Informatienotitie AB Veiligheidsregio Utrecht

Transcriptie

1 Informatienotitie AB Veiligheidsregio Utrecht Betrokkenheidsonderzoek brandweervrijwilligers Datum vergadering 9 november 2015 Agendapunt 10 Portefeuillehouder Directeur Bijlagen De heer Molkenboer De heer Van den Hemel Geen Kennisnemen van Het algemeen bestuur van de Veiligheidsregio Utrecht neemt kennis van: 1. De resultaten van het betrokkenheidsonderzoek onder brandweervrijwilligers. 2. De communicatie- en vervolgacties die onder de verantwoordelijkheid van de directie Brandweerrepressie worden ingezet. Inleiding De VRU hecht grote waarde aan een goede binding met haar brandweervrijwilligers. Vanuit dit belang is in 2009, binnen het kader van de regionalisering van de brandweer, door TNS/NIPO onderzoek verricht hoe sterk deze verbinding is en welke factoren hierop van invloed zijn. Uit het onderzoek bleek dat dat de binding tussen vrijwilligers en de gemeentelijke brandweerorganisatie over het algemeen sterk was. Vanuit de doelstelling dichter bij de posten zoals die is beschreven in de Visie op de VRU is in november 2014 onderzocht hoe de binding zich onder de VRU paraplu verder heeft ontwikkeld. Met de uitkomsten van het onderzoek kan nog beter en gerichter gestuurd worden op het bestendigen en versterken van deze binding. In het eerste deel van het onderzoek is middels een enquête de betrokkenheid gemeten. De respons op de enquête (38%) was lager dan in 2009 (52%) het geval was. De directie heeft op basis van de uitkomsten van de enquête een voorlopig directiestandpunt geformuleerd. In het tweede deel van het onderzoek is dit voorlopige standpunt gedeeld met de postcommandanten met het verzoek het te bespreken binnen hun post. Op die manier is elke brandweervrijwilliger in de gelegenheid gesteld te reageren op de uitkomsten van de enquête en invulling te geven aan het hoe vorm geven aan de belangrijkste bindingsaspecten. Hieronder wordt uitgebreid ingegaan op het gelopen onderzoekstraject. Proces Het betrokkenheidsonderzoek 2014 is begeleid door een begeleidingsgroep (adviseurs van P&O, communicatie en medewerkers van directie Veiligheidszorg) en een klankbordgroep (brandweervrijwilligers en leden van de onderdeelcommissies van de ondernemingsraad). Beiden zijn geraadpleegd bij het opstellen van de vragenlijst en de redactie van het onderzoeksrapport. De vragenlijst en ook de rapportage zijn tenslotte voorgelegd aan de directie.

2 Het onderzoek is uitgevoerd in de maanden oktober en november Ruim 600 vrijwilligers (38%) hebben deelgenomen, tegen ruim 800 (52%) in Het onderzoeksbureau TNS/NIPO heeft aangegeven dat op basis van dit percentage de resultaten (uit statistisch oogpunt) als representatief voor de onderzochte doelgroep beschouwd kunnen worden. De resultaten van de enquête staan beschreven in het rapport Betrokkenheidsonderzoek Vrijwilligers. Er is een totaalrapportage opgesteld, daarnaast zijn per cluster en voor 20 posten 1 deelrapportages opgesteld. De uitkomsten van het onderzoek geven in eerste instantie vooral antwoord op de wat -vraag: wat vinden de brandweervrijwilligers belangrijk en hoe waarderen zij deze wat als bindingscomponent. Het directieteam heeft in februari 2015 de onderzoeksresultaten besproken en geconstateerd dat deze resultaten in lijn liggen met de doelstellingen die in de Visie op de VRU zijn opgenomen. Het directieteam heeft vervolgens een voorlopig standpunt ingenomen over welke bindingsaspecten vrijwilligers én het directieteam als meest belangrijk ervaren. Deze vijf aspecten zijn: wederzijdse betrokkenheid, gezelligheid, ondersteuning aan de posten, ruimte voor zelfregelcapaciteit en ruimte voor preventieve taakuitvoering. Het directieteam heeft dit standpunt vervolgens aan de brandweervrijwilligers voorgelegd en hen gevraagd invulling te geven aan het hoe : hoe kan de VRU de sterke punten behouden?, hoe kunnen de zwakke punten verbeterd worden en daarmee de binding met vrijwilligers op postniveau versterkt worden? Ook is een tweede vraag gesteld: hoe kunnen brandweervrijwilligers bijdragen aan een nieuwe taakuitvoering zoals Brandveilig leven. Het voorlopige directiestandpunt is tijdens een regionaal postcommandantenoverleg nader toegelicht waarbij gevraagd is om hier op postniveau met elkaar over te spreken. Op deze wijze kregen ook de brandweervrijwilligers die niet hebben deelgenomen aan het onderzoek de gelegenheid om hun stem te laten horen. Brandweervrijwilligers zijn uitgenodigd om mee te denken over de concrete stappen die gezet moeten worden om de sterke punten te behouden en de zwakke punten te verbeteren en daarmee de binding met vrijwilligers op postniveau te versterken. Het kan gaan om stappen op zowel post-, cluster- als regionaalniveau. Geconstateerd wordt dat de uitkomsten van het onderzoek aansluiten bij de doelstellingen van het organisatie-ontwikkeltraject VRU en de uitwerkingen die daaraan inmiddels mee verbonden zijn. Dat betekent dat de voorgestelde aanpak past binnen het huidige bestuurlijke vastgestelde beleidskader waarin de brandweerpost en de brandweervrijwilliger een prominente plaats innemen. Om die reden is ten behoeve van het bestuur geen verdere (bestuurlijke) besluitvorming voorzien en volstaat deze informatienotitie. 1 Wanneer meer dan 10 vrijwilligers van een post hebben deelgenomen aan het onderzoek, kunnen er post specifiek representatieve uitspraken worden gedaan over de resultaten van het onderzoek. Dit is het geval voor 20 posten. 2

3 Resultaten betrokkenheidsonderzoek De binding van de vrijwilliger met de brandweerorganisatie is ten opzicht van 2009 onveranderd en blijft sterk. Met name de gezelligheid en de saamhorigheid op de brandweerpost, maar ook de kans om mensen in nood te helpen zijn van positieve invloed op deze binding. De betrokkenheid van de veiligheidsregio bij de brandweerpost en de getoonde waardering voor de vrijwilliger zijn de belangrijkste verbeterpunten. De binding van vrijwilligers met de brandweer is hoog, net als in 2009 De binding van de vrijwilliger met de brandweer is sterk. De binding wordt uitgedrukt in een score, welke onveranderd is ten opzichte van 2009 (index score: 74). Vooral de jongere garde (vrijwilligers met weinig dienstjaren) laat een hele sterke binding zien met de brandweer. Deze is zelfs sterker dan in De vrijwilligers met veel dienstjaren hebben een meer neutrale relatie met de brandweer. Ten opzichte van 2009 is de binding van de oudere garde met de brandweer iets teruggelopen. De verschillen tussen de clusters zijn minimaal. Op postniveau variëren de scores tussen een neutrale binding (index score: 59) en een zeer sterke binding (index score: 95). Grote motivator: redden van mensen in nood en het sociale aspect op de post De kans om mensen in nood te helpen is voor een meerderheid van de vrijwilligers de belangrijkste motivatie om bij de brandweer te werken. De vrijwilliger wordt daarnaast vooral gemotiveerd door de gezelligheid en saamhorigheid op de post en de samenwerking met collega vrijwilligers. Vrijwilligers vragen veiligheidsregio om binding verder te versterken Een element dat verbeterd kan worden, om de binding nog sterker te maken, is de relatie tussen de vrijwilligers en de veiligheidsregio. Vrijwilligers geven aan dat de VRU de brandweerpost beter kan ondersteunen. Verder geven vrijwilliger aan dat ze leidinggevenden van de VRU graag regelmatig op de post zouden zien. Op die manier kunnen deze leidinggevenden er beter achter komen wat er op de posten speelt. De vrijwilliger wil meer autonomie van de brandweerpost (zelf 3

4 vormgeven van de organisatie). De vrijwilliger wil waardering voor zijn werk en inzet van de veiligheidsregio en gehoord worden. Een deel van de vrijwilligers zou preventieve werkzaamheden willen verrichten Vrijwilligers zien het nut en de noodzaak van preventie. Voorkomen is immers beter dan blussen. Een deel van de vrijwilligers ziet hier ook een rol weggelegd voor de brandweervrijwilligers. Toch is er minder animo om hier zelf tijd aan te besteden. Op deze wijze bijdragen aan brandveiligheid is voor de meeste vrijwilligers niet de belangrijkste reden dat ze bij de brandweer zijn gegaan. Een deel van de vrijwilligers staat nu al open voor het uitvoeren van één of meerdere werkzaamheden die gericht zijn op preventie. De jonge garde staat hier meer voor open dan de vrijwilligers die al een langer bij de brandweer (repressief) actief zijn. Vrijwilligheid VRU: samen verder! De resultaten van het betrokkenheidsonderzoek 2014, het directiestandpunt en de feedback uit de brandweerposten hebben geleid tot de notitie: Vrijwilligheid VRU: samen verder! Het doel van die notitie is om de betrokkenheid van vrijwilligers bij de VRU en vooral de betrokkenheid bij de eigen post voor de toekomst te borgen en waar mogelijk te vergroten. De belangrijkste kaders daarbij zijn: 1. Wederzijdse betrokkenheid tussen de centrale organisatie en de lokale brandweerposten De brandweerposten ervaren betrokkenheid van de koude VRU-organisatie. De leidinggevenden en medewerkers van de VRU weten wat er leeft en speelt op de posten. Anderzijds zijn de posten (in hoofdlijnen) op de hoogte met welke opgaven de VRU-organisatie bezig is. De liefde komt dus van twee kanten! 2. Gezelligheid en saamhorigheid op de brandweerpost Gezelligheid en saamhorigheid zijn de kernaspecten die op postniveau bepalend zijn voor de binding van de vrijwilligers met de brandweer. Deze worden behouden en waar mogelijk verder ontwikkeld. 3. Ondersteuning en facilitering van de posten De ondersteuning en facilitering die geboden wordt aan brandweerposten sluit aan bij de behoeften van de brandweerpost. Elkaar duidelijkheid verschaffen en doen wat je belooft staan hierbij centraal. 4. Zelfregelcapaciteit naar behoefte organiseren Brandweerposten krijgen ruimte om zelf bepaalde zaken op een eigen manier te organiseren. Eenheid in taken en kwaliteit zijn het uitgangspunt, in de uitvoering zijn verschillende taakverdelingen en werkwijzen mogelijk. 4

5 5. Ruimte voor taakuitvoering bij Brandveilig Leven Vrijwilligers die op lokaal niveau aan de slag willen met Brandveilig Leven activiteiten, worden hierin gestimuleerd en ondersteund door middel van scholing, tijd en middelen. De directie is content met de resultaten van het betrokkenheidsonderzoek. De hoge betrokkenheid die door de jaren heen stabiel is gebleken, is een mooi resultaat. Ook erkent het directieteam dat verdere ontwikkeling mogelijk en op onderdelen nodig is. Brandweervrijwilligers geven aan behoefte te hebben aan concrete acties en werkende weg met de uitkomsten van het onderzoek aan de slag te willen. Minder behoefte is aan nieuwe (theoretische) visies en strategische vergezichten. De directie heeft daarom de eerdergenoemde kaders uitgewerkt met praktische handvatten en afspraken: Wederzijdse betrokkenheid Met name op het gebied van de wederzijds betrokkenheid kunnen er stappen worden gezet. Een van de doelstellingen van de Visie op de VRU sluit hier naadloos bij aan: dichter bij de posten staan. Heel concreet wil het directieteam dit bereiken door enerzijds de betrokkenheid van de clustercoördinator, die dicht bij de posten staat. Daarnaast wil het directieteam aansluiten bij de specifieke behoeften van de posten: er zijn posten die hebben aangegeven jaarlijks graag een directielid te ontvangen tijdens een oefenavond. Andere posten vinden het voldoende dat er een MT-lid langs komt of dat het bezoek aan een korpsavond voldoende is. Maatwerk is hierbij gepast, waardering tonen het sleutelwoord. Gezelligheid en saamhorigheid De gezelligheid en saamhorigheid op de posten zijn een sterke kernwaarde die het directieteam wil behouden. Elke brandweerpost behoudt de gelegenheid om een gezellige ontspanningsruimte bij de kazerne te onderhouden. De VRU levert hiervoor de basisbenodigdheden en geeft de PV de ruimte om dit naar eigen inzicht aan te vullen. De postcommandant ontvangen reeds budget voor lief en leed en het organiseren van een korpsavond en/of saamhorigheidsactiviteiten. Ook krijgen alle brandweerposten de gelegenheid om naar eigen inzicht hun korpsavond in te richten. Facilitering en zelfregelcapaciteit In lijn met de doelstellingen van de Visie op de VRU is er ook behoefte aan zorg op maat voor de brandweerposten. De vrijwilligers hebben verschillende behoeften met betrekking tot facilitering of juist zelfregelcapaciteit. Dit maatwerk past binnen het gedachtegoed van de zelfstandige brandweerpost en de organisatieontwikkeling. De clustercoördinator heeft de taak om voor afstemming te zorgen tussen de verantwoordelijke teamleiders en de postcommandanten. Binnen de doelstelling om processen te harmoniseren, wordt ruimte geboden aan brandweerposten om zelf taken uit te voeren op het gebied van oefenen en materieelbeheer, in afstemming met de afdeling Preparatie in de werkgebieden. Brandveilig leven Binnen het Programma Stimulerende Preventie wordt gezocht naar mogelijkheden om brandweervrijwilligers die op lokaal niveau aan de slag willen gaan met Brandveilig Leven te stimuleren en te ondersteunen door middel van scholing, tijd en middelen. 5

6 Communicatie/vervolg De resultaten van het betrokkenheidsonderzoek en de notitie Vrijwilligheid VRU: samen verder! zijn gespreksonderwerp tussen de hoofden Repressie, de clustercoördinatoren en de postcommandanten. De lokale behoeften worden hierbij één op één besproken en er worden afspraken gemaakt over de invulling hiervan en het tijdspad. Daarnaast worden de resultaten en de vervolgacties, waar mogelijk op postniveau, door de accounthouders en clustercoördinatoren besproken met de burgemeesters. Op die manier blijft ook de lokale binding van de brandweerposten met de gemeente onderwerp van gesprek en kan zich verder ontwikkelen. 6