Innovatie 2009/2010. Nederlandse Vereniging voor Brandweerzorg en Rampenbestrijding NVBR

Transcriptie

1 Innovatie 2009/ Nederlandse Vereniging voor Brandweerzorg en Rampenbestrijding NVBR

2 De NVBR is de branchevereniging van en voor de brandweerzorg en rampenbestrijding in Nederland. Wij willen de kwaliteit van de brandweerzorg en rampenbestrijding verhogen en daarmee de fysieke veiligheid van onze samenleving vergroten. Als landelijke netwerkorganisatie zetten wij ons in voor een intensieve samenwerking tussen organisaties die betrokken zijn bij de fysieke veiligheidszorg en crisisbeheersing.

3 4 5 Inhoudsopgave Voorwoord p. 06 Vmbo-leerlingen halen BHV-diploma p. 08 Met stages nieuwe mensen werven p. 10 Het gemak van het gierkelderpak p. 12 Lekker makkelijk: elektronisch brandkranenboek p. 14 RISC-systeem levert informatie én risicobeoordeling p. 16 Blussen met hoge druk in droge stijgleiding p. 18 Efficiënter zoeken met Welanker p. 20 Op huisbezoek in het kader van brandveiligheid p. 22 Geen nood bij brand, veiligheid in de zorg p. 24 Cobra-systeem: sneller, effectiever, veiliger p. 26 Werken aan een groter veiligheidsbewustzijn p. 28 Brandveiligheids APK voor gebouwen p. 30 Een pijl richting veiligheid p. 32 LEGO Incidentencity: speels én educatief p. 34 Uitruk live op scherm in kazerne p. 36 Brandweergreep voor slachtoffers met ademluchttoestel p. 38 Mobiel GIS-systeem bewijst meerwaarde p. 40 Snelsluiting vergroot veiligheid duikers p. 42 Digitale Bereikbaarheidskaart: innovatie in techniek én werkwijze p. 44 Nieuwe besturingssoftware: logisch, simpel en duidelijk p. 46 HeartSafe redt levens p. 48 Een rookmelder die het altijd doet p. 50 Toeleiding naar geüniformeerde beroepen stimuleren p. 52 Ruim baan voor de woonwachter p. 54 Combivoertuig p. 56 Meer ruimte voor zelfredzaamheid p. 58 Snelle en effectieve noodhulp p. 60 Loos alarm terugdringen met speciale prijs p. 62 Workshops zelfredzaamheid schudden mensen wakker p. 64 Mobile data terminals p. 66 Snel schakelen met de opstartbox p. 68 Vergroten van veiligheidsbewustzijn bij kinderen p. 70 Met één hand een zware aanvalsslang bedienen p. 72 Maatschappelijke stage in teken van brandveiligheid p. 74 Helmsteun gewoon een handig ding p. 76 Dataterminal op telescopische arm p. 78 Snellere inzet met ladderduikstoel p. 80 Slachtoffers afvoeren wordt een stuk makkelijker p. 82 De toegevoegde waarde van onbemand vliegende waarnemingssystemen p. 84 Digitale Brandweermarkt voorkomt verspilling p. 86 Onderzoek naar voordelen ontgassen bluswater p. 88 Brandweerscholendag unieke happening p. 90 Prioriteit voor brandveiligheid in studentenhuizen p. 92 Small-Pack een licht alternatief voor het aanvalskrat p. 94 Brandweerman Cor populair bij Utrechtse kinderen p. 96 Brandweer als professioneel risicoadviseur p. 98 Ruim baan voor talentontwikkeling p. 100 Augmented Reality voor de brandweer p. 102 De mogelijkheden benutten van scannen op afstand p. 104

4 6 7 Voorwoord Innovatie speerpunt voor Brandweer Nederland De brandweersector werd de afgelopen jaren geconfronteerd met een vreemde paradox. Aan de ene kant het beeld van een behoudende branche, aan de andere kant een organisatie die in staat blijkt om steeds weer goede, innovatieve ideeën voort te brengen. Voor de NVBR en de Raad van Regionale Commandanten (RRC) was dat in 2009 reden om het programma Innovatie Moed te lanceren. Hiermee willen we het innoverende vermogen van Brandweer Nederland verder vergroten. Het programma staat niet op zich, maar vindt zijn ankers in de doelstellingen van de Strategische Reis en het programma Lerend Vermogen. Aan mij, als regionaal commandant van Limburg-Zuid, is de eer gegund voorzitter te mogen zijn van de stuurgroep van het programma. Jan van der Heydenprijs We hebben Brandweer Nederland gevraagd ideeën voor innovatie in te zenden en mee te dingen naar de Jan van der Heydenprijs. De inzendingen bestrijken de meest uiteenlopende gebieden en ik ben zeer onder de indruk van het hoge niveau. Iedereen die een bijdrage heeft geleverd zijn wij daar zeer erkentelijk voor. De stuurgroep heeft de inzendingen uitvoerig bekeken en beoordeeld. In totaal om precies te zijn 49 innovaties, verdeeld over de jaren 2009 en. De winnaar van de Jan van der Heydenprijs 2009 was het project BHV voor VMBO van Brandweer Zeist. Op het moment dat ik dit voorwoord schrijf zijn de genomineerden voor de prijs van ook bekend, maar tijdens het NVBR-jaarcongres mogen de aanwezigen hun stem laten horen en gezamenlijk de winnaar kiezen. Waarom dit boekje? Dit boekje, waarin de meeste inzendingen van 2009 en zijn beschreven, wordt tijdens het jaarcongres op 23 en 24 september gepresenteerd. Omdat we razend trots zijn op alle innovatieve ideeën die dit en vorig jaar uit de brandweerorganisatie zijn voortgekomen. Met dit boekje delen we kennis met elkaar en kunnen we van elkaar leren. We mogen het behoudende beeld -dat ik in de eerste alinea schetste- dan van ons hebben afgeschud, het kan geen kwaad de voortdurende vernieuwing binnen onze organisatie geregeld voor het voetlicht te brengen. Met deze uitgave presenteren we deze ideeën en hopen we te bewerkstelligen dat met een flink aantal ideeën daadwerkelijk iets wordt gedaan. Iets waar ik alle vertrouwen in heb. Fotografie: Rens Plascheck Innovatie Moed Innovatie Moed schrijven we bewust met een d. Omdat we allemaal weten dat het moed vraagt van brandweermensen gestructureerd inhoud te geven aan innovatie: de moed om dingen te willen veranderen. Maar de alternatieve t is ook op z n plaats: innovatie moet! Het zal de komende jaren voor onze sector een van de belangrijkste speerpunten blijven. Daarom roep ik iedereen nu vast op volgend jaar mee te dingen naar de Jan van der Heydenprijs 2011! Gerard van Klaveren Voorzitter Regiegroep Innovatie Moed Inzendingen voor de Jan van der Heydenprijs 2011 kunnen worden gezonden naar: innovatiemoed@nvbr.nl. Voor meer informatie: Jan van der Heyden De NVBR-innovatieprijs is niet zomaar vernoemd naar Jan van der Heyden. Dat Jan van der Heyden stierf als bemiddeld man was niet te danken aan zijn Van der Heyden leefde van 1637 tot 1712 en vond onder andere de schilderijen. De geboren Gorinchemmer (maar vanaf zijn 12 e woonachtig in slangbrandspuit uit. Hij ontwikkelde een beter pompsysteem en een leren Amsterdam) had ook veel gevoel voor werktuigbouw. Zo ontwierp hij in 1669 brandslang, die brandweerlieden in staat stelde een brandhaard dichter te een betere straatverlichting voor de stad Amsterdam. Ruim door hem benaderen. ontworpen lantaarns werden geplaatst. Later volgden er nog vele duizenden in onder meer Haarlem, Groningen, Den Haag en Berlijn. Hoewel hij brandmeester was bij het brandspuitgilde, was Jan van der Heyden van beroep geen brandweerman maar architectonisch landschapsschilder. De verbeterde slangbrandspuit van Jan van der Heyden kwam in 1672 op Hij behoort tot de belangrijkste 17de-eeuwse schilders van Nederlandse de markt. Hij demonstreerde zijn uitvinding bij het stadhuis en vanaf de stadsgezichten. Opvallend, volgens kenners, was zijn vaardigheid in het Westertoren. De burgemeester was zo onder de indruk dat hij gelijk voor alle weergeven van perspectief. zestig wijken van de stad een nieuwe brandspuit bestelde.

5 8 Vmbo-leerlingen halen BHV-diploma Categorie Maatschappelijk belang Korps: Brandweer Zeist Project: BHV op school Initiator: Frank Slob WINAAR Tientallen leerlingen van de Openbare vmbo/ mavo Zeist kwamen aan het eind van het schooljaar niet alleen met een vmbo-diploma van school, maar ook met het diploma Bedrijfshulpverlener (BHV er). Het fraaie resultaat van een initiatief van de school en Brandweer Zeist. Frank Slob van Brandweer Zeist: Een leerling die de school verlaat met een BHV-diploma op zak, is geschoold in het omgaan met beginnende incidenten en heeft daarom meer kansen op de arbeidsmarkt. Deze leerlingen vertegenwoordigen voor iedere werkgever een meerwaarde. Temeer daar de bedrijfshulpverlening bij veel bedrijven een onderschoven kindje is. Beter perspectief Het project werd in gang gezet door de gemeenteraad van Zeist en de Openbare vmbo/mavo Zeist, een onderdeel van Scholengemeenschap Schoonoord. Om vmbo-leerlingen een beter perspectief te bieden gingen de gedachten in eerste instantie uit naar stages op het gebied van veiligheid. Brandweer Zeist kwam vervolgens met het idee leerlingen op te leiden tot Bedrijfshulpverlener. Frank Slob: Zo n opleiding is waardevol voor iedereen, zeker ook voor jongeren. Omdat je er het veiligheidsbewustzijn mee vergroot. In dit geval is er ook een voordeel voor ons. Met dit project slaan we een brug tussen vmboleerlingen en de brandweer en dat zou in de toekomst de nodige vrijwilligers op kunnen leveren. Motivatie Het plan van Brandweer Zeist werd enthousiast ontvangen en uitgewerkt voor alle leerlingen die de richting Sport, Dienstverlening & Veiligheid (SDV) volgden. Bij de jongeren zelf viel het initiatief ook in goede aarde. De motivatie was groot en alle leerlingen slaagden voor het examen. De BHV-diploma s werden in mei aan de leerlingen uitgereikt door burgemeester Janssen van Zeist en Frank Slob. Ook andere medewerkers van Brandweer Zeist waren bij de ceremonie aanwezig. Frank Slob: Het is allemaal heel goed uitgepakt. Ik vind het vooral mooi voor de leerlingen zelf. Het vmbo-onderwijs ligt nogal eens onder vuur, terwijl er niks mis mee is. Nu valt er tenminste ook eens iets positiefs te melden. Herman Wesseling, communicatiemedewerker Brandweer Zeist (h.wesseling@zeist.nl)

6 10 Met stages nieuwe mensen werven Categorie Organisatie Korps Brandweer Bronckhorst Project Stageplaatsen Initiator Bennie Hekkelman 2009 Vergrijzing is een maatschappelijk probleem en ook sommige korpsen zien de gemiddelde leeftijd van (vrijwillige) brandweerlieden de laatste jaren omhoog schieten. Bennie Hekkelman van Brandweer Bronckhorst bedacht een nieuwe, laagdrempelige vorm van werving en selectie : stages voor mensen vanaf 17 jaar die geïnteresseerd zijn in de brandweer. Bennie Hekkelman: Als je mensen vraagt of de brandweer iets voor ze is, hoor je vaak: Het klinkt leuk, maar ik weet niet goed wat ik me er bij voor moet stellen. Mensen willen weten waar ze aan toe zijn en wat is dan een betere vorm om kennis te maken dan een stage? Ik heb het hier intern aangekaart en het idee vond veel weerklank. Geïnteresseerden kunnen hier nu via een stage van maximaal een jaar snuffelen aan het korps, de organisatie en de activiteiten van de brandweer. Kweekvijver De stages kunnen uitgroeien tot een structurele kweekvijver voor nieuwe aanwas, vermoedt Hekkelman, temeer daar Brandweer Bronckhorst er serieus invulling aan geeft. Zo worden stagiaires niet aan hun lot overgelaten, maar worden ze gekoppeld aan een persoonlijke stagebegeleider. De aspirant-brandweerman of -vrouw krijgt vanaf de eerste dag ook eigen kleding om de betrokkenheid bij het korps te onderstrepen. De personeelsafdeling van de gemeente is bereid gevonden arbeidsvoorwaardelijke zaken en verzekeringen te regelen. Begeleiding Bennie Hekkelman: Het leuke is dat de aanpak heel snel vruchten heeft afgeworpen. De eerste drie stagiaires hebben zich allemaal bij het korps aangesloten. Ik denk dat het echt een manier is om nieuwe mensen aan boord te krijgen. De meeste tijd gaat zitten in de begeleiding van stagiaires, maar het vinden van begeleiders kost bij ons geen enkele moeite. Mensen vinden het juist leuk om hun kennis over te dragen. Het voordeel voor het korps is dat we nieuwe aanwas krijgen en dat de mensen die officieel instromen al weten van de hoed en de rand. Meer informatie Bennie Hekkelman (brandweer@bronckhorst.nl)

7 12 Het gemak van het gierkelderpak Categorie Techniek Korps Brandweer Skarsterlân (Joure) Project Gierkelderpak Initiator Hein van Dijk 2009 Het is geen lolletje te moeten afdalen in een gierkelder om een koe of ander dier dat daarin is gevallen te redden. Toch is de brandweer hiermee belast en in Skarsterlân (bij Joure in Friesland) komt het nog regelmatig voor ook. Hein van Dijk ontwikkelde om die reden een speciaal gierkelderpak. Een soort aangepast waadpak met een capuchon en een uitsparing om het noodzakelijke ademluchttoestel inwendig te kunnen dragen. Het gierkelderpak doet precies wat het moet doen: voorkomen dat hulpverleners in aanraking komen met (de geur van) mest of gier. Hein van Dijk over zijn vinding: In een gierkelder heb je een ademluchttoestel nodig anders hou je het er echt niet in uit van de stank. Het probleem was dat die toestellen na iedere inzet zo waren vervuild dat je ze eigenlijk net zo goed weg kon gooien. Ik zocht dus naar iets dat het ademluchttoestel helemaal omsluit en ben uiteindelijk uitgekomen bij een heel pak. Leverancier Toen het idee er eenmaal was, begon de zoektocht van Hein van Dijk naar iemand die het gierkelderpak kon maken. Uiteindelijk bereikte hij overeenstemming met Matcon in Midden-Beemster, een bedrijf dat onder meer beschermende kleding maakt. Het prototype van het pak bleek in de praktijk uitstekend bruikbaar. Er werden slechts enkele kleine aanpassingen gedaan voordat tien exemplaren van het gierkelderpak werden geproduceerd. Het resultaat is zeer tot tevredenheid van Hein van Dijk. Het pak is perfect geslaagd. Het ademluchttoestel blijft schoon en droog en als een fles moet worden gewisseld is het een kwestie van de rits openen, de fles vervangen, en de rits weer sluiten. Een kind kan de was doen. Kruisbestuiving De verhalen over het gemak van het gierkelderpak gingen snel rond en inmiddels maken meerdere korpsen in heel het land gebruik van het pak. De onderlinge contacten leidden ook anderszins tot kruisbestuiving. Hein van Dijk: De blusgroep die bij ons is belast met het redden van vee dat in een gierkelder is gevallen, maakt ook gebruik van een speciale takel. Ook daar hadden veel andere korpsen nog nooit van gehoord. Nu worden wij in een steeds groter gebied ingeschakeld voor het redden van vee. De aanrijdtijd is vaak iets langer, maar dat wordt gecompenseerd door het feit dat we een dier sneller kunnen redden. Meer informatie Hein van Dijk

8 14 11 Lekker makkelijk: elektronisch brandkranenboek Categorie Techniek Korps Brandweer Boxtel Project Tomtom voor bluswatervoorziening Initiator Peter Hacken 2009 In het gewone navigatiesysteem alle beschikbare bluswatervoorzieningen in één oogopslag in beeld bij de locatie waar je je bevindt. Het kan met de Tomtom die Peter Hacken, onderhoudsmedewerker van Brandweer Boxtel, heeft ontwikkeld. Een elektronisch brandkranenboek noemt hij zijn vinding. De werking is simpel. Bij een uitruk loopt het systeem gewoon mee met de route die wordt gereden en alle beschikbare bluswatervoorzieningen verschijnen automatisch op het scherm. In Boxtel en steeds wijdere omgeving zijn ze enthousiast over het systeem en is het in gebruik. Boxtel zelf gebruikt de vinding al vier jaar voor de ondergrondse brandkranen. Vorig jaar zijn ook de geboorde putten, de grootwatertransport opstelpunten (GWT) en de zogenaamde WAS-masten ingevoerd. Volgens de bedenker is het elektronisch brandkranenboek een goed alternatief voor de papieren brandkranenboeken, die uitgaan van straten en huisnummers. Peter Hacken: Het systeem is goedkoop en makkelijk up-to-date te houden. Dit in tegenstelling tot de papieren versie. Coördinaten Voor het systeem in gebruik kan worden genomen moeten de coördinaten van de brandkranen bij de waterleidingmaatschappij worden opgevraagd. Ze moeten vervolgens worden omgezet, zodat ze herkenbaar zijn voor het navigatiesysteem. Eventueel kan aanvullende informatie worden toegevoegd, zoals bijvoorbeeld de diameter van de leiding en het nummer van de brandkraan. De brandkranen worden als nuttige plaats (POI, Point of Interest ) in het scherm van het navigatiesysteem weergegeven. Update Het is wel handig eens in de zoveel tijd een update uit te voeren. Een kwestie van het converteren en inlezen van de coördinaten in het navigatiesysteem. Peter Hacken: Wij hebben met het waterleidingbedrijf hier de afspraak dat ze elk kwartaal de coördinaten van de ondergrondse brandkranen doorgeven. Met een paar simpele handelingen kunnen we het systeem dan updaten. In de regio Brabant- Noord zet de waterleidingmaatschappij de nieuwe coördinaten gewoon iedere keer op intranet. Dan weet je zeker dat je beschikt over de meest actuele informatie. Meer informatie Peter Hacken (pha@boxtel.nl) Hoofdscherm Kaart scherm met aanvullende informatie OBK. Zoals nummer en eventueel diameters.

9 16 RISC-systeem levert informatie én risicobeoordeling Categorie Organisatie Korps Veiligheidsregio Utrecht Project Risico-objecten Informatiesysteem voor Calamiteiten (RISC) Initiator René Roke Het klinkt bijna te mooi om waar te zijn. Een systeem waarop je één keer inlogt en vervolgens toegang krijgt tot verschillende informatiebronnen met data over bijvoorbeeld het aantal mensen in een pand, bluswatervoorzieningen, bereikbaarheidskaarten, de opslag van gevaarlijke stoffen, GHOR-specifieke informatie en gegevens over cultureel historisch erfgoed. En dat allemaal inclusief een risicobeoordeling en beschikbaar in zowel de koude als de warme fase van de hulpverlening. Op initiatief van René Roke ontwikkelde de Veiligheidsregio Utrecht (VRU) zo n systeem: het Risico-objecten Informatiesysteem voor Calamiteiten (RISC). Iedere ketenpartner die meedoet in het traject zorgt zelf voor het beheer en de actualiteit van de eigen data. Binnen de RISC-familie communiceren de verschillende databases achter de schermen met elkaar, waarbij slechts de informatie wordt gedeeld die relevant is voor de risicobeoordeling. Een bijkomend voordeel is dat die informatie vervolgens versleuteld heen en weer gezonden kan worden. Analysemethodiek Aanvullend op de verzameling met elkaar communicerende databases, is een analysemethodiek ontwikkeld waarmee automatisch, per object en aan de hand van een vragenlijst met risico-indicatoren, een risicobeoordeling kan worden gemaakt. De uitkomst van de analyse van deze gestapelde risico s, wordt inzichtelijk gemaakt in objectgerelateerde staafdiagrammen. Deze kunnen per geografisch gebied worden getoond. Op die manier wordt er inzicht verkregen in die objecten waarvan de voorspelbare scenario s zodanig zijn dat het basiszorgniveau ontoereikend is en er meer anticipatie vereist is dan normaal (geaccepteerde risico s). Hendriët Wanders, medewerker Pro-actie bij de VRU en actief betrokken bij RISC, is laaiend enthousiast, met name over de combinatie van twee aspecten: het snel en eenvoudig kunnen delen van digitale informatie van verschillende partijen en de analysemethodiek die eraan is gekoppeld. Tijdens incidenten is nu altijd real time informatie beschikbaar voor iedereen die toegang heeft tot deze beveiligde webapplicatie. Daarnaast ontstaan door het bundelen van informatie nieuwe inzichten in de inschatting van risico s en daar kan pro-actief op worden geanticipeerd. Een uitwerking die ook past in de visie die de brandweer in de nota Strategische Reis heeft vastgelegd. Gedurende de looptijd van dit project hebben studenten van de opleiding Integrale Veiligheidskunde data van de duizenden objecten verwerkt. Daarnaast heeft de VRU nauw samengewerkt met verschillende professionals van brandweerkorpsen in deze regio. Daarmee zorgen we gelijk voor een breed draagvlak, aldus Hendriët Wanders. Meer informatie via of bij Hendriët Wanders (h.wanders@vru.nl of risc@vru.nl) RISC: gedetailleerde object informatie voor verschillende partners Het klink te mooi om waar te zijn, maar de VRU heeft het gerealiseerd: een systeem waarmee via één inlog toegang mogelijk is tot verschillende informatiebronnen met data over bijvoorbeeld het aantal mensen in een pand, bluswatervoorziening, bereikbaarheidskaarten, opslag gevaarlijke stoffen, GHOR specifieke informatie en kennis over cultureel historisch erfgoed. Dit alles inclusief een risicobeoordeling!. Ook zijn deze gegevens zijn beschikbaar voor zowel de koude als de warme fase van de hulpverlening. De Veiligheidregio Utrecht (VRU) ontwikkelde zo een systeem waarbij slechts die informatie wordt gedeeld die voor de desbetreffende hulpverlener relevant is. Iedere partij zorgt zelf voor het beheer en de actualiteit van de data; de verschillende databases communiceren binnen RISC met elkaar. Bij toename van het geschatte risico, van een object, neemt ook de afwijking ten opzichte van standaard toe. Analysemethodiek Aanvullend op voornoemde verzameling van met elkaar communicerende databases is een analysemethodiek ontwikkeld waarmee per stationair object (geo-georiënteerd) automatisch een risicobeoordeling wordt gegenereerd aan de hand van een vragenlijst met risico-indicatoren. De uitkomst van deze gestapelde risico s wordt inzichtelijk gemaakt in staafdiagrammen; expert judgement wordt hierdoor concreet gemaakt. Sommatie van de objectgerelateerde diagrammen leidt tot een weergave die aansluit bij het sturingsdriehoek (zie figuur). Uitgangspunt hierbij is dat er in ieder geografisch gebied objecten zijn met voorspelbare scenario s waarvan de gevolgen potentieel zo groot zijn dat het basiszorgniveau alleen niet meer toereikend is. Innovatie Naast dat de informatie snel en eenvoudig digitaal wordt gedeeld tussen de verschillende partijen, is de aanvullende analysemethodiek als onderdeel van het systeem een kers op de taart. Door het bundelen van informatie leidt de inschatting van risico s tot nieuwe inzichten waarop proactief kan worden ingespeeld; een uitwerking die past binnen de visie van de Strategische Reis. Uitwerking Voor de dataverwerking van de duizenden objecten in de regio werkt de VRU samen met studenten van de opleiding Integrale Veiligheidskunde. Het gedachtegoed achter de analysemethodiek verschaft hen inzicht in de proactieve denkwijze en dat leidt tot een boeiende stage. Daarnaast heeft het betrekken van verschillende professionals vanuit de brandweerkorpsen in de regio gezorgd voor een breed draagvlak. Meer informatie Wilt u meer weten? Mail naar RISC@vru.nl of neem contact op met de afdeling Risicobeheersing van de Veiligheidsregio Utrecht,

10 18 17 Blussen met hoge druk in droge stijgleiding Categorie Techniek Korps Brandweer Leerdam Project Droge stijgleiding hoge druk Initiator Johan den Hertog 2009 Iedereen in de brandweerwereld kent de droge blusleidingen. Leidingen in gebouwen waarmee grote afstanden worden overbrugd. De droge blusleiding is een hulpmiddel om sneller water op het vuur te krijgen. Dat kan met een lage druksysteem en met een hoge druksysteem. Een innovatieve techniek maakt het nu mogelijk het hoge druksysteem ook te gebruiken in een droge stijgleiding. In het nieuwe blussysteem is de tankinhoud van liter bluswater van een brandweerauto voldoende voor de eerste bluspoging. Het leidingwerk is binnen een aantal minuten gevuld met water, waarna de brandweer direct over kan gaan tot het blussen onder hoge druk (40 bar). Dat kan door gebruik te maken van een speciaal ontwikkelde knikkoppeling. De hoge drukslang kan altijd en direct worden gekoppeld, ongeacht of de druk al in de leiding aanwezig is. Dit is ook het bijzondere van het systeem. Met een lage druk droge blusleiding moet altijd eerst worden gecontroleerd of alle afsluiters in het gebouw dicht zijn. Minder belasting Een groot voordeel is dat de brandweer met een lichte en compacte hoge drukslang onder de arm naar boven kan lopen. Met een lage druksysteem moeten twee brandweerlieden eerst een loodzwaar aanvalskrat van 60 kilo naar boven sjouwen. Met als gevolg dat een brandweerman al behoorlijk afgemat is voordat hij überhaupt met de eerste blussing kan beginnen. Naast een aanpassing van de stijgleiding moet voor het gebruik van dit nieuwe systeem ook het brandweervoertuig een kleine aanpassing ondergaan. De Brandweer Leerdam heeft inmiddels de koppelingen vernieuwd en bij elk voertuig zijn vier lichtgewicht slangen van elk 20 meter bijgeplaatst. Volgens bedenker Johan den Hertog, preventiemedewerker bij de Brandweer Leerdam, zitten er tal van voordelen aan het nieuwe systeem. Allereerst heb je heel snel water op het vuur met een minimale belasting voor het brandweerpersoneel. Daarnaast heb je geen tijdverlies omdat de afsluiter moet worden gecontroleerd en de nevenschade is beperkt omdat met minder water wordt geblust. Daar komt nog bij dat geen extra communicatie noodzakelijk is met de pompbediende. Allemaal voordelen die niet opwegen tegen de geringe kosten van de noodzakelijke aanpassingen. Meer informatie Johan den Hertog

11 20 Efficiënter zoeken met Welanker Categorie Techniek Korps Brandweer Zoetermeer Project Welanker Initiator René van Wel 2009 René van Wel ontwikkelde een technisch hulpmiddel voor duikers bij zoekacties onder water. Welanker noemt hij zijn vinding, die zorgt voor een betrouwbare verankering van de zoeklijn in het gebied waarin wordt gezocht. Het anker (soms met een boei eraan) wordt in de grond gedraaid. Vervolgens wordt de zoeklijn aan het anker vastgemaakt, zodat de duiker de lijn altijd strak kan zwemmen. Het voordeel hiervan is dat duikers effectiever kunnen zoeken. René van Wel: Het Welanker kan worden gebruikt bij het zoeken vanaf de boot en bij alle gangbare zoekmethoden: de hele cirkelmethode, de diagonaalmethode en de bodemlijnmethode. Daarnaast hebben we een nieuwe, snelle zoekmethode ontwikkeld, de Welanker halve cirkelmethode. Deze wordt gebruikt op plaatsen waar je met de huidige zoekmethoden niet uit de voeten kunt. Het Welanker is door het korps Zoetermeer uitvoerig getest. Duikinstructeurs hebben zich gebogen over de toepassingsmogelijkheden in relatie tot verschillende zoekmethoden en er is een film gemaakt waarin de mogelijkheden worden toegelicht. Alle veiligheidsregio s in Nederland hebben via hun duikwerkgroep een kopie van de film ontvangen. Toetsing De film en alle testresultaten zijn gebundeld en ter toetsing aangeboden aan de Vakgroep BWB (Bestrijding Waterongevallen Brandweer). In juli gaf de vakgroep toestemming voor het gebruik van het Welanker en kort daarna werd bekend dat in de nieuwe les- en leerstof Brandweerduiken van de Nbbe (Nederlands bureau brandweerexamens) de bestaande zoekmethoden zijn geschrapt, omdat deze in de praktijk niet werken. Het bestaan van Het Welanker was bij het opstellen van de nieuwe leerstof echter nog niet bekend, met als gevolg dat gebruik in de praktijk in principe nog niet is toegestaan. Waardevolle aanvulling Een vervelende situatie, vindt René van Wel, die onderzoekt hoe het probleem kan worden opgelost. Voor mij en voor de hele werkgroep Duikers Haaglanden is duidelijk dat het Welanker een waardevolle aanvulling is op de bestaande hulpmiddelen bij het brandweerduiken. Met het anker kan door duikers sneller en nauwkeuriger, dus efficiënter, worden gezocht. Daarnaast zijn zoekmethoden die voorheen niet of moeilijk toe te passen waren, nu wel uitvoerbaar. Volgens mij vergroot deze vinding de mogelijkheden die er zijn in het gouden uur, het eerste uur na een ongeval, aanzienlijk. Meer informatie René van Wel (r.van.wel@zoetermeer.nl) Fotograaf: Eric de Vries, Den Haag

12 22 GENOMINEERD 2009 Op huisbezoek in het kader van brandveiligheid Categorie Maatschappelijk belang Korps Brandweer Amersfoort Project Veilig Wonen Initiator Bas Gul 2009 Overal waar mensen wonen bestaat brandgevaar. Gelukkig kan veel leed worden voorkomen door de risico s te verkleinen en bewoners zo goed mogelijk voor te bereiden op een eventuele brand. Amersfoort startte als eerste gemeente in Nederland een project om de kans op woningbranden te verkleinen: Veilig Wonen. Het project, dat werd genomineerd voor de Jan van der Heydenprijs, gaat over het vergroten van het brandveiligheidsbewustzijn bij mensen in combinatie met het verbeteren van de brandveiligheid in woningen. De Veilig Wonen-aanpak draait om community safety. Een begrip dat door de Amersfoortse brandweer wordt omschreven als: Het vergroten van de fysieke en sociale veiligheid in de wijk in samenwerking met andere betrokken partijen. De eerste focus ligt op brandveiligheid met aansluiting op andere veiligheidsthema s. Centraal in het project staat de mogelijkheid van een vrijblijvende brandveiligheidscontrole bij mensen thuis. Tijdens zo n bezoek wordt samen met de bewoner gekeken naar de brandveiligheid, met als doel mensen bewust te maken van mogelijk brandonveilige situaties in hun woning. Ook wordt aangeboden gratis rookmelders te monteren. In 85% van de huizen bleek geen rookmelder aanwezig of ze functioneerden niet goed woningbranden In Nederland breekt jaarlijks in ongeveer woningen brand uit. Daarbij overlijden gemiddeld zo n 60 bewoners en raken 500 mensen gewond. De meeste slachtoffers worden verrast in hun slaap en stikken. Engels onderzoek heeft aangetoond dat het aantal doden en gewonden met minimaal de helft kan worden teruggebracht als alle woningen worden voorzien van rookmelders. De dekkingsgraad van rookmelders in woningen in Nederland wordt op dit moment door het Ministerie van VROM geschat op ongeveer 70%. In mei verscheen in het kader van het project het Handboek Veilig Wonen. Een indrukwekkend document met veel informatie over hoe de brandveiligheid van woningen systematisch kan worden gecontroleerd en verbeterd, en hoe het brandveiligheidsbewustzijn van bewoners kan worden vergroot. Het handboek, dat gratis is te downloaden van de site www. veiligwonenamersfoort.nl, is samengesteld op basis van ervaringen, methoden en middelen van Brandweer Amersfoort. Het korps paste de Veilig Wonen-aanpak van 2006 tot toe in drie Amersfoortse wijken. Inspireren Bas Gul, senior adviseur veiligheid bij Brandweer Amersfoort over het project: Deze aanpak is nieuw voor Nederland, maar in Engeland werken ze al langer zo. Wij hebben ons laten inspireren door een vergelijkbaar project met woningbezoeken in Liverpool. Cijfers daar tonen aan dat het project erg succesvol is. Of dat hier ook zo is zullen we moeten afwachten, maar de eerste voortekenen zijn goed. Er zijn veel rookmelders geplaatst en onderzoek wijst uit dat bewoners zich nu meer bewust zijn van brandgevaarlijke situaties. Meer informatie Bas Gul (b.gul@amersfoort.nl) of

13 24 Geen nood bij brand, veiligheid in de zorg Categorie Maatschappelijk belang Korps Hulpverlening Gelderland-Midden Project Geen nood bij brand, veiligheid in de zorg Initiator Hulpverlening Gelderland-Midden afdeling Brandpreventie 2009 Wist u dat in 2007 in gezondheidszorginstellingen in Nederland liefst binnenbranden waren met een totale schade van 84 miljoen euro? Vast niet. Bij de afdeling Brandpreventie van Hulpverlening Gelderland- Midden deden deze cijfers de wenkbrauwen fronsen. En dat niet alleen. Er werd een project ontwikkeld: Geen nood bij brand, veiligheid in de zorg. Doel van Geen nood bij brand, dat in april de Innovatieprijs Brandveiligheid won, is samenwerken aan het verbeteren van de brandveiligheid in zorginstellingen door kennisuitwisseling met medewerkers én bewoners. Binnen het project is nog een aanpalend traject, namelijk het trainen van medewerkers door e-learning. Centraal hierin staan de antwoorden op de vragen: wat te doen om brand te voorkomen en hoe te handelen als het onverhoopt mis gaat. Jos Meeuwsen van Hulpverlening Gelderland-Midden: Geen nood bij brand is een samenwerkingsproject tussen brandweerkorpsen en zorginstellingen. De praktijk is dat een brandpreventiemedewerker en medewerkers van zorginstellingen samen met bewoners op expeditie gaan door een gebouw. Ze kijken naar wat goed en fout is op het gebied van veiligheid. De rol van de brandpreventiemedewerker is niet controlerend, maar adviserend en informerend. Brandweermensen die meewerken krijgen vooraf een communicatietraining die gericht is op het omgaan met bewoners van zorginstellingen. Na de veiligheidscheck bespreken ze de bevindingen en leggen die vast in een verslag met foto s. Voor de leidinggevenden van een instelling en de brandweer is dan in één oogopslag te zien waar het aan schort. Het belangrijkste effect is dat situaties die niet goed zijn, sneller worden aangepakt zonder dwang. Uiteraard adviseert de brandweer daarbij op maat hoe bepaalde situaties kunnen worden verbeterd. Jos Meeuwsen: In die fase start ook het e-learningtraject dat helemaal is toegesneden op het eigen gebouw. En eventueel houden we nog een ontruimingsoefening met de bhv ers van de instelling. Jos Meeuwsen beaamt dat Geen nood bij brand een flinke investering vraagt van brandweerkorpsen, maar volgens haar verdient het project zichzelf terug. De bewustwording van brandveiligheid in de instellingen gaat met sprongen vooruit en je krijgt een zekere continuïteit in veiligheidsmanagement. Onze ervaring is bovendien dat meer met aanbevelingen wordt gedaan als er, zoals bij dit project, geen dwang op zit. Twintig Gelderse zorginstellingen doen inmiddels mee en ook de Veiligheidsregio Drenthe heeft het project omarmd. Meeuwsen: De reacties zijn uitsluitend positief. Meer informatie

14 26 GENOMINEERD Cobra-systeem: sneller, effectiever, veiliger Categorie Techniek Korps Gezamenlijke Brandweer, Rozenburg Project Cobra-blussysteem Initiator Raymond Bras 2009 De Gezamenlijke Brandweer in Rozenburg nam in het voorjaar van 2009 het Cobrablussysteem in gebruik. Met dit apparaat kunnen binnenbranden, bijvoorbeeld in moeilijk toegankelijke ruimten zoals containers en scheepsruimen, van buitenaf worden geblust. Met het Cobra-systeem wordt de inzet van de brandweer sneller, effectiever en veiliger. Met een trekker op de Cobra-bluslans kan de brandweerman een grit van ijzeroxide aan het water toevoegen. Hierdoor ontstaat binnen enkele seconden een gaatje in de wand van de ruimte waarop wordt gespoten. Door dit gat kan vervolgens een hoge druk waterstraal (300 bar) worden verneveld. Omdat de verneveling tien keer zo groot is als normaal, wordt de brand in de ruimte op een effectieve manier bestreden. Het Cobra-systeem heeft een aangetoonde meerwaarde, stelt Raymond Bras van de Gezamenlijke Brandweer, een publiek-privaat samenwerkingsverband van meer dan vijftig bedrijven in het haven en industriegebied van Rotterdam en de gemeente Rotterdam. Neem alleen het gevaar van een backdraft of een flash-over. Binnen een paar seconden is dat ingedamd. Ook dikke stalen of betonnen muren zijn geen probleem. Als de grit wordt toegevoegd, heb je gegarandeerd binnen de kortste keren een gat in de wand. Met gebruik van relatief weinig water bovendien. Knock down Bras erkent dat de brand in sommige gevallen niet gelijk is geblust. Maar er is op z n minst sprake van een flinke knock down, die het eenvoudiger en veiliger maakt de ruimte te betreden en de rest van de brand op een traditionele manier te blussen. Veiliger, effectiever en sneller zijn niet de enige pluspunten van het Cobra-systeem, dat van Zweedse makelij is. Ook de schade die wordt aangericht is in vrijwel alle gevallen minder, waardoor de herstelkosten na de brand worden beperkt. Eventueel kan het systeem worden gebruikt in combinatie met een geltoevoeging. Een object dat is bedekt met gel is gedurende een bepaalde tijdsduur, afhankelijk van de intensiteit van de brand, beschermd tegen brandoverslag. Het apparaat van de Gezamenlijke Brandweer in Rozenburg is aangeschaft met een subsidie van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en gestationeerd in de kazerne in Hoogvliet. Bij het verstrekken van de subsidie is het ministerie er vanuit gegaan dat het systeem ook bij andere incidenten dan brand kan worden ingezet. De Gezamenlijke Brandweer heeft toegezegd de inzetmogelijkheden in multidisciplinair verband te onderzoeken en daar verslag van uit te brengen. of

15 28 Werken aan een groter veiligheidsbewustzijn Categorie Maatschappelijk belang Korps Brandweer Amsterdam-Amstelland Project (Brand)veilig leven in de praktijk: evidence based voorlichting over brandveiligheid Initiators Annette de Wolde (Brandweer Amsterdam-Amstelland), Rob Baardse (Brandwonden Stichting) 2009 Op de vraag waarom andere brandweerkorpsen Brandveilig leven over zouden moeten nemen, is het antwoord van de projectleiding kort maar krachtig: omdat het eenvoudig is te implementeren en omdat de effecten, naar verwachting, groot zijn. Of dat werkelijk zo is, valt uiteraard pas te zeggen als meer resultaten bekend zijn. Het project, dat door het Ministerie van VROM met euro is gesubsidieerd, gaat uit van de aanname dat bewoners die dicht bij een pand wonen dat is afgebrand, na de brand meer openstaan voor voorlichting over brandveiligheid. Hiervoor is een gestandaardiseerd voorlichtingsmodel ontwikkeld, inclusief voorlichtingsmateriaal. Brandveilig leven is gestoeld op de bewezen feiten dat twee op de drie branden ontstaan door menselijk handelen en dat er een relatie is tussen doden en slachtoffers bij een brand, het wijktype, het woningtype, de oorzaak, rookmelders en vluchtgedrag. Dit aangevuld met de uitkomsten van een eerder onderzoek van de Brandwonden Stichting, dat aantoont dat voorlichting effectief is. Voorlichtingsmodel Het voorlichtingsmodel gaat uit van het voor de hand liggende gegeven dat onveilig gedrag sneller tot brand leidt dan veilig gedrag. Waarbij de brug van onveilig naar een groter veiligheidsbewustzijn kan worden geslagen door gerichte voorlichting, met name aan risicogroepen die niet worden bereikt met reguliere campagnes. Deze aanpak moet leiden tot minder doden door brand, minder brandwonden en minder inhalatietrauma s. In principe kan de voorlichting met een minimum aan training worden gegeven door (vrijwillige) korpsleden. Het materiaal is getest in verschillende wijken in Amsterdam met een hoog percentage sociale huurwoningen (90% en meer). De bewonerspopulatie bestond gemiddeld uit 50% autochtonen en 50% allochtonen. Begonnen is met een nulmeting over brandveiligheid aan de hand van een vragenlijsten. De meting is uitgevoerd door studenten van de opleiding Besturen van veiligheid van de Vrije Universiteit van Amsterdam. Tegelijkertijd werden twee brandweermensen opgeleid tot voorlichter. Om de verschillen te meten wordt voorlichting gegeven voor en na een brand door brandweermensen in uitrukpak. Hierbij zijn ook consulenten van de Brandwonden Stichting betrokken. Andere partners waarmee Brandweer Amsterdam-Amstelland en de Brandwonden Stichting samenwerken zijn Stichting Consument en Veiligheid, het Nederlands Instituut voor Fysieke Veiligheid (NIFV), de NVBR en de Vrije Universiteit Amsterdam. Annette de Wolde van de Brandweer Amsterdam-Amstelland over Brandveilig leven : We verwachten dat deze aanpak leidt tot een groter veiligheidsbewustzijn. Als dat werkelijk zo blijkt te zijn kunnen we het project via de NVBR landelijk uitrollen. Annette de Wolde (a.dewolde@brandweeraa.nl), Rob Baardse (rbaardse@brandwonden.nl)

16 30 Brandveiligheids APK voor gebouwen Categorie Maatschappelijk belang Korps Brandweer Haaglanden Project Brandveilig Gebruik Bouwwerken Initiator Brandweer Haaglanden 2009 Om het bewustzijn van gebruikers met betrekking tot brandveiligheid te vergroten heeft de Brandweer Haaglanden in 2008 het project Brandveilig Gebruik Bouwwerken (BGB) geïnitieerd. Het project is gebaseerd op het idee van een APK-keuring voor gebouwen, die nooit een wettelijke basis heeft gekregen. Het BGB-project gaat uit van vrijwillige deelname. Eigenaren van gebouwen wordt de mogelijkheid geboden hun pand te laten controleren op alle brandveiligheidsaspecten. Gebouwen die goed uit de controle komen krijgen het keurmerk Brandveilig Gebouw. De hoop en verwachting zijn dat als gevolg van deze aanpak ook de beheerders van het gebouw en de gebruikers van panden bewuster met brandveiligheid omgaan. Beoordelingsrichtlijn Voor de certificering van gebouwen is in samenwerking met KIWA en een aantal zorginstellingen in Haaglanden een beoordelingsrichtlijn opgesteld met 21 aandachtsvelden. De verzwaring in vergelijking met normale brandveiligheidsaspecten ligt vooral op het organisatorische vlak (aantal ontruimingsoefeningen, aantal BHV-ers, etc.). De bedoeling is om bij bestaande gebouwen te komen tot een geaccepteerd niveau van brandveiligheid. Een aantal onafhankelijke partijen is gerechtigd de controles ten behoeve van het keurmerk uit te voeren. Het niveau wordt bepaald door het bereiken van een score via een opnamerapport, dat is vastgesteld door de klankbordgroep. Hierin hebben zitting vertegenwoordigers van Brandweer Haaglanden, KIWA en Dijkoraad Viavesta, een bedrijf dat is gespecialiseerd op het gebied van brandpreventie en brandweerondersteuning. Opname In de praktijk betekent dit dat een gecertificeerd bedrijf een opname doet van alle bouwkundige, installatietechnische en organisatorische brandveiligheidsaspecten. Het rapport met bevindingen komt in het bezit van de gebouweigenaar. Wanneer voldoende punten worden gescoord en geen ko s worden behaald, wordt het pand door KIWA gecertificeerd. Als er niet voldoende punten worden gehaald of ko s worden uitgedeeld, krijgt de gebruiker de mogelijkheid de geconstateerde gebreken te verhelpen, waarna een tweede opname mogelijk is. Haaglanden is de eerste regio waar gebouwen het keurmerk hebben gekregen. Inmiddels is er in het hele land beweging zichtbaar. Met name veiligheidsregio s, verzekeringsmaatschappijen en adviesbureaus benadrukken het belang van het keurmerk Brandveilig gebouw.

17 32 Een pijl richting veiligheid Categorie Techniek Korps Brandweer Amsterdam-Amstelland Project aanpassing hoge drukslang Initiator Wessel Slagter 2009 De simpelste ideeën zijn vaak de beste. Wat te denken van het plan van Wessel Slagter van Brandweer Amsterdam-Amstelland om brandweerslangen te voorzien van een fluorescerende pijl die wijst in de richting van de uitgang? Een kleine moeite en iedereen begrijpt dat de veiligheid ermee is gediend. Toen het idee in zijn hoofd was geboren ging Wessel Slagter op internet op zoek naar korpsen die zo n aanwijzing al op hun slangen hadden staan en naar bedrijven die hoge drukslangen kunnen bedrukken. Tot zijn verbazing vond hij geen van beide. Het idee is natuurlijk heel simpel, maar blijkbaar is er toch niemand eerder opgekomen. De redenatie van de Amsterdamse brandweerman is dat er in brandsituaties altijd een slang mee naar binnen wordt genomen. Waarom die slang dan niet laten bedrukken met duidelijke pijlen die de richting aangeven naar buiten, daar waar het veilig is. Zo n aanwijzing kan nooit kwaad, zeker niet in noodsituaties. Investering Wessel Slagter: Op hoge drukslangen staat vaak een heleboel informatie. De maximale drukbelasting, diameter, product- en typenummer en meer van dat soort zaken. Het mooiste zou zijn als er in het productiestadium voortaan ook pijlen op worden gedrukt. Bijvoorbeeld om de meter. De investering die daarmee is gemoeid kan nooit hoog zijn en de veiligheid is er mee gediend. Zeker in een tijd als deze waarin veiligheid overal als een rode draad doorheen loopt, leek het me een aardig idee. Dat het idee goed is, lijdt geen twijfel. Maar ingangen bij productiebedrijven van slangen heeft Wessel Slagter nog niet. Als iemand mij op het spoor kan zetten laat hij dan contact met me opnemen. Wessel Slagter (w.slagter@amsterdamaa.nl)

18 34 LEGO Incidentencity: speels én educatief Categorie Maatschappelijk belang Korps Brandweer Houten en Brandweer De Meern Project LEGO Incidentencity Initiators André Overeem en Evert de Graaf 2009 Hoe brengen we het werk van de brandweer op een speelse en educatieve wijze onder de aandacht? Op die vraag bedachten André Overeem en Evert de Graaf een origineel antwoord. Met tienduizenden LEGO-steentjes bouwden ze een stad, waarin van alles gebeurt. Vandaar de toepasselijke naam LEGO Incidentencity. De stad is net als onze samenleving voortdurend in beweging en dat oefent een grote aantrekkingskracht uit op kinderen. De kracht van LEGO Incidentencity ligt in de eenvoud, de omvang en de herkenbaarheid, zeggen André Overeem en Evert de Graaf. We zijn allemaal jong geweest en bijna iedereen heeft met LEGO gespeeld. De imposante gebouwen en tientallen brandweerwagens hebben een magnetische aantrekkingskracht op kinderen én ouders. En het is allemaal zo realistisch mogelijk. We maken het niet spectaculairder dan het is. Zo ervaren kinderen op speelse wijze dat het brandweervak veelzijdig, uitdagend en spannend is. Een leuke branche dus om in te werken of als vrijwilliger in actief te zijn. 19 vierkante meter De eerste opzet van LEGO Incidentencity dateert van De stad, die toen te zien was tijdens LEGOworld in Zwolle, was in het begin 3 vierkante meter groot. Inmiddels bestrijkt de oppervlakte van de stad 19 vierkante meter. LEGO Incidentencity speelt voortdurend in op actuele incidenten die aan bod komen in het Jeugdjournaal op televisie. De opstelling wijzigt dus steeds en zo blijft de City uniek. Nergens anders in de wereld bestaat een vergelijkbare educatieve opstelling specifiek gericht op de brandweer. De Incidentencity is jaarlijks op verschillende plaatsen in ons land te zien. Veel korpsen halen de activiteit in huis bij de opening van een nieuwe kazerne of voor een Open Dag. In de Incidentencity zijn momenteel 23 incidenten verwerkt, variërend van een vliegtuigcrash op Schiphol tot een bosbrand en van een brand op de tribune van een voetbalstadion tot een paard dat in de sloot is beland. André Overeem en Evert de Graaf: LEGO is prachtig speelgoed om iets zichtbaar te maken. De Incidentencity is zo langzamerhand een wat uit de hand gelopen hobby, maar we bereiken er wel mee dat de activiteiten van de brandweer onder de aandacht komen van kinderen, de brandweerlieden van de toekomst.

19 36 Uitruk live op scherm in kazerne Categorie Techniek Korps Zuidwest-Drenthe Project videobeelden Initiator Willy Alberts 2009 Zien doet verkopen, gaat volgens Willy Alberts op voor zijn vinding om videobeelden van een brand of ander incident live over te brengen naar een kazerne of andere locatie. Alberts: Geen onhandig gedoe meer met piepers, maar gewoon op een scherm kunnen volgen wat er gebeurt. Ik denk dat hier een grote vraag naar komt. Van een ploeg brandweerlieden die wordt gealarmeerd als een brand wordt gemeld, kan doorgaans slechts een beperkt aantal mensen in de auto mee naar de plek van het onheil. De anderen blijven achter in de kazerne in afwachting van de dingen die komen gaan. Om toch aanwezig te kunnen zijn ontwikkelde Willy Alberts samen met het bedrijf BySpy een systeem dat opnamen van de plaats van het incident rechtstreeks doorstuurt naar de achterblijvers. Willy Alberts: Voor brandweerlieden in de kazerne is het heel onbevredigend niet te weten wat er gaande is. In het verleden gingen collega s na een brand dan ook vaak een kijkje nemen om te weten hoe en wat. Met dit systeem is dat niet meer nodig en het werkt nog heel eenvoudig ook. Daarom zeg ik: zien doet verkopen. Kastje De camera waarmee de opnamen worden gemaakt is gemonteerd op de hoogwerker en is aangesloten op een SpyBox, een speciaal kastje dat data verzamelt en opslaat. Met een WiFi-verbinding worden de opnamen online doorgestuurd naar de server op de kazerne. Daar kunnen de niet-aanwezige brandweerlieden de GPS-positie van de auto volgen op de kaart en de beelden op een scherm. De hoogwerker van Brandweer Zuidwest- Drenthe is tevens uitgerust met een warmtebeeldcamera en er zijn sensoren aan gekoppeld waarmee concentraties gevaarlijke stoffen kunnen worden gemeten. Willy Alberts: Het voordeel is ook dat alle informatie later opnieuw kan worden opgeroepen. Dat is handig voor oefeningen en evaluaties, aldus de initiatiefnemer, die denkt dat het systeem met videobeelden ook zijn nut kan bewijzen bij andere, grootschalige incidenten. Belangstelling Op dit moment is alleen nog de hoogwerker van Brandweer Zuidwest-Drenthe voorzien van het systeem, maar de bedoeling is dat snel meerdere auto s volgen. Andere korpsen en diensten tonen inmiddels ook belangstelling. Willy Alberts: Bijvoorbeeld het Regionaal Operationeel Team. Daar hebben we het systeem gepresenteerd tijdens een oefening hier in de regio. Of ze overgaan tot aanschaf is nog niet bekend, maar de reacties waren positief. Zoals eigenlijk van iedereen. Willy Alberts (w.alberts@meppel.nl)

20 38 Brandweergreep voor slachtoffers met ademluchttoestel Categorie Techniek Korps Brandweer Zuid-Limburg en Brandweer Chemelot Project nieuwe brandweergreep Initiator Thei Speetjens 2009 Iedereen die bij de brandweer werkt kent de rautekgreep. Een greep, uitgevoerd door één of twee personen, om iemand snel over korte afstand te verplaatsen. Toch heeft Thei Speetjens van Brandweer Sittard-Geleen een nieuwe brandweergreep bedacht. Niet ter vervanging maar ter uitbreiding, en speciaal bedoeld om gewonde brandweerlieden die een ademluchttoestel dragen snel te kunnen afvoeren. Thei Speetjens: De rautekgreep is niet toepasbaar als iemand een ademluchtfles draagt. Dus als je in het verleden een gewonde collega snel in veiligheid wilde brengen, moest je eerst het ademluchttoestel afdoen. Het spreekt voor zich dat daar kostbare tijd mee verloren kan gaan. Met de nieuwe greep kan iemand met toestel en al snel worden opgepakt en afgevoerd. Wijdbeens We doen een poging de nieuwe brandweergreep (een officiële benaming is er nog niet) te beschrijven. Het slachtoffer ligt op de grond en omdat hij een ademluchttoestel draagt zal hij vrijwel altijd op zijn zij of buik liggen. Het slachtoffer kan door één persoon over korte afstand worden verplaatst als deze persoon wijdbeens over het slachtoffer heen gaat staan ter hoogte van de borstkas, met zijn gezicht in de richting van het hoofd van het slachtoffer. Door iets door de knieën te gaan en het slachtoffer vast te pakken aan de handgrepen of de riemen van het ademluchttoestel, kan het slachtoffer iets worden opgetild (20 à 30 cm is genoeg) en veilig in de richting van het hoofd worden weggesleept. Thei Speetjens: Eigenlijk is het heel eenvoudig. Je maakt gebruik van de handgrepen van het ademluchttoestel. Dat kan makkelijk, want bij alle merken zijn die stevig genoeg om het slachtoffer aan op te tillen. Deze nieuwe greep kan ook door twee of drie mensen worden uitgevoerd en ook trap op of en trap af. Niet belastend Proefpersonen omschrijven de methode als niet belastend en lang vol te houden, mede omdat het hoofd door de helm en het ademluchtmasker in een goede stand wordt gehouden en de ademhaling niet zo zwaar wordt belemmerd als bij de rautekgreep. Ook voor de helpers van slachtoffers is de nieuwe brandweergreep niet meer belastend dan de rautekgreep. Thei Speetjens: Het is een snel en makkelijk toepasbare methode die voortkomt uit best practice. Hoe meer andere korpsen ertoe over gaan, hoe meer levens gered kunnen worden. Thei Speetjens