1 Leerlingproject: Relativiteit 28 februari 2002
|
|
- Agnes Vos
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 1 Leerlingproject: Relativiteit 28 februari Relativiteit Als je aan relativiteit denkt, dan denk je waarschijnlijk als eerste aan Albert Einstein. En dat is dan ook de bedenker van de relativiteitstheorie. Einstein heeft twee belangrijke dingen gezegd in zijn theorie: De lichtsnelheid is constant en is niet oneindig groot en De lichtsnelheid is voor iedere waarnemer even groot. In dit werkstuk gaan we bekijken wat hij nou eigenlijk bedoelde en wat dat voor een gevolgen heeft op dingen die extreem snel bewegen. Kun je bijvoorbeeld binnen een mensenleven aan de andere kant van het heelal komen? 1.1 Opdracht Schrijf een werkstuk over relativiteit. Als opstapje vind je hieronder alvast wat informatie met bijbehorende vragen. Het is niet de bedoeling dat je alle vragen tot in detail gaat beantwoorden: ze zijn alleen bedoeld om je op weg te helpen bij het schrijven van je werkstuk. Je kunt zelf beslissen welke vragen je interessant genoeg vindt om in je werkstuk te verwerken. Waarschijnlijk zul je het internet nodig hebben voor aanvullende informatie. Op de NAHSA-homepage zijn een aantal handige links naar informatieve websites over relativiteit verzameld: Op de website is eveneens de laatste versie van dit document te vinden. Let op de datum bovenaan de pagina s. 1.2 Alles is relatief? 1 2 Vaak wordt de relativiteitstheorie samengevat met de kreet Alles is relatief. Dat is echter niet het geval: één van de basisideeën van de theorie is juist het absoluut zijn van de lichtsnelheid. De lichtsnelheid is dus niet relatief. Dingen die wel relatief zijn, zijn dingen die te maken hebben met de bewegingen van massieve lichamen, dus die dingen die door de klassieke mechanica (wetten van Newton) worden beschreven. Einstein merkt op dat zo n beweging alleen maar uit te drukken is in vergelijking met een ander object: een voorwerp heeft geen absolute snelheid. Zo ook heeft een voorwerp geen absolute plaats of absolute tijd. Kun je, als je in een gesloten lift staat die met constante snelheid beweegt, zeggen wat je snelheid is? Kun je het verschil merken tussen een lift die in de ruimte gelijkmatig versnelt met 9,8 m/s 2 en een lift die op het aardoppervlak staat?
2 2 Leerlingproject: Relativiteit 28 februari km/h 10 km/h Figuur 1: Relatieve snelheden 1.3 De lichtsnelheid is constant en eindig 3 Einstein kwam met een behoorlijk vreemde uitspraak voor zijn tijd; hij beweerde dat er een lichtsnelheid was. Dat is ook wel een beetje raar als je erover nadenkt; als jij ergens naar kijkt dan zie je dat omdat er lichtstralen vanuit dat voorwerp op je oog vallen. Stel je nu eens voor dat er een lichtsnelheid zou bestaan. Dit zou dan betekenen dat het even duurt voor die lichtstraal bij je oog komt en dat je dus eigenlijk dingen die verder weg staan later ziet dan dingen die dichtbij staan... Dit is natuurlijk een raar idee, en het is erg moeilijk je dat voor te stellen. Daarom werd Einsteins bewering zeker niet meteen door iedereen gesteund. Bovendien zei Einstein dat de lichtsnelheid hetzelfde is voor iedere waarnemer. Dit is al helemaal moeilijk te begrijpen. Stel je voor dat jij naast de spoorbaan staat en dat je vriend(in) op een spoorwagon staat die met 10 km/h voorbij komt. Als jij een vogel voorbij ziet vliegen met een snelheid van 15 km/h, hoe snel ziet je vriendin deze vogel dan vliegen? Zie figuur 1. Je hebt net gezien dat het bij het meten van snelheden wel degelijk uitmaakt of je zelf beweegt of niet. Als je zelf namelijk beweegt, zie je dingen die in dezelfde richting als jij bewegen minder hard gaan. Snelheden moet je dus optellen of aftrekken. Maar bij de lichtsnelheid blijkt dat dus niet zo te zijn! Stel dat je van een lichtbundel de snelheid van het licht zou kunnen meten. Stel dat jij een zaklamp in je hand houdt. Je schijnt nu met de zaklamp in de richting waarin je vriend(in) je tegemoet komt. Als jij de lichtsnelheid van het licht uit je zaklamp meet, en je vriendin doet dat ook, dan zullen jullie precies dezelfde lichtsnelheid meten! 1.4 Gekke verschijnselen Doordat je ervan uitgaat dat de lichtsnelheid constant is, kom je dus allerlei gekke verschijnselen tegen. Stel je voor dat je vriend(in) nog steeds op die rijdende trein staat
3 3 Leerlingproject: Relativiteit 28 februari m Figuur 2: Lichtklok 100 m 0.5ct Figuur 3: Lichtklok in beweging en jij nog steeds naast de rails. We laten de trein alleen wel een stukje harder rijden, want anders zijn de effecten veel te klein om te kunnen merken Tijd We gaan eerst eens bekijken of de tijd die jullie meten altijd hetzelfde blijft. Jullie hebben allebei een speciale klok naast je staan. Deze klok bestaat uit twee spiegels, en een lichtbundel die op en neer gaat tussen die twee spiegels. Zie figuur 2. Hoeveel tijd zit er tussen iedere tik van de klok, als we de tik van de klok horen als de lichtbundel op de onderste spiegel terecht komt? De lichtsnelheid is c = 2, m/s. Nu kijken we niet meer naar onze eigen klok, maar naar die van je vriend(in) op de trein. We weten dat het licht in zijn/haar klok dezelfde lichtsnelheid heeft. We kunnen dus ook de lengte van een tik in zijn/haar klok berekenen. Tenminste, als we de afstand weten die het licht af moet leggen. Vanuit ons gezien moet het licht in zijn/haar klok meer afstand afleggen, kijk maar in figuur 3. Maar het licht beweegt met dezelfde snelheid, dus dit zou betekenen dat de tik in de klok van je vriend(in) korter is! 5 Als je vriend(in) met een snelheid van 1 2c beweegt, hoe lang duurt dan de tik van zijn/haar klok? Gebruik figuur 3. 6 Hoeveel keer zo lang duurt de tik van de klok van je vriend(in) als de tik van jouw klok? Bereken je antwoord tot op vier significante cijfers.
4 4 Leerlingproject: Relativiteit 28 februari km Figuur 4: Samen versnellen Dit noemen we de Lorentz-factor γ, en deze zou gelijk moeten zijn aan γ = 1 (1) 1 v2 Vergelijk je eigen antwoord met de uitkomst van formule (1). Als jij dus waarneemt dat de klok van je vriend(in) iedere t seconden tikt, dan zal hij voor je vriend(in) iedere t = 1 v2 t (2) tikken. Je moet bij dit soort vergelijkingen altijd goed kijken welke t voor welke waarnemer staat. Hier gebruiken we een accent ( ) als we het hebben over degene die niet beweegt en kijkt naar iemand die voorbij komt rijden. Bijvoorbeeld bij een Lorentzfactor van 1/2 is er voor je vriendin pas een halve seconde voorbij gegaan, als er voor jou een seconde voorbij is gegaan Afstand 7 Stel dat jij nu ook op een kar op het spoor stapt. Jullie gaan allebei met dezelfde snelheid rijden, op een afstand van km. Zie figuur 4. Jullie willen tegelijk versnellen. Daarom geef jij een lichtsignaal met je zaklamp als je 10 km/s harder wilt gaan. Je wacht precies 1 seconde (nadat je het lichtsignaal hebt gegeven) voordat je versnelt, omdat je weet dat het licht er 1 seconde over doet voor het bij je vriend(in) is. Dus vanuit jouw oogpunt zullen jullie altijd km uit elkaar blijven. Laten we dit schouwspel nu eens bekijken vanaf een punt naast de spoorbaan. We zien dan twee dingen. Ten eerste beweegt je vriend(in) in de richting tegengesteld aan de richting waarin de lichtstraal wordt uitgezonden, dus de lichtstraal legt minder dan km af. Bovendien tikt jouw klok vanuit de waarnemer langs de rails gezien langzamer! Wat betekent dit voor de afstand tussen jullie? Blijft die voor de waarnemer naast de spoorbaan ook constant? Hint: denk aan de momenten waarop jullie versnellen.
5 5 Leerlingproject: Relativiteit 28 februari 2002 Figuur 5: De lichtklok op zijn kant in beweging vt_1 L vt_2 Figuur 6: Lichtklok op zijn kant in beweging in meer detail Dit kan natuurlijk niet allebei waar zijn. De oplossing is dat niet alleen de tijd verandert, maar ook de afstand! Voor een waarnemer naast de spoorbaan zullen jullie dus steeds kleiner worden, zodat er nog steeds een afstand tussen jullie blijft. Dit noemen we lengtecontractie. We gaan nu eens kijken of we dit ook uit kunnen rekenen. Stel dat je een klok zoals we die in de vorige paragraaf gebruikt hebben meeneemt op de wagon. Nu leg je hem echter plat neer. Zie figuur 5. In figuur 6 zien we dat de lichtstraal die naar links gaat een afstand aflegt van L + vt 1. Dit moet ook gelijk zijn aan ct 1, want de lichtsnelheid is constant. De lichtstraal die naar rechts gaat legt een afstand af van L vt 2. Dit is weer gelijk aan ct 2. Dit geeft ons de volgende vergelijkingen; L + vt 1 = ct 1 t 1 = L c v L vt 2 = ct 2 t 2 = L c + v (3) (4)
6 6 Leerlingproject: Relativiteit 28 februari De totale tijdsduur is nu gelijk aan t 1 plus t 2. Laat zien dat de volgende formule geldt: t 1 + t 2 = 2L c v 2 (5) We weten dat de totale tijdsduur voor degene op de wagon gelijk is aan 2L/c. Let op; dit is een andere L als dat er in de bovenstaande vergelijkingen staat. L is de lengte van de klok die degene die op de wagon staat meet, L is de lengte die degene naast de spoorbaan meet. De tijdsduur voor een waarnemer langs de kant is dan dus gelijk aan 2L/c maal de Lorentz-factor, die gegeven is in vergelijking (1). Dit geeft de volgende vergelijking; 2L c v 2 = 2L c 1 (6) 1 v2 Met behulp van kruislings vermenigvuldigen geeft dit L 1 v2 = L ( v 2) (7) De volgende stap is nu om links en rechts door te gaan delen. Dit geeft dan ) L 1 (1 v2 = L v2 En, omdat x/ x gelijk is aan x geeft dit de uiteindelijke uitdrukking voor L ; L = L 1 v2 (9) (8) Bereken de lengte L die de waarnemer naast het spoor meet als de lengte van de klok gemeten op de wagon 100 meter is, en de wagon met een snelheid van 3 4 c beweegt. Teken de grafiek van L tegen v, bij een lengte van de klok van 100 meter. Waarom merk je in het dagelijkse leven niets van deze effecten? Conclusie: Als de waarnemer naast het spoor ziet dat je een meter vooruit bent gegaan, zul je zelf bijvoorbeeld zeggen dat je al twee meter vooruit bent gegaan. Als de waarnemer naast het spoor zegt dat je wagon twee meter lang is, zul je zelf zeggen dat deze vier meter lang is. Waarom geldt deze lengtecontractie niet in alle richtingen, maar alleen in de richting waarin je je beweegt? 1.5 Back to the real world Laten we nu eens kijken hoe het zit met de deeltjes die we met de detector bij jullie op school zouden willen meten. We zijn vooral geïnteresseerd in deeltjes met hele hoge
7 7 Leerlingproject: Relativiteit 28 februari 2002 energieën; zo rond de ev, dat is ongeveer 16 joule. Voor meer uitleg hierover zie het werkstuk Kosmische straling. We kunnen berekenen met welke snelheid het deeltje dan vloog. Dit doen we met behulp van de volgende formule; E = m 0 (10) 1 v2 Als je wilt weten waar deze formule vandaan komt, kijk dan eens in??? We vullen dus in E = 16 joule, c = 2, m/s, en we weten bijna zeker dat dit soort deeltjes protonen zijn, dus voor de massa nemen we m 0 = 1, kg. Als we dit invullen krijgen we de volgende vergelijking; 8, = 1 v2 (11) Als je dit uitrekent op je rekenmachine, zal er ongetwijfeld uitkomen dat v = c. Je rekenmachine kan namelijk niet zo nauwkeurig rekenen. Als je naar de vergelijking kijkt, dan zie je al dat v toch wel een beetje kleiner moet zijn dan c, maar in ieder geval niet zo heel erg veel. Als je dit met een computerprogramma berekent, en je gebruikt c = m/s precies, dan blijkt dat de snelheid van het deeltje 2, m/s was. Dat is 0, meter per seconde minder hard dan een lichtdeeltje. Dit betekent dat na een jaar, het deeltje ongeveer m achter zou lopen op een lichtdeeltje. Dat is dus heel erg weinig. Hier moeten dus ook wel relativistische effecten de kop op steken. Laten we eens gaan kijken wat dit voor gevolgen heeft Tijd Als eerste hebben we gezien dat de tijd langzamer gaat als je erg snel beweegt. Dit zal voor het deeltje dus ook zo zijn. Als we kijken naar formule 2, en we vullen in dat 1 v2 gelijk is aan 8, , dan geeft dat t = t 9, (12) Als het deeltje een seconde gereisd heeft, hoeveel tijd is er dan voor ons voorbij gegaan? Als er voor ons een jaar voorbij is gegaan, hoe lang heeft dat dan voor het deeltje geduurd? Wij zouden 17 miljard jaar doen over een reis naar de grens van het universum. Zo lang leven we helaas niet. Maar stel je eens voor dat we ons ruimteschip konden versnellen tot dezelfde snelheid die ons deeltje heeft. Hoe lang zal de reis dan duren voor de mensen aan boord van het ruimteschip? Afstand We weten inmiddels ook dat afstanden veranderen als je snel reist. Zie vergelijking 9.
8 8 Leerlingproject: Relativiteit 28 februari Een rondje om de aarde is ongeveer km lang. Als zo n snel deeltje rond de aarde reist, hoe lang ziet hij dan die afstand? Als we dit deeltje naar Alpha Centauri, de meest dichtbijzijnde ster, sturen, hoeveel afstand heeft hij dan volgens zichzelf afgelegd? 1.6 En wij dan? Als mensen zouden kunnen doen wat dit deeltje kan, dan zou dat wel een uitkomst zijn! We zouden dan bijvoorbeeld in 19 dagen naar het einde van het heelal kunnen reizen! Maar waarom doen we dit dan niet? Hier zijn een aantal redenen voor We kunnen het nog niet Om een indruk te geven; moderne deeltjesversnellers komen ongeveer tot een energie van 1 TeV ( ev). Dit is dus nog een factor te weinig! Achtergrondstraling 15 Zelfs als je aan zou nemen dat je een ruimteschip zou kunnen versnellen tot dit soort snelheden, dan zou je nog niet ver komen. De kosmische achtergrondstraling zorgt er namelijk al heel snel voor dat je je energie kwijtraakt. Zelfs een los proton met een energie van ev komt niet verder dan km (dit is ongeveer de afstand tot Virgo, een cluster van sterrenstelsels) voordat hij al zijn energie kwijt is... Wat is kosmische achtergrondstraling? Gebruik hiervoor de links op onze webpagina Vreemde gevolgen 16 Stel je voor dat we de bovenste twee bezwaren op de een of andere manier overwonnen hebben. Dan zouden we dus binnen zes weken op en neer naar het einde van het heelal kunnen reizen. Dan zijn er natuurlijk nog wel een paar nadelen te bedenken. Bijvoorbeeld: op aarde gaat de tijd veel sneller, dus tegen de tijd dat je weer op aarde terugkomt zijn ze daar millennia verder. Misschien bestaat de aarde wel helemaal niet meer op het moment dat je terugkomt... Hoeveel jaar is er op aarde voorbijgegaan als er voor het ruimteschip zes weken voorbij zijn? Is de aarde er dan nog? Gebruik voor beantwoording van die laatste vraag de links op de webpagina.
Einstein s Relativiteits theorie Een uitleg met middelbare school wiskunde Andrré van der Hoeven Docent natuurkunde Emmauscollege Rotterdam
Einstein s Relativiteits theorie Een uitleg met middelbare school wiskunde André van der Hoeven Docent natuurkunde Emmauscollege Rotterdam Einstein s speciale relativiteitstheorie, maarr dan begrijpelijk
Nadere informatieRelativiteitstheorie met de computer
Relativiteitstheorie met de computer Jan Mooij Mendelcollege Haarlem Met een serie eenvoudige grafiekjes wordt de (speciale) relativiteitstheorie verduidelijkt. In vijf stappen naar de tweelingparadox!
Nadere informatieUit: Niks relatief. Vincent Icke Contact, 2005
Uit: Niks relatief Vincent Icke Contact, 2005 Dé formule Snappiknie kanniknie Waarschijnlijk is E = mc 2 de beroemdste formule aller tijden, tenminste als je afgaat op de meerderheid van stemmen. De formule
Nadere informatieRELATIVITEIT VWO. Lengtecontractie Rust- bewegende massa Relativistisch optellen
RELATIVITEIT VWO Foton is een opgavenverzameling voor het nieuwe eindexamenprogramma natuurkunde. Foton is gratis te downloaden via natuurkundeuitgelegd.nl/foton Uitwerkingen van alle opgaven staan op
Nadere informatieDocentencursus relativiteitstheorie
Docentencursus relativiteitstheorie Opgaven bijeenkomst 2, "Rekenen en tekenen" 8 september 203 De opgaven die met een "L" zijn aangegeven, zijn op leerlingenniveau dit zijn dus opgaven die in de les of
Nadere informatieOVERAL, variatie vanuit de kern LES- BRIEF. Tweede Fase. Het neutrinomysterie. Foto: CERN
OVERAL, variatie vanuit de kern LES- BRIEF Tweede Fase Het neutrinomysterie Foto: CERN 1 Het was op het nieuws, het was in de krant, iedereen had het er over: neutrino s die sneller gaan dan het licht.
Nadere informatieSpeciale relativiteitstheorie
Speciale relativiteitstheorie De drie vragen van Einstein Wat is licht? Wat is massa? Wat is tijd? In 1905, Einstein was toen 26 jaar! Klassiek: wat is licht? Licht is een golf, die naar alle kanten door
Nadere informatie1 Leerlingproject: Kosmische straling 28 februari 2002
1 Leerlingproject: Kosmische straling 28 februari 2002 1 Kosmische straling Onder kosmische straling verstaan we geladen deeltjes die vanuit de ruimte op de aarde terecht komen. Kosmische straling is onder
Nadere informatieSpeciale relativiteitstheorie
versie 13 februari 013 Speciale relativiteitstheorie J.W. van Holten NIKHEF Amsterdam en LION Universiteit Leiden c 1 Lorentztransformaties In een inertiaalstelsel bewegen alle vrije deeltjes met een
Nadere informatieMODULE GLIESE 667 RELATIVITEIT GLIESE 667. Naam: Klas: Datum:
GLIESE 667 RELATIVITEIT GLIESE 667 Naam: Klas: Datum: GLIESE 667 GLIESE 667 WE GAAN OP REIS De invloed van de mensheid reikt steeds verder. In de oertijd kon een mens zich maar enkele kilometers van zijn
Nadere informatieHet Quantum Universum. Cygnus Gymnasium
Het Quantum Universum Cygnus Gymnasium 2014-2015 Wat gaan we doen? Fundamentele natuurkunde op de allerkleinste en de allergrootste schaal. Groepsproject als eindopdracht: 1) Bedenk een fundamentele wetenschappelijk
Nadere informatieMaar het leidde ook tot een uitkomst die essentieel is in mijn werkstuk van een Stabiel Heelal.
-09-5 Bijlage voor Stabiel Heelal. --------------------------------------- In deze bijlage wordt onderzocht hoe in mijn visie materie, ruimte en energie zich tot elkaar verhouden. Op zichzelf was de fascinatie
Nadere informatieEinstein (6) v(=3/4c) + u(=1/2c) = 5/4c en... dat kan niet!
Einstein (6) n de voorafgaande artikelen hebben we het gehad over tijdsdilatatie en Lorenzcontractie (tijd en lengte zijn niet absoluut maar hangen af van de snelheid tussen waarnemer en waargenomene).
Nadere informatieHoogtepunten uit de Speciale Rela2viteit theorie van Einstein Stan Bentvelsen s.bentvelsen@uva.nl
Speciale rela*viteit Hoogtepunten uit de Speciale Rela2viteit theorie van Einstein Stan Bentvelsen s.bentvelsen@uva.nl Albert Einstein (1879 1955) Einstein s grensverleggende papers (1905): De speciale
Nadere informatieSpeciale relativiteitstheorie
Speciale relativiteitstheorie en hoe u die zelf had kunnen bedenken. HOVO Utrecht Les 3 en 4: Lorentz Transformatie en Mechanica Dr. Harm van der Lek vdlek@vdlek.nl Natuurkunde hobbyist Programma 1 1.
Nadere informatieWerkblad 3 Bewegen antwoorden- Thema 14 (NIVEAU BETA)
Werkblad 3 Bewegen antwoorden- Thema 14 (NIVEAU BETA) Theorie In werkblad 1 heb je geleerd dat krachten een snelheid willen veranderen. Je kunt het ook omdraaien, als er geen kracht werkt, dan verandert
Nadere informatieTolpoortje RELATIVITEIT KEPLER 22B. 200 m. aket. Naam: Klas: Datum:
KEPLER 22B RELATIVITEIT KEPLER 22B Tolpoortje chterste krachtveld de raket binnen is. aket 200 m Krachtveld. het tolsystee zet zodra he krachtveld a Naam: Klas: Datum: KEPLER 22B KEPLER 22B VERDER EN VERDER
Nadere informatieOpgaven bij de cursus Speciale relativiteitstheorie Docent: Dr. H. (Harm) van der Lek
Opgaven bij de cursus Speciale relativiteitstheorie Docent: Dr. H. (Harm) van der Lek Inhoudsopgave 1 Nav Sessie 1 en 2: Elektromagnetisme en licht 2 1.1 Zwaartekracht binnen de aarde.................
Nadere informatieNatk4All Leraren opleiding Speciale Relativiteitstheorie (leerjaar )
Natk4All Leraren opleiding Speciale Relativiteitstheorie (leerjaar 2016-2017) February 5, 2017 Tijd: 2 uur 30 min Afsluitend Maximum Marks: 78+5(bonusopgave) 1. In wereld van serie Star-Trek kunnen mensen
Nadere informatieBEWEGING HAVO. Raaklijnmethode Hokjesmethode
BEWEGING HAVO Foton is een opgavenverzameling voor het nieuwe eindexamenprogramma natuurkunde. Foton is te downloaden via natuurkundeuitgelegd.nl/foton Uitwerkingen van alle opgaven staan op natuurkundeuitgelegd.nl/uitwerkingen
Nadere informatieSpeciale relativiteitstheorie: de basisconcepten in een notedop
Speciale relativiteitstheorie: de basisconcepten in een notedop Speciale relativiteitstheorie:... 1 de basisconcepten in een notedop... 1 1. Klassieke Relativiteit... 1 1.1 Twee waarnemers zien een verschillende
Nadere informatieTheorie: Snelheid (Herhaling klas 2)
Theorie: Snelheid (Herhaling klas 2) Snelheid en gemiddelde snelheid Met de grootheid snelheid geef je aan welke afstand een voorwerp in een bepaalde tijd aflegt. Over een langere periode is de snelheid
Nadere informatieHavo 4 - Practicumwedstrijd Versnelling van een karretje
Havo 4 - Practicumwedstrijd Versnelling van een karretje Vandaag gaan jullie een natuurkundig experiment doen in een hele andere vorm dan je gewend bent, namelijk in de vorm van een wedstrijd. Leerdoelen
Nadere informatieMassa. Energie. E = m c 2. (licht-) Snelheid. en hoe u het zelf had kunnen bedenken. Dr. Harm van der Lek. Natuurkunde hobbyist
Massa Energie E = m c 2 en hoe u het zelf had kunnen bedenken. (licht-) Snelheid Dr. Harm van der Lek vdlek@vdlek.nl Natuurkunde hobbyist 2 Wetenschappers en denkers 1500 1600 1700 1800 1900 2000 Galileo
Nadere informatieAfstanden en roodverschuiving in een Stabiel Heelal Inleiding.
Afstanden en roodverschuiving in een Stabiel Heelal ---------------------------------------------------------------------- Inleiding. Wanneer men nu aanneemt dat het heelal stabiel is, dus dat alles in
Nadere informatiefragment Fantastic 4
1 In dit fragment uit de science fiction film Fantastic 4 worden astronauten lam gestraald door zogenaamde kosmische straling. Zij komen er goed van af want door die straling muteert hun DNA zodanig dat
Nadere informatiede eenheid m/s omrekenen naar km/h en omgekeerd.
Oefentoets Hieronder zie je leerdoelen en toetsopdrachten. Kruis de leerdoelen aan als je denkt dat je ze beheerst. Maak de toetsopdrachten om na te gaan of dit inderdaad zo is. Na leren van paragraaf.
Nadere informatieE = m c 2. Massa. Energie. (licht-) Snelheid. Wetenschappers en denkers. E=mc 2 HOVO. Hoe u het zelf had kunnen bedenken 1.
Energie Massa E = m c 2 en hoe u het zelf had kunnen bedenken. (licht) Snelheid Dr. Harm van der Lek vdlek@vdlek.nl Natuurkunde hobbyist Wetenschappers en denkers 1500 1600 1700 1800 1900 2000 Galileo
Nadere informatieHOVO: Gravitatie en kosmologie OPGAVEN WEEK 1
HOVO: Gravitatie en kosmologie OPGAVEN WEEK Opgave : Causaliteit In het jaar 300 wordt door de Aardse Federatie een ruimteschip naar een Aardse observatiepost op de planeet P47 gestuurd. Op de maan van
Nadere informatieOefenopgaven versnelling, kracht, arbeid. Werk netjes en nauwkeurig. Geef altijd berekeningen met Gegeven Gevraagd Formule Berekening Antwoord
Oefenopgaven versnelling, kracht, arbeid Werk netjes en nauwkeurig. Geef altijd berekeningen met Gegeven Gevraagd Formule Berekening Antwoord Noteer bij je antwoord de juiste eenheid. s = v * t s = afstand
Nadere informatieEinstein, Euclides van de Fysica Door Prof. Henri Verschelde
Einstein, Euclides van de Fysica Door Prof. Henri Verschelde Albert Einstein en Euclides Geboren te Ulm op 14 maart 1879 Als kind geinteresseerd in Wiskunde en wetenschappen:magneten,electromotoren, wiskundige
Nadere informatieMeten is weten, dat geldt ook voor het vakgebied natuurkunde. Om te meten gebruik je hulpmiddelen, zoals timers, thermometers, linialen en sensoren.
1 Meten en verwerken 1.1 Meten Meten is weten, dat geldt ook voor het vakgebied natuurkunde. Om te meten gebruik je hulpmiddelen, zoals timers, thermometers, linialen en sensoren. Grootheden/eenheden Een
Nadere informatiehoofdstuk R Noordhoff Uitgevers bv
R 2 hoofdstuk R 244022_Physics 4NA TF.indd 2 30/07/14 1:07 PM Relativiteit In 1905 publiceerde Albert Einstein de speciale relativiteitstheorie, die zo radicaal vernieuwend was dat hij er de wetenschapper
Nadere informatiebij het oplossen van vraagstukken uit Systematische Natuurkunde -------- deel VWO4 --------- Hoofdstuk 2
bij het oplossen van vraagstukken uit Systematische Natuurkunde -------- deel VWO4 --------- Hoofdstuk 2 B.vanLeeuwen 2010 Hints 2 HINTS 2.1 Vragen en Opgaven De vragen 1 t/m 6 Als er bij zulke vragen
Nadere informatieEen model voor een lift
Een model voor een lift 2 de Leergang Wiskunde schooljaar 213/14 2 Inhoudsopgave Achtergrondinformatie... 4 Inleiding... 5 Model 1, oriëntatie... 7 Model 1... 9 Model 2, oriëntatie... 11 Model 2... 13
Nadere informatieProf.dr. A. Achterberg, IMAPP
Prof.dr. A. Achterberg, IMAPP www.astro.ru.nl/~achterb/ Waarnemingen die de basis vormen van het Oerknalmodel - Vluchtsnelheid verre sterrenstelsels - Kosmische Achtergrondstraling - Voorwereldlijke Nucleosynthese
Nadere informatieDe speciale relativiteitstheorie. 1. Inleiding
De speciale relativiteitstheorie 1. Inleiding In de fysica zijn er waarschijnlijk weinig theorieën die de vorige eeuw zoveel tot de verbeelding van de mensen gesproken hebben als de relativiteitstheorie
Nadere informatieEinstein (2) op aardoppervlak. versnelling van 10m/s 2. waar het foton zich bevindt a) t = 0 b) t = 1 s c) t = 2 s op t=0,t=1s en t=2s A B C A B
Einstein (2) In het vorig artikeltje zijn helaas de tekeningen, behorende bij bijlage 4,"weggevallen".Omdat het de illustratie betrof van de "eenvoudige" bewijsvoering van de kromming der lichtstralen
Nadere informatieExtra opdrachten Module: bewegen
Extra opdrachten Module: bewegen Opdracht 1: Zet de juiste letters van de grootheden in de driehoeken. Opdracht 2: Zet boven de pijl de juiste omrekeningsfactor. Opdracht 3: Bereken de ontbrekende gegevens
Nadere informatieElementaire Deeltjesfysica
Elementaire Deeltjesfysica FEW Cursus Jo van den Brand 10 November, 2009 Structuur der Materie Inhoud Inleiding Deeltjes Interacties Relativistische kinematica Lorentz transformaties Viervectoren Energie
Nadere informatieKLAS 5 EN BEWEGING. a) Bereken de snelheid waarmee de auto reed en leg uit of de auto te hard heeft gereden. (4p)
NATUURKUNDE KLAS 5 PROEFWERK HOOFDSTUK 12-13: KRACHT EN BEWEGING OOFDSTUK 12-13: K 28/6/2011 Deze toets bestaat uit 3 opgaven (46 punten) en een uitwerkbijlage. Gebruik eigen grafische rekenmachine en
Nadere informatieNatuurkunde. Lj2P4. Beweging
Natuurkunde Lj2P4 Beweging Oefening 1 Een Intercitytrein rijdt met een constante snelheid van 140 km/h langs staaon Beilen en passeert 16 minuten later staaon Hoogeveen. De trein rijdt daarna verder met
Nadere informatieFormuleblad relativiteit (deel 1)
Formuleblad relativiteit (deel 1), www.roelhendriks.eu 1 Formuleblad relativiteit (deel 1) c v β en 1 1 β γ 1 c v t t o 1 c v L L o ) ( ct β x γ x ) ( x β ct γ ct ) ( ct β x γ x + ) ( x β ct γ ct + Δx
Nadere informatieLichtsnelheid Introductie
De Lichtsnelheid Introductie Hoe is de lichtsnelheid gemeten Wat is dan de lichtsnelheid De lichtsnelheid als kosmologische meetlat en hoe meten we afstanden in het heelal Hoe ver kunnen wij kijken en
Nadere informatietoelatingsexamen-geneeskunde.be
Fysica juli 2009 Laatste update: 31/07/2009. Vragen gebaseerd op het ingangsexamen juli 2009. Vraag 1 Een landingsbaan is 500 lang. Een vliegtuig heeft de volledige lengte van de startbaan nodig om op
Nadere informatie1.3 Rekenen met pijlen
14 Getallen 1.3 Rekenen met pijlen 1.3.1 Het optellen van pijlen Jeweetnuwatdegetallenlijnisendat0nochpositiefnochnegatiefis. Wezullen nu een soort rekenen met pijlen gaan invoeren. We spreken af dat bij
Nadere informatieRuimte, Ether, Lichtsnelheid en de Speciale Relativiteitstheorie. Een korte inleiding:
1 Ruimte, Ether, Lichtsnelheid en de Speciale Relativiteitstheorie. 23-09-2015 -------------------------------------------- ( j.eitjes@upcmail.nl) Een korte inleiding: Is Ruimte zoiets als Leegte, een
Nadere informatieNatuur- en scheikunde 1, energie en snelheid, uitwerkingen
4M versie 1 Natuur- en scheikunde 1, energie en snelheid, uitwerkingen Werk netjes en nauwkeurig Geef altijd een duidelijke berekening of een verklaring Veel succes, Zan Kracht, snelheid, versnelling,
Nadere informatieRELATIVITEIT EINSTEINRINGEN. Naam: Klas: Datum:
EINSTEINRINGEN RELATIVITEIT EINSTEINRINGEN Naam: Klas: Datum: ZWAARTEKRACHTSLENZEN EINSTEINRINGEN ZWAARTEKRACHTSLENZEN Je hebt de afgelopen weken geleerd over de relativiteitstheorie van Albert Einstein,
Nadere informatieNATUURKUNDE. Figuur 1
NATUURKUNDE KLAS 5 PROEFWERK HOOFDSTUK 12-13: KRACHT EN BEWEGING OOFDSTUK 12-13: K 6/7/2009 Deze toets bestaat uit 5 opgaven (51 + 4 punten) en een uitwerkbijlage. Gebruik eigen grafische rekenmachine
Nadere informatieHoofdstuk 1 Beweging in beeld. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal
Hoofdstuk 1 Beweging in beeld Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal 1.1 Beweging vastleggen Het verschil tussen afstand en verplaatsing De verplaatsing (x) is de netto verplaatsing en de
Nadere informatieAlgemeen. Cosmic air showers J.M.C. Montanus. HiSPARC. 1 Kosmische deeltjes. 2 De energie van een deeltje
Algemeen HiSPARC Cosmic air showers J.M.C. Montanus 1 Kosmische deeltjes De aarde wordt continu gebombardeerd door deeltjes vanuit de ruimte. Als zo n deeltje de dampkring binnendringt zal het op een gegeven
Nadere informatieDeeltjes in Airshowers. N.G. Schultheiss
1 Deeltjes in Airshowers N.G. Shultheiss 1 Inleiding Deze module volgt op de module Krahten in het standaardmodel. Deze module probeert een beeld te geven van het ontstaan van airshowers (in de atmosfeer)
Nadere informatieNaam van de kracht: Uitleg: Afkorting: Spierkracht De kracht die wordt uitgeoefend door spieren van de mens. F spier
Samenvatting door F. 823 woorden 3 maart 2015 7,4 32 keer beoordeeld Vak NaSk Sport, kracht en beweging 1 Naam van de kracht: Uitleg: Afkorting: Spierkracht De kracht die wordt uitgeoefend door spieren
Nadere informatieGravitatie en kosmologie
Gravitatie en kosmologie FEW Cursus Jo van den Brand & Joris van Heijningen Speciale relativiteitstheorie: 29 September 2015 Copyright (C) Vrije Universiteit 2009 Inhoud Inleiding Overzicht Klassieke mechanica
Nadere informatieTheory DutchBE (Belgium) De grote hadronen botsingsmachine (LHC) (10 punten)
Q3-1 De grote hadronen botsingsmachine (LHC) (10 punten) Lees eerst de algemene instructies in de aparte envelop alvorens te starten met deze vraag. In deze opdracht wordt de fysica van de deeltjesversneller
Nadere informatieLoesje over de de Oerknal: Eerst was er niets en toen is dat nog ontploft ook
1 Loesje over de de Oerknal: Eerst was er niets en toen is dat nog ontploft ook Natuurkundigen weten weinig over het moment van de Oerknal. Wat we wel begrijpen is de evolutie van ons Universum vanaf zeg
Nadere informatieOpgave 1 Golven op de bouwplaats ( 20 punten, ) Een staalkabel met lengte L hangt verticaal aan een torenkraan.
TECHNISCHE UNIVERSITEIT DELFT Faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica Opleiding Elektrotechniek EE1200-B - Klassieke en Kwantummechanica - deel B Hertentamen 13 maart 2014 14:00-17:00 Aanwijzingen:
Nadere informatieSamenvatting Natuurkunde H3 Beweging
Samenvatting Natuurkunde H3 Beweging Samenvatting door Marith 737 woorden 21 november 2016 2,7 2 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Nova Samenvatting H3 Beweging Klas 3 Inhoud Paragraaf 1 3 Paragraaf
Nadere informatieVoorbereiding op de de cursus. E = mc 2. Najaar 2018 Docent: Dr. H. (Harm) van der Lek
Voorbereiding op de de cursus E = mc Najaar 08 Docent: Dr. H. (Harm) van der Lek In dit document staan de uitwerkingen van de opgaven ter voorbereiding van de lezing. Inhoudsopgave Inleiding De A 3 Algebra
Nadere informatieMENS & NATUUR. Inleiding
MENS & NATUUR THEMA BEWEGINGEN EN OVERBRENGINGEN WERKBLAD SNELHEID Inleiding Emiel komt op de fiets naar school. Als hij begint te fietsen, wordt zijn snelheid steeds groter. Hij moet even op gang komen.
Nadere informatieGravitatie en kosmologie
Gravitatie en kosmologie FEW Cursus Jo van den Brand & Joris van Heijningen Speciale relativiteitstheorie: 7 oktober 2013 Inhoud Inleiding Overzicht Klassieke mechanica Galileo, Newton Lagrange formalisme
Nadere informatieKinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar
Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar Als je ouders uit elkaar gaan is dat heel ingrijpend. Vaak verandert er nogal wat in je leven. Een rechter wil hierover met je praten tijdens een kinderverhoor.
Nadere informatieOnze Aarde is in het gelukkige bezit van een dampkring. Die zorgt er niet alleen voor dat wij zuurstof kunnen inademen, maar die beschermt ons ook
Onze Aarde is in het gelukkige bezit van een dampkring. Die zorgt er niet alleen voor dat wij zuurstof kunnen inademen, maar die beschermt ons ook tegen deeltjes (straling) met extreem hoge energieën die
Nadere informatiePracticum: Snel, sneller, snelst!
Naam :.. Klas. nr : Datum: Vak: Fysica Leerkracht: Practicum: Snel, sneller, snelst! 1) Ter land, ter zee en in de lucht. Duid aan welke vectoreigenschappen van de snelheidsvector veranderen en welke dezelfde
Nadere informatieDe hoogte tijd grafiek is ook gegeven. d. Bepaal met deze grafiek de grootste snelheid van de vuurpijl.
et1-stof Havo4: havo4 A: hoofdstuk 1 t/m 4 Deze opgaven en uitwerkingen vind je op www.agtijmensen.nl Bij het et krijg je in 1 minuten ongeveer deelvragen. Oefen-examentoets et-1 havo 4 1/11 1. Een lancering.
Nadere informatieLeerstof: Hoofdstukken 1, 2, 4, 9 en 10. Hulpmiddelen: Niet grafische rekenmachine, binas 6 de druk. Let op dat je alle vragen beantwoordt.
Oefentoets Schoolexamen 5 Vwo Natuurkunde Leerstof: Hoofdstukken 1, 2, 4, 9 en 10 Tijdsduur: Versie: A Vragen: Punten: Hulpmiddelen: Niet grafische rekenmachine, binas 6 de druk Opmerking: Let op dat je
Nadere informatieRelativiteit. Bijlagen
Relativiteit 1 Referentiestelsels; Galileï-transformatie Postulaten van de speciale relativiteitstheorie 3 Tijdsduurrek 4 Lengtekrimp 5 Minkowskidiagram 6 Lorentztransformatie 7 Ruimtetijdinterval 8 Relativistisch
Nadere informatieEindexamen natuurkunde 1-2 havo 2000-II
Eindexamen natuurkunde -2 havo 2000-II 4 Antwoordmodel Opgave Slijtage bovenleiding uitkomst: m =,87 0 6 kg Het afgesleten volume is: V = (98,8 78,7) 0-6 5200 0 3 2 = 2,090 0 2 m 3. Hieruit volgt dat m
Nadere informatieSpeciale relativiteitstheorie
Speciale relativiteitstheorie en hoe u die zelf had kunnen bedenken. Utrecht Les 1 en 2: Elektromagnetisme en licht Dr. Harm van der Lek vdlek@vdlek.nl Natuurkunde hobbyist Overzicht Les 1 en 2: Elektromagnetisme
Nadere informatieNaam: Klas: Repetitie Relativiteit (versie A)
Naam: Klas: Repetitie Relativiteit (versie A) Opgave 1 Jack is verliefd op Jennifer (18) en wil graag een relatie met haar, liefst een seksuele! Het probleem is echter dat Jennifer hem te dik en te oud
Nadere informatieKinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar
Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar Als je ouders uit elkaar gaan is dat heel ingrijpend. Vaak verandert er nogal wat in je leven. Een rechter wil hierover met je praten tijdens een kinderverhoor.
Nadere informatieSpeciale relativiteitstheorie
Speciale relativiteitstheorie en hoe u die zelf had kunnen bedenken. HOVO Utrecht Les 1 en 2: Elektromagnetisme en licht Dr. Harm van der Lek vdlek@vdlek.nl Natuurkunde hobbyist Overzicht Les 1 en 2: Elektromagnetisme
Nadere informatieEindexamen natuurkunde pilot havo 2010 - I
Eindexamen natuurkunde pilot havo 00 - I Beoordelingsmodel Aan het juiste antwoord op een meerkeuzevraag worden twee punten toegekend. Opgave Eliica maximumscore uitkomst: De actieradius is 3, 0 km. de
Nadere informatieUitwerkingen van 3 klas NOVA natuurkunde hoofdstuk 6 arbeid en zo
Uitwerkingen van 3 klas NOVA natuurkunde hoofdstuk 6 arbeid en zo 1 Arbeid verrichten 1 a) = 0 b) niet 0 en in de richting van de beweging c) =0 d) niet 0 e tegengesteld aan de beweging 2 a) De wrijvingskracht
Nadere informatieAntwoordmodel oefentoets - Formules en grafieken
Antwoordmodel oefentoets - Formules en grafieken Vraag 1 Teken in een figuur de lijnen. l : y = 1 2 x + 4 m : y = 3 2 x 5 n : y = 2x + 2 Voer in y 1 = 1 2 x + 4, y 2 = 3 2 x 5 en y 3 = 2x + 2. Gebruik
Nadere informatieNATUURKUNDE 8 29/04/2011 KLAS 5 INHAALPROEFWERK HOOFDSTUK
NATUURKUNDE KLAS 5 INHAALPROEFWERK HOOFDSTUK 8 29/04/2011 Deze toets bestaat uit 3 opgaven (32 punten). Gebruik eigen grafische rekenmachine en BINAS toegestaan. Veel succes! Opgave 1: Afbuigen van geladen
Nadere informatieEen enkele detector op de grond geeft een signaal, dit wordt een single genoemd.
Uitwerkingen HiSPARC Air-showers, events en coïncidenties N.G. Schultheiss 1 Inleiding Op de HiSPARC site is RouteNet te vinden. Hierin staan modules die als verdieping gebruikt kunnen worden. Klik bijvoorbeeld
Nadere informatielesbrieven werkbladen Lesbrief 3: avonturenpakket de uitvinders en het
lesbrieven werkbladen Lesbrief 3: GELUIDSGOLVEN avonturenpakket de uitvinders en het VERBORGEN OOG Copyright De Uitvinders Uitgave 2014 Versie 3.0 geluidsgolven Geluid Proef 1 Geluid door je vingers en
Nadere informatieAntwoorden Natuurkunde Hoofdstuk 2
Antwoorden Natuurkunde Hoofdstuk 2 Antwoorden door Daan 4301 woorden 3 april 2016 6,8 6 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Systematische natuurkunde 2.1 Onderzoek naar bewegingen Opgave 1 a De (gemiddelde)
Nadere informatieZorg dat je een onderwerp kiest, waarvan je echt meer wilt weten. Dat is interessanter, leuker en makkelijker om mee bezig te zijn.
Werkstukwijzer Deze werkstukwijzer helpt je om een werkstuk in elkaar te zetten. Je vult eerst een formulier in. Op dit formulier komt te staan waar je werkstuk over gaat en hoe je het aanpakt. Met behulp
Nadere informatieEindexamen natuurkunde 1-2 havo 2003-II
Opgave Visby-lens uitkomst: n =,5 voorbeeld van een berekening: De invalshoek i 54 en de brekingshoek r 3. sin i Bij lichtbreking geldt: n. sin r sin54 0,809 Hieruit volgt dat n, 5. sin3 0,530 inzicht
Nadere informatieEquivalentie en tijddilatatie bij plaatsbepaling met het Global Positioning System
Equivalentie en tijddilatatie bij plaatsbepaling met het Global Positioning System Jiri Oen (5814685) Jacinta Moons (5743206) 1 juli 2009 Samenvatting Om de positie van een ontvanger op aarde te bepalen
Nadere informatienatuurkunde havo 2019-II
Aan het juiste antwoord op een meerkeuzevraag wordt scorepunt toegekend. Koper 67 maximumscore 3 67 67 0 0 Cu Zn + e + γ 9 30 0 β en γ rechts van de pijl Zn als vervalproduct (mits verkregen via kloppende
Nadere informatie2.1 Onderzoek naar bewegingen
2.1 Onderzoek naar bewegingen Opgave 1 afstand a De (gemiddelde) snelheid leid je af met snelheid =. tijd Je moet afstand en snelheid bespreken om iets over snelheid te kunnen zeggen. afstand snelheid
Nadere informatieGPS. Global Positioning System, werking en toepassingen. Maarten Mennes Mei 2006.
GPS. Global Positioning System, werking en toepassingen. Maarten Mennes Mei 2006. GPS is de afkorting voor Global Positioning System. In dit werkstuk zal ik uitleggen hoe het systeem werkt en wat je ermee
Nadere informatieVERSCHILLENDE TARIEVEN VOOR MEER WINST
VERSCHILLENDE TARIEVEN VOOR MEER WINST - LEERLING SuccesformulesVoorkant_Opmaak 1 06-10-14 10:08 Pagina 1 VERSCHILLENDE TARIEVEN VOOR MEER WINST 1 anigap 80:01 41-01-60 1 kaampo_tnakroovselumrofseccus
Nadere informatieBotsing >> Snelheid >> Kracht
Botsing >> Snelheid >> Kracht Voorwoord; Allemaal hebben we wel eens na zitten denken. Hoe hard reed ik óf juist die ander nou? Hoe groot is de impact nou eigenlijk geweest? etc.etc. Dat is ook wel logisch
Nadere informatieDeel A. Breuken vergelijken
Deel A Breuken vergelijken - - 0 Breuken en brokken (). Kleur van elke figuur deel. Doe het zo nauwkeurig mogelijk.. Kleur van elke figuur deel. Doe het telkens anders.. Kleur steeds het deel dat is aangegeven.
Nadere informatieOpgave 1 - Uitwerking
Opgave 1 - Uitwerking Bekijk bovenstaande figuur. We weten dat EF horizontaal loopt, en GF verticaal. Dus is EG de middellijn van de cirkel met middelpunt H die door E, G en F gaat (omgekeerde stelling
Nadere informatieLessen in Krachten. Door: Gaby Sondagh en Isabel Duin Eckartcollege
Lessen in Krachten Door: Gaby Sondagh en Isabel Duin Eckartcollege Krachten werken op alles en iedereen. Sommige krachten zijn nodig om te blijven leven. Als er bijv. geen zwaartekracht zou zijn, zouden
Nadere informatieDe eenparige rechtlijnige beweging
De eenparige rechtlijnige beweging Inleidende experimenten Via opdrachten met de robot LEGO NXT willen we de leerstof van mechanica aanbrengen en op een creatieve en speelse manier leren nadenken over
Nadere informatieBram Achterberg Afdeling Sterrenkunde IMAPP, Radboud Universiteit Nijmegen
Bram Achterberg Afdeling Sterrenkunde IMAPP, Radboud Universiteit Nijmegen Een paar basisfeiten over ons heelal: Het heelal expandeert: de afstanden tussen verre (groepen van) sterrenstelsels wordt steeds
Nadere informatieMooie samenvatting: http://members.ziggo.nl/mmm.bessems/kinematica%20 Stencil%20V4%20samenvatting.doc.
studiewijzer : natuurkunde leerjaar : 010-011 klas :6 periode : stof : (Sub)domeinen C1 en A 6 s() t vt s v t gem v a t s() t at 1 Boek klas 5 H5 Domein C: Mechanica; Subdomein: Rechtlijnige beweging De
Nadere informatielesbrieven geluidsgolven avonturenpakket de uitvinders en het leerkrachtenbestand Lesbrief 3:
lesbrieven leerkrachtenbestand Lesbrief 3: geluidsgolven avonturenpakket de uitvinders en het VERBORGEN OOG Copyright De Uitvinders Uitgave 2014 Versie 3.0 KAPITEINS LOGBOEK derde Logboekbericht De kok
Nadere informatieKrachten (4VWO) www.betales.nl
www.betales.nl Grootheden Scalairen Vectoren - Grootte - Eenheid - Grootte - Eenheid - Richting Bv: m = 987 kg x = 10m (x = plaats) V = 3L Bv: F = 17N s = Δx (verplaatsing) v = 2km/h Krachten optellen
Nadere informatiePretpark als laboratorium. Opdrachtenboekje secundair onderwijs
Pretpark als laboratorium Opdrachtenboekje secundair onderwijs Fysica in het pretpark: Opdrachten in Bobbejaanland - secundair onderwijs De oplossingen van de opdrachten zijn op uw vraag verkrijgbaar
Nadere informatieDocentencursus relativiteitstheorie
Docentencursus relativiteitstheorie Uitwerkingen opgaven bijeenkomst 1, "Waarom relativiteit?" 18 september 2013 De opgaven die met een "L" zijn aangegeven, zijn op leerlingenniveau dit zijn dus opgaven
Nadere informatieOpdracht 3: Baanintegratie: Planeet in een dubbelstersysteem
PLANETENSTELSELS - WERKCOLLEGE 3 EN 4 Opdracht 3: Baanintegratie: Planeet in een dubbelstersysteem In de vorige werkcolleges heb je je pythonkennis opgefrist. Je hebt een aantal fysische constanten ingelezen,
Nadere informatieLeerstijlentest van David Kolb Davy Jacobs, GDD1B
Leerstijlentest van David Kolb Davy Jacobs, GDD1B Inleiding Mensen, studenten dus ook, verschillen nogal in de wijze waarop ze leren. Als je dat weet, begrijp je beter waarom een student iets aanpakt,
Nadere informatie