Vakgroep Sociologie Onderzoeksgroep. Pleinlaan

Transcriptie

1 Pleinlaan Vakgroep Sociologie Onderzoeksgroep 1050 Brussel 2 TOR TOR2005/45 Het spanningsveld tussen het vrijwilligerswerk in het jeugdwerk en de commercialisering van de leefwereld van jongeren. Literatuurstudie en secundaire analyses Saskia De Groof Mark Elchardus Ilse Laurijssen Wendy Smits Frank Stevens in opdracht van afdeling Beleid van het Departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media

2 D/2006/8692/01

3 Literatuurstudie Obstakels Deelname nieuwe voor aan vrijwilliger...5 het het opnemen jeugdwerk...4 van vrijwilligerswerk in het jeugdwerk? Commercialisering Obstakels en stimulansen van de voor leefwereld...9 het vrijwilligerswerk? Onderzoek Gegevens naar vanuit onderzoek...13 vakantiewerk interimsector...11 en bijklussen bij scholieren en studenten RSZ-gegevens...13 Arbeidsenquêtes Tijdsbudgetonderzoek...13 Algemene Een blik over steekproeven...14 grenzen Onderzoek De relatie rol van naar tussen studentenarbeid andere studentenarbeid geld...20 aspecten in van transitie studentenarbeid...18 studieprestaties...19 onderwijs arbeidsmarkt Conclusie...22 Studentenarbeid vrijwilligerswerk? Secundaire Centrale analyses Databronnen...27 vragen Overzicht APS Wanneer werken samenvatting jongeren van volgens de secundaire het databestand analyses...28 APS99? tewerkstellingsperiode?...39 Profielschets...39 Kunnen groepen studenten onderscheiden op basis van hun studiedruk lid van een lidmaatschap jeugdvereniging/jeugdclub...40 jeugdvereniging jeugdverenigingen...43 Relatie Algemene andere vrijetijdsbestedingen vrijetijdsbesteding...43 en lidmaatschap Tijd Culturele Mediavoorkeur...48 gespendeerd vrijetijdsbesteding...46 aan media...44 andere hobby s en sporten Llnpart Samenvatting Relatie vakantiewerk, van de resultaten...50 bijklussen en lidmaatschap jeugdwerk Inhoud

4 Profiel Wanneer van de wie verenigingsparticipanten werkt volgens llnpart02? Relatie tussen verenigingsleven; werken llnpart als jobstudent; studiedruk, studiedruk, in llnpart betaald betaald werk werk en en MPJ vrijetijdsbesteding Samenvatting van in de llnpart resultaten Hoeveel Profiel van jobstudenten...68 jongeren jeugdwerkers...73 werken wanneer volgens mpj02? Huiswerk...73 Vrijetijdsbesteding Vrijetijdsactiviteiten Zakgeld...84 Relatie vrijwilligerswerk/lid tussen televisiekijken van jeugdwerk...80 en besteed aan Visie Relatie vrijetijdspatroon...86 het jeugdwerk...88 op tussen leden uit werken het als jobstudent naargelang en werken bestedings- als vrijwilliger en Eindmodel Sonar...96 Samenvatting van de resultaten Wie Vrijwilligerswerk Profielen Is werken werkt vakantiewerk als wanneer jobstudent/vakantiewerk / verenigingsleven volgens / als sonar?...97 jobstudent...98 belemmering voor vrijwilligerswerk? Literatuur Samenvatting van resultaten Bijlagen Clusters Tijdsdruk Legitieme APS op en tewerkstellingsperiode populaire cultuur Bijlagen jeugdwerk Relatie MPJ periode van tewerkstelling en al dan niet actief/organiserend lid 2

5 gewijzigd. periodes schooljaar, Vanaf 1 oktober Het financiële 2005 is gunstregime bestaande regeling voor jobstudenten in verband met breidt studentenarbeid studenten buiten zomermaanden (juli, augustus september). dan Tijdens uit naar sociale (én in hun periodes werkgevers) van niet-verplichte gedurende 23 aanwezigheid dagen genieten op van school, verminderde kunnen het Sommigen ongelijke bijdragen. andere jongeren vrees concurrentiestrijd hebben is dat bedenkingen werken tussen als bij laaggeschoolde jobstudent deze maatregel. het jongeren vrijwillige De vakbonden jobstudenten. engagement wijzen op Een van lokale toekomst vrijwilligers groepen in het in jeugdwerk het kader zou van bedreigen. Palaver. Zo Als bevroeg belangrijkste Chirojeugd bedreiging Vlaanderen voor 300 individuele vermelden in leiding lokale door groepen toedoen het van verdwijnen een hogere van studiedruk, inzet meer van de Deze tweede aangestipt vrees vormen is ook geformuleerd van vrijetijdsbesteding in het advies en van de de toename Vlaamse van jeugdraad weekendwerk. jeugdwerk jeugdbeleidsplan, als een bedreiging waar voor vooral de verdere toegenomen vrijwillige studiedruk inzet van jongeren en last op in wordt het Er vormen is niettemin (Vlaamse weinig jeugdraad, geweten 2005). studies Staten, van rond werk dit thema bij jongeren zijn beperkt. en over studenten. werken De laatste Zowel als jobstudent, jaren nationale zijn bijklussen er als in internationale Verenigde of andere studentenarbeid. (de enkele toename Groot-Brittannië van Vooral deeltijds in werk) onderzoek en Nederland komt naar studentenarbeid enkele flexibilisering studies mee van in ondernomen het vizier. arbeidsmarkt Ook naar werken geringe studies als jobstudent die handelen bod. over Van de verhoging der Meer & van Wielers activeringsgraad (2001) wijten komt deze in de afgedaan in academische belangstelling als een wereld randfenomeen voor aan het fenomeen marginale bovendien studentenarbeid aard zijn van studentenarbeid. bij vooral beleidsmakers tewerkgesteld Het wordt en arbeidsstatuten. arbeidsstatistieken. vrij marginale Hierdoor (tijdelijke, worden deeltijdse ze niet en opgenomen van heel in beperkte de officiële duur) 1.1 Voordat jeugdwerk Obstakels we enkele voor obstakels het opnemen voor het van opnemen vrijwilligerswerk van vrijwilligerswerk in het jeugdwerk? van hindernissen het verenigingsleven bekijken, zullen en we het eerst jeugdwerk. ingaan Vervolgens cijfermateriaal gaan over we lidmaatschap in op enkele in het internationale voor en nationale jongeren literatuur. om vrijwilligerswerk op nemen, geciteerd in de 3 1 Literatuurstudie

6 1.1.1 Sinds Robert de Deelname publicatie aan van het Bowling jeugdwerk voor participatie participatie Putnam is er aan terug het meer verenigingsleven. wetenschappelijke Alone (1995) Vooral door de Putnams maatschappelijke Amerikaanse bewering politicoloog aandacht niet de televisie aan onder het andere, sociale heeft de onder nodige druk beroering is komen veroorzaakt. te staan door Putnams toedoen dat visie van de aanwijzingen ook ongecontesteerd vinden voor gebleven. een afsterven Empirisch van deelname onderzoek aan het zou verenigingsleven, maar weinig is maar participatiebereidheid. treden: in de geringe Verenigde sporen Staten Er lijkt (Costa teruggevonden eerder & Kahn, een verschuiving 2003). van Ook een in in Vlaanderen afname participatie worden van op van 2000). organisaties politieke en die verzuilde werken rond organisaties ontspanning boeten of aan het populariteit lichaam (Elchardus in ten voordele et al., te Vooral ontstaan. medemensen De over Jongeren het sociaal zouden engagement zich niet langer van onbaatzuchtig de jeugd is er willen de inzetten nodige beroering een huidige maatschappij, en alleen sociale en vooral verbanden jongeren, aangaan als zou ze worden er iets gekenmerkt kunnen voor uithalen. door hun beschuldigende blijft competitie soort sociale met vinger bindingsangst commerciële verwijst men (De vrijetijdsmarkt naar Haan individualisering & van (Kleijer den et Broek (Hustinx, al., 1992). 2000). 1998) Deze Met of visie naar een deze Het bewering overleven onder weerleggen. andere doordat er weinig cijfermateriaal voorhanden is om vraagstelling, veranderingen verenigingsparticipatie weinige cijfermateriaal verschillen in het verenigingsleven in is trouwens onderzochte zelf. niet altijd doelgroepen, Een overzicht vergelijkbaar van maar de door meer evolutie verschillen nog van door de in leert minstens laatstejaarsscholieren dat % in van de periode toenmalige 1958 tot tot op 18-jarigen basis van jeugdonderzoek vergelijkbaar. één vereniging. (Stevens, In 2001) Toch bedroeg zijn dit deze meer gegevens dan lid niet 70% waren zo maar van jeugdbeweging. verenigingen lidmaatschap bevraagd. In In werd Indien het alleen alleen lidmaatschap gepeild rekening naar van wordt 14 lidmaatschap verschillende gehouden van met soorten een het daling percentage van leden grote in 1998 jeugdbewegingen slechts 30%. Dit en impliceert jongerenverenigingen dus een aanzienlijke bedraagt het jeugdwerk eeuw. jongenschiro ten Waar is aanzien namelijk vroeger van sterk in veel van Toch Vlaamse aard zijn veranderd ook dorpen deze sinds slechts cijfers de een jaren niet meisjeschiro, vergelijkbaar. 50 van de vorige Het ruim samengesmolten jeugdhuis, aanbod aan een verenigingen. lokale voetbalclub De meisjes- was, bestaat en jongenschiro er nu in diezelfde mogen dorpen dan een dat een buurthuis zijn, naast met een de chiro werking heb voor je jongeren, ook de het scouts, cultureel een centrum lokaal wel jeugddienst activiteiten met een voor uitgebreid kinderen aanbod en jongeren aan activiteiten, organiseert,. een gemeentelijke 4

7 Onderzoek aanzienlijke jeugdhuizen toont groei kennen. verder (zoals Scouts, aan Een vergelijking dat Chiro bepaalde en FOS) van soorten de ledencijfers koepelorganisatie verenigingen van de zelfs grootste van een jeugdverenigingen aanzienlijke (Vlaamse Federatie van Jeugdhuizen) toont aan dat de groei in en de jaren jeugdhuizen 90 kenden na (Bral, een 1997; dieptepunt Elchardus in de et al., jaren 2000). 80 Ook een de verenigingen vrijwilligerswerk, is aanhang van is bij sportverenigingen uitstek (Bral, kent 1997; geen Elchardus afname. et Het al., publiek 2000). van Zelfs deze jeugdig van de inzet een van hoek jongeren, waaruit kent ook volgens vaak wordt onderzoek gesignaleerd geen dat afname een van daling ouderen 1997; engagement. aan het vrijwilligerswerk Jongeren (tussen spenderen jaar gemiddeld oud) participeren meer tijd aan meer (Bral, dan het Ellis, 2004). Andere vrijwilligerswerk De auteurs nieuwe stellen vrijwilliger kwantitatieve, 2002). maar (niet eerder dat louter de van veranderingen kwalitatieve jeugdwerk) die aard hebben zich zijn de (Hustinx voorgedaan laatste decennia & Lammertyn, niet in van het vrijwilligerswerk nieuw reflexieve soort Deze vrijwilliger. kwalitatieve van jongeren. Ze veranderingen maken Deze daarbij auteurs een zouden verwijzen onderscheid gevolgen naar het tussen hebben ontstaan collectieve voor van een het zijn specifieke ingebed vormen binnen van een vrijwilligerswerk. gemeenschap en Collectieve zijn gelinkt vormen aan tradities van vrijwilligerswerk verbonden aan en levensbeschouwing vrijwilligerswerk gemeenschappen plaats en/of vindt. gender die Dit zich vrijwilligerswerk en laten vormen opdelen zo vindt het volgens vooral kader sociale plaats waarbinnen klasse, vrijwilligerswerk hiërarchisch het opnemen en georganiseerde organisatie van taken ontstaat. naargelang ledenorganisaties Dit vertaalt behoeften waarbij zich in van een de zekere langdurig organisatie. loyaliteit engagement Reflexief tussen vinden bewust zichzelf binnen een echter cultureel is veel kader minder waarin ingebed zelfontplooiing in tradities centraal zou staat. meer Men plaats nauw om vrijwilligerswerk doen en aanziet het als een oefengrond kiest een aan beter bij de te eigen leren interesses kennen. Het vrijwilligerswerk de organisatie wordt waarvoor gekozen men op kiest, basis sluit van om identiteit. taken ervaren Een gelijkenis, sterke hiërarchische niet zodanig structuur op basis wordt van minder een in aanvaard tradities verankerde minder organisatie die aansluiten minder bij eisen de eigen kan stellen interesses aan worden vrijwilliger. opgenomen. Het engagement Dit impliceert alleen is van dat die het dat vrijwilligers past het lange hier binnen gaat duur, om eigen onregelmatig twee biografie. ideaaltypes. en De conditioneel. auteurs In werkelijkheid van Het deze wordt typologieën combineren alleen opgenomen beklemtonen meeste als voor houding het bij opnemen de elementen vrijwilligers van uit vooral zelf beide langdurig zijn. typologieën. engagement, Met andere zou woorden, dus een veranderende één obstakel 5

8 Het critici is engagementen op idee beklemtonen zelfontplooiing van een nieuwe dat collectief (De vrijwilliger Bie vrijwilligersschap & is Verschelden, niet zonder in kritiek 2001) zekere gebleven. mate en dat ook De gebaseerd kortdurige meeste collectieve jeugdwerk discours vormen in het van vrijwilligerswerk altijd (Stevens al bestaan & Elchardus, hebben, 2001). ook binnen jongeren neemt het vertoog van de nieuwe vrijwilliger de vorm aan van In maar over zijn het misschien ontstaan wel van nog een warm zapcultuur maken bij jongeren voor verenigingsparticipatie, (Kaesemans, 2001): het participatie natrekken. dit engagement bestaat zou geen steeds enkel meer cijfermateriaal, van kortere duur dus zijn. kunnen Over dit we aspect het niet van Toch stelling. vrijblijvendheid bewuste moet Kwalitatief een andere onderzoek kanttekening wijst er geplaatst namelijk op worden dat de bij kortstondigheid deze vermeende omdat keuze. van Jongeren het engagement zijn eerder gedwongen vooral een manier tot een van kortstondig spreken engagement is, niet een (Hustinx, jongeren onder het 1998). hen aan Nederlands tijd ontbreekt, tijdsbudgetonderzoek niet omdat ze hun toont inzet aan minder dat de serieus vrije tijd nemen 2000). andere in de doordat periode ze gemiddeld gemiddeld langer studeren met drie (De uur Haan per & week van is den gedaald, Broek, van Belgische met (47 de Belgisch actieve populatie, bevolking tijdsbudgetonderzoek Belgische (20 tot tieners 65 jaar) niet vindt meer hebben dat vrije in vergelijking jongeren tijd hebben. een met lagere In de vergelijking volledige tot dag evenveel minuten meer minder vrije per tijd. dag). Tieners Deze hebben lagere werklast slechts 5 leidt minuten echter meer niet vrije automatisch werklast 20 Vandeweyer, minuten dan actieve vrije bevolking tijd voor (namelijk de actieve 5 uur bevolking) 25 minuten (Glorieux, vergeleken Stevens met tijd 5 uur per )1. & Nichols Obstakels & Garrett en (2001) stimulansen maakten voor een overzicht het vrijwilligerswerk? van uitdagingen die geciteerd Een worden houding bij in vrijwilligers, Brits onderzoek citeren naar ze nog vrijwilligerswerk. vijf andere uitdagingen. Naast een veranderende Ook inderdaad uit eerste deze auteurs veel geciteerd beklemtonen obstakel, dat door het niet duidelijk zelf, is is uit het onderzoek gebrek aan of tijd. decennia het Engels een objectieve tijdsbudgetonderzoek afname is van niet vrije blijkt tijd. dat Ze onderlijnen Britten bijvoorbeeld over laatste dat er het veel vrijwilligerssector, groter meer meer gevoel mogelijkheden zijn van maar gaan tijdsdruk werken ook om in de eerder het en vrije daardoor commerciële in tijd de in minder sector te en vullen, van vrije publieke de tijd niet vrije hebben. circuit. alleen tijd zelf. Door Ze vanuit zoeken Er deze zijn 1 uitbreiding maken in aan vrije mogelijkheden tijd, wat leidt moeten tot een mensen groter gevoel noodgedwongen van tijdsdruk. meer Hierdoor keuzes De verzorging andere bij 42 tieners. minuten Onder gaan persoonlijke op aan meer verzorging tijd besteed valt onder aan andere persoonlijke slapen. 6

9 zouden Een ontstaat willen indruk doen. bij mensen dat ze steeds minder kunnen doen wat ze graag sector tweede van uitdaging het vrijwilligerswerk. zien deze auteurs Hiermee in de bedoelen toenemende ze niet professionalisering dat mensen van professioneel op beroepshalve het fenomeen professionele in dat het vrijwilligersorganisaties manier werken. betrokken Het door vrijwilligerswerk allerlei worden. uitdagingen Ze verwijzen moet meer eerder een meer bijna naar planmatig vrijwilligerswerk Vertaald werken, communicatiebeleid een langetermijnbeleid opstellen, ontwikkelen, goede. opleidingen Hierdoor dreigt voorzien, toenemende naar de minder Vlaamse leuk jeugdwerksector worden en zou aan kunnen aantrekkingskracht verwezen worden te verliezen. naar het jeugdwerk ook planlast, een rol overreglementering opneemt ten aanzien of de van toenemende materies die verwachting niet strikt dat tot het de ordening Vettenburg, organiseren ). horen Zo (mobiliteitsbeleid, wijst het onderzoek cultuurbeleid, naar het onderwijsbeleid, fuivenbeleid (Huybregts ruimtelijke milieuwetgeving, 2002) van er fuiven, op dat vooral overregulering voor het belangrijkste georganiseerd knelpunt jeugdwerk. is voor het De & bewakingsdiensten beschouwd. aansprakelijkheid Vooral de zijn over wet weinig de op onduidelijkheid de bekend de bewakings-, of worden met betrekking beveiligings- als weinig tot onrealistisch en burgerlijke interne jeugdhuizen, De uitspraken toenemende het georganiseerd juridisering op fuiven leeft van jeugdwerk er het heel jeugdwerk wat en organisatoren onrust (b.vb. bij verantwoordelijken van recente scholierenfuiven. juridische van jeugdwerkorganisaties aan met betrekking tijdens de tot werking) aansprakelijkheid kan ook binnen van deze jeugdwerkers toenemende eis en Een vaardigheden professionalisering derde uitdaging is bijgevolg gesitueerd volgens worden. Volunteering vrijwilligers die aan vrijwilligers worden Nichols gesteld. & Garrett De (2001) National complexere niet deze (1997 reden geciteerd inroepen om Nichols geen & vrijwilligerswerk Garrett, 2001) te vindt doen: dat ze vooral Survey beschikken niet- on tot jongeren, vertrouwen een over zinvolle de nodige bijdrage vaardigheden aan het en vrijwilligerswerk. uiten hun twijfels Ook over Ellis hun (2004) mogelijkheden ze vooral inroepen minder om aan gegoede vrijwilligerswerk en iets jongere te doen. jongeren, Ze hebben een het gebrek gevoel vindt aan dat dan aanwinst grotere weinig ook niet kunnen zullen betekenen worden geapprecieerd. voor een organisatie Ze zijn bang vrezen eerder dat hun een inspanningen stap te zijn. Dit gebrek aan vertrouwen, onder andere ingefluisterd last dan door een organiseerde naar eisen het die gesteld vrijwilligerswerk worden aan te vrijwilligers, maken. Ellis zou (2004), een drempel die vormen focusgroepen om de vertrouwen, vrijwilligerswerk. transportkosten nog onder drie 16- andere tot drempels 24-jarigen, voor citeert jongeren naast om tijdsdruk te participeren en gebrek aan aan vernoemd en Een de eerste kosten van kinderopvang is kost (voor van het jonge vrijwilligerswerk. ouders) worden Vooral vaak het negatieve door druk de door jongeren leeftijdgenoten. betrokken Hoewel het onderzoek. meeste Een jongeren tweede een obstakel positief is 7

10 van meeste bekend beeld vrijwilligers hebben ten in aanzien Vlaams van het jeugdwerk, vrijwilligerswerk zie Smits, en 2004), vrijwilligers stelt Ellis (voor vast het dat beeld jongeren jongeren staat bij het hun idee leeftijdgenoten. hebben dat vrijwilligerswerk Ten slotte merkt als ze zielig op dat of niet heel cool wat de doen. vrijwilligerswerk, buurt Vooral informatie jongeren zijn ontbreekt niet die goed over zelf de nooit mogelijkheden hoogte in contact van wat om zijn de aan mogelijkheden gekomen vrijwilligerswerk met in hun het te zijn, welke organisaties op zoek zijn naar welk soort vrijwilliger, wat toenemende Een vierde uitdaging precies inhoudt zien Nichols of wat & de voordelen Garrett (2001) zijn van in vrijwilligerswerk. vrije invullen. mogelijkheden van jongeren in hun vrije tijd. Jongeren de al kunnen geciteerde jongeren tijd zonder Hierdoor problemen moet het met vrijwilligerswerk het aanbod uit de meer commerciële inspanningen publieke leveren sector hun professionalisme te blijven boeien, wat leidt tot een verhoogd niveau van om Ten opzichte slotte menen bij de Nichols vrijwilliger, & Garrett. onderzoek vrijwilligers van bij het de vrijwilligerswerk Britse scouts en bij meisjesgidsen de gebruikers (2001) een waarin veranderende te nemen. meerdere Ze houding malen citeren door een ten een zich goedkope steeds meer wordt vorm opstellen opgemerkt van kinderopvang. als dat consumenten ouders Deze vrijwilligers van kinderen diensten merken van scouts op dat scouts, aanzien de ouders wat als & herdefiniëring termen Garrett onder (2001) andere van trekken vertaalt het vrijwilligerswerk hier minder zelfs vrijwillige de conclusie plaats inzet vindt. uit door dat In de plaats er ouders een van hegemonische zelf. denken Nichols toenemende eerder van verantwoordelijkheden van burgers, wordt het vrijwilligerswerk verantwoordelijkheden gedacht mate wordt benaderd in als termen een gecommodificeerde van consumentenrechten vrijetijdsbesteding dan gedeelde waar in gesteund toenemende problematiek door ouders. tussen Ze burgers. signaleren Hierdoor dat voelen de verantwoordelijkheden vrijwilligers zich minder van mate vinden uitsluitend we in Vlaanderen op hun terug schouders in het rusten. vertoog over Elementen verkleutering van deze jeugdvereniging staat adolescenten het jeugdwerk steeds (Kaesemans, worden 2001). doordat Dit discours jeugdverenigingen beweert dat de leden niet langer van een kinderen zijn om oudere steeds jongeren meer afhaken te boeien. Dit het zou traditioneel het gevolg zijn jeugdwerk, van het feit terwijl dat door Er ouders steeds als meer een goedkope deelnemen vorm of moeten van kinderopvang deelnemen wordt omdat aanzien. het jeugdwerk lidmaatschap verenigingen Hustinx, zijn echter iets van ook heel auteurs verenigingen besmettelijks die beklemtonen bevordert. te zijn in een Zo dat blijkt sociaal factoren het netwerk lidmaatschap zijn (Smits, die juist 2004; van het van Zelfs verenigingsleven het het verenigingsleven Van voorbeeld Hove et van al., 2005): de doen, ouders zullen jongeren spoort ook die meer aan andere tot lid grotere worden jongeren participatie van kennen een vereniging. die aan lid zijn voor (Smits, 2004). onder Een jongeren. eerste verklaring Er bestaan is dat hier de vier relaties theoretische tussen de verklaringen deelname het 8

11 aan gelijkaardige rolmodeltheorie, ouders het verenigingsleven sociaal-culturele stelt dat van eerder contexten gezinsleden sprake is delen. van te onbewuste verklaren Een tweede socialisatie valt theorie, doordat tussen het ze over bewuste lid naar en socialisatie kinderen. kinderen. van Ouders Een kinderen. derde treden theorie, dan Ouders op de sporen als ideologietheorie, rolmodel hun kinderen en dit gaat voorbeeld bewust uit van aan slaat een ouders van worden. kinderen De op vierde theorie, kinderen bi-socialisatie, uitgaat als dat stelt er dat een invloed evengoed uitgaat een invloed van om aanzetten op kinderen. Het lidmaatschap van de kinderen kan juist de ouders tot verenigingsparticipatie. Welke Om rol Commercialisering speelt commercialisering van van leefwereld dit veranderingen hier een antwoord op te bieden, moeten de leefwereld eerst in onderzoeken deze hele problematiek? toenemende begrip verstaan wordt. Commercialisering kan betrekking wat hebben er onder diensten in maatschappelijke productieverhoudingen. Dit betekent dat op marktomstandigheden mate goederen informele gemaakt en non-formele door bedrijven, producten met het vervangen oog op winst, worden onder door in Windebank, staat dan ook bekend 2003). als Op commodificatie. alles en ingewisseld wordt toenemende Gecommodificeerde voor geld mate (Williams, een producten prijs 2002; gezet. contrasteren Williams Dit proces & Deze levensdomeinen, dat met commodificatie gemeenschapsproducten zou zich die steeds niet met meer het oog uitstrekken op winst zijn tot gemaakt. 1993). onder andere onderwijs, zorg en vrije tijd2. Het gevolg hiervan nieuwe marktrelaties, marktrelaties De mate waarin steeds onderlinge meer alle relaties levensdomeinen gedefinieerd kolonialiseren worden in termen (Habermas, van is leefwereld. van medeverantwoordelijke De zou trend dan waarbij opgevat burgers, gebruikers kunnen die zich Nichols worden opstellen & Garrett als commercialisering als (2001) consumenten signaleren, in van plaats kan de Een in partijen deze in optiek het vrijwilligerswerk als een commercialisering geïnterpreteerd van worden. relaties tussen de diverse productiezijde, zorgt georganiseerde andere voor nieuwe, invulling maar eveneens consumentgerichte situeert aan commercialisering de consumptiezijde. producten niet De die uitsluitend commerciële niet-commercieel aan sector de een tussen groter aanbod en gerunde waaruit en de organisaties consumenten niet-commerciële kunnen kunnen sector kiezen. aanbieden. zou De negatief concurrentiestrijd Dit zorgt uitdraaien voor 2 voor de Voor niet-commerciële sector omdat bepaalde groepen zich uitsluitend richten commodificatie Williams landen alle duidelijkheid, noodzakelijk niet een alle lineair auteurs verhaal zijn het is. Williams er mee (2002) eens dat levensdomeinen heel & Windebank wat activiteiten (2003) tonen niet-gecommodificeerd aan dat zelfs in sterk zijn geïndustrialiseerde en dat bepaalde en verzet commodificatie). (cfr. Bepaalde zelfs gede-commodificeerd jeugdculturen die zijn zich als bewust een vorm verzetten van sociaal tegen 9

12 op vrijwilligerswerk (Kaesemans, televisie commerciële 2001; vrijetijdsbestedingen. onder Nichols druk & Garrett, komt 2001; te Meerdere staan Ellis, door auteurs 2004). Ook wijzen commerciële Putnam s op these dat sector dat het worden. Nichols kijken het verenigingsleven verdringt, kan in deze opvatting geplaatst vrijwilligerswerk aanbod, stellen & maar Garrett eveneens niet (2001) alleen door beklemtonen onder het aanbod druk komt echter van te de dat staan publieke vrijetijdsbesteding door sector. het commerciële Bovendien in het verbonden ze vrijwilligerssetting ze de is. Maakt vraag het of er voor aan de deze betrokken discussie jongeren niet impliciet een wezenlijk een waardeoordeel vrijetijdspatronen een gelijkaardige beleven? vrijetijdsbesteding Smits (2004) in een onderzocht commercieel de relatie circuit, tussen dan verschil wel diverse in uit een of onveiligheidsgevoelens, deze doorbrengen en probleemgedrag de positie op en persoonlijk sociaal-culturele welbevinden. breuklijn, fuiven, vrijetijdspatronen bestond uit informele, commerciële activiteiten, zoals Eén van de naar de met bioscoop vrienden, gaan, rondhangen op café gaan, op gsm en straat, en naar sms en. een discotheek Ook bijklussen gaan, tijd vrijetijdsactiviteiten hoort tot dit patroon. Jongeren die vaak bezig zijn met in geassocieerd rapporteren en hebben een hoger van dit persoonlijk patroon, welbevinden. rapporteren minder Dit patroon onveiligheidsgevoelens probleemgedrag echter met een wel rechtsere meer probleemgedrag. positie op nieuwe Heel wat breuklijn. van het is Deze onderzochte verder jongeren niet Commercialisering op is uitgaansgerelateerd. dan Vlaamse het bestedingsgedrag van de van leefwereld jongeren. zou Onder echter commercialisering ook kunnen betrekking verstaan we hebben vakantiewerk het aankopen van specifieke consumptiegoederen en/of entertainment. hier spreekt jongeren te doen (vooral of bij tieners) te klussen is dit (Vandercammen, alvast een belangrijke 2003). In motivatie Brits onderzoek om aan Bij inwonen vakantiewerk bepaalde men uit wel de eens hogere van sociale optional klassen extra s. afkomstig Vooral zijn, jongere spenderen studenten hun die loon thuis hun levensstijl aan consumptiegoederen, (CHERI, 2005). Naarmate entertainment jongeren meer het financiële ophouden steun van van een uit commercialisering financiële ouders meer krijgen, financieel beschouwen onafhankelijk jongeren werken worden als jobstudent van hun als ouders. een middel op middelen of bij commodificatie jongeren. Hierdoor zou zouden leiden jongeren tot een steeds grotere meer nood werken aan De zou 1.2 de komen. Onderzoek arbeidsmarkt, naar waardoor vakantiewerk hun vrije tijd en bijklussen hun vrijwilligerswerk bij scholieren in gedrang en bekijken, Voordat studenten scholieren we zullen het studenten onderzoek we eerst bekijken. naar het onderzoek relatie tussen naar vakantiewerk jeugdwerk en en studentenarbeid bijklussen bij 10

13 1.2.1 Een belangrijke eerste Gegevens bron wordt vanuit gevormd interimsector tijdstippen onderzoek speler gegevens op de over jobstudentenarbeidsmarkt het door fenomeen. interim-sector. In 2002 en publiceert verrichtte De uitzendsector op Randstad regelmatige is totaal spitsten naar visies van jongeren, actieven en niet-actieven over werk. een concludeert werden ze het 3000 onderzoek 15- tot toe 65-jarigen op de combinatie ondervraagd. werken-studeren. Voor 15- Deze tot 25-jarigen bevraging In jongeren: 89% een 83% dat van werken hen eerder werkt de buiten regel het dan gezin, uitzondering boven 18 is onder jaar stijgt studerende vakantieperiode. (Randstad, 2002). Zeventig procent van de ondervraagde jongeren werkt dit tot zomervakantie. bedrijf. Het Eén merendeel op tien van hen langer (53%) dan werkt een maand, hoogstens maar een louter maand tijdens in de in Gemiddeld tot horeca werken Slechts de ondervraagde 7% werkt jongeren voor een 30 dagen bedrijf op tijdens een jaar, het met schooljaar. meisjesaangelegenheid 60 dagen. Deze vakantiejobs bestaan vooral uit administratief werk, jobs uitlopers Jongens in de detailhandel. (24% van de Werken meisjes in versus een winkel 8% van is de vooral jongens). in een de meisjes). onregelmatige om werken Naast basis dit vooral vakantiewerk, klusjes als arbeider tegen verricht betaling (27% 40% van buiten de van gezinsverband. jongens de ondervraagde tegenover Het jongeren gaat 3% van op de bij babysitten, tuinwerk diverse huishoudelijke taken. Meisjes klussen vooral jongeren In door 2005 te heeft babysitten. Randstad Jongens dit onderzoek verdienen opnieuw vooral bij verricht, door tuinklusjes maar nu te onder doen. klusjes, ondervraagde tussen 15 en 25 jaar. Er werd niet alleen gepeild naar vakantiewerk 1000 jaar maar ook naar vrijwilligerswerk. Vierenzeventig procent van en verricht (wat opmerkelijk jongeren hoger doet vakantiewerk, is dan de 7% 31% uit werkt de bevraging een bedrijf van 2002), tijdens 39% het de kwamen werken detailhandel. studenten wel ze eens aan een betaalde vooral activiteitsgraad in klusjes administratieve en 28% van doet 90% sector, aan onder vrijwilligerswerk. in studerenden. horeca en In Opnieuw totaal huishoudelijke van De klusjes. meest Dit verrichte onderzoek klusjes peilde zijn ook naar in 2005 vrijwilligerswerk. babysitten, tuinwerk Drie kwart en de (Randstad, arbeidscontract. contract, vrijwilligers 2005). Het zijn onderzocht actief in eveneens het jeugdwerk het al dan en niet 20% beschikken in de sportsector onder De overgrote meerderheid, namelijk 85%, werkt met over detailhandel, 18 terwijl jaar 15% die zonder beweert contract in het werken. zwart te In werken. de horecasector, Het zijn vooral maar ook jongeren in een niet in voor in bedrijven komt zwart met werk meer vaker dan 100 voor. Werken zonder en komt contract voornamelijk komt bijna voor de tewerkgesteld Creyf s bedrijven in met een minder bedrijf met dan minder 20 werknemers. dan 10 werknemers. Eén op drie studenten is Hieruit zou interim blijken (2005) dat jongeren ondervroeg heel 500 positief jongeren staan over ten opzichte de nieuwe van wetswijziging. de uitbreiding 11

14 daadwerkelijk van eveneens gewerkt hun tewerkstellingsmogelijkheden: heeft naar van tijdens voor plan dat het om 49% schooljaar. meer van de gaan 83% Creyf s ondervraagde reageert werken3. zendt namelijk ook Uit jongeren deze regelmatig positief bevraging ooit en cijfers wel 38% komt eens de is wereld per van voorjaar studenten in een op dergelijke basis die van in de analyses analyse: zomer hebben van in het hun najaar gewerkt afdeling wordt (jobstudenten studenten. een analyse Ze genoemd) gemaakt maken twee op in basis keer ook stijging tijdens wordt het een schooljaar stand van bijklussen). zaken gemaakt De laatste van werkstudenten twee jaren zou (studenten zich een het twee hebben voorgedaan, zowel de jobstudenten als werkstudenten, die schooljaar 12.4%. mindere Studenten werken. jaren. In worden Ook periode zouden via Creyf s steeds vooral meer was jongeren tewerkgesteld een onder stijging 18 van jaar administratieve 10.8% tijdens naar het jobs, jobstudenten kleinhandel. hotels in werkstudenten metaalsector. doet De zich grootste echter stijging voor van in tewerkstelling zelfstandige van Deze is baseert Creyf s namelijk gegevens zich moeilijk voor moeten zijn om toch analyses met waarde uitsluitend nodige van deze omzichtigheid op gegevens job- en in behandeld werkstudenten te schatten. worden. die Creyf s Het naar misschien de werk hele meer hebben sector. over gevonden Schommelingen werking en van stellen in deze gegevens dat sector. ze geëxtrapoleerd van Het de zijn interim-sector daarom kunnen nog worden zeggen geen via maatschappelijke methodologie verzamelde jongeren gegevens van trends. hun bemoeilijkt. onderzoeken, De diverse Putte bureaus wat Creyf s de inschatting beschrijven bij de bevraging van ook de niet waarde voldoende van de van 500 aangesproken? uit het Het eigen enige databestand? dat Hebben iets meer ze een informatie extern bureau loslaat hiervoor over de gehanteerde benaderd respondenten via methodiek een zijn extern aangesproken is onderzoeksbureau het Randstad op rustpunten onderzoek in zoals zomer uit stranden, De herfst respondenten wachtzalen van van zijn De de vliegvelden Deze Jongeren pretparken werkwijze en pretparken, laat echter waarbij niet toe gebruik om veralgemeende is gemaakt van uitspraken quotasteekproeven. totale Vlaamse die en in op jongerenbevolking. de stranden zomer- en zijn herfstperiode hoogstwaarschijnlijk terug te vinden niet representatief zijn op vliegvelden, te voor doen. de in 3 Voor perfect vakantieperiodes gemaakt alle mogelijk van duidelijkheid, het gunstiger of voor tijdens studenten voor financieel het schooljaar. wetswijziging om tarief langer Alleen voor dan van jobstudenten. kon 231 dan dagen oktober niet te gebruik 2005 werken was worden in het 12

15 Gegevens uit onderzoek Vandenbrande RSZ-gegevens 1999 waren RSZ om een (2001) beeld te analyseerde krijgen van de het aangiften aantal werkende van jobstudentencontracten in België. bij een registreerden in 1999 ongeveer de RSZ-diensten studenten ouder jobstudentencontracten. dan 15 jaar. Dit resulteert In totaal In deze jobstudenten. werkzaamheidsgraad contracten was 16 van dagen. 37% Vooral onder studenten. interimsector De gemiddelde maakt gebruik duur van in afgesloten kleinhandel zomermaanden. in en Meer de horeca sector dan gebruik één van op de van drie bedrijfsdiensten. de van diensten jobstudentencontracten van Verder maken vooral tijdens wordt In opgenomen. arbeidscontracten tijdens deze cijfers Zwart zijn werk alleen wordt officieel zo niet geregistreerde geregistreerd, jobstudentencontracten onderschatting vakantieperiodes waarmee werken. studenten We eventueel kunnen gerust tijdens stellen het dat evenmin schooljaar deze cijfers reguliere of zelfs zijn van werkzaamheidsgraad onder lerenden. een Arbeidskrachten Vandenbrande Arbeidsenquêtes vaststelling dat (2001) er (EAK, slechts vergelijkt uitgevoerd sprake de is door RSZ-gegevens een het werkzaamheidsgraad NIS). met Deze die laatste uit de van Enquête komt 3% tot onder naar methodiek. studenten. meer schrijft dan dit 80% verschil Dit staat uit toe de in bevragingen aan schril de contrast gebruikte van met de vraagstelling de uitzendsector. 37% in de de Vandenbrande RSZ-gegevens EAK gebruikte (2001) en andere wordt van om De seizoensschommelingen EAK is gebaseerd op in een tewerkstelling continu doorlopende op te vangen. steekproef, In de onder tot gepolst enquête. naar Aangezien tewerkstelling de meeste gedurende studenten week hun voorafgaand werkzaamheden aan de beperken afname EAK groot hebben. de dat vakantieperiode ze gedurende en dit de voor week een voorafgaand gemiddelde aan duur van enquête 16 dagen, niet is gewerkt de kans Dit zou een verklaring kunnen bieden voor dit lage werkzaamheidscijfer. bij Een derde Tijdsbudgetonderzoek ons schooljaar de bevindingen bron is tijdsbudgetonderzoek. uit uit de interim-sector. Dit onderzoek Tijdsbudgetonderzoek zet eveneens vraagtekens Vandeweyer, dat Belgische tieners maar weinig tijd spenderen aan betaald werk tijdens leert per (Stevens, Van den Broek & Vandeweyer, 2003; Glorieux, Stevens het tijdens dag aan 2005). betaald Gemiddeld werk, slechts spenderen 3.6% Belgische van ondervraagde 12- tot 19-jarigen jongeren 4 minuten werkt & van 16- het schooljaar. tot 19-jarigen Eigenlijk werkt uit het tijdens komt Belgische dit het betaald schooljaar tijdsbudgetonderzoek. werken en dit volledig voor een op Zeven de gemiddelde rekening procent 13

16 vooral Jongeren duur van jongeren 12 minuten uit het per TSO dag en (ongeacht het BSO (6.5% weekend van of de weekdag). TSO- en BSO-leerlingen Het zijn daarbij het onderzoek) uit het ASO die werken en KSO spenderen tijdens het nauwelijks schooljaar tijd (gemiddeld aan betaald 11 werk minuten). tijdens opleidingsniveau met minuten schooljaar (slechts van een de diploma ouders 2% lager participatie zijn er secundair significante en onderwijs gemiddeld verschillen. spenderen 1 minuut). Tieners gemiddeld Ook ouders naar ouders jongeren per dag aan betaald werk tijdens het schooljaar, jongeren waarvan 11 Tussen hoogstens waarvan de een ouders diploma hogere hoger studies secundair hebben onderwijs gedaan werken nauwelijks 4 minuten 1 minuut. en betaald opgeschort bijgevolg jongens werk tijdens betreft. meisjes vakantieperiodes. Om praktische zijn geen redenen Over verschillen werken wordt wat tijdens het duur tijdsbudgetonderzoek en de participatie vakantie aan niets afgeleid worden op basis van deze studies. kan Representatief, studerenden Algemene Belgisch steekproeven schattingen maar van is vrij de werkzaamheidsgraad zeldzaam. onderzoek De resultaten van naar studenten deze arbeidsmarktparticipatie bevragingen op dan de RSZ-aangiften, leveren hogere van De onder APS-bevraging lagere cijfers uit dan 1999 enquêtes leverde een van arbeidsmarktparticipatiegraad de uitzendsector. gewerkt andere de 170 studenten opgenomen in de steekproef. Van de jongeren van 50,6% schooljaar, schoolvakantie, hadden, had 89.5% 17,4% gewerkt kluste tijdens wel eens de zomervakantie, bij in de weekends 9.3% tijdens het die In klus terwijl uit. 5,8% ook op schooldagen werkte. 2.3% voerde nu dan betaalde verschillen werkte 2001 verrichtte job volgens (Mortelmans, 49.7% leeftijd. van Van Slechts de Assche secundaire 35.7% & Ottoy van scholieren de 2002). jongeren Er in de waren van stad 15 wel Antwerpen en aanzienlijke 16 jaar oud een In jongeren 2003 tegenover verrichtte 75% het van OIVO de 17- (Vandercammen, en 18-jarigen. Ook leeftijd. dit onderzoek en ouders vindt naar een zakgeld stijgende andere arbeidsmarktparticipatie financiële 2003) een middelen onderzoek naargelang van jongeren. bij 1035 meisjes (60% en Bij 60% 16- bij jongens), tot 17-jarigen onder bedroeg 18- tot de 24-jarige participatiegraad studenten 54% was (49% dit 62% bij de jongeren mogelijke studenten bij uit meisjes hogere en sociaal 66% bij economische jongens). In groepen de oudste vaker leeftijdsgroepen een studentenjob. hebben economische verklaring hiervoor dat de OIVO-bevraging zich beperkte Een uit groepen de leeftijdsgroep stromen vaker 18- door tot 24 naar jaar. het Jongeren hoger onderwijs uit hogere dan jongeren sociaal- tot onderzoek kennissen lagere ook sociaal-economische worden gerekend occasionele, tot een groepen studentenjob. betaalde (Belet karweien & Laurijssen, voor ouders, 2002). In vrienden het OIVO of 14

17 TABEL APS Onderzoek 99 1: (16 VAKANTIEJOBS + tot publiek 25 jaar) EN BIJKLUSSEN Totale Tewerkstellingsperiode VAN participatie, VLAAMSE JONGEREN tijdens waarvan VOLGENS STEEKPROEFONDERZOEK Andere zomerperiode vakantie 50.6% Participatie 89.5% 9.3% MPJ02 (16 tot 18 jaar) Totale Totaal participatie, tijdens Weekends Nu schooljaar en dan, tijdens los schooldagen bijklussend schooljaar 14.6%a 17.4% tijdens waarvan 5.8% Andere zomerperiode vakantie 57.9% 77.3% 14.3% 2.3% Llnpart02 (16 tot 18 jaar) Totale Totaal Onregelmatig participatie, tijdens Weekends schooljaar bijklussen, tijdens Schooldagen losse schooljaar klusjes 26.6%a 28.3% tijdens waarvan 11.1% Andere zomerperiode vakantie 58.6% 66.9% 27.7% 7.3% a Percentage van totaal ondervraagde Totaal Onregelmatig tijdens doelgroep Weekends schooljaar bijklussen, tijdens Schooldagen losse schooljaar klusjes 39.5%a 39.8% 16.5% 21.2% vindt Vlaanderen. een Het onderzoek een arbeidsmarktparticipatie naar maatschappelijke van participatie 57.9% van bij 16- jongeren tot (Smits, 18-jarigen 2004) van echte combinatie Ook dit van onderzoek werken en stijgt studeren participatiegraad is er nauwelijks met sprake. de leeftijd. Drie kwart Van in zomervakanties werkt ondervraagde occasioneel ondervraagde en in 14% leerlingen werkt weekends andere gedurende die werken, vakantieperiodes. het doen schooljaar dit Een uitsluitend (16.4% kwart van in hen alle de minderheid totale werkenden, van 16- werkenden tot 18-jarigen). tijdens Ook schooldagen, in dit onderzoek namelijk 11% werkt (6.4% slechts een jarigen). groep ondervraagde 16- tot 18-jarigen). Net iets meer dan 7% van vrije Toch klust levert nu een en dan ruimere wel eens manier bij van (4.2% vraagstellen van de totale (werk groep je wel 16- eens tot in 18- de vijf voor van tijd de voor 16- betaling?) tot 18-jarigen een hogere in het participatiegraad onderzoek stelt op, minstens namelijk 169.8%. keer per Eén week op je Dezelfde (De betaling vragen te werken werden in voorgelegd de vrije tijd. secundair 16- Groof, 2003), uitgevoerd bij leerlingen een onderzoek uit het naar tweede leerlingenparticipatie minder onderwijs. De algemene participatiegraad aan arbeidsmarkt en vierde bij jaar tijdens tot 18-jarigen, dan in het is onderzoek 58.6%. In naar dit maatschappelijke onderzoek stellen participatie, de jongeren, bij die te werkten, klussen de verklaring betrof, de uitdrukkelijk hiervoor zomervakantie is werd dat in (66.6%) gesteld deze bevraging, dat en meer babysitten, tijdens omdat betaalde het een schooljaar. jongere klusjes Een leeftijdsgroep in het mogelijke gezin, 15

18 voor leeftijdsgroep hebben grotere kennissen opgelopen, 16 ook tot beschouwd wat 18-jarigen kan leiden wordt in deze tot als een steekproef bijklussen. grotere vaak Een schoolmoeheid andere een schoolachterstand reden en is tot dat een de jongeren tijd. werkt Deze deelname eveneens vraag levert aan gevraagd een de participatiegraad arbeidsmarkt of ze wel eens tijdens betaald van 63.4% het werk schooljaar. op. verrichten Eén op Er vijf in werd hun van deze vrije minstens één keer per week. hen Enkele werkzaamheidsgraad onderzoeken Een blik over naar de grenzen Nederlandse Vandeweyer, studenten van (Vandenbrande, Belgische arbeidsmarktparticipatie of 2001; Vlaamse Stevens, van studenten jongeren Van met den vergelijken Broek die van de participatiegraad Belgische 2003). Nederland Deze onderzoeken ligt veel hoger komen dan tot in eenzelfde Vlaanderen conclusie: of België. de & weekdag leeftijdgenoten minuten en jongeren 2 minuten doen van dit op gemiddeld 12 een tot weekenddag 1937 jaar minuten werken per het gemiddeld weekdag schooljaar. en 5 Hun minuten liefst Nederlandse 1 uur op en een Naber 8 (2004) op een vond weekenddag zelfs dat Haagse (Stevens, scholieren Vandeweyer van 12- & tot Van 14-jaar den oud Broek, gemiddeld 2003). 7 oud Niet uur loopt betaald dit zelfs werk op per tot 15 uur verrichten. per week. Bij Haagse scholieren van 15- tot 18-jaar Nederlandse 2003). België) alleen en in Belgische arbeidstijd, jongeren alsook (Stevens, in arbeidsmarktparticipatie Vandeweyer & Van den verschillen participatiegraad Zo berekende Eurostat op basis van de Enquête Arbeidskrachten (EAK Broek, terwijl en van Enquête Belgische Beroepsbevolking scholieren en studenten (EBB- in Nederland) % bedraagt dat de - Deze tussen laatste het Nederland in auteur Nederland rekende en in België dezelfde zelfs kan voor periode toegeschreven dat op de 54.6% helft in ligt verschil worden (Vandenbrande, in aan activiteitsgraad 2001). Sinds van studenten in België. lagere arbeidsmarktparticipatie (2001) van de dat jaren de arbeidsmarktparticipatie 80 kent van studenten. Nederland Zo van een rapporteren Nederlandse spectaculaire Van studenten der stijging Meer gestegen van Wielers de studenten ook 3.7% niet in 1981, alleen over massaler 27.6% gaan in deelnemen 1991 tot 37.1% aan in arbeidsmarkt, Bovendien ze werken zijn is geëvolueerd op arbeidsmarkt het meer einde uren. dat van in de Volgens het jaren begin 90 Van van voor der heel jaren Meer wat 80 en studenten Wielers hun (2001) wat werkzaamheden los is bijklusten, situatie terwijl op de zo arbeidscontract een Nederlandse tijdelijk primeren contract dat studenten in op hun afsluiten. zomermaanden studies. Terwijl Dit komt Belgische afsluiten, ook tot studenten heeft uiting 40% hoofdzakelijk in het van soort oproepcontract studenten (Vandenbrande, een vast 2001). contract met een werkgever en 28% een de 16

19 De recentere scholieren toename datum van vakantiewerk en de is arbeidsmarktparticipatie ook minder deed of eenduidig. bijkluste. Vanaf Zo van daalde Nederlandse 1994 tot is er 1994 een scholieren het lichte percentage stijging, is van (Merens van waarbij gestegen, jongeren vooral terwijl het tijdens vakantiewerk percentage het schooljaar. zelfs scholieren lichtjes Twee dat is jaar afgenomen. bijklust later was tijdens dit In 1997 gestegen het schooljaar werkte tot 47% 50% is ondervraagde Beroepsbevolking daarentegen 2000). scholieren Oolders (de Nederlandse en Van bijkluste Loon tegenhanger (2000) tijdens vonden het van zelfs schooljaar. de EAK dat 62% in De België) van Enquête de vindt hun met Vier verdubbeling een jaar bijbaan later een was tijdens continue dit percentage het stijging schooljaar. toegenomen van In het 1993 aantal tot bedroeg 44%. scholieren dit Dit percentage vertaalde ouder dan zich nog 15 in 34%. jaar de van tijd die Nederlandse tieners spendeerden aan betaald werk een In periode (Van den Broek, 2003). in traditioneel opmerkelijke vooral Groot-Brittannië hoger dan ligt in de België, arbeidsmarktparticipatie maar ook hier wordt van scholieren laatste en studenten ondervraagde stijging universiteitsstudenten. van studentenarbeid In tijdens het academiejaar werkte 47% opgetekend, jaren van een percentage Survey, toegenomen studenten tot gedurende 58% (cijfers het academiejaar. uit Student Income and Expenditure was de tweedeling werken statusgroepen geciteerd zijn voor meestal onder in CHERI, jongere studenten. 2005). studenten Studenten In Groot-Brittannië uit die hogere louter doet sociaal in de er zomervakantie zich economische wel een ouders tijdens lagere worden die gefinancierd nog thuis wonen, die weinig waarvan schulden studiekosten hebben. Studenten vooral door die hun of sociaal het academiejaar economische werken klassen zijn of minderheidsgroepen, meestal oudere studenten die zelfstandig afkomstig wonen ook uit De arbeidsmarktparticipatie een literatuur eigen familie reikt hebben verschillende die vaker verklaringen een studielening aan hebben voor de aangegaan. dat er eigenlijk geen sprake bij scholieren is van een stijging, studenten. maar Een van eerste een verschuiving verklaring stijging stelt van in halen ondernemen) tijdens arbeidsmarktparticipatie. uit hun vakantieperiode Scholieren (onder andere langere zouden verdere het maximale reizen (zowel en verkiezen daarom tijdens het schooljaar te werken in plaats willen uitrusten op school zomerperiode. als op de Het arbeidsmarkt), schooljaar terwijl is dan de een zomer periode een lange van hard periode werken van beschikbare weinig arbeidsmarktparticipatie aanwijzingen cijfermateriaal genieten voor. wordt niet Zo (CHERI, volledig is in 2005). Groot-Brittannië kan Hoewel weerlegd deze worden, verklaring toename zijn door van echter het met (CHERI, een afname van deelname van studenten aan tijdens arbeidsmarkt het schooljaar tijdens de niet zomermaanden samengegaan voor. afname tewerkstelling Alleen 2005). van bij tijdens tewerkstelling Nederlandse Ook bij het Nederlandse schooljaar. scholieren tijdens studenten is er zomermaanden in zeer zijn geringe hier mate weinig ten sprake voordele aanwijzingen van een van 17

20 De jaren arbeidsmarkt. van grote 90 groei wordt van in de Nederland arbeidsmarktparticipatie vooral verklaard van door scholieren flexibilisering op het einde van tewerkstellingsmogelijkheden wekelijkse Het invoeren rustdag van de koopjesavond klein- en op groothandel donderdag en hebben het afschaffen meer de geleid Nederlands arbeidsmarktparticipatie tot een onderzoek grotere participatie het gecreëerd begin van van voor meisjes de vooral jaren aan scholieren. 90 arbeidsmarkt. geen Dit verschil heeft Waar ook studies Vandeweyer, dat meisjes meer tussen participeren jongens dan en jongens meisjes (Stevens, vond, Van vinden den recentere Broek in 2001). & arbeidsmarkt In zich beide Nederland landen onder en heeft Engeland studenten overheid wordt verklaard een de groter door sterke deel veranderingen stijging van kosten van in deelname studiefinanciering. studeren aan met de inschrijvingsgelden beide meebrengt, student zelf. afgewenteld voor Beide het op landen hoger schouders onderwijs hebben van geïntroduceerd. de familie laatste van decennia Bovendien student hogere en is op (partieel) toegekend, landen studiebeurssysteem, het studiefinancieringssysteem waarin niet-terugbetaalbare drastisch veranderd: beurzen van een in financiële terugbetaald. jaren middelen naar een ter (partieel) beschikking studieleningssysteem, stelt, maar wel waarin moeten de overheid arbeidsmarktparticipatie In Nederland wordt vooral introductie van de basisbeurs worden & 80 door diverse van auteurs aangestipt studenten als verklaring (Merens, 2000; voor Van de stijgende der in Meer basisbeurs, collegegelden systeem Wielers, 2001). een soort Iedere studieloon, Nederlandse maar student deze kan beurs wel aanspraak is ontoereikend maken om op om van (goedkopere) andere onkosten studieleningen, te betalen. maar Nederland meeste kent studenten daarnaast verkiezen een de studiekosten ingeburgerd studenten geen schulden systeem financieren. op van te studieleningen. bouwen Engeland en kent zoeken CHERI echter (2005) daarom een vindt uitgebouwd een dat baantje 90% en van om sterk goedkope universiteitsstudenten universiteitsdiploma leningen die school van vindt lopen de Student geld aan lenen een Loans Engelse een Company. goede universiteit investering Drie kwart beroep indien van doet de ze Engelse zo op een de dat levensonkosten, worden Engelse studenten inschrijvingsgelden kunnen bemachtigen lenen en andere jaar (CHERI, is studiekosten echter 2005). ontoereikend Het te betalen. maximale om Bovendien dagelijkse bedrag terug 1.3 betalen. studenten al tijdens hun studieperiode aangemoedigd om hun lening Niet onderwerp alleen Onderzoek omvang naar andere en duur aspecten van de van studentenarbeid samenhangen van met onderzoek het uitoefenen geweest. van een Ook bijbaantje andere zijn aspecten onderzocht. is die laatste mogelijks jaren 18