ERFGOEDLOPER NIEUWSBRIEF MUSEUMHUIS GRONINGEN / GRONINGER MOLENHUIS nummer 20, 10 februari 2012

Transcriptie

1 ERFGOEDLOPER NIEUWSBRIEF MUSEUMHUIS GRONINGEN / GRONINGER MOLENHUIS nummer 20, 10 februari 2012 In deze ERFGOEDLOPER Column Roeli Broekhuis Cultuurparticipatie of hoe mensen te betrekken bij erfgoed Memento Mori het vervolg Lesbrieven geven ruggengraat ; lesbrieven De nieuwe molenaar gepresenteerd Werkbijeenkomst Veiligheidszorg en herdenkingsbijeenkomst stormvloed 1962 COLUMN ROELI BROEKHUIS Scherp aan de wind of met alle winden mee? Deze week vond het afsluitende debat plaats over de provinciale cultuurnota Het was voor de wereld van ons culturele erfgoed een bijzondere ervaring. Nog nooit stond er onder de druk van de bezuinigingen voor organisatie zoveel op het spel. Politici van alle partijen mengden zich In een vijf uur durend debat over de verdeling van subsidies en de waarde van culturele organisaties voor de provincie Groningen. Het is wel duidelijk dat cultuur de harten van mensen raakt, ook die van statenleden en gedeputeerde. Daar mogen we als culturele sector blij mee zijn. De discussie zelf was bijzonder spannend en dankzij de moderne techniek voor iedereen via internet te volgen. Mij vielen een paar belangrijke thema s op. Het eerste laat zich vangen in de vraag: hoe principieel blijf je vasthouden aan het toepassen van criteria die je eerst samen hebt vastgesteld, maar waardoor bepaalde organisaties geen geld meer zullen ontvangen. De criteria hadden een tombola moeten voorkomen, maar deze opzet is niet helemaal gelukt. Aan het eind van de vergadering had ik als virtuele toeschouwer geen overzicht meer op wat was besloten en hoe alle besluiten zich tot elkaar verhielden. Moeten er dan de volgende keer strakkere criteria komen of juist ruimere, zodat je als Gedeputeerde of Statenlid meer bewegingsvrijheid hebt? Scherp aan de wind of de wind vrij spel geven? Het antwoord daarop laat zich niet gemakkelijk geven, maar een gulden middenweg voor de sector van cultureel erfgoed lijkt mij goed mogelijk. Bijvoorbeeld door een deel van de subsidie te bestemmen voor behoud en beheer van monumenten en collecties en hiervoor regels strak toe te passen. Voor het deel van de subsidie dat bestemd kan worden voor presentaties en publieksbereik kunnen lossere kaders gehanteerd worden. Hiermee combineer je het goede van de dynamiek in de politieke arena en alle aandacht die daarmee gepaard gaat, en de besluitvorming op basis van heldere criteria. Het andere thema wat mij opviel was de gestelde vraag: Hoe kan het dat organisaties zo afhankelijk zijn van provinciale subsidie, dat zij omvallen als de subsidie stopt. Deze wezenlijke vraag raakt onze organisaties in het hart en als sector zullen we hier de komende jaren een antwoord op moeten geven. Roeli Broekhuis is directeur van het Museumhuis Groningen/ Groninger Molenhuis

2 CULTUURPARTICIPATIE OF HOE MENSEN TE BETREKKEN BIJ ERFGOED Eén van de vrijwillige rondleiders van Visserijmuseum Zoutkamp Voor veel erfgoedorganisaties zijn mensen die belangeloos hun tijd, kennis en energie inzetten onmisbaar. Zonder hen kunnen al die talloze kleine erfgoedinstellingen in Groningen niet of nauwelijks bestaan. Het Fonds voor Cultuurparticipatie en de Mondriaan Stichting hebben het belang van deze instellingen voor de samenleving gezien, immers In volkscultuurverenigingen, als vrijwilligers, bestuursleden, of rondleiders zijn deze mensen ambassadeurs van de geschiedenis. Daarom is door beide fondsen een subsidieregeling in het leven geroepen waar deze organisaties een beroep op kunnen doen. De regeling houdt in dat instellingen een investering van maximaal , kunnen doen, waarvan maximaal 5.000, vergoed kan worden. Tineke de Danschutter, consulent erfgoed en publiek van het Museumhuis Groningen, heeft diverse organisaties gewezen op het bestaan van deze regeling en helpt hen om de aanvraag te formuleren en in de juiste vorm te gieten. Inmiddels staan de volgende aanvragen op stapel: Molenstichting Oldambt De vormgeving van fiets en wandelroutes langs molens en gemalen. Joods schooltje in Leek Het kunnen inschakelen van een extern deskundige die educatief materiaal kan ontwikkelen over het voormalige joodse leven in de gemeente Leek. Scholen hebben aangegeven daaraan behoefte te hebben. Widde Meuln Ten Boer (in combinatie met molen Fram in Woltersum) Het ophangen van camera s in beide molens zodat bezoekers in de kap van de andere molen kunnen kijken (publieksparticipatie). Vrienden van de Menkemaborg Het automatiseren van de ledenadministratie dat nu nog geheel handmatig wordt bijgehouden. Visserijmuseum Zoutkamp De productie van een toelichtende folder over en voor iedereen die actief is binnen Vloot & Visserij, één van de deelthema s van Waddenland Groningen. Het plaatsen van QR Codes en de daarvoor benodigde uitbreiding van de website van het Visserijmuseum. In drie ronden kunnen organisaties geld aanvragen bij de Vrijwilligersregeling. De deadlines voor indiening zijn: 1 maart, 1 juli en 1 november. Heeft u belangstelling en wilt u meer over deze regeling weten? Via de website kunt u daarover meer te weten komen. Ook kunt u natuurlijk contact opnemen met Tineke de Danschutter (maandag t/m woensdag), telefoon (050)

3 MEMENTO MORI HET VERVOLG Sterben und Bestatten im Norden der Niederlande und Nordwestdeutschland De cultuur van sterven en begraven is voor alle samenlevingen van groot belang. Dat blijkt uit de grote hoeveelheid voorwerpen die we in onze musea tegenkomen, de grafcultuur op de begraafplaatsen, beelden, schilderijen, boeken, gedichten en muziek. Voor de objecten die in musea terecht komen, wordt goed gezorgd. Het onderhoud van graven was vooral een zaak van de familie en het beheer was niet gegarandeerd. De laatste tijd is er meer aandacht voor begraafplaatsen als onderdeel van ons culturele erfgoed en door projecten als Kerken in het groen (Landschapsbeheer Groningen en de Stichting Oude Groninger Kerken) zijn er actieve groepen vrijwilligers ontstaan die zich ontfermen over begraafplaatsen en hun graven. Vaak wordt dit onderhoud gekoppeld aan genealogisch onderzoek of onderzoek naar symboliek op grafstenen. Dit was voor het Museumhuis aanleiding om op het verzoek van de Rijksuniversiteit Groningen in te gaan om samen met de Ostfriesische Landschaft het project Memento Mori op te zetten. In 2011 heeft het Museumhuis hiervoor subsidie ontvangen van de EDR. Voor het vervolg in 2012 is inmiddels ook subsidie toegekend. De bedoeling van het project is dat er een netwerk ontstaat van mensen en organisaties die zich met funerair erfgoed bezighouden en samen kennis delen. Dit is van belang voor een goed beheer van ons erfgoed en voor het maken van goede presentaties voor het publiek, waardoor de waarde van dit erfgoed wordt overgedragen. In dit netwerk worden verschillende werelden met elkaar verbonden. De wereld van wetenschappers, beheerders van erfgoed, amateurs, professionals, begraafplaatsbeheerders, museummedewerkers, kunstenaars en kunsthistorici. Dit jaar staan de volgende activiteiten op het programma: 2 wetenschappelijke colloquia die openbaar toegankelijk zijn; de ontwikkeling van een grensoverschrijdend grafregistratiesysteem en objectinventarisaties ten behoeve van exposities over sterven en begraven in Noord Nederland en Noordwest Duitsland. De uitvoerende partners voor dit jaar zijn: Ostfriesische Landschaft (Aurich) Ostfriesisches Landesmuseum Emden (Emden) Schlossmuseum Jever (Jever) Johannes a Lasco Bibliothek (Emden) Staatsarchiv Niedersachsen (Aurich) Rijksuniversiteit Groningen (Groningen) Fryske Akademy (Leeuwarden) Drents Plateau (Assen) Stichting Oude Groninger Kerken (Groningen) Deelname aan het netwerk staat open voor alle organisaties. Bent u of is uw organisatie geïnteresseerd om aan dit project mee te doen, dan kunt u dit doorgeven via info@museumhuisgroningen.nl. De intentie bestaat om ook na 2012 met dit netwerk verder projecten te ontwikkelen.

4 LESBRIEVEN GEVEN RUGGENGRAAT Lesbrieven de nieuwe molenaar gepresenteerd Theun Vellinga, voorzitter van het landelijk gilde overhandigteen set lesbrieven. Op 28 januari vierde het Gilde van Vrijwillige Molenaars het 40 jarig jubileum in het Openluchtmuseum in Arnhem. Tegelijkertijd werd deze feestelijke gebeurtenis aangegrepen om de nieuwe lesbrieven voor molenaars in opleiding te presenteren. Omdat het Groninger Molenhuis ook het huis is van alle molenaars geven we in deze Erfgoedloper een overzicht van de belangrijkste ontwikkelingen met betrekking tot de totstandkoming van de lesbrieven. Eén van onze molenaars, Arjen Strijkstra, was hierbij intensief betrokken. Reden voor een vraaggesprek. De aanleiding voor het Gilde om de opleiding aan te pakken, en dat is nu zo n 10 jaar geleden, is dat er onvrede was over de opleiding zelf en de manier waarop het examen werd afgenomen. Het Gilde constateerde dat teveel mensen niet aanhaakten of afhaakten. Toen het Gilde mensen in het begin van de jaren zeventig ging opleiden was de invloed van de beroepsmolenaars bepalend. De eerste lichting wilde vooral molens heel veel laten werken. Deze visie is met de beroepsmolenaars ook wat naar de achtergrond verdwenen, en daarmee ook de behoefte om de techniek en het draaien voorop te stellen. De mensen met belangstelling voor de sociaal culturele en historische waarden van de molen kwamen meer naar voren. Dit vroeg om een verandering in de manier van opleiden. Na een lang voortraject met input vanuit het werkveld heeft het Gilde besloten om het bestaande lesmateriaal te verbeteren, waarbij de insteek bleef om op te leiden tot een molenaar die op elke molen kan draaien. Daarna is een werkgroep ingesteld die zich bezighield met duidelijkheid scheppen over wat de molenaar moet kunnen en waarop hij moet worden getoetst in het examen. De Vereniging De Hollandsche Molen, die de examens afneemt, heeft deze nieuwe exameneisen overgenomen. Daarnaast is ook de manier van examineren aangepast, waarbij de kandidaat veel gelegenheid krijgt om te laten zien wat hij kan, en onbegrijpelijke vragen uit den boze zijn. De samenstelling van de examencommissie is ingrijpend gewijzigd en dat heeft ook geleid tot een cultuurverandering en een andere benadering van kandidaten. Ik ben aanwezig geweest bij het afnemen van een aantal examens en ik heb het verschil gezien. Men is werkelijk serieus met vakkundig examineren bezig. Na de hervorming van de exameneisen, kon de opleiding bekeken worden. Eigenlijk is er niet 1 opleiding, maar elke instructeurs verzint wat bij het basisboek en maakt er dan het beste van. De werkgroep waar ik deel van uitgemaakt heb, heeft de opleidingslijn bekeken en daarop toepasbaar lesmateriaal gemaakt. Het heeft heel wat strubbelingen gekost om uiteindelijk tot resultaat te komen. Er leefden, en leven, namelijk veel verschillende ideeën over opleiden. Wat mij betreft is de centrale vraag hoe je leerlijnen zover krijgt dat leerlingen zelflerend aan de slag gaan. De lesbrieven zijn zo gemaakt dat cursisten zoveel mogelijk zelfstandig de molen gaan bekijken en onderzoeken, zodat kennis en vaardigheid ontstaat door initiatief en verantwoordelijkheidsgevoel. De lesbrieven gaan over praktische molenzaken waar zelfstandig mee gewerkt wordt. Vragen die leerlingen zelf tegenkomen kunnen later met de instructeur worden besproken. Meer interactie dus. Of de methode gebruikt wordt gaan we over een jaar onderzoeken met een enquête. Ook zijn er plannen om instructeurs te ondersteunen bij de vraag hoe de lesbrieven te gebruiken. Het idee is om de website van het Gilde daarvoor te gebruiken met een discussieforum (een soort prikbord) en om cursusdagen te beleggen voor instructeurs. Ik merk dat er steeds meer aandacht is, naast de techniek van de molen, voor ambassadeurschap, monumentale waarde, biotoop, PR e.d. kortom de nieuwe molenaar wordt in de steigers gezet. Een project zoals Meer leven in Groninger molens van het Groninger Molenhuis is daar eigenlijk een voorloper van geweest en is daarmee inspirerend voor de molenwereld.

5 WERKBIJEENKOMST VEILIGHEIDSZORG Van 2006 tot en met 2010 heeft het Museumhuis Groningen, in nauwe samenwerking met brandweer en politie, een project rond veiligheid en preventie uitgevoerd voor collectiebeherende instellingen in de provincie Groningen. Als vervolg op dit project biedt het Museumhuis in samenwerking met de brandweer een praktische werkbijeenkomst aan. Doel is een papieren versie van de bereikbaarheidskaart te maken, die daarna ten behoeve van de brandweer gedigitaliseerd kan worden. Deze werkbijeenkomst is bedoeld voor de gecertificeerde instellingen. Tijd : vrijdag 16 maart 2012 van uur. Plaats : Brandweerkazerne, Sontweg 10 in Groningen. Binnenkort ontvangen de gecertificeerde instellingen de definitieve uitnodiging en inhoudelijke informatie ter voorbereiding, zodat men goed voorbereid aan deze middag kan deelnemen. Aan deze bijeenkomst zijn geen kosten verbonden. 50 Jahre Sturmflut in Ostfriesland maart: een dag met lezingen en een filmvoorstelling in Aurich In 1962 is het vijftig jaar geleden dat Ostfriesland getroffen werd door een stormvloed. Dat wil men niet onopgemerkt voorbij laten gaan. Daarom organiseert de Ostfriesische Landschaft op 9 maart a.s. in Aurich (D) een dag met lezingen en een filmvoorstelling over hetzelfde onderwerp. Centraal staat de stormvloed van 16/17 februari die in Ostfriesland, Bremen en Hamburg nogal wat schade heeft veroorzaakt. De dijk werd zo erg beschadigd dat het dorp Dyksterhusen moest worden geëvacueerd. De Duitse filmmaker Hans Erich Viet heeft van deze bijna ramp een documentaire gemaakt. Dezelfde storm veroorzaakte een gat in de zeedijk van Schiermonnikoog waardoor de Banckspolder vol zeewater kwam te staan. De kosten bedragen 5,00 per persoon. Aanmelding kan tot 24 februari. gen/veranst_1203_sturmflut.pdf

6 Erfgoedloper is een uitgave van Museumhuis Groningen / Groninger Molenhuis Lopende Diep 8, 9712 NW Groningen, t. (050) Reacties en kopij: t.pol@museumhuisgroningen.nl Wanneer u de Erfgoedloper niet langer wenst te ontvangen, kunt u dit aangeven door een bericht te sturen naar info@museumhuisgroningen.nl