Launch Event LSUE, 19 juni 2009

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Launch Event LSUE, 19 juni 2009"

Transcriptie

1 Launch Event LSUE, 19 juni 2009 Workshop 3: Biodiversiteit: basisproduct of luxegoed?

2 Biodiversiteitsexpertise KULeuven? Afdeling Dierenecologie en Systematiek (Departement Biologie) Afdeling Plantensystematiek en Ecologie (Departement Biologie) Afdeling Bos, Natuur en Landschap (Departement Aard- en Omgevingswetenschappen)

3 Habitatverlies en (Global warming) Overexploitatie - fragmentatie Milieuverontreiniging Invasie exoten Mens en maatschappij Biodiversiteit - funct. groepen - soorten - genotypes Ecosysteemprocessen - Prim. & sec. biomassaproductie - Nutrientenrecyclage Ecosysteemdiensten - Pollinatie, controle plagen - Goederen (hout, ) - Genen voor veredeling - Regulering klimaat - Bodemvorming - Ecosysteemstabiliteit - Resistentie tegen exoten

4 Programma workshop 1. Toestand van de biodiversiteit in Vlaanderen (Maarten Hens, NARA-team, Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek) 2. Bedreigingen in terrestrische ecosystemen (Olivier Honnay, Departement Biologie, KULeuven) 3. Bedreigingen in aquatische ecosystemen (Steven Declerck, Departement Biologie, KULeuven) 4. Diensten van biodiversiteit aan de maatschappij (Luc De Meester, Departement Biologie, KULeuven) 5. Discussie

5 Programma workshop 1. Toestand van de biodiversiteit in Vlaanderen (Maarten Hens, NARA-team, Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek) 2. Bedreigingen in terrestrische ecosystemen (Olivier Honnay, Departement Biologie, KULeuven) 3. Bedreigingen in aquatische ecosystemen (Steven Declerck, Departement Biologie, KULeuven) 4. Diensten van biodiversiteit aan de maatschappij (Luc De Meester, Departement Biologie, KULeuven) 5. Discussie

6 Relatief belang bedreigingen in terrestrische systemen The evil quartet

7 Belangrijkste oorzaken habitatverlies en -fragmentatie: Urbanisatie/intensieve landbouw

8 Ook zachtere wijzigingen in landgebruik kunnen ingrijpende gevolgen hebben Dries Adriaens 2008

9 Viroinval regio tussen 1775 and ha in ha in 2003 Adriaens et al Biological Conservation

10 Verlies en fragmentatie van habitat resulteren in kleine en geisoleerde populaties Wat zijn de consequenties voor leefbaarheid van de populaties?

11 Kleine populaties verliezen genetische diversiteit door drift en inteelt Anthyllis vulneraria (Wondklaver) Kalkgraslanden Moleculaire Variantie Molecular variance Log (populatiegrootte) Population size (log scale) Honnay et al Biological Conservation

12 Nei s genetic diversity Ruimtelijk geïsoleerde populaties verliezen genetische diversiteit Globularia bisnagarica (Kogelbloem) Kalkgraslanden Honnay et al Conservation Genetics

13 Kleine populaties hebben een lager reproductief succes Orchis purpurea (Bruine orchis) bossen Jacquemyn et al Biological Conservation

14 Kleine populaties hebben een minder stabiele vruchtzetting (μ/σ- 5 jaar) Grote keverorchis Bruine orchis Jacquemyn et al Biology Letters

15 Kleine populaties zijn gevoeliger voor extinctie t.g.v. extreme weersomstandigheden unieke waardplant Klein blauwtje KLEIN GROOT Wondklaver Extreme zomer 2003 Piessens et al Oecologia

16 - Is habitatverlies omkeerbaar? Herbebossen, ontbossen, beheren

17 Snel verlies aan genetische diversiteit in koloniserende populaties; stichterseffecten Slanke sleutelbloem Primula elatior 0.4 Band richness Expected heterozygosity Expected heterozygosity Band richness Age class Jacquemyn et al Annals of Botany

18 Herbebossing garandeert geen leefbare populaties! Populatiegroeisnelheid van Slanke sleutelbloem in recent aangelegde versus oude bossen SINKS Jacquemyn & Brys Ecology

19 Habitatverlies en-fragmentatie Landscape heterogeneity Demography Pollination biology Population genetics selectiedruk Species traits - Mating system (SI/SC) - Dispersal capacity - Clonality - Seed bank persistence Fitness extinction? Biodiversity

20 Habitatfragmentatie beïnvloedt zaadkenmerken gerelateerd aan verbreidingscapaciteit Non dispersing heavy seed Dispersing seed with pappus Cheptou et al PNAS

21 Geïsoleerde, urbane populaties produceren meer nietverbreidende zaden Verlies van zaden tijdens verbreidingsproces selecteert tegen dispersiecapaciteit Cheptou et al PNAS

22 In een notendop Habitatverlies en -fragmentatie zijn de belangrijkste oorzaken van soortenextinctie Habitatfragmentatie ondermijnt de leefbaarheid van populaties op lange termijn Habitatherstel biedt slechts zeer gedeeltelijk soelaas: Veel habitats zijn op korte termijn niet vervangbaar Habitatfragmentatie kan de eigenschappen van soorten wijzigen door selectie

Biodiversiteit, ecosysteemfuncties, en ecosysteemdiensten

Biodiversiteit, ecosysteemfuncties, en ecosysteemdiensten Biodiversiteit, ecosysteemfuncties, en ecosysteemdiensten Luc De Meester Lab. Aquatische Ecologie en Evolutiebiologie KULeuven Laboratorium Aquatische Ecologie en Evolutiebiologie Biodiversiteit: : en

Nadere informatie

Genetische diversiteit?

Genetische diversiteit? Genetische variatie, genetische erosie en inteelt in onze bossen: stand van de kennis en rol van het bosbeheer Leuven, 27 september 2011 Olivier Honnay Laboratorium voor Plantenecologie KULeuven Genetische

Nadere informatie

Bedreigingen van aquatische biodiversiteit

Bedreigingen van aquatische biodiversiteit Workshop3: Biodiversiteit: basisproduct of luxegoed? Bedreigingen van aquatische biodiversiteit Steven Declerck Leuven Sustainable Earth Research center launch event Vrijdag 19 juni 2009 Aquatische biodiversiteit

Nadere informatie

De Wilde appel is bedreigd

De Wilde appel is bedreigd Vlaams Driemaandelijks tijdschrift over natuurstudie & -beheer december 2008 jaargang 7 nummer 4 Verschijnt in MAART, JUNI, SEPTEMBER EN DECEMBER Natuur.focusToelating gesloten verpakking Afgiftekantoor

Nadere informatie

Dispersieproblemen bij planten

Dispersieproblemen bij planten Dispersieproblemen bij planten Hoe kan connectiviteit verbeterd worden? Wim Ozinga Michiel Wallis de Vries, Marijn Nijssen Veldwerkplaats OBN, 12 oktober 2018 Versnippering als probleem Balans Leefgebied

Nadere informatie

CONSERVATIEBIOLOGIE BEHOUD, HERSTEL EN ECOSYSTEEMDIENSTEN VAN BIODIVERSITEIT

CONSERVATIEBIOLOGIE BEHOUD, HERSTEL EN ECOSYSTEEMDIENSTEN VAN BIODIVERSITEIT CONSERVATIEBIOLOGIE BEHOUD, HERSTEL EN ECOSYSTEEMDIENSTEN VAN BIODIVERSITEIT Conservatiebiologie Behoud, herstel en ecosysteemdiensten van biodiversiteit Olivier Honnay, Frank Van de Meutter, Luc De Meester

Nadere informatie

NARA-T Toestand en trend van ecosystemen en ecosysteemdiensten in Vlaanderen

NARA-T Toestand en trend van ecosystemen en ecosysteemdiensten in Vlaanderen NARA-T Toestand en trend van ecosystemen en ecosysteemdiensten in Vlaanderen Voorstelling Natuurrapport 27 februari 2015 NARA-T: een selectie van onderwerpen De ecosysteemdienstenbril Is de basis voor

Nadere informatie

Biodiversiteit in Vlaanderen: de cijfers

Biodiversiteit in Vlaanderen: de cijfers Biodiversiteit in Vlaanderen: de cijfers Myriam Dumortier Natuurrapport www.natuurindicatoren.be www.nara.be www.inbo.be Haalt Vlaanderen de 2010-doelstelling? Biodiversiteit Verstoringen/bedreigingen

Nadere informatie

Biodiversiteit op genetisch niveau

Biodiversiteit op genetisch niveau Biodiversiteit op genetisch niveau Bron:http://sitfu.com/wp-content/uploads/2010/10/DNA-BARCODE.gif An Vanden Broeck Opleiding Biodiversiteit voor MER-deskundigen fauna & flora (dienst Mer /ANB / Inverde)

Nadere informatie

Click to edit Master title style

Click to edit Master title style Klimaatverandering en EHS Kansen voor adaptatie Claire Vos, Jana Verboom e.v.a. Alterra, Wageningen UR, VlinderStichting, SOVON, FLORON, e.a. 1 Inhoud Klimaatverandering heeft zichtbare gevolgen klimaatverandering

Nadere informatie

Agriculture and biodiversity

Agriculture and biodiversity Agriculture and biodiversity Meeting the challenge: producing while preserving Maarten Hens Agricultural biodiversity Biodiversity is the basis of agriculture 1. Species and genetic variation of crops

Nadere informatie

Effects of calcareous grassland fragmentation on plant viability and community composition. preliminary research overview

Effects of calcareous grassland fragmentation on plant viability and community composition. preliminary research overview Effects of calcareous grassland fragmentation on plant viability and community composition preliminary research overview Structuur presentatie Studiegebied Studiesoorten Data Dataverwerking Toekomst Studiegebied

Nadere informatie

Orchideeën met en zonder nectar

Orchideeën met en zonder nectar Natuur.focusToelating gesloten verpakking Afgiftekantoor Antwerpen X P209602 Retouradres: Natuurpunt, Coxiestraat 11, 2800 Mechelen V l a a m s D r i e m a a n d e l i j k s t i j d s c h r i f t o v e

Nadere informatie

Klimaatverandering en het verschuiven van soorten in Europa. Rob Bugter

Klimaatverandering en het verschuiven van soorten in Europa. Rob Bugter Klimaatverandering en het verschuiven van soorten in Europa Rob Bugter Ons klimaat verandert. Uit: De toestand van het Klimaat in Nederland 2008. KNMI. .. en dat heeft consequenties. Science 333, 1024

Nadere informatie

Biologische respons op klimaatsverandering

Biologische respons op klimaatsverandering Biologische respons op klimaatsverandering - maakt evolutie een verschil? Luc De Meester Impact klimaatsverandering op organismen Soortniveau Fysiologie Seizoenaliteit Verspreiding Evolutie Gemeenschappen

Nadere informatie

Vervolgens wordt ook ingegaan op de hypothese dat patronen in fenotypische plasticiteit adaptief kunnen zijn. De eerste vraag was of natuurlijke

Vervolgens wordt ook ingegaan op de hypothese dat patronen in fenotypische plasticiteit adaptief kunnen zijn. De eerste vraag was of natuurlijke Variatie in abiotische factoren komt voor in alle natuurlijke omgevingen, zoals variatie in ruimte en tijd in temperatuur, licht en vochtigheid. Deze factoren kunnen vervolgens bijvoorbeeld voedselaanbod

Nadere informatie

Natuurverkenning 2030

Natuurverkenning 2030 Natuurverkenning 2030 Aanpak Terrestrische verkenning Scenario s Verlies en versnippering van leefgebied Vermesting Klimaatverandering Aquatische verkenning Scenario s Verontreiniging Versnippering van

Nadere informatie

Biodiversiteit in het landelijk gebied 123

Biodiversiteit in het landelijk gebied 123 Biodiversiteit in het landelijk gebied Habitatfragmentatie Metapopulatie Biotische interacties Dispersie Fragmentatie van het landschap heeft grote effecten op de overlevingskansen van planten en dieren.

Nadere informatie

Natuurverbindingsgebieden in Vlaanderen. Ecologische achtergronden, beleidsmatig kader, afbakening en inrichting

Natuurverbindingsgebieden in Vlaanderen. Ecologische achtergronden, beleidsmatig kader, afbakening en inrichting Natuurverbindingsgebieden in Vlaanderen Ecologische achtergronden, beleidsmatig kader, afbakening en inrichting people-to-people project Groenblauwe verbindingen Uitwisselingsdag 27 februari 2007 Inhoud

Nadere informatie

kernteam kenniscentrum tuin+, 2014

kernteam kenniscentrum tuin+, 2014 Kenniscentrum kernteam kenniscentrum tuin+, 2014 deelnemende partners brede publiek structurele partners kernteam kenniscentrum tuin+, 2014 deelnemende partners brede publiek structurele partners kernteam

Nadere informatie

Inhoud. 1. Biodiversiteit, waar denk je aan. 4 Гÿ0Ĥ. Achtergronden Biodiversiteit / ecosysteemdiensten. Situatie Hoeksche Waard

Inhoud. 1. Biodiversiteit, waar denk je aan. 4 Гÿ0Ĥ. Achtergronden Biodiversiteit / ecosysteemdiensten. Situatie Hoeksche Waard 4 Гÿ0Ĥ Inhoud Achtergronden Biodiversiteit / ecosysteemdiensten Situatie Hoeksche Waard Ontwikkelingen op Rijksniveau Internationale ontwikkelingen Conclusies 1 1. Biodiversiteit, waar denk je aan 2 1

Nadere informatie

Herintroductie in de praktijk. Soorten gaan achteruit. Soorten gaan achteruit. Herintroductie. Herintroductie

Herintroductie in de praktijk. Soorten gaan achteruit. Soorten gaan achteruit. Herintroductie. Herintroductie 14-1-216 Herintroductie in de praktijk Soorten gaan achteruit Philippine Vergeer > Planten staan onder stress en worden hierdoor minder vitaal > Populaties worden kleiner > Populaties verjongen niet meer

Nadere informatie

drijvende waterweegbree in Limburg An Leyssen, Luc Denys, Jo Packet, Karen Cox, Anne Ronse

drijvende waterweegbree in Limburg An Leyssen, Luc Denys, Jo Packet, Karen Cox, Anne Ronse drijvende waterweegbree in Limburg An Leyssen, Luc Denys, Jo Packet, Karen Cox, Anne Ronse drijvende waterweegbree (Luronium natans) Europees beschermde soort (Habitatrichtlijn) 6-jaarlijkse rapportering

Nadere informatie

De kustpolders: Hoe behoud een essentiële stap is richting duurzame ontwikkeling

De kustpolders: Hoe behoud een essentiële stap is richting duurzame ontwikkeling De kustpolders: Hoe behoud een essentiële stap is richting duurzame ontwikkeling Prof. dr. Patrick Meire Universiteit Antwerpen Ecosystem management research group De polders, tussen de kust en zandig/zandlemig

Nadere informatie

Voortplanting bij Kleine zonnedauw

Voortplanting bij Kleine zonnedauw Natuur.focusToelating gesloten verpakking Afgiftekantoor Antwerpen X P209602 Retouradres: Natuurpunt, Coxiestraat 11, 2800 Mechelen V l a a m s D r i e m a a n d e l i j k s t i j d s c h r i f t o v e

Nadere informatie

NATUUR EN BIODIVERSITEIT

NATUUR EN BIODIVERSITEIT NATUUR EN BIODIVERSITEIT Wat hebt u eraan? Biodiversiteit is de verscheidenheid van leven op onze planeet. Het is het fundament van ons welzijn en de economie. We zijn van de natuur afhankelijk voor ons

Nadere informatie

Achteruitgang loopkevers

Achteruitgang loopkevers Natuur.focusToelating gesloten verpakking Afgiftekantoor Antwerpen X P209602 Retouradres: Natuurpunt, Coxiestraat 11, 2800 Mechelen V l a a m s D r i e m a a n d e l i j k s t i j d s c h r i f t o v e

Nadere informatie

Ecosysteemdiensten t in kaart brengen en waarderen

Ecosysteemdiensten t in kaart brengen en waarderen Ecosysteemdiensten t in kaart brengen en waarderen Els Martens, Agentschap voor Natuur en Bos «Stakeholders dialoog biodiversiteit», 13 juni 2013, KBIN Ecosysteemdiensten in kaart brengen en waarderen

Nadere informatie

Natuur.focus. Natuurbeheer en grondwatermodellen. De Stierkikker in Vlaanderen. Biodiversiteit in bermen. Studie

Natuur.focus. Natuurbeheer en grondwatermodellen. De Stierkikker in Vlaanderen. Biodiversiteit in bermen. Studie VLAAMS DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT OVER NATUURSTUDIE & -BEHEER DECEMBER 2005 JAARGANG 4 NUMMER 4 Biodiversiteit in bermen Natuurbeheer en grondwatermodellen De Stierkikker in Vlaanderen Studie 112 A RTIKELS

Nadere informatie

Samenvatting. Bossen en bedreigde boomsoorten in Vietnam

Samenvatting. Bossen en bedreigde boomsoorten in Vietnam Bossen en bedreigde boomsoorten in Vietnam Er zijn veel verschillende bostypen in Vietnam, omdat het land een tropisch klimaat heeft en topografisch zeer gevariëerd is. Er zijn tropische regenbossen, mangrovebossen,

Nadere informatie

De toekomst van agrobiodiversiteit in landbouwproductiesystemen en cultuurgewassen. Wannes Keulemans 30 november 2015

De toekomst van agrobiodiversiteit in landbouwproductiesystemen en cultuurgewassen. Wannes Keulemans 30 november 2015 De toekomst van agrobiodiversiteit in landbouwproductiesystemen en cultuurgewassen Wannes Keulemans 30 november 2015 structuur Voedselproductie en voedselzekerheid Wat verstaan we onder agrobiodiversiteit

Nadere informatie

Bos- en Natuurbeheer. BSc Open Dag Wageningen University

Bos- en Natuurbeheer. BSc Open Dag Wageningen University Bos- en Natuurbeheer BSc Open Dag Wageningen University Excursion! 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 BSc Bos-en Natuurbeheer Bachelor Bos- en Natuurbeheer Voor je begint met de bachelor Bos- en

Nadere informatie

Informatie over derde studiejaar Bachelor Biologie

Informatie over derde studiejaar Bachelor Biologie Informatie over derde studiejaar Bachelor Biologie BACHELORPROGRAMMA BIOLOGIE JAAR 3 Blok 1 Blok 2 Blok 3 Blok 4 Blok 5 Blok 6 Paleoecology Biodiversity & Global Change Ecogenomics Tropical Ecology Microbiology

Nadere informatie

De ecologische behoeften van het IJsselmeer en de Waddenzee. Peter M.J. Herman Waddenacademie, NIOZ

De ecologische behoeften van het IJsselmeer en de Waddenzee. Peter M.J. Herman Waddenacademie, NIOZ De ecologische behoeften van het IJsselmeer en de Waddenzee Peter M.J. Herman Waddenacademie, NIOZ Een blik over de dijk Wat zijn grote trends in ecologie IJsselmeergebied? Wat drijft deze trends? Hoe

Nadere informatie

Het gebruik van genetica als beleidsinstrument voor de instandhouding van vissoorten en populaties

Het gebruik van genetica als beleidsinstrument voor de instandhouding van vissoorten en populaties Het gebruik van genetica als beleidsinstrument voor de instandhouding van vissoorten en populaties Gregory Maes Laboratory of Animal Diversity and Systematics Katholieke Universiteit Leuven, Leuven 04/01/2010

Nadere informatie

VLAAMS DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT OVER NATUURSTUDIE & -BEHEER JUNI 2011 JAARGANG 10 NUMMER 2 VERSCHIJNT IN MAART, JUNI, SEPTEMBER EN DECEMBER

VLAAMS DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT OVER NATUURSTUDIE & -BEHEER JUNI 2011 JAARGANG 10 NUMMER 2 VERSCHIJNT IN MAART, JUNI, SEPTEMBER EN DECEMBER Natuur.focus Afgiftekantoor Antwerpen X P209602 Toelating gesloten verpakking Retouradres: Natuurpunt, Coxiestraat 11, 2800 Mechelen VLAAMS DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT OVER NATUURSTUDIE & -BEHEER JUNI

Nadere informatie

Nieuwe strategieën voor mondiale biodiversiteit. Prof. dr. Maarten Hajer

Nieuwe strategieën voor mondiale biodiversiteit. Prof. dr. Maarten Hajer Nieuwe strategieën voor mondiale biodiversiteit Prof. dr. Maarten Hajer Waarom deze studie? 2 Convention on Biological Diversity (CBD) Rio de Janeiro 1992 193 landen, 3 doelen 18-29 oktober 2010: COP10

Nadere informatie

VLAAMS DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT OVER NATUURSTUDIE & -BEHEER - DECEMBER JAARGANG 1 - NUMMER-4. a uur. Deus

VLAAMS DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT OVER NATUURSTUDIE & -BEHEER - DECEMBER JAARGANG 1 - NUMMER-4. a uur. Deus VLAAMS DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT OVER NATUURSTUDIE & -BEHEER - DECEMBER 2002 - JAARGANG 1 - NUMMER-4 a uur. Deus BEHOUD VAN ZELDZAME PLANTENSOORTEN IN KLEINE LANDSCHAPSELEMENTEN JACQUEMYN, BRYS,VAN ROSSUM,

Nadere informatie

Karakterisatie van stammen van de aardappelziekte in Wallonië (2014)

Karakterisatie van stammen van de aardappelziekte in Wallonië (2014) Karakterisatie van stammen van de aardappelziekte in Wallonië (2014) V. César (CRA-W) Samenvatting Het Waals onderzoekscentrum voor de landbouw onderzoekt sinds 1999 de populaties van de aardappelplaag.

Nadere informatie

Nieuwsbrief Kromme Rijn

Nieuwsbrief Kromme Rijn Nieuwsbrief Mei 2016 Volume 1 Nieuwsbrief Kromme Rijn Geachte belanghebbende/ geïnteresseerde, Na aanleiding van onze eerste workshop van 22 maart jl. in Bunnik sturen wij u een nieuwsbrief met een kort

Nadere informatie

Stikstofproblematiek: kader voor duurzame voedselproductie

Stikstofproblematiek: kader voor duurzame voedselproductie Stikstofproblematiek: kader voor duurzame voedselproductie Jan Willem Erisman Arnhem, 24 januari 2018 Louis Bolk (1866-1930) Hoe ruimer zou onze opvatting van het leven zijn, indien het ons gegeven was

Nadere informatie

Planten liften mee op Maas

Planten liften mee op Maas Planten liften mee op Maas Grensmaas Genetisch onderzoek Populatiedynamiek (Her)kolonisatie Genetische drift Genetisch onderzoek en soortbescherming Op de grens tussen België en Nederland wordt de Maas

Nadere informatie

Afwegingskader voor de versterking van populaties van Europees beschermde soorten

Afwegingskader voor de versterking van populaties van Europees beschermde soorten Afwegingskader voor de versterking van populaties van Europees beschermde soorten Nummer: INBO.A.2012.141 Datum advisering: 19 november 2012 Auteur: Contact: Joachim Mergeay Joachim Mergeay (joachim.mergeay@inbo.be)

Nadere informatie

Ecosystemdiensten: een concept voor duurzame landschapsplanning en -ontwikkeling

Ecosystemdiensten: een concept voor duurzame landschapsplanning en -ontwikkeling Ecosystemdiensten: een concept voor duurzame landschapsplanning en - Liesbet Vranken KU Leuven Departement Aard- en Omgevingswetenschappen Structuur presentatie Wat zijn ecosysteemdiensten? Van ecosysteemdiensten

Nadere informatie

Exoten in mondiale waterwegen: oorzaken en gevolgen

Exoten in mondiale waterwegen: oorzaken en gevolgen Exoten in mondiale waterwegen: oorzaken en gevolgen Rob Leuven i.s.m. Gerard van de Velde Rob Lenders Lezing Vissennetwerk 3 juni 2010 Instituut voor Water en Wetland Research Radboud Universiteit Nijmegen

Nadere informatie

Weerbare productiesystemen

Weerbare productiesystemen Weerbare productiesystemen Van theorie naar praktijk 26 november 2014, Wijnand Sukkel Produceren we voedsel in een ecosysteem of in een fabriek? Beheren? of beheersen? Ontwikkelingen in de landbouw Schaalvergroting,

Nadere informatie

2/27/2011. Overzicht. Natuur is een publiek goed

2/27/2011. Overzicht. Natuur is een publiek goed Wat is de economische waarde van natuur in Oost-Brabanten wat betekent dat voor toekomstgerichte natuurbehoudsactie? Johan Eyckmans milieu-econoom Hogeschool-Universiteit Brussel & K.U.Leuven 1 Overzicht

Nadere informatie

Natuurrapport Aan de slag met ecosysteemdiensten. Voorstelling Natuurrapport 17 februari 2017 Vlaams Parlement

Natuurrapport Aan de slag met ecosysteemdiensten. Voorstelling Natuurrapport 17 februari 2017 Vlaams Parlement Natuurrapport Aan de slag met ecosysteemdiensten Voorstelling Natuurrapport 17 februari 2017 Vlaams Parlement Natuurrapport 2014-2018: ecosysteemassessment voor Vlaanderen NARA-T Toestand & trend van

Nadere informatie

kernteam kenniscentrum tuin+, 2014

kernteam kenniscentrum tuin+, 2014 kernteam kenniscentrum tuin+, 2014 deelnemende partners brede publiek structurele partners kernteam kenniscentrum tuin+, 2014 deelnemende partners brede publiek structurele partners kernteam kenniscentrum

Nadere informatie

Master of Biology. as diverse as life! Rubik's Cube used by permission of Seven Towns Ltd. www.rubiks.com

Master of Biology. as diverse as life! Rubik's Cube used by permission of Seven Towns Ltd. www.rubiks.com Master of Biology as diverse as life! Rubik's Cube used by permission of Seven Towns Ltd. www.rubiks.com Leuven 35 km NE of Brussels student town with 40,000 students 3 campuses Great for mind & body!

Nadere informatie

Achteruitgang loopkevers

Achteruitgang loopkevers Natuur.focusToelating gesloten verpakking Afgiftekantoor Antwerpen X P209602 Retouradres: Natuurpunt, Coxiestraat 11, 2800 Mechelen V l a a m s D r i e m a a n d e l i j k s t i j d s c h r i f t o v e

Nadere informatie

Wat is de economische waarde van natuur in Oost-Brabant en wat betekent dat voor toekomstgerichte natuurbehoudsactie?

Wat is de economische waarde van natuur in Oost-Brabant en wat betekent dat voor toekomstgerichte natuurbehoudsactie? Wat is de economische waarde van natuur in Oost-Brabant en wat betekent dat voor toekomstgerichte natuurbehoudsactie? Johan Eyckmans milieu-econoom Hogeschool-Universiteit Brussel & K.U.Leuven 1 Overzicht

Nadere informatie

6/4/2010. Beleidscyclus. Opzet van de presentatie. En wat doet het Team Invasieve Exoten? Wiebe TIE bestaat uit: José Tom. Team Invasieve Exoten

6/4/2010. Beleidscyclus. Opzet van de presentatie. En wat doet het Team Invasieve Exoten? Wiebe TIE bestaat uit: José Tom. Team Invasieve Exoten Opzet van de presentatie Beleidscontext Risicoanalyses Maatregelen Water gerelateerde projecten Juridische vragen Afsluiting 2 En wat doet het? Wiebe TIE bestaat uit: Biodiversiteitsverdrag (1992) (Convention

Nadere informatie

Wat zijn duurzame landbouwsystemen, en hoe kunnen we die bereiken?

Wat zijn duurzame landbouwsystemen, en hoe kunnen we die bereiken? Duurzame landbouw Gezond voedsel - Vitaal platteland Wat zijn duurzame landbouwsystemen, en hoe kunnen we die bereiken? Gijs Kuneman 21 mei 2016 1 Duurzaam? 2 Inhoud 1. Hoe beoordeel je duurzaamheid 2.

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/54949 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Genbere, G.E. Title: Ecology of the Ethiopian wolf (Canis simensis Rüppell 1835)

Nadere informatie

Opzet van de presentatie. Beleidscontext Team Invasieve Exoten Risicoanalyses Maatregelen Water gerelateerde projecten Juridische vragen Afsluiting

Opzet van de presentatie. Beleidscontext Team Invasieve Exoten Risicoanalyses Maatregelen Water gerelateerde projecten Juridische vragen Afsluiting Opzet van de presentatie Beleidscontext Team Invasieve Exoten Risicoanalyses Maatregelen Water gerelateerde projecten Juridische vragen Afsluiting 2 En wat doet het Team Invasieve Exoten? Wiebe TIE bestaat

Nadere informatie

Bossen en Biodiversiteit

Bossen en Biodiversiteit Bossen en Biodiversiteit Kris Verheyen Labo Bos & Natuur, UGent www.fornalab.ugent.be Bossen en biodiversiteit: de Vlaamse context De Keersmaeker et al. (2001) +/- 150 000 ha (11%) Sterk versnipperd (2x)

Nadere informatie

Welkom bij Biologie in Wageningen

Welkom bij Biologie in Wageningen Welkom bij Biologie in Wageningen Opbouw opleidingspresentatie Wat is biologie in Wageningen? Opbouw van de bachelor biologie Toelatingseisen & inschrijving Waarom biologie in Wageningen? Na je studie

Nadere informatie

Ecosysteemdiensten. Sleutel tussen ecosysteem en belangen. Annemieke Smit

Ecosysteemdiensten. Sleutel tussen ecosysteem en belangen. Annemieke Smit Ecosysteemdiensten Sleutel tussen ecosysteem en belangen Annemieke Smit 13-4-2011 Waar komt het vandaan? Biodiversiteit Wat is het (ons of jullie) waard? Wat raak je kwijt als de biodiversiteit terugloopt?

Nadere informatie

Betekenis van bos(beheer) in de Lage Landen? Kris Verheyen. Aanleiding

Betekenis van bos(beheer) in de Lage Landen? Kris Verheyen. Aanleiding Betekenis van bos(beheer) in de Lage Landen? Kris Verheyen Aanleiding Inhoud presentatie Betekenis van bos in de Lage Landen Betekenis van bosbeheer in de Lage Landen Uitdagingen voor het bosbeheer Uitdagingen

Nadere informatie

Hendrik Segers Nationaal Knooppunt Biodiversiteit Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen

Hendrik Segers Nationaal Knooppunt Biodiversiteit Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen Hendrik Segers Nationaal Knooppunt Biodiversiteit Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen Verband met andere Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen Internationale context: 7 biodiversiteit-gerelateerde

Nadere informatie

Biobouwers en habitat-overstijgende interacties in kustecosystemen. Tjisse van der Heide

Biobouwers en habitat-overstijgende interacties in kustecosystemen. Tjisse van der Heide Biobouwers en habitat-overstijgende interacties in kustecosystemen Tjisse van der Heide Een biobouwer is een organisme dat zijn omgeving sterk verandert Jones et al., 1994 Biobouwers in kustecosystemen

Nadere informatie

2Bconnect Ecologie en bedrijventerreinen

2Bconnect Ecologie en bedrijventerreinen CURSUS 2Bconnect Ecologie en bedrijventerreinen Masterclass adviseurs Rollin Verlinde Inverde Welke rol kunnen bedrijventerreinen spelen? Illustratie: Wilfried Jansen Of Lorkeers, illustrator/designer

Nadere informatie

Kaartenreeks 2: Oppervlakte open ruimte

Kaartenreeks 2: Oppervlakte open ruimte Kaartenreeks 2: Oppervlakte open ruimte OPPERVLAKTE OPEN RUIMTE Kaart: Kwantiteit open ruimte Vlaanderen 30,4 69,6 Cijfers: Kwantiteit open ruimte Vlaanderen BRONMATERIAAL Kaart Landgebruikskaart NARA-T

Nadere informatie

VISIEDOCUMENT. Wijziging van de discipline Fauna en Flora naar de discipline Biodiversiteit in project- en planmilieueffectrapportages

VISIEDOCUMENT. Wijziging van de discipline Fauna en Flora naar de discipline Biodiversiteit in project- en planmilieueffectrapportages Vlaamse overheid Departement Leefmilieu, Natuur en Energie Afdeling Milieu-, Natuur- en Energiebeleid Dienst Mer Koning Albert II-laan 20 bus 8 1000 BRUSSEL Tel: 02/553.80.79 e-mail: mer@vlaanderen.be

Nadere informatie

2Bconnect Ecologie en bedrijventerreinen. Kennisdag Rollin Verlinde Inverde

2Bconnect Ecologie en bedrijventerreinen. Kennisdag Rollin Verlinde Inverde CURSUS 2Bconnect Ecologie en bedrijventerreinen Kennisdag Rollin Verlinde Inverde Heeft dit zin? Welke rol kunnen bedrijventerreinen hebben? Illustratie: Wilfried Jansen Of Lorkeers, illustrator/designer

Nadere informatie

Brakona jaarboek

Brakona jaarboek Brakona jaarboek 2003 1 jaarboek 2003 Brakona jaarboek 2003 42 Brakona jaarboek 2003 Het voorkomen van de Slanke sleutelbloem (Primula elatior) in Glabbeek en omstreken. Het bosareaal in Vlaanderen is

Nadere informatie

Biodiversiteit: Nuttig, nodig of overbodig?

Biodiversiteit: Nuttig, nodig of overbodig? Biodiversiteit: Nuttig, nodig of overbodig? Olivier Honnay Afdeling Ecologie, Evolutie & Biodiversiteitsbehoud Departement Biologie 1. Wat is biodiversiteit? 2. Biodiversiteit en ecosysteemdiensten 3.

Nadere informatie

Bedrijven & Biodiversiteit = 3!

Bedrijven & Biodiversiteit = 3! Bedrijven & Biodiversiteit... 1+ 1 = 3! Context, praktijk en kansen 6 Oktober 2016, Robbert Snep Verspreiding van bedrijventerreinen in Nederland Bedrijventerrein ?? ?? Infra-rood beeld: rood is bomen,

Nadere informatie

Biodiversiteit in 2010

Biodiversiteit in 2010 Biodiversiteit in 2010 Wim Veraghtert Natuurpunt Educatie Graatakker 11 2300 Turnhout Wat is biodiversiteit? Jeugd, Sport en Brussel 2 Wat is biodiversiteit? Jeugd, Sport en Brussel 3 Genetische variatie

Nadere informatie

Steun met uw investeringsgift Be Bio Base v.z.w. geïnspireerd door de natuur

Steun met uw investeringsgift Be Bio Base v.z.w. geïnspireerd door de natuur Steun met uw investeringsgift Be Bio Base v.z.w. geïnspireerd door de natuur Wil je bijdragen aan een betere sociale en ecologische wereld? Wil je ook weten waar je steun naar toe gaat? Waarvoor die gebruikt

Nadere informatie

Workshop bosbeheer. Beheerteamdag 2017

Workshop bosbeheer. Beheerteamdag 2017 Workshop bosbeheer Beheerteamdag 2017 Consulent bosbeheer Bosbeheer Elke boom heeft de functie om gekapt te worden Natuurwaarde bos? Wat bepaalt de natuurwaarde? Wat bepaalt de natuurwaarde van een bos?

Nadere informatie

INBO.R.2015.7158296. Genetische diversiteit van de INBO-zaadboomgaard van boskers. Bart De Cuyper

INBO.R.2015.7158296. Genetische diversiteit van de INBO-zaadboomgaard van boskers. Bart De Cuyper INBO.R.2015.7158296 Wetenschappelijke instelling van de Vlaamse overheid Genetische diversiteit van de INBO-zaadboomgaard van boskers Bart De Cuyper Auteurs: Bart De Cuyper Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek

Nadere informatie

VLAAMS DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT OVER NATUURSTUDIE & -BEHEER DECEMBER 2015 JAARGANG 14 NUMMER 4 VERSCHIJNT IN MAART, JUNI, SEPTEMBER EN DECEMBER

VLAAMS DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT OVER NATUURSTUDIE & -BEHEER DECEMBER 2015 JAARGANG 14 NUMMER 4 VERSCHIJNT IN MAART, JUNI, SEPTEMBER EN DECEMBER AFGIFTEKANTOOR 9099 GENT X - P209602 Natuur.focus Retouradres: Natuurpunt, Coxiestraat 11, 2800 Mechelen VLAAMS DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT OVER NATUURSTUDIE & -BEHEER DECEMBER 2015 JAARGANG 14 NUMMER

Nadere informatie

Voorstelling van het voorlopige ecosysteemdienstenactieplan voor de Vlaamse Overheid (OMG / LV)

Voorstelling van het voorlopige ecosysteemdienstenactieplan voor de Vlaamse Overheid (OMG / LV) Voorstelling van het voorlopige ecosysteemdienstenactieplan voor de Vlaamse Overheid (OMG / LV) Workshop 2 Symposium Ecosysteemdiensten Naar een robuuste en klimaatbestendige omgeving 4 februari 2019,

Nadere informatie

Ecosysteem voedselrelaties

Ecosysteem voedselrelaties Ecosysteem ecologie Ecosysteem voedselrelaties Oceanen: voedselweb + energiestromen Ga naar Mypip.nl en open de oefening 3 voedselketen - voedselweb Doe de oefening en maak vervolgens de aangeleverde vragen.

Nadere informatie

Effecten van verhoogde N- depositie op natuur: is herstel nog nodig? Roland Bobbink, Leon van den Berg, Hilde Tomassen, Maaike Weijters & Jan Roelofs

Effecten van verhoogde N- depositie op natuur: is herstel nog nodig? Roland Bobbink, Leon van den Berg, Hilde Tomassen, Maaike Weijters & Jan Roelofs Effecten van verhoogde N- depositie op natuur: is herstel nog nodig? Roland Bobbink, Leon van den Berg, Hilde Tomassen, Maaike Weijters & Jan Roelofs Opbouw presentatie Inleiding - atmosferische depositie

Nadere informatie

Bos- en Natuurbeheer. BSc Open Dag Wageningen University. Gijs Elkhuizen & Simone Loohuizen

Bos- en Natuurbeheer. BSc Open Dag Wageningen University. Gijs Elkhuizen & Simone Loohuizen Bos- en Natuurbeheer BSc Open Dag Wageningen University Gijs Elkhuizen & Simone Loohuizen Wie wil wildernis? Natuur voor Mensen Mensen voor Natuur Duurzame grondstoffen Natuur = relaxen Natuur als bedreiging

Nadere informatie

Welkom bij Biologie in Wageningen. Opleidingsdirecteur bachelor biologie 2 e jaars bachelorstudent biologie

Welkom bij Biologie in Wageningen. Opleidingsdirecteur bachelor biologie 2 e jaars bachelorstudent biologie Welkom bij Biologie in Wageningen Opleidingsdirecteur bachelor biologie 2 e jaars bachelorstudent biologie Opbouw opleidingspresentatie Wat is biologie in Wageningen? Opbouw van de bachelor biologie Studentenverhaal

Nadere informatie

De kalkgraslanden van de Viroinvallei:

De kalkgraslanden van de Viroinvallei: VLAAMS DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT OVER NATUURSTUDIE & -BEHEER DECEMBER 2004 JAARGANG 3 NUMMER 4 Beenbreek: ecologische eisen van deze heideplant De kalkgraslanden van de Viroinvallei Nieuwe waterplanten

Nadere informatie

De indeling van de sector Landbouw & Natuurlijke omgeving

De indeling van de sector Landbouw & Natuurlijke omgeving De indeling van de sector Landbouw & Natuurlijke omgeving Elke sector is opgedeeld in vijf tot acht subsectoren. Deze sector is ingedeeld in vijf subsectoren: 1 Landschap 2 Voedsel en dierhouderij 3 Biologie

Nadere informatie

Wat is biodiversiteit? Hoeveel biodiversiteit is er (wereldwijd en

Wat is biodiversiteit? Hoeveel biodiversiteit is er (wereldwijd en Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 1 Inhoud Wat is biodiversiteit? Hoeveel biodiversiteit is er (wereldwijd en bij ons)? Waar komt die biodiversiteit vandaan? Waarom is biodiversiteit belangrijk? Hoe

Nadere informatie

leven? Landschappen voor het Vijftienduizend soorten staan momenteel op het De biodiversiteit in gevaar

leven? Landschappen voor het Vijftienduizend soorten staan momenteel op het De biodiversiteit in gevaar Landschappen voor het leven? De biodiversiteit in gevaar Vijftienduizend soorten staan momenteel op het punt om van onze aardbol te verdwijnen! De cijfers die werden gepubliceerd in het verslag van de

Nadere informatie

Evolutie / biodiversiteit

Evolutie / biodiversiteit Evolutie / biodiversiteit Cursus Natuurgids Overzicht van de les: o Evolutietheorie o Bewijzen voor de evolutietheorie o Ontstaan van soorten o Biodiversiteit 2 1 3 Oude opvatting: creationisme alles bestaat

Nadere informatie

Ecosysteemdiensten als ondersteuning van ecologische maatregelen. Katrien Van der Biest, Jan Staes, Dirk Vrebos en Patrick Meire

Ecosysteemdiensten als ondersteuning van ecologische maatregelen. Katrien Van der Biest, Jan Staes, Dirk Vrebos en Patrick Meire Ecosysteemdiensten als ondersteuning van ecologische maatregelen Katrien Van der Biest, Jan Staes, Dirk Vrebos en Patrick Meire Inleiding - 2020 = einde verlies biodiversiteit = biodiversiteit verhogen

Nadere informatie

Biodiversiteit Basisproduct of Luxegoed? Visietekst

Biodiversiteit Basisproduct of Luxegoed? Visietekst Biodiversiteit Basisproduct of Luxegoed? Visietekst I. BIODIVERSITEIT IN CIJFERS Wat is biodiversiteit? Biologische diversiteit (kortweg: biodiversiteit) is het begrip dat gegeven wordt aan de diversiteit

Nadere informatie

Ruimtelijke analyse van gebieden met hoge natuurwaarde

Ruimtelijke analyse van gebieden met hoge natuurwaarde Een verkenning Lon Lommaert Biodiversiteit Vlaamse indicatoren Ruimtelijke analyse van gebieden met hoge natuurwaarde Prioritaire soorten Natuurverkenning Gezichten van Biodiversiteit Wetenschappelijke

Nadere informatie

Genetische diversiteit in kleine populaties

Genetische diversiteit in kleine populaties Genetische diversiteit in kleine populaties Problemen, oplossingen en het nut van monitoring Arjen de Groot Team Dierecologie, Alterra WUR Ecologie in de praktijk 21 maart 2013, Eindhoven Inhoud 1) Het

Nadere informatie

Het Natuurrapport 2007 is opgebouwd uit drie delen (figuur 1). Het rapport eindigt met een synthese en aanbevelingen voor het beleid.

Het Natuurrapport 2007 is opgebouwd uit drie delen (figuur 1). Het rapport eindigt met een synthese en aanbevelingen voor het beleid. Leeswijzer Myriam Dumortier Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek Het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek heeft sinds 997 de decretale opdracht om de toestand van de natuur in Vlaanderen en het beleid

Nadere informatie

Thema WATER. Themacoordinatoren: Okke Batelaan Patrick Willems

Thema WATER. Themacoordinatoren: Okke Batelaan Patrick Willems Thema WATER Themacoordinatoren: Okke Batelaan Patrick Willems Harte, Physics Today, 2002 Conflict or opportunity? Argument Synthesis is needed for BIG issues in earth system science: 1. How will climate

Nadere informatie

BSc programma Biologie en Medische biologie. de differentiatiefase

BSc programma Biologie en Medische biologie. de differentiatiefase BSc programma Biologie en Medische biologie de differentiatiefase Even voorstellen Sarian Kosten Universitair docent Aquatische Ecologie Onderwijs: BSc Biologie: Systeem ecologie, Applied Ecology MSc Biology:

Nadere informatie

Het verlies van biodiversiteit in de stad: oorzaken, gevolgen en oplossingen

Het verlies van biodiversiteit in de stad: oorzaken, gevolgen en oplossingen Stedelijke biodiversiteit Natuur in Brussel 23/04/2018 Het verlies van biodiversiteit in de stad: oorzaken, gevolgen en oplossingen René-Marie Lafontaine & Mathilde Oger Conservation Biology Unit Koninklijk

Nadere informatie

Biodiversiteitsmonitor Meetlat voor belonen van boeren voor resultaten op biodiversiteit

Biodiversiteitsmonitor Meetlat voor belonen van boeren voor resultaten op biodiversiteit Biodiversiteitsmonitor Meetlat voor belonen van boeren voor resultaten op biodiversiteit Jacomijn Pluimers (WNF) en Jeen Nijboer (Rabobank) [logo] Melkveehouderij grootste gebruiker van land Titel (tekst)

Nadere informatie

CGN, de Nederlandse genenbank

CGN, de Nederlandse genenbank CGN, de Nederlandse genenbank met o.a. granen 20170526, Roel Hoekstra Biodiversiteit begin van de biodiversiteit: evolutie geleidelijk of met schokken begin van agro-biodiversiteit: domesticatie boeren

Nadere informatie

Beweging van zeezoogdieren in de Noordzee

Beweging van zeezoogdieren in de Noordzee Beweging van zeezoogdieren in de Noordzee Geert Aarts In samenwerking met Sophie Brasseur, Roger Kirkwood, Peter Reijnders, Steve Geelhoed, Meike Scheidat en vele anderen... Waarom bewegen? Geert Aarts

Nadere informatie

Wat is het effect van NKG op het bodemleven? En hoe beinvloedt dit het functioneren van de bodem?

Wat is het effect van NKG op het bodemleven? En hoe beinvloedt dit het functioneren van de bodem? Masterclass, februari 21 Wat is het effect van NKG op het bodemleven? En hoe beinvloedt dit het functioneren van de bodem? Mirjam Pulleman, vakgroep bodemkwaliteit Mijn achtergrond: WU: Promotie bodemstructuur

Nadere informatie

Wat vertellen modellen ons over de kans op invasiesucces?

Wat vertellen modellen ons over de kans op invasiesucces? Wat vertellen modellen ons over de kans op invasiesucces? Patsy Haccou, Theoretische Biologie Themadag Risico-analyse en risicomanagement van exoten Rotterdam, 11 december 2008 1 Aspecten van invasie risico

Nadere informatie

Biodiversiteit: Een Wereldwijd Perspectief

Biodiversiteit: Een Wereldwijd Perspectief Biodiversiteit: Een Wereldwijd Perspectief Een samenvatting van Global Biodiversity Outlook 2 van het CBD Een samenvatting gemaakt door: In samenwerking met: BIODIVERSITEIT wordt bedreigd door meerdere

Nadere informatie

Master in de biologie

Master in de biologie Master in de biologie Kennisdomeinen: ecologie en natuurbehoud evolutiebiologie en diversiteit integratieve fysiologie moleculaire celbiologie Faculteit Wetenschappen Rubik s Cube used by permission of

Nadere informatie

Communicatie en social media

Communicatie en social media Communicatie en social media #dvgd #diversiteit @cgn_wageningen www.wur.nl/cgn Ppt s Resultaten van de dag Nieuwsberichten en nieuwsbrief Centrum voor Genetische Bronnen, Nederland (CGN) Rol en Ambities

Nadere informatie