drijvende waterweegbree in Limburg An Leyssen, Luc Denys, Jo Packet, Karen Cox, Anne Ronse

Transcriptie

1 drijvende waterweegbree in Limburg An Leyssen, Luc Denys, Jo Packet, Karen Cox, Anne Ronse

2 drijvende waterweegbree (Luronium natans) Europees beschermde soort (Habitatrichtlijn) 6-jaarlijkse rapportering over verspreiding en kwaliteit extra gegevens verzameld om ecologie te begrijpen genetische diversiteit standplaats: vegetatie + waterlaag + bodem landgebruik connectiviteit onderzoek uitgevoerd in heel Vlaanderen Limburg: 12 (meta)populaties Antwerpen: 10 (meta)populaties Vlaams-Brabant: 3 populaties

3 verspreiding

4 toestand Limburgse populaties kwaliteit Limburgse populaties toestand populatie oppervlakte meer dan helft <5 m² of <100 rozetten aantal reproductie (bloei/vruchten) habitatkwaliteit zuurtegraad schaduw pioniersomstandigheden dynamische of verstorende processen sliblaag successie: hoger opgroeiende soorten dan LN doorzicht waterkolom eutrofiëring verzuring invasieve exoten

5 toestand Limburgse populaties Huttebeekvijvers noord (2009) toestand populatie oppervlakte < 1m² 1-10 rozetten geen bloei of vruchten habitatkwaliteit zuurtegraad geen schaduw pioniersomstandigheden geen dynamische of verstorende processen 20 cm slib successie: > ¾ hoger opgroeiende soorten bodemzicht > 30% eutrofiëringsindicatoren (draadwier, mannagras, pitrus, lisdodde) > 10% verzuringsindicatoren (vensikkelmos, knolrus, veenmos) geen invasieve exoten

6 toestand Limburgse populaties Heuvelsven (2012) toestand populatie oppervlakte ± 100m² > 1000 rozetten bloei aanwezig habitatkwaliteit zuurtegraad geen schaduw pioniersomstandigheden dynamische of verstorende processen sliblaag successie: hoger opgroeiende soorten dan LN bodemzicht eutrofiëring verzuring invasieve exoten

7 reproductie en dispersie klonaal generatief

8 genetica genetica meestal 1 dominante kloon per populatie vegetatieve voortplanting: belangrijk meerdere klonen kunnen door elkaar groeien lage genetische diversiteit Dauteweyers Doodsgeleeg (Kolberg) 1% (laag) 80% (zeer hoog) vegetatief generatief aandeel vegetatieve reproductie verschilt tussen populaties grote populaties: grootste genetische diversiteit ondersteuning criterium voor kwaliteitsbeoordeling

9 genetica genetische verwantschap tussen populaties nabije populaties, hydrologisch verbonden meestal nauw verwant; metapopulaties maar geen garantie ook verwantschap op lange afstanden door dispersie van klonen of zaden

10 aantal locaties standplaatskenmerken standplaatskenmerken pionierssoort 14 Luronium verdwenen lage abundantie hoge abundantie hoge abundantie lage abundantie weinig competitieve soort ondergedoken vegetatie > 40 slibdikte (cm) hoge emergente vegetatie

11 standplaatskenmerken standplaatskenmerken meeste water- en bodemkenmerken: weinig verschil tussen 3 klassen van aanwezigheid nutriënten: TN TP optimale omstandigheden voor Luronium (Szmeja & Bazydlo 2005)

12 besluit besluit verspreiding Limburg bevat belangrijke populaties toestand Limburgse populaties veel kleine populaties successie belangrijke oorzaak van achteruitgang genetisch onderzoek vegetatieve + generatieve voortplanting belang van metapopulaties belang van zaadbank standplaatskenmerken voornamelijk dynamische processen van belang voor het creëren van geschikt habitat niet opgewassen tegen concurrentiekrachtige soorten water- en bodemkenmerken minder bepalend, hoewel eutrofiëring nefast is (door effect op successie)

13 dank aan: Bert Berten, Lily Gora, veldmedewerkers, alle waarnemers, plantenwerkgroepen, beheerders, verdere lezen? Cox K., Leyssen A., Mergeay J., Ronse A., Packet J., Denys L. (2014) Genetic assessment of Luronium natans in lower Belgium. Analysis of population connectivity in an aquatic perennial. Rapport Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek INBO 2014 ( ), Brussel. (te downloaden via Ronse A., Leyssen A., Denys L., Packet J. (geaccepteerd). Past and present distribution of the rare aquatic plant Luronium natans (Alismataceae) in Belgium. Plant Ecology and Evolution. Leyssen A., Denys L., Packet J. & Ronse A. (in voorbereiding). Standplaatskarakteristieken van drijvende waterweegbree (Luronium natans) in Vlaanderen. Rapport van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, Brussel. waarnemingen: mogen nog steeds doorgeven worden: of floradatabank (flora.inbo.be)