Doelen sociaal-cultureel werk per werkterrein

Transcriptie

1 DC 43 Doelen sociaal-cultureel werk per werkterrein 1 Inleiding Als sociaal-cultureel werker sta je midden in de samenleving en heb je met veel verschillende doelgroepen te maken. Het werkgebied is groot en er zijn veel doelen te verwezenlijken. In dit thema geven we inzicht in de doelen per werkterrein. De inhoud van dit thema: 2 Doelen sociaal-cultureel werk 3 Doelen per werkterrein 1 SAW DC 43 Doelen sociaal-cultureel werk per werkterrein 1

2 2 Doelen sociaal-cultureel werk De doelen voor het sociaal-cultureel werk zijn door verschillende instellingen omschreven. Ook uit de Wet maatschappelijke ondersteuning kun je doelen halen. We geven er hieronder een aantal. Volgens de beroepsbeschrijving sociaal-cultureel werk van Movisie is de sociaal-cultureel werker gericht op de participatie en het functioneren van burgers in de samenleving en op het volgende doel. Doel sociaal-cultureel werk volgens Movisie Het doel van het sociaal-cultureel werk is het vergroten van het individuele welzijn en dat van groepen en samenlevingsverbanden. In de Wet maatschappelijke ondersteuning zijn negen prestatievelden genoemd. Met alle prestatievelden heeft het sociaal-cultureel werk van doen. De doelen die je hier voor het sociaal-cultureel werk uit kunt halen, zijn de volgende. Doelen sociaal-cultureel werk naar aanleiding van de Wet maatschappelijke ondersteuning 1 verbeteren woon-, werk- en leefklimaat in buurten 2 bevorderen van participatie, integratie en welbevinden van bewoners Ook in het functieboek van de CAO-Welzijn en Maatschappelijke Dienstverlening staat een doel voor het sociaal-cultureel werk. Doel sociaal-cultureel werk CAO-Welzijn en Maatschappelijke Dienstverlening Ondersteuning van de doelgroep door het bieden van activiteiten om de zelfstandigheid en zelfwerkzaamheid van de doelgroep te vergroten en verbetering van het woon-, werk- en leefklimaat te bewerkstelligen. Je ziet dat in alle definities ongeveer dezelfde aspecten zitten. De belangrijkste aspecten van het sociaal-cultureel werk in deze definities zijn samengevat: zowel op individuen als op groepen en samenlevingsverbanden gericht; gericht op wonen, werken en samenleven; bevorderen van welzijn, participatie en integratie; zelfstandigheid en zelfwerkzaamheid verbeteren. 2 SAW Digitale Content

3 Het sociaal-cultureel werk is zo breed dat jet het werk eigenlijk niet in een paar doelen kunt vangen. Hieronder zie je de meest voorkomende. 2 Doelen sociaal-cultureel werk: recreatie ontmoeting educatie ondersteuning creativiteit informatie en advies ontplooiing participatie emancipatie zelfstandigheid en zelfredzaamheid integratie activering samenhang bevorderen leefbaarheid bevorderen preventie begeleiding opvang Bij de beschrijving van de verschillende werkterreinen en de doelen hieronder zul je zien dat deze doelen vrijwel op alle werkterreinen aan de orde zijn. Ontmoeting is bijvoorbeeld niet alleen voorbehouden aan het werkterrein recreatie en ontmoeting maar komt in alle werkterreinen terug. Waar het bij onderstaande beschrijving van de doelen per werkterrein om gaat, is dat er accentverschillen zijn en dat de invalshoek per werkterrein een andere is. Om het onderscheid duidelijk te maken, noemen we daarom per werkterrein alleen de belangrijkste van bovengenoemde doelen. SAW DC 43 Doelen sociaal-cultureel werk per werkterrein 3

4 3 Doelen per werkterrein Omdat er zoveel doelgroepen zijn en het werk zo divers is, wordt het werk in verschillende werkterreinen ingedeeld. Movisie deelt het werkterrein in vier verschillende gebieden in. Deze werkterreinen nemen we als leidraad voor de beschrijving van de doelen van het sociaal-cultureel werk. Zij sluiten aan bij de doelen, taken en activiteiten die in het boek Sociaal-Cultureel Werk saw 4 in het thema over sociale en maatschappelijke kwesties genoemd zijn. Over alle werkterreinen zijn in dat boek thema s geschreven. Werkterreinen: samenlevingsopbouw ontmoeting en recreatie kunst en cultuur educatie en burgerschapsvorming Samenlevingsopbouw Met samenlevingsopbouw wordt het werken aan het samenleven en samenwonen in wijken en buurten bedoeld. Doel samenlevingsopbouw Bijdragen aan het leef-, woon- en werkklimaat, de sociale samenhang, de participatie en integratie van bewoners. Samenlevingsopbouw kan op veel verschillende manieren gestalte krijgen. Bijvoorbeeld door wijkraden en verenigingen te ondersteunen in hun contacten met de gemeente en door een cursus vergaderen voor hen te organiseren. Je informeert hen bijvoorbeeld over subsidiemogelijkheden en wet- en regelgeving. Je adviseert hen over mogelijke activiteiten als het organiseren van een informatiemarkt of helpt bij de organisatie daarvan. 4 SAW Digitale Content

5 Je kunt ook verbanden leggen tussen onderwijs en vrije tijd, of tussen onderwijs en opvang van schoolkinderen. Bijvoorbeeld door mee te denken over of het organiseren van naschoolse activiteiten en de afstemming met de naschoolse opvang, onderwijs en sport. Of door een huiswerkgroep voor tieners te organiseren in samenwerking met het voortgezet onderwijs. Samen met woningbouwcorporaties, de politie en de gemeente kun je werken aan de veiligheid in buurten in flatgebouwen. Je organiseert bijvoorbeeld portiekgesprekken. Dat zijn gesprekken met mensen die samen één portiek delen. Die gesprekken gaan vaak over de problemen die zij daarbij ervaren, over hun wensen om de omgeving te verbeteren of over het realiseren van een gezamenlijke ruimte voor het organiseren van activiteiten. Je ondersteunt mensen die dat nodig hebben, bijvoorbeeld door projecten op te zetten over opvoeding, ter voorkoming van sociaal isolement, voor administratieve ondersteuning, enzovoort. Aan het verbeteren van het werkklimaat draag je bijvoorbeeld bij door stageplekken te creëren en medewerkers die in een traject op weg naar werk zitten, te begeleiden. Maar je kunt ook projecten starten die de link leggen tussen ondernemers in de buurt en de bewoners. Je kunt ondernemers bijvoorbeeld vragen om activiteiten te sponsoren. Of je organiseert een kunstroute langs alle winkels, met kunstobjecten in de etalages. Is de gezondheid van bewoners in gevaar door vervuilende bedrijven of een straat met veel verkeer, dan kun je samen met de bewoners en de GGD dit probleem bespreekbaar maken bij de gemeente. Hetzelfde geldt voor andere milieuproblemen. Je kunt ook voorlichtingsbijeenkomsten organiseren over gezondheids- en milieuproblemen en daar deskundige sprekers voor uitnodigen. Jouw taak als sociaal-cultureel werker bij al deze activiteiten is de initiatiefnemers ondersteunen en begeleiden, hen mobiliseren en activeren en hun zelfstandigheid en zelfredzaamheid bevorderen Vaak zijn taken in het kader van samenlevingsopbouw voorbehouden aan collega s op HBO niveau. Is dat het geval dan zorg je ervoor dat je de link legt tussen de bewoners en je collega. SAW DC 43 Doelen sociaal-cultureel werk per werkterrein 5

6 Hieronder zie je een aantal projecten in de gemeente Bergen. Projecten in de wijk Via het wijkgericht werken kunnen in woonwijken projecten worden opgezet voor dingen waaraan de inwoners zelf prioriteit geven. Het kan om kleinigheidjes gaan zoals het plaatsen van een hekje of een knipperlicht, maar dat is zo kleinschalig dat de omschrijving project misschien wat te ruim in het jasje zit. We geven u een paar voorbeelden die in omvang oplopen en dus gaan van projectje naar project. In Egmond aan den Hoef werd op verzoek van de inwoners een jeu de boulesbaan aangelegd. Klein project, maar met groot plezier ontvangen. In het centrum van Schoorl wilden de centrumbewoners meer geur en fleur in hun omgeving en samen met hen werd besloten hanging baskets (bloemenmanden aan palen) te plaatsen. In de wijk Saenegheest in Bergen werd een groot rioleringsproject aangepakt in nauw overleg met de inwoners. De Zeeweg (binnen de bebouwde kom) ging volledig op de schop na intensief overleg met de inwoners van Bergen aan Zee. Samengevat zijn de belangrijkste doelen van samenlevingsopbouw: samenhang bevorderen; leefbaarheid (leef-, woon- en werkklimaat) bevorderen; integratie stimuleren; participatie bevorderen; activering; ondersteuning. 6 SAW Digitale Content

7 3.2 Ontmoeting en recreatie De meeste sociaal-cultureel werkers werken op het gebied van ontmoeting en recreatie. Ontmoeting en recreatie heeft een belangrijke rol in de samenleving. Het brengt mensen met elkaar in contact, zorgt zo voor samenhang en onder de bewoners in een buurt en een goed leefklimaat. Doel ontmoeting en recreatie Ontmoeting en recreatie hebben tot doel de leefbaarheid, participatie, integratie en samenhang in een wijk of buurt te bevorderen door bewoners in de gelegenheid te stellen kennis met elkaar te maken, elkaar te leren kennen en met elkaar activiteiten te doen. Het zijn doorgaans ontspannende, leuke activiteiten die mensen uitnodigen met elkaar te communiceren en een sociaal netwerk op te bouwen. De activiteiten zijn voor iedereen toegankelijk en laagdrempelig. Dat wil zeggen dat bewoners er gemakkelijk op af stappen en dat er geen financiële drempel is. Vaak zijn deze activiteiten een vindplaats voor vrijwilligers. Het vrijwilligerswerk heeft voor de vrijwilligers zelf meestal ook de functie van ontmoeting. Ontmoeting en recreatie kan op verschillende manier gestalte krijgen, bijvoorbeeld door sportactiviteiten, een ontmoetingsruimte voor ouderen, spelmiddagen voor kinderen, clubactiviteiten, disco voor tieners, naschoolse activiteiten, buurtfeesten, enzovoort. Ontmoetings- en recreatieve activiteiten hebben ook vaak een opvangfunctie voor kinderen, tieners of ouderen. Denk maar aan de naschoolse activiteiten voor kinderen, activiteiten voor ouderen om vereenzaming te voorkomen of de openstelling van ruimten voor tieners en jongeren die anders op straat rond zouden hangen. SAW DC 43 Doelen sociaal-cultureel werk per werkterrein 7

8 Hieronder zie je een voorbeeld van een multicultureel ontmoetingsproject in Den Haag. Het project Multiculturele Ontmoeting beoogt communicatie en acceptatie tussen de autochtonen en allochtonen in de Haagse achterstandswijken Laak, Spoorwijk en Rijswijk te vergroten. Door middel van allerlei activiteiten op het gebied van cultuur (jaarkalender: culturele feesten en gedenkdagen van allerlei geloofsrichtingen, creatieve activiteiten, zoals cultureel koken, multicultureel theater, enzovoort), sport (voetbal met diverse etnische wijkbewoners, judo en Taekwondo) en recreatie (speciale activiteiten tijdens kleine schoolvakanties) bieden wij mogelijkheden voor verschillende etnische ontmoetingen. Ook ouders of familie en vrienden worden er bij betrokken. Sportverenigingen, scholen, wijkinstanties, diverse gebedshuizen en woningbouwverenigingen worden hierbij ingezet. De activiteiten zijn erop gericht om een duurzaam, laagdrempelig contact tot stand te brengen, waardoor een dialoog wordt aangegaan over elkaars achtergronden, culturen en leefwerelden. Dit alles in het kader van preventie: het bevorderen van actief burgerschap en participatie van allochtone en autochtone jongeren in de samenleving, met name begeleiding van kwetsbare jongeren en het tegengaan van sociaal isolement en zo het voorkomen van overlast en probleemgedrag. Samengevat zijn de belangrijkste doelen op het terrein van ontmoeting en recreatie: ontmoeting; recreatie; opvang; integratie; activering; leefbaarheid bevorderen. 8 SAW Digitale Content

9 3.3 Kunst en cultuur Activiteiten op het gebied van kunst en cultuur kunnen bruggen creëren tussen individuele mensen en tussen culturen. Doel kunst en cultuur Culturele activiteiten hebben tot doel mensen met elkaar te verbinden ongeacht leeftijd of afkomst. Kunst heeft als doel mensen op een andere manier naar dingen te laten kijken en de dagelijkse realiteit op een andere manier te laten ervaren. Activiteiten op het gebied van kunst en cultuur laten mensen anders naar elkaar kijken en zetten aan tot dialoog. Ze dagen uit om na te denken, te filosoferen en met elkaar van gedachten te wisselen. Ze stimuleren om creatief aan de slag te gaan: nieuwe oplossingen voor problemen te bedenken, nieuwe combinaties te maken, toeval toe te laten, anders te durven doen en andere wegen te bewandelen. Kunst en cultuur kan allerlei vormen aannemen. De eerder genoemde kunstroute bijvoorbeeld, of knutselclubs en graffiti, een tentoonstelling organiseren van kunstenaars uit de buurt of van de schilderclub. Het kunnen ook activiteiten zijn op het gebied van drama,taal, fotografie of dans. Je kunt een kindermusical organiseren of een circusvoorstelling, een gedichten- of verhalenwedstrijd uitschrijven of een tienerband oprichten. Hieronder een aantal activiteiten tijdens de jaarlijks terugkerende kunstroute in Amsterdam Oud-West. Open Ateliers Oud-West Een weekend lang zetten 98 kunstenaars van Oud-West hun deuren wagenwijd voor u open. Kunstenaars met verschillende disciplines doen mee: schilders, grafici, fotografen, keramisten, beeldhouwers, enzovoort. Ieder atelier heeft een Magenta kleurige vlag aan de gevel hangen zodat de ateliers op afstand herkenbaar zijn. De toegang is uiteraard gratis. Er zijn diverse extra activiteiten zoals muziek, een enorme luchtfoto Buurt aan de Muur op de gevel boven café Bax, een handgemaakt kunstenaarsboek, een etalageroute-wandeling Werk aan de weg en een heuse kauwgom-collector in de centrale expositie Tetterode. SAW DC 43 Doelen sociaal-cultureel werk per werkterrein 9

10 Samengevat zijn de doelen op het terrein van kunst en cultuur: creativiteit; educatie; ontplooiing; emancipatie; integratie; leefbaarheid bevorderen. 10 SAW Digitale Content

11 3.4 Educatie en burgerschapsvorming Educatie en burgerschapsvorming zijn alle activiteiten die gericht zijn op het vergroten van kennis en zelfredzaamheid. Doel educatie en burgerschapsvorming: Activiteiten ter vergroting van de kennis om zo de zelfredzaamheid en zelfstandigheid te bevorderen en mee te kunnen doen in de samenleving. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om activiteiten gezondheidsinformatie en -voorlichting, inburgeringscursussen, taalcursussen, maar ook computercursussen, een vergadercursus, en cursussen voor vrijwilligers. Alles wat met leren te maken heeft, valt hieronder. Hieronder een voorbeeld van mogelijke activiteiten in samenwerking met een organisatie voor gezondheidsvoorlichting. Taken en activiteiten van de afdeling Gezondheidsvoorlichting en opvoeding (GVO) in Emmen De GVO-functionarissen bieden op maat gesneden diensten aan, naar aanleiding van een gesignaleerd gezondheidsprobleem bij een bepaalde bevolkingsgroep. Een voorbeeld van een activiteit is het project Jeugd deugt. Waarbij jongeren inzicht wordt geboden in mogelijke leefstijl en keuzes daarin, met participatie van de jongeren hierbij. Documentatiecentrum Het documentatiecentrum ondersteunt peuterspeelzalen, scholen en welzijnsorganisaties bij projecten en activiteiten in het kader van gezondheid, bevordering van gezond gedrag en voorkomen van ziekte. In het documentatiecentrum kunnen verschillende lesmaterialen en achtergrondinformatie over gezondheidsonderwerpen worden geleend. Het centrum biedt faciliteiten over de volgende onderwerpen: voeding, mondzorg, relationele en seksuele vorming, geslachtsziekten, AIDS en veilig vrijen, sport en bewegen, pesten en sociaal emotionele vorming, dood, zelfdoding en het rouwproces, alcohol, roden drugs, het schoolgezondheidsbeleid. SAW DC 43 Doelen sociaal-cultureel werk per werkterrein 11

12 De faciliteiten zijn: uitleen van materiaal en advies aan studenten, leerlingen, leerkrachten en geïnteresseerden; instructie en ondersteuning bij de zoekfunctie door de documentalist; advies op maat (en op aanvraag) door een GVO-functionaris. Doelgroep: Beroepskrachten uit het basisonderwijs, voortgezet onderwijs, speciaal onderwijs, beroepsonderwijs en welzijnsinstellingen die in het kader van hun werk vorm en inhoud willen geven aan gezondheidsvoorlichtingsactiviteiten. Materialen: De materialen kunnen in de lessen en bij voorlichtingsactiviteiten over gezondheidsthema s worden gebruikt. Er zijn materialen waarmee één of meerdere lessen of activiteiten over een onderwerp kunnen worden georganiseerd, maar ook themapakketten voor projecten. Het documentatiecentrum is via het Internet aangesloten op het informatiebestand van het Nationaal Instituut voor Gezondheidsbevordering en Ziektepreventie (NOGZ), waarin landelijk ontwikkelde materialen en projecten opgezicht kunnen worden. Leerlingen en studenten kunnen terecht in het documentatiecentrum, voor bijvoorbeeld achtergrondinformatie voor scripties en spreekbeurten. Samengevat zijn de doelen op het terrein van educatie en burgerschapsvorming: educatie; ontplooiing; integratie; ondersteuning; informatie en advies; preventie. 12 SAW Digitale Content