De onderste raket wordt afgevuurd en stuwt het hele gevaarte omhoog totdat aile brandstof verbruikt is. De lege raket wordt losgekoppeld en de volgende raket neemt het werk over. Deze heeft intussen al een hoge snelheid bereikt en hoeft de lege raket niet meer mee omhoog te nemen. Een raket voor op Mars is wat makkelijker te maken. Daar hoef je "maar" met 5 km/s omhoog te gaan. Een "J CJ piterraket" is echter juist heel moeilijk te bouwen. Pas met 60,2 km/s kun je aan die planeet ontsnappen! Gewichtloos Astronauten die in de Spaceshuttle of het ruimtestation Mir verblijven zijn gewichtloos. Zolang je nog vastgesnoerd zit in je stoel is er niets aan de hand, maar als je eenmaal door de Shuttle zweeft begint de ellende. Je wordt duizelig en misselijk, hetzelfde gevoel als je zeeziek bent. Op aarde is het allemaal heel duidelijk wat boven en onder is, maar wie staat er in de ruimte eigenlijk op z'n kop? Gewichtloos zijn heeft ook voordelen. Je kunt je met len yinger afzetten. Erg moe hoef je dus niet te worden, maar kijk uit want voor je het weet bots je ergens tegenaan! * Maar in tegenstelling tot een sjoelbak schuift de puk niet over het blad van de tafe!. De puk ligt op een klein laagje lucht, waardoor de wrijving met de tafel heel klein wordt. Daardoor schiet de puk met grote snelheid over de tafel en moet je heel snel reageren. Dat heeft te maken met een natuurwet, die Newton op het spoor kwam. Ais er geen tegenwerkende krachten zijn, zoals wrijving, blijf je met dezelfde snelheid vooruit bewegen. Ais je in een ruimtestation afzet, is er niets wat je tegen houdt en voor je het weet stoot je je hoofd! Interplanetaire startbaan De bemande reizen naar de Maan waren al een gigantische onderneming. Andere manen en planeten in het zonnestelsel staan zo ontzagwekkend ver weg dat het jaren duurt voordat je op je bestemming zult komen. Voor het onderzoek aan manen en planeten worden daarom onbemande ruimtesondes ingezet. De snelheid van zo'n ruimtesonde moet groot genoeg zijn. Daarom maakt de sonde een omweg langs andere planeten alvorens op weg te gaan. Steeds wanneer de sonde langs een planeet wordt gestuurd, neemt zijn snelheid toe, doordat de zwaartekracht van de planeet aan het ruimtescheepje trekt. Voor een rechtstreekse reis zijn de meeste raketten niet krachtig genoeg. Een paar rondjes over de interplanetaire startbaan helpt de ruimtesonde daarom alvast op weg. Helaas duurt het daardoor wei langer tot de sonde bij de planeet aangekomen is. Een partijtje voetbal op een komeet Kometen zijn vuile sneeuwballen, die in een langgerekte baan om de zon bewegen. Wanneer de komeet in de buurt van de zon komt, smelt het ijs langzaam. Het oppervlak van de komeet is dan bedekt met talloze fonteinen van gas en stof. De gas- en stofstaart maakt de komeet tot een indrukwekkende verschijning aan de sterrenhemel. Toch is een komeet maar klein; een paar kilometer in doorsnede. De zwaartekracht van zo'n komeet is dus maar zwak. Stel je voor dat je op zo'n komeet bevindt. Wanneer je een sneeuwbal gooit, komt die nooit meer terug. Kijk uit als je springt, want op een komeet ben je gevaarlijk sterk! Een partijtje voetbal zou er heel anders uitzien. Wanneer je je afzet om de bal in het doel te kopmisschien heb je wei eens bij zo 'n grote Gewichtloos in de Spaceshutt/e pen, spring je wei 30 kilometer hoog en speeltafel staan kijken. pas na een dag of tien sta je weer met bijde benen op de "grond", mocht je die nog De twee spelers proberen de puk op de tafel in het doel van de tegenstander te schuiven. kunnen vinden... Un"ersom
4 Einstein's zwaartekracht In het eerste gedeelte over zwaartekracht, zijn we nog dicht bij huis gebleven. We hebben gekeken naar de invloed van zwaartekracht op aarde en in het zonnestelsel. Maar nu gaan we verder het heelal in om te kijken wat zwaartekracht met de ruimte om ons heen doet. *** Lichtsnelheid Wanneer je in huis het licht aandoet, verlicht de lamp meteen aile hoeken van de kamer. Het licht gaat zo snel dat je niet ziet dat het even duurt voordat het licht de kamer overgestoken is. Het licht heeft een snelheid van bijna kilometer per seconde. De zon staat 150 miljoen kilometer van ons vandaan, het zonlicht heeft nog een dikke acht minuten nodig om die afstand te overbruggen.] De zon is meer dan driehonderdduizend keer zwaarder dan de aarde. De zwaartekracht van de zon is dus ook veel sterker dan op aarde. Niet aileen zorgt die kracht ervoor dat aile planeten rondom de zon bewegen, maar die zwaartekracht is zelfs zo sterk dat het licht niet zomaar langs de zon kan. Albert Einstein had al berekend dat Afbuigen van het licht van het licht van een ster een ster, dat normaal gesproken rechtdoor zou bewegen wordt, in de buurt van de zon wordt afgebogen. Het lijkt dan alsof de ster op een andere plek staat, maar je ziet hem aileen maar op een andere plek. Er waren aan het begin van deze eeuw een heleboel wetenschappers die Einstein niet geloofden. Volgens zijn berekeningen moest het a"emaal wei kloppen, maar de wetenschappers wilden het graag met eigen ogen zien. En dat was niet zo makkelijk, want als sterren in de buurt van de zon staan, wordt het licht van de sterren overstraald door dat van de zon. Daarom moesten ze wachten tot de eerst volgende zonsverduistering. Door de chaos tijdens de eerste wereldoorlog kon er pas in 1919 een expeditie georganiseerd worden. Er werden foto's gemaakt van de hemel in de buurt van de verduisterde zon. Deze opnamen werden vergeleken met foto's van de sterrenhemel als de zon er niet stond. Door de foto's met elkaar te vergelijken, kon Einstein zijn theorie ook bewijzen. De belangrijkste Londense krant "Times" maakte het grote nieuws bekend als "Revolutie in de wetenschap". Het afbuigen van het licht van sterren in de buurt van de zon was het bewijs dat de ruimte in het heelal gekromd was. (Zo'n "kromming" betekent dat de gewone 3- dimensionale ruimte "gebogen" wordt in een 4e dimensie. Vergelijk het maar met de aarde: die lijkt plat (2-dimensionaal) maar is eigenlijk bol, en dus 3-dimensionaal!) De kromming van de ruimte is groter in de buurt van een voorwerp met een grate massa, zoals de zon. Of anders gezegd: op plaatsen waar de zwaartekracht groot is, is de ruimte meer gekromd! Doordat de ruimte in het heelal gekromd is, bewegen objecten in het heelal in bepaalde banen. De planeten draaien dus om de zon, doordat de zon de ruimte om haar heen op een bepaalde manier kromt. Einstein zei het zo: "De ruimte vertelt de massa hoe het zich moet gedragen, en de massa vertelt de ruimte hoe het zich moet gedragen". Zwarte gaten De zon is veel zwaarder dan de aarde, maar is eigenlijk maar een gewone ster. Tussen de sterren bevinden zich enorme zware reuzen, vele malen zwaarder dan onze zon. Deze reuze sterren zu"en de ruimte dus nog veel sterker krommen dan de zon dat doet. Wanneer zo'n zware ster aan het eind van haar leven ineenstort, ontstaat een zwart gat. De zwaartekracht van een zwart gat-is zo sterk dat alles erdoor wordt opgeslokt: licht, ruimte en tijd. Dat maakt een zwart gat zo geheimzinnig, want hoe weet je dan dat het er is? Raketten moeten met een snelheid van meer dan 11 kilometer per seconde voortgestuwd worden om aan de zwaartekracht van de aarde te kunnen ontsnappen. Bij de zon is dat al meer dan 600 km/s. Maar in een zwart gat is de snelheid van het licht niet eens groot genoeg om aan de zwaartekracht te kunneontsnappen!
5 "Het is zwart, en het lijkt op een gat. Ik zou zeggen da~ het een zwart gat was. Wormgaten De zwarte gaten zijn de oorzaak van de sterke kromming van de ruimte. Maar het kan nog veel gekker. Wormgaten zijn een soort tunnels door de ruimte, waardoor ver uit elkaar gelegen punten in het heelal met elkaar verbonden worden. Tegelijkertijd zijn het sluipwegen waardoor je sneller dan het licht van de ene plek naar de andere kunt reizen. Wormgaten zijn dus zeer sterke vervormingen van de ruimte, ~' -~... -q~maar niemand heeft ze nog gezien. Het is ook moeilijk om voor te stellen hoe zo'n wormgat eruit ziet. Dat komt omdat de wereld om ons heen 3-dimensionaal is en het is bijna niet voor te stellen dat de werkelijkheid uit meer dimensies bestaat. Toch worden wormgaten al vaak gebruikt in sciencefiction verhalen. pig blijft dat nog wei even toekomstmuziek. Maar wie weet wat voor een verrassingen de zwaartekracht nog meer voor ons in petto heeft. In die verhalen reizen ruimteschepen via de tunnels in korte tijd van de ene ster naar de andere. Voorlo- ~um_."m'4008 ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~i
Verslag Natuurkunde Algemene relativiteitstheorie
Verslag Natuurkunde Algemene relativiteitstheo Verslag door een scholier 775 woorden 29 augustus 2016 6,2 1 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Nova Inhoudsopgave Ruimtetijd 2 Einsteins equivalentieprincipe
Nadere informatieBegripsvragen: Cirkelbeweging
Handboek natuurkundedidactiek Hoofdstuk 4: Leerstofdomeinen 4.2 Domeinspecifieke leerstofopbouw 4.2.1 Mechanica Begripsvragen: Cirkelbeweging 1 Meerkeuzevragen 1 [H/V] Een auto neemt een bocht met een
Nadere informatieHoe werkt het antwoordblad?
Hoe werkt het antwoordblad? Kijk je antwoorden zelf na met dit antwoordblad. Bij sommige vragen kun je 1 punt verdienen, bij andere vragen kun je meer dan 1 punt verdienen. Hieronder zie je een voorbeeld
Nadere informatieZwart gat Simulatie KORTE BESCHRIJVING
Zwart gat Simulatie KORTE BESCHRIJVING Veel kinderen hebben ooit al gehoord van een zwart gat, en ze weten dat het een bodemloze put is. Als iets in een zwart gat valt, kan het er onmogelijk uit ontsnappen
Nadere informatieWerkbladen Webquest Pret met een ballonraket
Werkbladen Webquest Pret met een ballonraket Namen groepsleden: Stap 3: Luchtdruk Gebruik bij dit werkblad de bronnen die bij stap 3 staan. Ben je klaar? Ga dan door met stap 4. 1. Met welk instrument
Nadere informatieIk doe mijn spreekbeurt over de ruimte omdat ik het een interessant onderwerp vind en ik er graag meer over wilde weten.
Boekverslag door J. 1981 woorden 29 juli 2003 6.3 208 keer beoordeeld Vak Nederlands Ik doe mijn spreekbeurt over de ruimte omdat ik het een interessant onderwerp vind en ik er graag meer over wilde weten.
Nadere informatieReizen door het zonnestelsel
Reizen door het zonnestelsel klas 1-2 Bij een reis door het zonnestelsel staat het ruimteschip onder invloed van de zwaartekracht. Wat is zwaartekracht en wat voor invloed heeft deze op de baan van een
Nadere informatie1. Zwaartekracht. Hoe groot is die zwaartekracht nu eigenlijk?
1. Zwaartekracht Als een appel van een boom valt, wat gebeurt er dan eigenlijk? Er is iets dat zorgt dat de appel begint te vallen. De geleerde Newton kwam er in 1684 achter wat dat iets was. Hij kwam
Nadere informatieDe lichtsnelheid kromt de ruimte. Mogelijke verklaring voor de grens van het heelal
1 De lichtsnelheid kromt de ruimte Mogelijke verklaring voor de grens van het heelal Inleiding 2 De lichtsnelheid, zo snel als 300.000.000 meter per seconde, heeft wellicht grote gevolgen voor de omvang
Nadere informatieWerkblad 3 Bewegen antwoorden- Thema 14 (NIVEAU BETA)
Werkblad 3 Bewegen antwoorden- Thema 14 (NIVEAU BETA) Theorie In werkblad 1 heb je geleerd dat krachten een snelheid willen veranderen. Je kunt het ook omdraaien, als er geen kracht werkt, dan verandert
Nadere informatieHet draait allemaal om de Zon!
Het draait allemaal om de Zon! De zon: een doodgewone ster Henny J.G.L.M. Lamers Sterrenkundig Instituut Universiteit Utrecht lamers@astro.uu.nl astro.uu.nl Een reusachtige gloeiend hete gasbol De zon
Nadere informatieONTDEK HET PLANETARIUM! DE ANTWOORDEN GROEP 5-6
ONTDEK HET PLANETARIUM! DE ANTWOORDEN GROEP 5-6 OPKAMER (12) Dit onderdeel past bij kerndoel 46, 52, 53 en 56. Het bed hier is heel kort. Eise zelf was 1 meter 74. Hoe moest hij dan slapen? Mensen sliepen
Nadere informatieOver zonnen en zwarte gaten. Vincent Icke Sterrewacht Leiden & Alien Art
Verduisteringen Over zonnen en zwarte gaten Vincent Icke Sterrewacht Leiden & Alien Art De bouw van een ster Zwaartekracht tegen de rest van de wereld Van banaan tot bol Bij kleine brokken speelt de sterkte
Nadere informatieLEVENDE BOTTEN, STERKE BOTTEN
Mission X: Train Like an Astronaut LEVENDE BOTTEN, STERKE BOTTEN Naam leerling In deze les leer je manieren kennen om je botten sterk te houden en zie je het effect van verminderde zwaartekracht op len.
Nadere informatieInhoud. 1. Algemenen weetjes 2. Reizen naar Mars 3. Ruimtestations 4. Satellieten 5. Ruimtesondes 6. Waarom een werkstuk over ruimtevaart?
Inhoud 1. Algemenen weetjes 2. Reizen naar Mars 3. Ruimtestations 4. Satellieten 5. Ruimtesondes 6. Waarom een werkstuk over ruimtevaart? 1. Algemenen weetjes Duizenden jaren geleden konden mensen beelden
Nadere informatiekilometer hoogte. Bizar. Ik moet zeggen: ik had het me anders voorgesteld; meer zoals een atlas eruitziet.
1 Ik vlieg. Ik vlieg met een snelheid van 28.000 kilometer per uur in een baan om de aarde. Een baan om de aarde wat klinkt dat toch stom. De Amerikanen zeggen het veel beter: in orbit. Ik ben in orbit.
Nadere informatieDe ruimte. Thema. Inhoud
Thema De ruimte Inhoud 1. Het heelal 2. Het ontstaan van het heelal en het zonnestelsel 3. Sterren en sterrenstelsels 4. De zon 5. De planeten van ons zonnestelsel 6. De stand van de aarde de maan de zon
Nadere informatieVAK: natuurkunde KLAS: Havo 4 DATUM: 20 juni 2013. TIJD: 10.10 11.50 uur TOETS: T1 STOF: Hfd 1 t/m 4. Opmerkingen voor surveillant XXXXXXXXXXXXXXXXXXX
VAK: natuurkunde KLAS: Havo 4 DATUM: 20 juni 2013 TIJD: 10.10 11.50 uur TOETS: T1 STOF: Hfd 1 t/m 4 Toegestane hulpmiddelen: Binas + (gr) rekenmachine Bijlagen: 2 blz Opmerkingen voor surveillant XXXXXXXXXXXXXXXXXXX
Nadere informatieNaam: Janette de Graaf. Groep: 7. Datum:Februari Het heelal.
Naam: Janette de Graaf. Groep: 7. Datum:Februari 2017. Het heelal. Inhoudsopgaven. Hoofdstuk 1. Ons zonnestelsel. Blz 3 Hoofdstuk 2. De zon. Blz 4-5 Hoofdstuk 3. De maan. Blz 6 Hoofdstuk 4. Planeten. Blz
Nadere informatieBasiscursus Sterrenkunde
Basiscursus Sterrenkunde Les 1 Sterrenwacht Tweelingen te Spijkenisse 24 April 2019 Inhoud van de cursus Inleiding Geschiedenis Afstanden in het heelal Het zonnestelsel Onze zon en andere sterren Sterrenstelsels
Nadere informatiePRACTICUM SPRINGEN, KRACHT EN VERSNELLING
LESKIST SPORT EN BEWEGING PRACTICUM SPRINGEN, KRACHT EN VERSNELLING Om hoog te kunnen springen moet je je met flinke kracht tegen de grond afzetten. Bovenin de lucht hang je heel even stil voordat je weer
Nadere informatieSamenvatting NaSk 1 Natuurkrachten
Samenvatting NaSk 1 Natuurkrachten Samenvatting door F. 1363 woorden 30 januari 2016 4,1 5 keer beoordeeld Vak NaSk 1 Krachten Op een voorwerp kunnen krachten werken: Het voorwerp kan een snelheid krijgen
Nadere informatieIntroductie Ruimtemissie Rosetta
Introductie Ruimtemissie Rosetta klas 1-2 Tien jaar kostte het ruimtesonde Rosetta om op de plaats van bestemming te komen: komeet 67P/Churyumov-Gerasimenko: een reis van bijna 6,4 miljard kilometer. Rosetta
Nadere informatie1 Leerlingproject: Relativiteit 28 februari 2002
1 Leerlingproject: Relativiteit 28 februari 2002 1 Relativiteit Als je aan relativiteit denkt, dan denk je waarschijnlijk als eerste aan Albert Einstein. En dat is dan ook de bedenker van de relativiteitstheorie.
Nadere informatieTEST 1: Eerst denken of eerst doen? Kruis steeds het antwoord aan dat het best bij jou past. Probeer zo eerlijk mogelijk te antwoorden.
TEST 1: Eerst denken of eerst doen? Kruis steeds het antwoord aan dat het best bij jou past. Probeer zo eerlijk mogelijk te antwoorden. 5. Onderweg naar een feestje doe je nog even snel een boodschap.
Nadere informatieWerkbladen In de klas. Leven in het heelal. Naam. School. Klas 2 en 3 havo-vwo. Klas
Werkbladen In de klas Leven in het heelal Naam Klas 2 en 3 havo-vwo School Klas Leven in het heelal Het heelal lijkt groot en ver weg. Toch hoef je alleen maar op een heldere nacht naar boven te kijken
Nadere informatieTeksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.
Bidden Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.nl en kinderactiviteiten www.lambertuskerk-rotterdam.nl
Nadere informatieHet eetbare zonnestelsel groep 5-7
Het eetbare zonnestelsel groep 5-7 Hoe groot is de aarde? En hoe groot is de zon in vergelijking met de aarde? Welke planeet staat het dichtst bij de zon en welke het verst weg? Deze les leren de leerlingen
Nadere informatieUit: Niks relatief. Vincent Icke Contact, 2005
Uit: Niks relatief Vincent Icke Contact, 2005 Dé formule Snappiknie kanniknie Waarschijnlijk is E = mc 2 de beroemdste formule aller tijden, tenminste als je afgaat op de meerderheid van stemmen. De formule
Nadere informatieVerhaal: Jozef en Maria
Verhaal: Jozef en Maria Er was eens een vrouw, Maria. Maria was een heel gewone jonge vrouw, net zo gewoon als jij en ik. Toch had God haar uitgekozen om iets heel belangrijks te doen. Iets wat de hele
Nadere informatieEinstein (2) op aardoppervlak. versnelling van 10m/s 2. waar het foton zich bevindt a) t = 0 b) t = 1 s c) t = 2 s op t=0,t=1s en t=2s A B C A B
Einstein (2) In het vorig artikeltje zijn helaas de tekeningen, behorende bij bijlage 4,"weggevallen".Omdat het de illustratie betrof van de "eenvoudige" bewijsvoering van de kromming der lichtstralen
Nadere informatieik heb t! Gerard van Midden Noëlle Smit
ik heb t! Gerard van Midden Noëlle Smit ISBN 978-90-77065-79-2 NUR 273 2011 Xplore Media Xplore Groep BV, Postbus 20, 3870 CA Hoevelaken www.astmafonds.nl tekst Gerard van Midden illustraties Noëlle
Nadere informatie4 Het heelal 6. De zon. De aarde. Jupiter. De maan. Ons zonnestelsel. Mars. Mercurius Venus
Inhoud 4 Het heelal 6 De zon 10 8 De aarde De maan Jupiter 18 12 Ons zonnestelsel 14 15 16 Mars Mercurius Venus 22 Saturnus Verre planeten 24 Satellieten van het zonnestelsel 20 26 Planetoïden 27 Kometen
Nadere informatieVraag aan de zee. Vraag aan de tijd. wk 3. wk 2
Bladzijde negen, Bladzijde tien, Krijg ik het wel ooit te zien? Ander hoofdstuk, Nieuw begin.. Maar niets, Weer dicht, Het heeft geen zin. Dan probeer ik achterin dat dikke boek. Dat ik daar niet vaker
Nadere informatiePasen met peuters en kleuters. Jojo is weg
Pasen met peuters en kleuters Beertje Jojo is weg Thema Maria is verdrietig, haar beste Vriend is er niet meer. Wat is Maria blij als ze Jezus weer ziet. Hij is opgestaan uit de dood! Wat heb je nodig?
Nadere informatieNatuur- en scheikunde 1, energie en snelheid, uitwerkingen
4M versie 1 Natuur- en scheikunde 1, energie en snelheid, uitwerkingen Werk netjes en nauwkeurig Geef altijd een duidelijke berekening of een verklaring Veel succes, Zan Kracht, snelheid, versnelling,
Nadere informatieSpelen met zand. Zandpaspoort voor kinderen van 7 tot en met 12 jaar
Spelen met zand Zoals je hebt kunnen zien is zand heel interessant, maar zand is ook heel erg leuk. Je kunt er namelijk onwijs goed mee spelen! Zandpaspoort voor kinderen van 7 tot en met 12 jaar Schrijf
Nadere informatieHANDIG ALS EEN HOND DREIGT
l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n HANDIG ALS EEN HOND DREIGT OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER HONDEN DIE DREIGEN. JE KUNT
Nadere informatieinhoud 1. Inleiding 3 2. Wat is een maan? 4 3. Het ontstaan van de maan 4. De maan en de maanden 5. Kijken naar de maan 6. Landing op de maan
De maan inhoud 1. Inleiding 3 2. Wat is een maan? 4 3. Het ontstaan van de maan 5 4. De maan en de maanden 6 5. Kijken naar de maan 7 6. Landing op de maan 8 7. Het weer op de maan 9 8. Het maanlanschap
Nadere informatie1. Het Heelal. De aarde lijkt groot, maar onze planeet is niet meer dan een stip in een onmetelijke ruimte.
De aarde 1. Het Heelal De aarde lijkt groot, maar onze planeet is niet meer dan een stip in een onmetelijke ruimte. De oerknal Wetenschappers denken dat er meer dan 15 miljoen jaar geleden een enorme ontploffing
Nadere informatie6.1. Boekverslag door K woorden 22 mei keer beoordeeld
Boekverslag door K. 1555 woorden 22 mei 2002 6.1 301 keer beoordeeld Vak ANW 1. Inleiding Ik doe mijn werkstuk over ons zonnestelsel, omdat het me boeit wat er verder is dan onze aarde. Ook doe ik mijn
Nadere informatie3.5. Vertellenderwijze, niet moraliseren! 3.5.1. Verkenning van het verhaal " #
3.5. Vertellenderwijze, niet moraliseren 1 3.5.1. Verkenning van het verhaal "# $$ %& " # 1 H. BERGHMANS & G. EVRARD, Bijbelverhalen in beeld, het leven van Jezus, Altoria Averbode, 1999. ' 3.5.2. Uitdieping
Nadere informatieinhoud 1. In de lucht 3 2. Ik zweef 4 3. Een sigaar in de lucht 5 4. Brand! 6 5. In de luchtballon 7 6. Landen op water 8 7. Op reis 9 8.
In de lucht inhoud 1. In de lucht 3 2. Ik zweef 4 3. Een sigaar in de lucht 5 4. Brand! 6 5. In de luchtballon 7 6. Landen op water 8 7. Op reis 9 8. In een helikopter 10 9. Een mooie sprong 11 10. Vouw
Nadere informatieKracht en Beweging. Intro. Newton. Theorie even denken. Lesbrief 4
Lesbrief 4 Kracht en Beweging Theorie even denken Intro Kracht is overal. Een trap op een bal, een windstoot, een worp Als een voorwerp versnelt of vertraagt, is er een kracht aan het werk. Newton De eenheid
Nadere informatiePlaneten. Zweven in vaste banen om een ster heen. In ons zonnestelsel zweven acht planeten rond de zon. Maar wat maakt een planeet nou een planeet?
Planeten Zweven in vaste banen om een ster heen In ons zonnestelsel zweven acht planeten rond de zon. Maar wat maakt een planeet nou een planeet? Een planeet: zweeft in een baan rond een ster; is zwaar
Nadere informatiewww.bennyvreden.nl - BVP 1740 - Hint Music 2010 - De trein
Lied :..! (cd track / ) Voor de lol of voor je werk. Naar een feest of naar de kerk. Naar Parijs of Almelo. Met de trein ben je er zo. Reizen naar een verre stad. Met je koffer en je kat. Stap maar in
Nadere informatieO-KAARTJES EXP 8B.indd 1 20-06-2005 10:56:1
O-KAARTJES EXP 8B.indd 1 20-06-2005 10:56:1 1 Schachten (Bovenkant van het bouwmodel. Je kunt niet alles zien) In het begin konden we de vuursteen zo uit het bos halen. Je hoefde maar even te graven en
Nadere informatieLeerstof: Hoofdstukken 1, 2, 4, 9 en 10. Hulpmiddelen: Niet grafische rekenmachine, binas 6 de druk. Let op dat je alle vragen beantwoordt.
Oefentoets Schoolexamen 5 Vwo Natuurkunde Leerstof: Hoofdstukken 1, 2, 4, 9 en 10 Tijdsduur: Versie: A Vragen: Punten: Hulpmiddelen: Niet grafische rekenmachine, binas 6 de druk Opmerking: Let op dat je
Nadere informatieRELATIVITEIT EINSTEINRINGEN. Naam: Klas: Datum:
EINSTEINRINGEN RELATIVITEIT EINSTEINRINGEN Naam: Klas: Datum: ZWAARTEKRACHTSLENZEN EINSTEINRINGEN ZWAARTEKRACHTSLENZEN Je hebt de afgelopen weken geleerd over de relativiteitstheorie van Albert Einstein,
Nadere informatieLes 2 Ophelderen Leestekst: Het zonnestelsel
Les 2 Ophelderen Leestekst: Het zonnestelsel "Welkom:... " Introductiefase: 1. "We gaan vandaag, net als de vorige keer, proberen de betekenis te vinden van moeilijke woorden. We hebben dit de vorige keer
Nadere informatiea. Bepaal hoeveel langer. b. Bepaal met figuur 1 de snelheid waarmee de parachutist neerkomt.
Deze examentoets en uitwerkingen vind je op www.agtijmensen.nl Bij het et krijg je in 100 minuten ongeveer 22 vragen Et3 stof vwo6 volgens het PTA: Onderwerpen uit samengevat: Rechtlijnige beweging Kracht
Nadere informatieHallo, ik ben Leo! Leuk om kennis met je te maken! Ik ben lang en dun en ik heb heel veel krullen. Ik moet eerlijk zeggen...ik mag er best wezen!
Hallo, ik ben Leo! Leuk om kennis met je te maken! Ik ben lang en dun en ik heb heel veel krullen. Ik moet eerlijk zeggen...ik mag er best wezen! Maar om nog eerlijker te zijn, gisteren zag ik er heel
Nadere informatieBINNENSUIS Jehudi van Dijk
BINNENSUIS Jehudi van Dijk Op het toneel staat een vrouw. Ze draagt gewone kleren en ze heeft een horloge om. Ook staat er een stoel en een prullenbak en ligt er een pluisje op de grond. Ik denk altijs
Nadere informatieOpen water zwemmen. Tips en trainingssuggesties
Open water zwemmen Tips en trainingssuggesties 1. Starten 2. Oriënteren en kijken 3. 4. Boei ronden 5. Wetsuit uitdoen 6. Trainingssuggesties Starten. Als het onbekend is hoe diep het water is, laat jezelf
Nadere informatieProef Natuurkunde Vallen en zwaartekracht
Proef Natuurkunde Vallen en zwaartekracht Proef door een scholier 1883 woorden 19 januari 2005 5,4 91 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Natuurkunde overal Verband tussen massa en zwaartekracht Wat
Nadere informatieInleiding. Ik heb hiervoor gekozen omdat ik het heel interessant vind en ik had een onderwerp nodig.
Het heelal Inleiding Ik heb hiervoor gekozen omdat ik het heel interessant vind en ik had een onderwerp nodig. Hoofdstukken Hoofdstuk 1 Het Heelal. blz. 3 Hoofdstuk 2 Het Zonnestelsel. blz. 4 Hoofdstuk
Nadere informatie2. Zegengroet Genade voor u en vrede van God onze Vader in de Heer Jezus Christus. Amen
Liturgie Emmen, 13 september 2015 (buitendienst) Thema: samen onderweg (startzondag) 1. Votum 2. Zegengroet Genade voor u en vrede van God onze Vader in de Heer Jezus Christus. Amen 3. Zingen: Sela: breng
Nadere informatieWerkstuk Natuurkunde Negen planeten
Werkstuk Natuurkunde Negen planeten Werkstuk door een scholier 1608 woorden 3 januari 2005 5,7 93 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Planeten Ontstaan van het zonnestelsel Vlak na een explosie, de Big Bang
Nadere informatiehttp://www.kidzlab.nl/index2.php?option=com_content&task=vi...
Veelvlakken De perfecte vorm Plato was een grote denker in de tijd van de Oude Grieken. Hij was een van de eerste die de regelmatige veelvlakken heel bijzonder vond. Hij hield ervan omdat ze zulke mooie,
Nadere informatieDiagrammen Voor beide typen beweging moet je drie diagrammen kunnen tekenen, te weten een (s,t)-diagram, een (v,t)-diagram en een (a,t)-diagram.
Inhoud... 2 Diagrammen... 3 Informatie uit diagrammen halen... 4 Formules... 7 Opgaven... 8 Opgave: Aventador LP 700-4 Roadster... 8 Opgave: Boeiing 747-400F op startbaan... 8 Opgave: Fietser voor stoplicht...
Nadere informatieThema 5 Aarde in het heelal
Naut samenvatting groep 6 Mijn Malmberg Thema 5 Aarde in het heelal Samenvatting Van binnen naar buiten De aarde is een grote bol van steen en ijzer. Deze bol heeft verschillende lagen. Binnenin de aarde
Nadere informatie2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S
2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de
Nadere informatietoelatingsexamen-geneeskunde.be
Fysica juli 2009 Laatste update: 31/07/2009. Vragen gebaseerd op het ingangsexamen juli 2009. Vraag 1 Een landingsbaan is 500 lang. Een vliegtuig heeft de volledige lengte van de startbaan nodig om op
Nadere informatieVerslag Module 3: Heelal
Verslag Module 3: Heelal Door: Max van Mulken, Martijn Hendrickx, Camiel Koopmans & Bram Thomassen. Leraar: Dhr. Neiss Module: Heelal Datum: 04-11-2014 2 Inhoud Inleiding Pag. 3 Theoretisch Kader:...Pag.
Nadere informatiedag en nacht Vragen behorende bij de clip dag en nacht op
RUIMTE Naam: dag en nacht Vragen behorende bij de clip dag en nacht op www.schooltvbeeldbank.nl 1. Planeten Uit hoeveel planeten bestaat ons zonnestelsel? De aarde en dan nog.. planeten. (vul aantal in)
Nadere informatieEinstein s Relativiteits theorie Een uitleg met middelbare school wiskunde Andrré van der Hoeven Docent natuurkunde Emmauscollege Rotterdam
Einstein s Relativiteits theorie Een uitleg met middelbare school wiskunde André van der Hoeven Docent natuurkunde Emmauscollege Rotterdam Einstein s speciale relativiteitstheorie, maarr dan begrijpelijk
Nadere informatieHand- out Boeing 737 vliegen. hand- out- PU.01
Hand- out Boeing 737 vliegen. Pitch- Up Arendweg 37- B Lelystad Airport 085-210 60 66 pitch- up.nl 1 Deze hand- out is samengesteld door Simcenter Lelystad, Pitch- Up en wordt toegepast bij het uitvoeren
Nadere informatieDe droom. De sneeuw dwarrelt in de ruimte.
De droom Hassan droomt dat het sneeuwt. De sneeuw dwarrelt in het donker. Hij valt niet naar beneden, want er is geen beneden. En er is geen boven. Hij valt niet van de hemel naar de aarde, want er is
Nadere informatieZoeken naar leven. Jouw werkbladen. In NEMO. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam:
Zoeken naar leven Jouw werkbladen In NEMO Mijn naam: Mijn school: Ik zit in groep: Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Zoeken naar leven Groep 7-8 Leerlingen In NEMO versie 11-2014 1 Zoeken naar leven Wat
Nadere informatieSamenvatting Natuurkunde Hoofdstuk 7, Krachten
Samenvatting Natuurkunde Hoofdstuk 7, Krachten Samenvatting door een scholier 1845 woorden 20 juni 2008 6,1 99 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Natuurkunde overal Natuurkunde samenvatting hoofdstuk
Nadere informatieZwaartekracht. Dat komt door de zwaartekracht. De aarde trekt alles naar beneden.
Lees de uitleg over de zwaartekracht. Zwaartekracht Je zit onder een boom, en dan opeens. boem een appel op je hoofd, hoe kan dat?? Dat komt door de zwaartekracht. De aarde trekt alles naar beneden. En
Nadere informatieInleiding kracht en energie 3hv
Inleiding kracht en energie 3hv Opdracht 1. Wat doen krachten? Leg uit wat krachten kunnen doen. Opdracht 2. Grootheden en eenheden. Vul in: Grootheid Eenheid Andere eenheid Naam Symbool Naam Symbool Naam
Nadere informatieOver de arm en hand wrijven
Over de arm en hand wrijven Doel: stimuleren van aangedane hand en arm, aandacht op de arm. 1 Leg de niet-aangedane hand op de aangedane arm. Kijk naar uw arm. 2 Wrijf met hand over de arm tot aan de schouder
Nadere informatieSlide 1. Slide 2. Slide 3. Slide 4
Slide 1 De Saturn V (Saturnus 5), het grootste lanceervoertuig ooit gebouwd, vliegt de nachtelijke hemel in op 17 december 1972. De raket was meer dan 110 meter hoog (langer dan een voetbalveld) en 10
Nadere informatieNaam van de kracht: Uitleg: Afkorting: Spierkracht De kracht die wordt uitgeoefend door spieren van de mens. F spier
Samenvatting door F. 823 woorden 3 maart 2015 7,4 32 keer beoordeeld Vak NaSk Sport, kracht en beweging 1 Naam van de kracht: Uitleg: Afkorting: Spierkracht De kracht die wordt uitgeoefend door spieren
Nadere informatiewat is dat eigenlijk? Denk mee over acht grote vragen
Geloven, wat is dat eigenlijk? Denk mee over acht grote vragen pagina 10 Hoe is de wereld ontstaan? pagina 26 Waarom bestaat de mens? pagina 42 Wat is geloven? pagina 58 Wie is God? pagina 74 Waarom heeft
Nadere informatieIntroductie: Brom en Bram
! Activiteit 43 Brom, Bram en Brim Ontwikkelingsaspecten De kleuters doen ervaringen op met het onderscheiden van klanken (auditieve discriminatie). Materiaal kopies van de tekeningen van Brom en Bram
Nadere informatieHet vreemde paard van Sinterklaas. door Nellie de Kok
Het vreemde paard van Sinterklaas door Nellie de Kok 1 Het vreemde paard van Sinterklaas door Nellie de Kok Samenvatting Als Sinterklaas in Nederland aankomt, wil hij dat Piedewiet zijn paard, Americo
Nadere informatieOefening 1. Oefening 3 Oefening Oefening. Oefening 2 Oefening 2
Oefening 1 Doe deze ligoefeningen met rust en aandacht. Concentreer op wat je waarneemt in je lichaam en wees bewust van waar je grenzen liggen. Is een oefening te zwaar pas deze desnoods aan, of doe deze
Nadere informatieGert van der Heiden Maria het Lam Anna Sterrenburg Wytske Benschop
Gert van der Heiden Maria het Lam Anna Sterrenburg Wytske Benschop Inhoudsopgave: Zo gaat het eruit zien! Wat zijn de mogelijkheden? Waarom hoef je geen pak aan? Een nieuwe uitvinding! Een bewoonster
Nadere informatie[IN 3 STAPPEN JE EX TERUG.]
2011 Life Coach Désirée Snelling Berg Desirée [IN 3 STAPPEN JE EX TERUG.] Leer de technieken om met behulp van je onderbewuste en het universum je ex weer terug te krijgen. Inleiding Het is geen geheim
Nadere informatieTweede Bijeenkomst: Zoektocht naar het Verborgen Hemelbeeld. Rond de Waterput donderdag 31 oktober 2013 Allan R. de Monchy
Tweede Bijeenkomst: Zoektocht naar het Verborgen Hemelbeeld Rond de Waterput donderdag 31 oktober 2013 Allan R. de Monchy Twee bijeenkomsten: Donderdag 17 oktober 2013: Historische ontwikkelingen van Astrologie.
Nadere informatieMODULE GLIESE 667 RELATIVITEIT GLIESE 667. Naam: Klas: Datum:
GLIESE 667 RELATIVITEIT GLIESE 667 Naam: Klas: Datum: GLIESE 667 GLIESE 667 WE GAAN OP REIS De invloed van de mensheid reikt steeds verder. In de oertijd kon een mens zich maar enkele kilometers van zijn
Nadere informatieDie aantrekkingskracht noemt men ook de zwaartekracht.
Als we iets uit onze hand loslaten, valt het steeds op de grond. Als we springen, komen we vanzelf weer op de grond terecht. Voorwerpen en lichamen worden als het ware naar de aarde toegetrokken. Die aantrekkingskracht
Nadere informatieMicha kijkt Ruben aan. Hij trekt een gek gezicht. Micha houdt niet van puzzelen, want de puzzels die oma maakt, zijn altijd heel erg moeilijk.
1. Puzzelen Wie er het eerst is! Micha staat bij het schoolhek. Hij krijgt een harde klap op zijn schouder van Ruben, zijn grote broer. Oké. Micha is wel in voor een wedstrijdje. Hij begint meteen te rennen,
Nadere informatieCharles den Tex VERDWIJNING
Charles den Tex VERDWIJNING 3 Klikketik-tik-tik Het is halftwaalf s ochtends. Marja vouwt een hemd. En kijkt om zich heen. Even staat ze op haar tenen. Zo kan ze over de kledingrekken kijken. Die rekken
Nadere informatieinhoud 1. Inleiding 2. Wat is een planeet 3. Soorten planeten 4. Het ontstaan van planeten 5. De planeten 1.Mercurius 2. Venus 3. De Aarde 4.
Planeten inhoud 1. Inleiding 3 2. Wat is een planeet 4 3. Soorten planeten 5 4. Het ontstaan van planeten 6 5. De planeten 7 1.Mercurius 8 2. Venus 9 3. De Aarde 10 4. Mars 11 5. Jupiter 12 6. Saturnus
Nadere informatieWij zijn twee vrienden... jij en ik
Wij zijn twee vrienden... jij en ik Twee dikke vrienden... jij en ik voor Nona voor altijd negen... voor altijd in mijn hart Kika Konijn Kika Konijn was een goede vriendin van alle dieren in het bos. Ze
Nadere informatieWerking van de koppeling in het kort en het wegrijden.
Auteursrechtinformatie Dit document is bedoeld voor eigen gebruik. In het algemeen geldt dat enig ander gebruik, daaronder begrepen het verveelvoudigen, verspreiden, verzenden, herpubliceren, vertonen
Nadere informatieWaarom c onafhankelijk en onveranderbaar is, volgt uit de volgende vergelijking:
Werkstuk door een scholier 1925 woorden 26 mei 2001 4.3 47 keer beoordeeld Vak ANW Het is geen probleem meer om sneller dan het licht te reizen, maar zullen we ooit sneller dan het licht kunnen reizen?
Nadere informatieBEWEGING HAVO. Raaklijnmethode Hokjesmethode
BEWEGING HAVO Foton is een opgavenverzameling voor het nieuwe eindexamenprogramma natuurkunde. Foton is te downloaden via natuurkundeuitgelegd.nl/foton Uitwerkingen van alle opgaven staan op natuurkundeuitgelegd.nl/uitwerkingen
Nadere informatieInhoud. Eenheden... 2 Omrekenen van eenheden I... 4 Omrekenen van eenheden II... 9 Omrekenen van eenheden III... 10
Inhoud Eenheden... 2 Omrekenen van eenheden I... 4 Omrekenen van eenheden II... 9 Omrekenen van eenheden III... 10 1/10 Eenheden Iedere grootheid heeft zijn eigen eenheid. Vaak zijn er meerdere eenheden
Nadere informatieLesmateriaal bovenbouw
Lesmateriaal bovenbouw Workshopdag Satellieten 8 oktober 2008 Space Expo, Noordwijk Bouw je eigen telescoop Benieuwd naar het oppervlak van de maan? Of de ringen van Saturnus? Deze dingen staan te ver
Nadere informatiePrehistorie (van tot )
Prehistorie (van tot ) Oerknal of Big Bang We bekijken samen twee korte filmpjes. Waarover gaan deze filmpjes? - - Wat is de Oerknal? Maak een woordspin met alles waaraan jij denkt als je het woord Oerknal
Nadere informatieLaat de kinderen ook opzoeken in een woordenboek en/of spreekwoorden boek
Voorbereiding: Materialen verzamelen Voor de les alles al klaarzetten. De tafels in groepjes van vier zetten zodat je elk proefje eventueel twee keer kan klaar leggen. De werkbladen kopiëren De opdrachtvellen
Nadere informatieGa je mee om de wonderlijke wereld van de zintuigen te ontdekken? Linda van de Weerd
Ga je mee om de wonderlijke wereld van de zintuigen te ontdekken? 1 Linda van de Weerd Inhoud Moet je horen! 3 Trillingen 4 Luister! 5 Hard en zacht 6 Dichtbij en ver weg 7 Hoog en laag 8 Doof zijn 9 Moeilijke
Nadere informatieRIETVELD-LYCEUM. les 3. dd. 20 NOVEMBER 2012 HET ZONNESTELSEL NU. de compononenten. V.s.w. Corona Borealis, Zevenaar
RIETVELD-LYCEUM les 3. dd. 20 NOVEMBER 2012 HET ZONNESTELSEL NU de compononenten V.s.w. Corona Borealis, Zevenaar de Zon KERNFUSIE: waterstof >> helium. t.g.v. de ZWAARTEKRACHT >> temperatuur inwendig
Nadere informatie