Polsslag Ondernemend Limburg januari 2016

Transcriptie

1 Polsslag Ondernemend Limburg januari 2016 VKW Limburg en UNIZO Limburg houden de vinger aan de pols van de Limburgse economie 1

2 Wat is de POL? Online bevraging bij Limburgse ondernemers en bedrijfsleiders Op het einde van elk kwartaal 11 meerkeuzevragen over omzet, marktvraag, tewerkstelling, investeringen, export en winstmarge Eén kerngetal = POL: geeft weer hoe de Limburgse ondernemer de economische gang van zaken aanvoelt Reeds 40 e peiling (10 jaar) Waarom is de POL uniek? Niet afgeleid uit bestaande statistieken Aanvoelen van de Limburgse ondernemers zèlf Zeer recente cijfers (peiling eind december) Representatief en relevant: volledige spectrum van ondernemend Limburg: kleine, middelgrote én grote bedrijven op ruime schaal (telkens effectieve respondenten) Naast de komende periode, ook bevraging naar resultaten van de afgelopen periode 2

3 De POL Momentopname (eind december 2015) Aanvoelen van het voorbije kwartaal én komende kwartaal POL januari 2016 = +8,4 Lichte daling (van +11,3), na vier stijgingen op rij Blijft globaal wel duidelijk positief cijfer In elk geval duidelijk signaal: géén sprake van economische euforie, minstens hapering in heropleving Zowel evaluatie voorbije kwartaal, als prognose komend kwartaal gaan licht achteruit 3

4 In 10 jaar POL nog nooit 5 stijgingen op rij: adempauze of kantelpunt? Evaluatie steeg wel al 8 keer op rij (jan ) Reeds voor de 2 de keer lagere prognose dan evaluatie? 4

5 Hoe was het voorbije kwartaal (Q4 2015)? Evaluatie Q = POL voorbije drie maanden +8,9 Evaluatie afgelopen kwartaal iets minder sterk dan voorgaande (+11,9) Die daling is iets sterker dan verwacht (vorige prognose was +10,8) Eerste daling na 4x op rij sterkere kwartaalsevaluatie Globale teneur blijft redelijk positief: op 100 ondernemers bijna 9 meer positief dan negatief gestemden 5

6 Hoe was het voorbije kwartaal (Q4 2015)? Zowel omzet, export, tewerkstelling en (in mindere mate) investeringen gingen in Q4 achteruit ten opzichte van Q3, maar noteren nog duidelijk positief. Omzet en vooral export kon de verwachtingen van 3 maanden geleden niet inlossen: Omzet: van +23,6 naar +20,7 (verwacht was +25,7) Export: van +18,6 naar +8,2 (verwacht: +19,5) Achteruitgang export (evaluatie én prognose) voornaamste oorzaak POL-daling 6

7 7

8 Hoe was het voorbije kwartaal (Q4 2015)? Tewerkstelling en vooral investeringen presteerden daarentegen beter op peil dan verwacht: Tewerkstelling: van +17,1 naar +12,1 (verwacht was +5,8) Investeringen: van +14,4 naar +13,9 (verwacht was +9,8) Evolutie winstmarge verbetert verder, maar minder dan verhoopt (en nog steeds negatief): Winstmarge: van -14,4 naar -10,3 (verwacht was -6,8) 8

9 Vooruitzichten 1 e kwartaal van 2016? Prognose Q = POL komende drie maanden +7,9 Meerderheid Limburgse ondernemers blijft positief uitkijken naar begin 2016 Eerste daling na 4 kwartalen op rij stijgende prognoses (vorige prognose was +10,8) Wel al voor de tweede keer op rij lagere prognose dan voorbije kwartaal (+8,9) Vooruitzichten 1 e kwartaal van 2016? De vooruitzichten qua omzet dalen verder in vergelijking met de evaluatie van Q4 2014: Omzetvooruitzichten: van +20,7 naar +15,8 Dat geldt ook voor de verwachtingen qua investeringen en vooral tewerkstelling, maar deze liggen wel hoger dan de vorige prognose: Tewerkstellingsvooruitzichten: van +12,1 naar +7,7 (vorige prognose was +5,8) Investeringsvooruitzichten: van +13,9 naar +13,1 (vorige prognose was +9,8) 9

10 Vooruitzichten 1 e kwartaal van 2016? Qua export wordt een zeer lichte verbetering verwacht in vergelijking met het voorgaande kwartaal: Exportvooruitzichten: van +8,2 naar +8,5 (vorige prognose was echter +19,5) Er wordt gerekend op een verdere verbetering van de winstmarges, maar een positief cijfer zit er ook komend kwartaal niet in: Prognose winstmarge: van -10,3 naar -5,5 (vorige prognose was - 6,8) SECTORANALYSE STIJGING/verbetering DALING/verslechtering TOTAAL BOUW PRODUCTIE DETAIL HANDEL GROOT HANDEL DIENSTEN SECTOR okt 2015 jan 2016 okt 2015 jan 2016 okt 2015 jan ,3 8,4 11,4 9,3 19,6 16,1 okt 2015 jan 2016 okt 2015 jan 2016 okt 2015 jan ,8-1,4 8,6 2,8 13,9 7,4 POL Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q EVALUATIE 11,9 8,9 15,4 12,6 22,5 18,6-9,0-5,9 5,3 2,1 12,2 6,4 8,9 12,6 18,6-5,9 2,1 6,4 POL - voorbije 3 maanden 20,7 23,2 30,8-1,3 38,5 21,6 OMZET 23,6 20,7 23,0 23,2 36,7 30,8 13,3-1,3 37,9 38,5 18,1 21,6 MARKTVRAAG 8,1 3,5 18,8 8,4 19,6 17,3-13,3-26,0-20,0-15,4 10,7 8,5 EXPORT 18,6 8,2 37,5 23,8 24,4 20,7-30,0-12,5-11,8-27,8 22,9-3,7 8,2 23,8 20,7-12,5-27,8-3,7 12,1 11,0 23,3 1,3 24,0 8,4 TEWERKSTELLING 17,1 12,1 17,9 11,0 31,6 23,3-1,4 1,3 6,9 24,0 18,4 8,4 13,9 15,9 26,2-3,9 0,0 13,9 INVESTERINGEN 14,4 13,9 13,1 15,9 29,5 26,2 1,4-3,9 16,7 0,0 11,4 13,9 ### -11,0-7,8-13,2-24,0-8,4 WINSTMARGE -14,4-10,3-14,5-11,0-9,5-7,8-28,2-13,2-23,3-24,0-9,6-8,4 Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q PROGNOSE 10,8 7,9 7,4 6,1 16,7 13,6-8,6 3,2 12,0 3,5 15,5 8,4 7,9 6,1 13,6 3,2 3,5 8,4 POL - komende 3 maanden 25,7 15,8 15,7 8,6 34,7 30,1-1,4 2,6 40,0 16,0 35,1 15,7 15,8 8,6 30,1 2,6 16,0 15,7 OMZET 19,5 8,5 18,8 11,8 22,1 14,1-14,3 25,0 5,6-10,5 25,5 2,0 8,5 11,8 14,1 25,0-10,5 2,0 EXPORT 5,8 7,7 7,2 3,8 13,7 3,9-8,6 3,9 3,6 16,0 7,1 12,7 7,7 3,8 3,9 3,9 16,0 12,7 TEWERKSTELLING 9,8 13,1-1,2 7,4 20,2 21,8-1,4-1,3 25,0 16,0 11,6 15,2 13,1 7,4 21,8-1,3 16,0 15,2 INVESTERINGEN -6,8-5,5-3,6-1,2-7,4-2,0-17,4-14,3-14,3-20,0-2,0-3,6-5,5-1,2-2,0-14,3-20,0-3,6 WINSTMARGE 10

11 DETAILHANDEL: beste POL-cijfer in 5 jaar SECTOR DETAILHANDEL Opvallend positief beeld uit de detailhandel: enige sector waar het ondernemerssentiment verbetert Enige sector waar zowel evaluatie voorbije kwartaal (van -9,0 naar -5,9), als prognose volgende kwartaal (- 8,6 > +3,2) in stijgende lijn gaan Blijft niettemin wel de enige sector met nog licht negatieve indicatoren (POL en voorbije kwartaal) Handelaars kijken voor het eerst sinds april 2011 overwegend positief naar komende kwartaal (+3,2). Ook hoogste POL-cijfer in vijf jaar (-1,4) okt 2015 jan 2016 POL -8,8-1,4 EVALUATIE Q Q POL - voorbije 3 maanden -9,0-5,9-5,9 OMZET 13,3-1,3-1,3 MARKTVRAAG -13,3-26,0 EXPORT -30,0-12,5 ### TEWERKSTELLING -1,4 1,3 1,3 INVESTERINGEN 1,4-3,9-3,9 WINSTMARGE -28,2-13,2 ### PROGNOSE Q Q POL - komende 3 maanden -8,6 3,2 3,2 OMZET -1,4 2,6 2,6 EXPORT -14,3 25,0 25,0 TEWERKSTELLING -8,6 3,9 3,9 INVESTERINGEN -1,4-1,3-1,3 WINSTMARGE -17,4-14,3 ### Enige sector waar alle prognose-indicatoren verbeteren 11

12 GROOTHANDEL: nog weinig overschot SECTOR GROOT HANDEL okt 2015 jan 2016 Scoort op detailhandel na het laagste sectorscore, maar kent nog nipt positieve cijfers: evaluatie voorbije kwartaal van +5,3 naar +2,1 prognose volgende kwartaal +12 naar +3,5 Prognose komend kwartaal ligt wel licht hoger dan het voorbije kwartaal (i.t.t. bouw en productie) Omzetgroei groothandel bleef wel op peil in Q4 (+38,5), i.t.t. export en investeringen In vergelijking met 3 maanden geleden dalen prognoses over de hele lijn, behalve qua tewerkstelling POL 8,6 2,8 EVALUATIE POL - voorbije 3 maanden Q ,3 Q ,1 2,1 OMZET 37,9 38,5 38,5 MARKTVRAAG -20,0-15,4 EXPORT -11,8-27,8 ### TEWERKSTELLING 6,9 24,0 24,0 INVESTERINGEN 16,7 0,0 0,0 WINSTMARGE -23,3-24,0 ### PROGNOSE Q Q POL - komende 3 maanden 12,0 3,5 3,5 OMZET 40,0 16,0 16,0 EXPORT 5,6-10,5 ### TEWERKSTELLING 3,6 16,0 16,0 INVESTERINGEN 25,0 16,0 16,0 WINSTMARGE -14,3-20,0 ### Indicatoren qua evolutie winstmarge veruit laagst van alle sectoren DIENSTEN: duidelijke terugval SECTOR DIENSTEN okt 2015 jan 2016 Valt terug naar derde plaats qua best presterende sector: POL-cijfer van +13,9 naar +7,4 Evaluatie Q4 duidelijk minder goed dan Q3 2015: sterkste terugval van de vijf sectoren Ook hier verbeterde nochtans de omzetgroei, maar zien we vooral een sterke dip inzake buitenlandse verkoop Ook hier iets betere vooruitzichten voor het komende kwartaal ivm de evaluatie van Q4. Op winstmarge na blijft meerderheid positief over alle indicatoren. POL 13,9 7,4 EVALUATIE Q Q POL - voorbije 3 maanden 12,2 6,4 6,4 OMZET 18,1 21,6 21,6 MARKTVRAAG 10,7 8,5 EXPORT 22,9-3,7-3,7 TEWERKSTELLING 18,4 8,4 8,4 INVESTERINGEN 11,4 13,9 13,9 WINSTMARGE -9,6-8,4-8,4 PROGNOSE Q Q POL - komende 3 maanden 15,5 8,4 8,4 OMZET 35,1 15,7 15,7 EXPORT 25,5 2,0 2,0 TEWERKSTELLING 7,1 12,7 12,7 INVESTERINGEN 11,6 15,2 15,2 WINSTMARGE -2,0-3,6-3,6 Komend kwartaal verdere investeringen en opnieuw sterkere groei tewerkstelling: deze prognoses stijgen zowel ivm evauatie Q4 als ivm prognose 3 maanden geleden 12

13 BOUW: remonte gestuit SECTOR BOUW okt 2015 jan 2016 Bouwsector steekt de dienstensector voorbij als globaal tweede meest positieve sector. Niettemin wordt de sterke remonte van de bouw sinds begin 2015 ook gestuit: evaluatie voorbije kwartaal daalt van +15,4 naar +12,6. Globaal wel nog steeds positief: op winstmarge na blijven alle indicatoren duidelijk in de plus, voor zowel voorbije als komend kwartaal POL 11,4 9,3 EVALUATIE Q Q POL - voorbije 3 maanden 15,4 12,6 12,6 OMZET 23,0 23,2 23,2 MARKTVRAAG 18,8 8,4 EXPORT 37,5 23,8 23,8 TEWERKSTELLING 17,9 11,0 11,0 INVESTERINGEN 13,1 15,9 15,9 WINSTMARGE -14,5-11,0 ### PROGNOSE Q Q POL - komende 3 maanden 7,4 6,1 6,1 OMZET 15,7 8,6 8,6 EXPORT 18,8 11,8 11,8 TEWERKSTELLING 7,2 3,8 3,8 INVESTERINGEN -1,2 7,4 7,4 WINSTMARGE -3,6-1,2-1,2 Voorzichtigheid qua vooruitzichten: prognoses liggen duidelijk lager dan evaluatie voorbije kwartaal, maar dalen slechts licht ivm 3 maanden geleden PRODUCTIEBEDRIJVEN: vooralsnog meest positief, maar kentering in zicht? SECTOR POL PRODUCTIE okt 2015 jan ,6 16,1 Blijft veruit sector met sterkst positieve sentiment: steekt er reeds 4 kwartalen duidelijk bovenuit Toch kan een mogelijke kentering worden opgemerkt: o Evaluatie voorbije kwartaal minder positief: van +22,5 naar +18,6 o Én de vooruitzichten dalen verder naar +13,6. Samen met bouw enige sector waar dit het geval is. o Bovendien, in tegenstelling tot de andere sectoren, daalde het POL-cijfer omzetgroei in Q4, weliswaar van +36,7 naar +30,8. EVALUATIE POL - voorbije 3 maanden Q ,5 Q ,6 18,6 OMZET 36,7 30,8 30,8 MARKTVRAAG 19,6 17,3 24,4 20,7 EXPORT 20,7 TEWERKSTELLING 23,3 31,6 23,3 INVESTERINGEN 26,2 29,5 26,2 WINSTMARGE -7,8-9,5-7,8 PROGNOSE Q Q POL - komende 3 maanden 16,7 13,6 13,6 OMZET 34,7 30,1 30,1 EXPORT 22,1 14,1 14,1 TEWERKSTELLING 13,7 3,9 3,9 INVESTERINGEN 20,2 21,8 21,8 WINSTMARGE -7,4-2,0-2,0 Ook hier zien we enige (verhoopte) verbetering qua winstmarge, maar een meerderheid blijft dit negatief beoordelen. 13

14 Analyse o.b.v. GROOTTE BEDRIJF STIJGING/verbetering DALING/verslechtering TOTAAL minder dan meer dan 250 AANTAL WERKNEMERS okt 2015 jan 2016 okt 2015 jan 2016 okt 2015 jan 2016 okt 2015 jan 2016 okt 2015 jan 2016 okt 2015 jan 2016 okt 2015 jan 2016 okt 2015 jan ,3 8,4-0,8-1,0 1,0 8,6 13,0 6,3 12,4 10,3 18,3 14,4 24,4 14,9 31,1 25,1 POL Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q EVALUATIE 11,9 8,9-3,9-2,6 1,7 6,5 9,7 3,4 13,6 10,0 23,7 14,8 26,0 29,3 36,6 27,8 ## ## ## ## ## ## ## ## POL - voorbije 3 maanden ## ## ## ## ## ## ## ## OMZET 23,6 20,7 0,9-0,8 27,7 29,0 20,0 19,7 22,5 26,8 37,5 21,6 50,0 42,9 56,4 45,5 MARKTVRAAG 8,1 3,5 0,0-7,1 0,0 7,2 8,8 5,2 5,7 1,2 7,5 2,8 19,4 17,6 41,0 27,3 EXPORT 18,6 8,2-8,3-3,7-11,8-5,6 28,6 0,0 21,4 8,5 26,1-8,0 40,0 36,0 26,7 28,0 ## ## ## ## ## ## ## ## ## ## ## ## ## ## ## ## TEWERKSTELLING 17,1 12,1-1,8 0,8 7,8 4,3 16,4 9,2 20,7 16,0 40,0 24,3 26,7 38,2 50,0 28,1 ## ## ## ## ## ## ## ## INVESTERINGEN 14,4 13,9 4,5 6,3 7,8 13,2 9,1-1,3 18,4 18,5 32,5 38,9 23,3 26,5 28,9 28,1 ## ## ## ## ## ## ## ## WINSTMARGE -14,4-10,3-14,5-15,9-23,1-8,7-25,8-10,5-14,9-19,8-17,5-2,8-10,0 2,9 21,1 9,4 Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q PROGNOSE 10,8 7,9 2,2 0,6 0,2 10,8 16,3 9,1 11,3 10,6 12,9 13,9 22,7 0,5 25,5 22,4 ## ## ## ## ## ## ## ## POL - komende 3 maanden ## ## ## ## ## ## ## ## OMZET 25,7 15,8 14,8 4,8 21,5 21,7 26,2 19,7 28,7 14,8 23,1 25,0 36,7 17,6 50,0 31,3 ## ## ## ## ## ## ## ## EXPORT 19,5 8,5 0,0 4,5 0,0 17,6 52,4 7,4 17,1 8,5 13,0-8,3 36,8 8,0 20,7 23,1 ## ## ## ## ## ## ## ## TEWERKSTELLING 5,8 7,7-1,9-0,8 1,6 8,8 10,6 17,3 3,5 12,3 15,4 25,0 13,3-17,6 16,2 12,5 ## ## ## ## ## ## ## ## INVESTERINGEN 9,8 13,1 3,7 5,6-1,6 7,4 1,5 9,3 18,6 21,0 18,4 19,4 23,3 9,1 21,6 41,9 ## ## ## ## ## ## ## ## WINSTMARGE -6,8-5,5-5,7-11,2-20,3-1,4-9,2-8,1-11,6-3,7-5,3 8,3 3,3-14,7 18,9 3,1 14

15 ANALYSE op basis van grootte (1) Voor de kleine bedrijven (minder dan 10 wn.) was het voorbije kwartaal duidelijk nog een stuk beter Q3. De kleinste bedrijven (<5 wn.) blijven wel veruit het minst positief, met als enige een negatief POL-cijfer en ook nog een negatieve evaluatie van het voorbije kwartaal. Daarentegen vinden de bedrijven met 5 tot 9 werknemers het voorbije kwartaal met opvallend sterke remonte terug aansluiting bij de grotere bedrijven ANALYSE op basis van grootte (2) De bedrijven met 10 à 100 werknemers kenden daarentegen een veel minder positief kwartaal: duidelijke daling ivm Q3 Qua vooruitzichten blijven de bedrijven tot 50 werknemers duidelijk positief en verwachten zij een nog/terug sterker kwartaal in Q In tegenstelling daarmee zien de middelgrote bedrijven (50-99 werknemers) er zich het komend kwartaal wel een lichte verdere achteruitgang aftekenen. 15

16 ANALYSE op basis van grootte (3) De grootste bedrijven (meer dan 250 werknemers) onderscheiden zich al sinds medio 2014 als meest positieve categorie. Dat positivisme blijft erg sterk, maar valt niettemin stevig terug van +36,6 naar +27,8 (evaluatie Q4). Net als de middelgrote bedrijven voorspellen ook zij het komende kwartaal enigszins een verdere achteruitgang (+22,4). Dat doet ook de categorie werknemers, maar dan in veel extremere mate: de vooruitzichten gaan hier van +22,7 naar +0,5. Nochtans zag diezelfde categorie het voorbije kwartaal (zoals de kleinste bedrijven) nog verdere verbetering: van +26 naar +29,3. van meest naar minst positieve categorie in slechts 1 kwartaal SAMENGEVAT (1): Na vier stijgingen op rij daalt de POL in januari 2016 van +11,3 naar +8,4. Afgelopen kwartaal minder goed geëvalueerd: van +11,9 naar +8,9 Op winstmarge na gingen alle indicatoren achteruit, maar blijven wel positief Toch ligt vooral minder sterke export (ook prognose) aan de basis van POL-daling Tewerkstelling en investeringen deden het ondanks daling beter dan verwacht 16

17 SAMENGEVAT (2): Vooruitzichten voorspellen verdere daling voor Q Dalen al voor de 2 de maal op rij lager: van +8,4 (evaluatie Q4) naar +7,9 Globale teneur blijft wel overwegend positief Omzetverwachtingen in dalende lijn Prognoses inzake investeringen en tewerkstelling wel hoger dan 3 maanden geleden. Men rekent op verdere verbetering winstmarges, maar een positief cijfer zit er nog niet in SAMENGEVAT (3): Detailhandel enige sector waar het ondernemerssentiment verbetert: hoogste POL-cijfer in 5 jaar. Bouw en productie: ondernemersvertrouwen daalt, maar blijft wel duidelijk overwegend positief Verwachtingen Q1 tonen opvallende convergentie tussen de sectoren: o verder dalende prognoses voor best presterende sectoren (bouw en productiebedrijven) o minst sterke sectoren kijken wel positiever naar komend kwartaal (diensten en handel) Luidt eerste duidelijke terugval productiesector kentering in of slechts adempauze? 17

18 SAMENGEVAT (4): Voor kleine bedrijven tot 10 werknemers was het afgelopen kwartaal beter dan het voorgaande, in tegenstelling tot de middelgrote en grootste bedrijven. Qua vooruitzichten verwachten de bedrijven tot 50 werknemers een nog/terug sterker kwartaal in Q1 2016, in tegenstelling tot de grotere bedrijven. Positivisme grootste bedrijven (+250 wn.) blijft sterk, maar valt niettemin stevig terug. Categorie werknemers van meest (evaluatie Q4 2015) naar minst positieve sector (prognose Q1 2016) in slechts 1 kwartaal Polsslag Ondernemend Limburg Vragen m.b.t. de POL-cijfers? 18

19 POL Themabevraging januari 2016 Outlook 2016 Hoe was 2015? Even terug naar de POL: intussen 10 volledige jaren. POL-ondernemersvertrouwen gemiddeld op hoogste peil sinds Gemiddeld evaluatie 4 kwartalen nipt onder 2011 TOTAAL POL +18,5 +17,3-5,9-19,1 +5,1 +4,7-12,2-12,9-2,1 +6,6 EVALUATIE EVALUATIE POL - voorbije 3 maanden +19,7 +19,9-1,3-21,3 +4,0 +6,7-10,5-13,8-2,1 +6,1 OMZET +41,0 +39,5 +13,0-14,2 +16,3 +19,6-3,9-7,6 +10,1 +14,7 MARKTVRAAG +26,3 +22,1-19,6-34,0 +5,8 +1,6-30,6-27,5-11,9-0,3 EXPORT +21,1 +18,4-4,7-34,6 +7,6 +9,5-10,5-13,6 +2,1 +11,2 TEWERKSTELLING +18,8 +18,8 +4,9-12,3 +9,1 +11,6-1,0-5,8 +0,1 +11,8 INVESTERINGEN +21,9 +23,8 +7,0-12,4 +6,7 +10,6-3,7-6,2 +4,3 +11,4 WINSTMARGE -4,4-1,3-26,6-33,1-19,7-17,6-33,2-35,7-27,0-18,3 PROGNOSE PROGNOSE POL - komende 3 maanden +17,4 +14,7-10,6-16,8 +6,3 +2,7-12,8-12,0-2,1 +7,0 OMZET +33,8 +28,2-5,3-11,3 +18,3 +9,4-8,4-4,5 +6,3 +16,7 EXPORT +17,3 +13,9-15,4-23,9 +9,5 +3,4-8,3-6,9 +8,8 +12,9 TEWERKSTELLING +15,9 +14,4-1,7-11,7 +8,5 +8,6-7,4-10,3-2,5 +6,2 INVESTERINGEN +16,3 +17,2-4,4-12,2 +5,4 +4,6-12,7-10,8-2,6 +9,0 WINSTMARGE +3,7-0,3-26,3-25,1-10,3-12,7-27,0-27,4-20,6-9,8 19

20 Outlook 2016 Outlook 2016 evaluatie voorbije jaar Evaluatie 2015 volgens sector - in vergelijking met 2014 Sector minder goed even goed/slecht beter Saldo +/- Bouw 23% 35% 43% +20% Detailhandel 38% 27% 35% -3% Diensten 22% 27% 50% +28% Groothandel 20% 24% 56% +36% Productie 20% 22% 57% +37% Eindtotaal 24% 27% 48% +24% Evaluatie 2015 volgens grootte - in vergelijking met 2014 Aantal werknemers minder goed even goed/slecht beter Saldo +/- 1: minder dan 5 33% 31% 35% +2% 2: % 32% 51% +33% 3: % 28% 49% +26% 4: % 24% 49% +21% 5: % 40% 46% +31% 6: % 18% 62% +41% 7: meer dan % 6% 78% +63% Eindtotaal 24% 27% 48% +24% 20

21 Outlook 2016 Outlook 2016 verwachtingen komend jaar Verwachtingen 2016 volgens sector - in vergelijking met 2015 Sector minder goed even goed/slecht beter Saldo +/- Bouw 13% 47% 40% +27% Detailhandel 22% 53% 25% +3% Diensten 13% 35% 51% +38% Groothandel 24% 32% 44% +20% Productie 12% 32% 56% +45% Eindtotaal 15% 39% 46% +30% Verwachtingen 2016 volgens grootte - in vergelijking met 2015 Aantal werknemers minder goed even goed/slecht beter Saldo +/- 1: minder dan 5 16% 43% 41% +25% 2: % 43% 43% +28% 3: % 36% 51% +39% 4: % 37% 48% +33% 5: % 34% 43% +20% 6: % 38% 44% +26% 7: meer dan 250 6% 38% 56% +50% Eindtotaal 15% 39% 46% +31% 21

22 Outlook 2016 Waarop willen bedrijven in 2016 focussen? Focus 2016 in vergelijking met 2015 Saldo +/- lager gelijk hoger Interne organisatie verbeteren (procesinnovatie) 1% 33% 66% 65% 59% 46% Marktaandeel vergroten (op bestaande markten) 3% 40% 57% 55% 43% 35% Nieuwe markten aanboren 3% 51% 45% 42% 43% 36% Financiële gezondheid bewaren 2% 56% 42% 40% 43% 37% Nieuwe producten op de markt brengen (productinnovatie) 4% 59% 37% 32% 36% 22% Ecologische voetafdruk verminderen 7% 67% 26% 19% 3% 3% Internationalisering 14% 65% 20% 6% 2% / Vacatures ingevuld krijgen 14% 67% 19% 6% -5% -8% Outlook 2016 Tewerkstelling 22

23 Outlook 2016 Tewerkstelling Outlook 2016 Tewerkstelling 23

24 Outlook 2016 Tewerkstelling Outlook 2016 Beoordeling beleid 24

25 Outlook 2016 Beoordeling beleid Beoordeling 2015 volgens sector - scores op 10 Sector Vlaams beleid Federaal beleid Bouw 5,46 5,23 Detailhandel 5,52 5,52 Diensten 5,63 5,61 Groothandel 5,00 4,92 Productie 6,16 6,06 TOTAAL 5,67 5,60 Beoordeling 2015 volgens grootte - scores op 10 Grootte Vlaams beleid Federaal beleid 1: minder dan 5 5,34 5,15 2: 5-9 5,51 5,45 3: ,55 5,43 4: ,95 5,84 5: ,71 6,09 6: ,12 6,00 7: meer dan 250 6,35 6,48 TOTAAL 5,67 5,60 Outlook 2016 Beoordeling beleid 25

26 Polsslag Ondernemend Limburg Vragen? Polsslag Ondernemend Limburg januari 2016 VKW Limburg en UNIZO Limburg houden vinger aan de pols van de Limburgse economie 26