De veranderde vrijwilligerswetgeving Boost! Laakdal & Meerhout 10 november Programma van deze sessie. Programma van de infosessie

Transcriptie

1 De veranderde vrijwilligerswetgeving Boost! Laakdal & Meerhout 10 november 2012 Programma van deze sessie Programma van de infosessie Definitie, toepassingsgebied en onderscheid verenigingen Informatieplicht Vergoeding van kosten Aansprakelijkheid Verzekeringen Gratis vrijwilligersverzekering Enkele moeilijke gevallen Nuttige bronnen 1

2 Definitie en toepassingsgebied Definitie vrijwilligerswerk (1/2) Iets doen Wat men niet hoeft te doen Waar men niet voor wordt betaald Voor anderen Die je niet kent Die hieruit geen winsten halen In een bepaald verband Een vast verband (vzw, lokaal bestuur ) Een feitelijk verband (buurtcomité ) Definitie vrijwilligerswerk (2/2) De nieuwe wet voegt hieraan toe: Iemand die reeds aan een organisatie verbonden is met een arbeidscontract kan geen vrijwilligerswerk voor deze organisatie doen (tenzij niet in verlengde van job) Vrijwilligerswerk in openbare besturen wordt toegelaten 2

3 Toepassingsgebied (1/2) Vereiste van georganiseerd verband Opdat de wet van toepassing zou zijn moet er alleszins sprake zijn van een onderling overleg van twee of meer personen bij het organiseren van de activiteiten (onbaatzuchtig, geen winstverdeling) en van het uitoefenen van een rechtstreekse controle door deze personen op de werking. Belang van toepassingsgebied Informatieplicht Onkostenvergoeding (zie verder) Toepassingsgebied (2/2) Vrijwilligerswerk Alle vrijwilligers actief op het Belgisch grondgebied Ook voor de buitenlandse activiteiten die georganiseerd worden vanuit België voor vrijwilligers die hoofdzakelijk in België wonen Activiteiten in België van buitenlandse organisaties Onderscheid verenigingen (1/2) Feitelijke vereniging bestaat juridisch niet principe: onbeperkte aansprakelijkheid (zowel leden als bestuurders) afwijkende regeling < vrijwilligerswet (zie verder) Vzw beschermd statuut & rechtspersoon lage drempel & soepel in gebruik en vooral beperkte aansprakelijkheid (enkel bestuurders bij zware fout) 3

4 Onderscheid verenigingen (2/2) In het kader van het vrijwilligersstatuut Onderscheid (Verbonden aan) rechtspersoon (Verbonden aan) feitelijke vereniging met personeel Afdeling van een andere organisatie (koepel) Andere feitelijke verenigingen (doorgaans de kleinste verenigingen) Belang van het onderscheid Aansprakelijkheid Verzekeringen (zie verder) Vanaf welke leeftijd? Minimaal 15 jaar (jaar waarin je 16 wordt) Mag werknemer vrijwilliger zijn? In principe geen toestemming nodig. Vrijwilligerswerk zit immers in privésfeer. 4

5 Vrijwilligerswerk bij werkgever? Opletten! Vrijwilligerswerk mag geen achterpoortje zijn om werknemers te misbruiken. Taken die in het verlengde van je job liggen, mag je dus niet als vrijwilliger uitoefenen. Stage = vrijwilligerswerk? Stages, PWA-jobs,... vallen niet onder het vrijwilligerswerk Pesten op het werk geldt ook Zelfde regels gelden voor vrijwilligers. Ook zo w.b. regels m.b.t. veiligheid, hygiëne, ongewenste intimiteiten 5

6 Hoogzwanger en vrijwilliger? 7 dagen vóór en 8 weken na de bevalling mag je geen vrijwilligerswerk doen Informatieplicht Informatieplicht Verplicht, voor alle vrijwilligersorganisaties (ook kleine feitelijke verenigingen) Eventueel meerdere regelingen, per type vrijwilliger Kan eventueel gegoten worden in zogenaamde informatienota 6

7 Informatieplicht Verplichte mededelingen sociale doelstelling organisatie juridisch statuut organisatie, voor de feitelijke vereniging de identiteit van de verantwoordelijke(n) van de vereniging (minstens één naam) afgesloten verzekering BA voor zowel de organisatie als voor de vrijwilligers (let op bij feit. ver.!) eventuele andere vrijwilligersverzekeringen en welke, bv. rechtsbijstand, lichamelijke ongevallen, e.a. Informatieplicht Verplichte mededelingen (vervolg) of een (kosten)vergoeding betaald wordt en zo ja, wat en wanneer, forfaitair of bewezen door documenten geheimhoudingsplicht: letterlijke tekst artikel 458 van het Strafwetboek opnemen kleine feitelijke vereniging: persoonlijke aansprakelijkheid vrijwilliger vermelden en eventuele afwezigheid verzekering Informatieplicht Aanpak informatienota mogelijk tekenen voor ontvangst is niet verplicht, wel aan te raden kan per vrijwilliger (moet indien specifieke functie), per groep of per project best zo ruim mogelijk (niet te zeer versnipperen) Model informatienota beschikbaar via 7

8 Vergoeding van kosten Vergoeding vrijwilligers Vergoeding MAG, maar MOET niet Echte vergoeding valt onder werknemersregeling > werkgeversverplichtingen Onkostenvergoeding niet verpakken als loon (dus niet in termen van per uur/per stuk) Maximumvergoeding kostenvergoedingssystemen mogen, in hoofde van één vrijwilliger, per kalenderjaar in principe NIET worden gemengd <>flexibele regeling vanaf 29/5/2009: tot 2000 x km verplaatsingsverg. auto kan, momenteel: 605,20 euro de vrijwilliger moet zelf waken over het niet mengen én de maximumgrenzen ook voor uitkeringsgerechtigden zonder verlies vervangingsinkomen 8

9 Maximumvergoedingen Forfait Max. 31,44/dag én max. 1257,51/jaar geen kwartaalgrens Geen bewijs nodig Niet aangeven, fiche bij overschrijding nominatieve lijst Opnemen in register en boekhouding Reëel Geen maxima Alles bewijzen Niet aangeven aan belastingen Geen buitensporige bedragen Mag niet gekoppeld aan prestatie (bv. /uur) Km: max. 0,3352/km of fiets 0,20/km (beperkte cumul) Vergoeding soms verboden werknemer bij gelegenheid een vrijwilligerstaak voor werkgever arbeidsongeschikten met uitkering mogen geen vergoeding krijgen (+ toelating) autonoom overheidsbedrijf dat ook een onderneming exploiteert of indien de organisatie aan de vennootschapbelasting is onderworpen (dan best afzonderlijke vereniging voor vrijwilligerswerk oprichten) Boekenbon verjaardag aangeven? Kleine geschenken moeten fiscaal niet worden aangegeven. Vrijwilligers mogen af en toe vergoedingen in natura ontvangen. Wekelijkse boekenbon... ligt moeilijker! 9

10 Aansprakelijkheid Aansprakelijkheid (1/3) Soorten aansprakelijkheid Strafrechtelijk burgerrechtelijk contractueel buitencontractueel Aansprakelijkheid (2/3) Gemeen recht wie door eigen fout of daad schade veroorzaakt aan anderen moet die schade herstellen of vergoeden > Steeds band vereist tussen fout en schade. Indien er geen schade is, kan er ook geen aansprakelijkheid zijn Concept goede huisvader Vrijwilligerswet specifieke regeling 10

11 Aansprakelijkheid (3/3) Immuniteit voor vrijwilliger onder vrijwilligerswet Uitzonderingen: kleine feitelijke vereniging strafrechtelijke aansprakelijkheid schade aan zichzelf bedrog, zware fout of eerder gewoonlijk dan toevallig voorkomende lichte fout (vgl. regeling werknemers) In de praktijk Meestal milder oordeel voor vrijwilliger, zeker bij kleine fout. Grove fouten, herhaaldelijke kleine fout of opzettelijke fout leiden wél tot aansprakelijkheid. Vrijwilliger kleine feitelijke vereniging, die niet onder vrijwilligerswet valt, blijft aansprakelijk, ook bij lichte fout; dus beroep doen op familiale polis. Gratis verzekeringen via provincies Vrijwilliger geeft er de brui aan Vrijwilliger beging ernstige fout. Engagement niet nagekomen. 11

12 Geld in eigen zak = verzekerd? Inbreuken op strafrecht zijn nooit verzekerd. Vrijwilliger is steeds individueel aansprakelijk. Lokaal niet op slot geen diefstal Steeds band vereist tussen fout en schade. Hier geen schade, dus ook geen aansprakelijkheid. Verzekeringen 12

13 Verzekeringen (1/3) Wettelijk verplichte verzekeringen Burgerlijke aansprakelijkheid (BA) organisatie én vrijwilligers in kader van vrijwilligersstatuut Arbeidsongevallenverzekering indien werknemers Autoverzekering indien auto in eigendom organisatie Brand en ontploffing Wielerwedstrijden Verzekeringen (2/3) Facultatieve/aanbevolen verzekeringen Lichamelijke ongevallen Rechtsbijstand Bestuurdersaansprakelijkheid Brandverzekering Contractuele aansprakelijkheid Alle risico s / Evenementenpolis Verzekeringen (3/3) Enkele tips Lees de kleine lettertjes! (polis) Makelaar biedt breder advies (meerdere maatschappijen) dan agent Schat risico s realistisch in 13

14 Verplichte verzekering Verzekeringsplicht voor alle organisaties waarvan de vrijwilligers immuniteit genieten Niet verplicht voor kleine feitelijke verenigingen, maar sterk aanbevolen Inhoud: minstens burgerrechtelijke aansprakelijkheid (BA) minimumgarantievoorwaarden wettelijk vastgesteld Gratis vrijwilligersverzekering Gratis verzekering In de eerste plaats bedoeld voor de kleine feitelijke verenigingen Gefinancierd met Lotto-gelden Georganiseerd door de provincies (provinciale steunpunten vrijwilligerswerk) Publieke organisaties of met bijzondere overheidsinvloed komen NIET in aanmerking Dekking van organisatie en vrijwilligers voor burgerrechtelijke aansprakelijkheid, lichamelijke ongevallen en rechtsbijstand NIET contractuele aansprakelijkheid Tijdens + op de weg van en naar 14

15 Gratis verzekering Gratis Eerst erkenning aanvragen via gemeentelijk loket Beperkt tot 100 vrijwilligersdagen per jaar <> uitbreidbaar (2 x 100 dagen, 28 euro/100 dagen extra) Gratis verzekering Dekking BA (1/2): Gebouwen en inhoud Gebruik bij gelegenheid en tijdelijk (max. 30 d./jaar) Ook schade ter gelegenheid van reizen (bv. hotelkamer) Toevertrouwde voorwerpen Roerende goederen aan vrijwilligers toevertrouwd NIET goederen organisatie, schade door diefstal, verlies of verdwijning en motorvoertuigen Bv. tent gehuurd voor fuif Dranken, eetwaren en kleine werken Ook andere producten of werken (buiten exploitatie) Bv. voedselvergiftiging door aangeboden maaltijd Vervoermiddelen Indien geen beroep op andere verzekering mogelijk Aansprakelijkheid vrijwilliger als passagier aan vervoerend motorrijtuig Aansprakelijkheid organisatie door aangestelden in uitoefening van functie waarvan organisatie geen eigenaar, huurder of houder is Vrijwilliger met eigen auto > eigen polis Gratis verzekering Dekking BA (2/2): Zelfrijdende werktuigen en motorrijtuigen Uitgezonderd modelcontract auto en/of verplichte BA motorrijtuigen Materiaal en voertuigen van derden Materiaal van derden die bij de organisatie werken uitvoeren Schade aan voertuigen van derden die gestald zijn op de terreinen van de organisatie Burenhinder Op voorwaarde gevolg van ongeval Niet voor zuiver onstoffelijke schade Milieuschade Milieuaantasting indien gevolg ongeval Burgerlijk verweer Verzekeraar treedt in plaats organisatie indien ze dezelfde belangen hebben 15

16 Gratis verzekering Dekking BA verzekerde bedragen: Voor lichamelijke schade tot euro (aan actuele index 30/06/2007). Voor materiële schade tot euro (aan actuele index 30/06/2007). Schade aan toevertrouwde goederen tot een maximum van euro Schade aan gebouwen tot een maximum van euro met een vrijstelling van 10% met een minimum van 125 euro en een maximum van 500 euro. Behalve voor schade aan gebouwen, is er geen franchise ten laste van de verzekerde Gratis verzekering Rechtsbijstand (1/2): Strafrechtelijk verweer Schadegeval gedekt door waarborg BA van de polis Politieovertreding als fietser of voetganger Onvrijwillige doodslag of verwondingen Verhaal Door maatschappij op derde die aansprakelijk gesteld wordt om schadevergoeding te verkrijgen Onvermogen Waarborg vergoeding indien aansprakelijke onvermogend Strafrechtelijke borgstelling Vooruit betaald om verzekerde vrij te houden of te krijgen, terug te betalen Vrije keuze van advocaat en expert Eén advocaat en/of expert, naam mee te delen Overdreven kosten te protesteren Gratis verzekering Rechtsbijstand (2/2): Verzekerde bedragen: Strafrechtelijk verweer: euro Burgerlijk verhaal: euro Onvermogen: euro Strafrechtelijke borgstelling: euro 16

17 Gratis verzekering Lichamelijke ongevallen (1/2): Plotse gebeurtenis, vreemd aan het lichaam Waarborg: Overlijden Tijdelijke of blijvende ongeschiktheid Kosten geneeskundige verzorging Gelijkgesteld met ongeval en dus ook verzekerd: O.m. bevriezing, verstikking, verdrinking, aanslagen, insectenbeten Verzekerde bedragen: Geneeskundige verzorging: 100% RIZIV-nomenclatuur Vervoer en repatriëring Tijdelijke arbeidsongeschiktheid: 9 euro/dag; vanaf 31 e ; tot max. 2 jaar na het ongeval Blijvende invaliditeit: euro (100%) Overlijden: euro Begrafeniskosten: 620 euro Schade aan eigen goederen: 3000 euro met 300 euro vrijstelling, niet voor schade motorrijtuigen Gratis verzekering Belangrijkste uitsluitingen (1/2): Ongevallen veroorzaakt of verergerd door opzet of grove schuld van een verzekerde of begunstigde Schade aan de eigen organisatie Schade veroorzaakt door gebouwen ter gelegenheid van de opbouw, wederopbouw of de aanpassingswerken eraan Schade veroorzaakt door personeelsleden of deelnemers Schade voortvloeiend uit het verlies, de verdwijning of de diefstal van informatiedragers van elektronische apparatuur, met inbegrip van de opgeslagen informatie en de onstoffelijke schade die hieruit voortvloeit Vrijwillige verminking, zelfdoding en de gevolgen van een poging tot zelfdoding Gratis verzekering Belangrijkste uitsluitingen (2/2): Ongevallen die voortvloeien uit de deelname aan snelheids-, regelmatigheids of behendigheidsritten en -wedstrijden met motorrijtuigen of -vaartuigen, trainingen inbegrepen Verergeringen van de gevolgen van een ongeval die te wijten zijn aan een ziekte of een lichaamsgebrek die voor het ongeval al bestonden. Het bezit en het gebruik van luchtvaartuigen anders dan als passagier. Ongevallen veroorzaakt door vuurwerk, springstoffen, munitie en oorlogstuigen. Ongevallen die het gevolg zijn van het beoefenen van alpinisme, diepzeeduiken, speleologie, luchtsporten zoals benji, valschermspringen, deltavliegen en zweefvliegen; gevechtssporten (uitgezonderd judo), rafting, bobslee en skeleton. 17

18 Enkele moeilijke gevallen Afbakening vrijwilligers Bestuurders ook, voor zover onbezoldigd en geen presentiegelden Leden die meer doen dan gewoon deelnemen kunnen ook vrijwilliger zijn Kinderen kunnen occasioneel ook vrijwilligerswerk doen (verbod op kinderarbeid), vanaf 15 jaar geen beperking en mag ook vrijwilligersovereenkomst tekenen (tenzij uitdrukkelijk verzet ouders) Afbakening vrijwilligers Werknemer kan ook vrijwilligerswerk doen, indien niet in verlengde van zijn job en mag geen vergoeding krijgen 18

19 Uitkeringsgerechtigden Werklozen en (deeltijds) bruggepensioneerden vooraf aan uitbetalingsinstelling melden - aangifte C 45 B door beide partijen te ondertekenen RVA 12 werkdagen om te weigeren geen vrijwilligerswerk cf. wet geen normale vrijwilligersactiviteit beschikbaarheid werkloze vermindert (geen reden voor bruggepensioneerden) Algemene toelating organisatie via formulier C 45 F, al dan niet met vrijstelling indivuele aangifte Vriendendienst via C 45 A (bij privé-persoon) Uitkeringsgerechtigden Arbeidsongeschikten geen voorafgaande toelating meer nodig MAAR adviserend geneesheer moet schriftelijk verenigbaarheid vrijwilligerswerk met gezondheidssituatie bevestigen ambtenaren wegens gezondheidstoestand vervroegd pensioneerbaar: hiërarchische overste verwittigen Uitkeringsgerechtigden Leefloners Mensen met een leefloon (KB 07/03/07) moeten hun vrijwilligerswerk meedelen aan hun dossierbeheerder bij het OCMW Werklozen in wachttijd Geen formaliteiten Want niet uitkeringsgerechtigd Behalve vrijwilligers die naar het buitenland trekken: in principe enkel duur vakantiedagen tenzij vrijstellingen (zoals werkzoeken, sportmanifestatie, jonge werkzoekende NGO-coöperant 19

20 Vervangingsinkomens loopbaanonderbreking, pensioen, overlevingspensioen, en de gewaarborgde versies hiervan Geen beperkingen vrijwilligerswerk Vreemdelingen Vrijwilligerswerk in ondergeschikt verband mag niet zonder arbeidskaart, maar ook niet met arbeidskaart. Vrijwilligerswerk kan dus in principe enkel uitgevoerd worden door vreemdelingen die vrijgesteld zijn van arbeidskaart Boete tot euro (of indien illegaal) Zie vreemdelingenrecht.be voor details Nuttige bronnen 20

21 Nuttige bronnen informatie statuut model informatienota grensbedragen onkostenvergoedingen modelinhoud polis vacaturebank vrijwilligers aanvraagformulier samenvatting polis algemene info activiteiten lokale initiatieven ter ondersteuning Nog vragen? Steunpunt vrijwilligerswerk provincie Antwerpen Boomgaardstraat Berchem > aanvraag gratis vrijwilligersverzekering > algemeen advies Davy De Laeter specifiek juridisch advies en begeleiding (uurtarief) 21