FINANCIEEL TOEZICHT EN ECONOMISCHE GROEI

Transcriptie

1 FINANCIEEL TOEZICHT EN ECONOMISCHE GROEI 1 Lezing door Professor Raymond Gradus Voorzitter van de Curaçao, 21 oktober 2019

2 INHOUD VAN DE LEZING 1 Setting the scene Curaçaose economie in perspectief 2 Overheidsschuld en economische groei 3 Het Cft: taken en rollen 4 Groeistrategie 5 Conclusies en slotopmerkingen 2

3 SETTING THE SCENE CURAÇAOSE ECONOMIE IN PERSPECTIEF 3

4 SETTING THE SCENE CURAÇAOSE ECONOMIE IN PERSPECTIEF Economische groei in regio is zwak, Curaçao blijft achter 2,2% 3,4% 0,7% Lage groei, hoog inkomen Curaçao Maar kent nog een relatief hoog inkomensniveau LATAM Small States Caribbean Small States Gemiddelde BBP-groei ,5% LATAM Small States Caribbean Small States Curaçao Reëel inkomen, USD per capita, 2018 (2010 prijzen) Bron: Economisch Bureau Amsterdam (2019) o.b.v. data Wereldbank (2019) 4

5 SETTING THE SCENE CURAÇAOSE ECONOMIE IN PERSPECTIEF Oorzaken volgens o.m. IMF (2013): - Gebrek aan economiesof scale - Structurele onevenwichtigheden (tekorten lopende rekening) - Achterblijvend concurrentievermogen (hoge kosten arbeid, kapitaal, energie) - Kwetsbaar voor externe schokken (natuur, economisch) - Hoge, oplopende schuldquotes 5

6 SETTING THE SCENE CURAÇAOSE ECONOMIE IN PERSPECTIEF En het IMF adviseert Caribische landen: - A comprehensive growth strategy a credible economics program - Reducing high public debt is crucial - Ownership of (commitment to) economic policies is critical for successful outcomes 6

7 SETTING THE SCENE CURAÇAOSE ECONOMIE IN PERSPECTIEF Arbeid en kapitaal onderbenut Werkloosheid op Curaçao is relatief hoog 19% 33% 25% 22% 8% 9% 9% 14% En er is overliquiditeit LATAM Small States Caribbean Small States Curaçao werkloosheid jeugdwerkloosheid Bron: Economisch Bureau Amsterdam (2019) o.b.v. Wereldbank 2005 vrije reserves Benodigde reserves Bron: Economisch Bureau Amsterdam (2019) o.b.v. CBCS 7

8 SETTING THE SCENE CURAÇAOSE ECONOMIE IN PERSPECTIEF Relatief lage, maar oplopende schuld Curaçao heeft gunstige positie in regio met hoge schuldquote s Maar loopt inmiddels uit de brandbreedte die het IMF adviseert 52% 40% +5% -5% 28% Overheidsschuld als % van het BBP, 2018 Ontwikkeling schuldquote Curaçao, Bron: Economisch Bureau Amsterdam (2019) o.b.v. Wereldbank Bron: Economisch Bureau Amsterdam (2019) o.b.v. IMF, Cft 8

9 SETTING THE SCENE CURAÇAOSE ECONOMIE IN PERSPECTIEF Ongunstige externe positie Tekort op de lopende rekening behoort tot hoogste van het Caribisch gebied Lopende rekening als % van het BBP, gemiddeld Bron: Economisch Bureau Amsterdam (2019) o.b.v. Wereldbank 9

10 SETTING THE SCENE CURAÇAOSE ECONOMIE IN PERSPECTIEF De rentelasten van Curaçao zijn relatief laag 3% 6% 9% 15% 17% 18% Rentevoordeel 32% In belangrijke mate vanwege de lopende inschrijving door Nederland 2,3% 5,1% 0% 5,6% ANG 60 mln Rente als % van totale uitgaven, gemiddeld Curaçao Aruba Gemiddelde rente Curaçao Aruba Huidige rente Gemiddeld Jaarlijks rente voordeel Bron: Economisch Bureau Amsterdam (2019) o.b.v. Wereldbank Bron: Economisch Bureau Amsterdam (2019) o.b.v. Cft 10

11 SETTING THE SCENE CURAÇAOSE ECONOMIE IN PERSPECTIEF Toerisme groeit, en heeft groeipotentie Vooral cruise-toerisme groeide hard +98% % 70% % Bijdrage toerisme aan export nog beperkt 33% 85% 7% verblijfstoerisme cruisetoerisme Bron: Economisch Bureau Amsterdam (2019) o.b.v. CBS T&T Curaçao Toerisme als % van de totale export, 2017 Bron: Economisch Bureau Amsterdam (2019) o.b.v. Wereldbank 11

12 SETTING THE SCENE CURAÇAOSE ECONOMIE IN PERSPECTIEF Economische ontwikkeling blijft achter bij peers en bij productiecapaciteit (arbeid en kapitaal) Structurele oorzaken (en deze zijn bekend) Onbenut economisch potentieel Uitgangspositie is relatief gunstig, maar verslechtert Hoog inkomensniveau, doch dalend Relatief lage maar stijgende schuld 12

13 OVERHEIDSSCHULD EN ECONOMISCHE GROEI 13

14 OVERHEIDSSCHULD EN ECONOMISCHE GROEI Discussieonderwerp nr. 1 onder economen Consensus: Overheid kan conjunctuurcycli dempen met automatische stabilisatoren en met begrotingsbeleid Te hoge schuld altijd slecht voor economische groei (rente, verdringing, begrotingsruimte) Begrotingsbeleid kan alleen effectief instrument zijn in open economieën met vaste wisselkoersen Relatie schuld-groei specifiek voor Caribisch gebied van inherent fragilities en vulnerabilities 14

15 OVERHEIDSSCHULD EN ECONOMISCHE GROEI Bijdrage schuld aan economische groei Schuld en groei - Schuldquote 15

16 OVERHEIDSSCHULD EN ECONOMISCHE GROEI Bijdrage schuld aan economische groei Schuld en groei Negatief effect op groei: - Ontmoediging private investeringen - Onzekerheid over toekomstig beleid - Rentekosten gaan ten koste van productieve investeringen Positief effect op groei: - Productieve overheidsinvesteringen - Zekerheid voor investeerders - Begrotingsruimte - Schuldquote 16

17 OVERHEIDSSCHULD EN ECONOMISCHE GROEI Schuld en groei Bijdrage schuld aan economische groei 1% -1% 0% + IMF WP/12/157 Trinidad & Tobago Curaçao 55% St. Kitts & Nevis Aruba - Jamaica 120% Schuldquote Bron: Economisch Bureau Amsterdam (2019) o.b.v. IMF en Wereldbank 17

18 OVERHEIDSSCHULD EN ECONOMISCHE GROEI Schuld en groei Bijdrage schuld aan economische groei 1% -1% 0% + Trinidad & Tobago Curaçao 55% St. Kitts & Nevis countries should aim to achieve debtto-gdp levels that do not impede growth by adopting polices that put debt on a trajectory towards the 55 percent threshold. Governments should target debt levels below the estimated thresholds to cater for recessionary periods Aruba - Jamaica 120% Schuldquote Bron: Economisch Bureau Amsterdam (2019) o.b.v. IMF en Wereldbank 18

19 OVERHEIDSSCHULD EN ECONOMISCHE GROEI Conclusie IMF studie voor Caribische landen: Reduceren schuldquotes tot 40-50% BBP met een voldoende marge Accent leggen op uitgavenverlaging: expenditure reductions more effective than tax-based consolidations Schuldreductie complementeren met: verhoging efficiency publieke sector en structurele hervormingen Gebruik maken van long term debt anchor voor houdbare overheidsfinanciën 19

20 HET CFT: TAKEN EN ROLLEN 20

21 HET CFT: TAKEN EN ROLLEN Leden voorgedragen door de Landen Voorzitter namens het Koninkrijk Zonder last of ruggespraak Financieel, economisch, bestuurlijk Ondersteund door secretariaat 21

22 HET CFT: TAKEN EN ROLLEN Onze taken Art. 15: - Sluitende begroting - Rentelastnorm Wettelijke basis Rft Transparantie Toezichthouder Financieel beheer Toezicht begroting Cft Trusted advisor Adviseur Art. 13: - Ultimum remedium - Overeenstemming met norm Voorwaarden lenen Advies aanwijzing Signaleren, adviseren Art. 11 en 12: - (on)gevraagd 22

23 HET CFT: TAKEN EN ROLLEN Onze taken Wettelijke basis Rft Transparantie Kwaliteit Financieel beheer Toezicht begroting Houdbare Cft Trusted advisor overheidsfinanciën Art. 15: - Sluitende begroting - Rentelastnorm Art. 13: - Ultimum remedium - Overeenstemming met norm Voorwaarden lenen Advies aanwijzing Signaleren, adviseren Art. 11 en 12: - (on)gevraagd 23

24 HET CFT: TAKEN EN ROLLEN Rft-norm Resultaat gewone dienst Advies tot het geven van een aanwijzing (tekort)periode: Signalering Advies Afspraken Bron: Cft (2019) 24

25 HET CFT: TAKEN EN ROLLEN Kijkje in de keuken van het Cft: Aanwijzing Aanwijzing Samenhang met Groeistrategie Aansluiting bij adviezen van de Commissie Begrotingsdoorlichting Accent op gunstige maatregelen: uitgaven i.p.v. inkomsten Ook in aanwijzingsadvies: groeibevorderende maatregelen en investeringen 25

26 HET CFT: TAKEN EN ROLLEN Termijn van tekortcompensatie Rft-norm Resultaat gewone dienst 3 jaar Afweging (+/-) Effecten maatregelen op economie Risico s voor deviezenvoorraad Omvang schuld, rentelasten en bestedingsruimte Onzekerheid over toekomstige economische ontwikkelingen Uitstel onontkoombare maatregelen Signaalwerking naar investeerders Bron: Cft (2019) 5 jaar 26

27 GROEISTRATEGIE 27

28 GROEISTRATEGIE Structurele economische hervorming Arbeidsmarkt Kapitaalmarkt Ondernemersklimaat Marktwerking Zorg Verbetering financieel beheer Uitgaven Inkomsten Financiële functie 28

29 GROEISTRATEGIE Versterking bestuurskracht: hogere doelmatigheid 10% Loonkosten publieke sector 12,5% Gemiddelde Caribisch gebied Curaçao Sint Maarten Bahamas Loonkosten publieke sector als % van het BBP, 2017 Bron: Economisch Bureau Amsterdam (2019) o.b.v. IMF 29

30 ARBEIDSMARKT Werkloosheid te hoog: onbenut potentieel Insider-outsider probleem Hoge loonkosten en lage arbeidsproductiviteit Ontslagrecht: nieuwe balans tussen bescherming en flexibiliteit ( flexicurity ) Activerend arbeidsmarktbeleid ( leerwerkplekken ) 10 mei 2011 College financieel toezicht 30

31 CONCLUSIES EN SLOTOPMERKINGEN 31

32 CONCLUSIES EN SLOTOPMERKINGEN Groeistrategie en financieel toezicht complementair Groeistrategie: begroting op orde brengen, economische groei bevorderen en herstel van vertrouwen realiseren zonder gezonde financiën geen groei; zonder groei geen houdbare financiën IMF: comprehensive growth strategy en reducing public debt credible program Cft: Schuld binnen growth enhancing marges houden Ruimte voor productieve investeringen tegen lage rente 32

33 CONCLUSIES EN SLOTOPMERKINGEN Puzzel van Groei en Overheidsfinanciën belangrijk Benutting economisch potentieel mogelijk Plannen (Groeistrategie) goed en gebalanceerd Gezamenlijke verantwoordelijkheid: deelbelangen < collectieve belang van Curaçao Uitvoering, uitvoering, uitvoering 33