Een beken-landschap in ontwikkeling Laaglandbeken vanuit een ecologen-blik

Transcriptie

1 Een beken-landschap in ontwikkeling Laaglandbeken vanuit een ecologen-blik Ron Mes (m.m.v. John Bruinsma, Erik van Dijk, Piet van Iersel, Emma van den Dool, Bert Maes, Klaas Everards BWN)

2 Opbouw Laaglandbeken Eeuwenlang veranderen BWN veldwerk database Kaartjes, trends Bescherming Exoten Beekherstel, opnieuw veranderen 2

3 Vrij meanderen: erosie en sedimentatie 3

4 Waarom laaglandbeken? Stromend water: bijzondere omstandigheden, bijzondere soorten Planten vergeten Waar? 4

5 Laagland-beken liggen in hoog - Nederland 5

6 Sponswerking landschap 6

7 Veenontginning: het verwijderen van de spons 7

8 Graven, lozen, zuiveren, etc. 8

9 Voorbeeld: gegraven sprengenkoppen Uit: Veluwse beken en sprengen 9

10 Normalisatie

11 Normalisatie

12 Voor en achter de stuw Uit: Pott en Remy. Gewässer des Binnenlandes 12

13 Tot in zeventiger jaren: Ongezuiverde lozing riool 13

14 Investeren in zuiveringsinstallaties 14

15 Schoon effluent met veel voedingsstoffen 15

16 EU Nitraat richtlijn Diffuse aanvoer van veel te veel meststoffen 14 x Nitraat norm Herstel van evenwicht in aan- en afvoer meststoffen? 16

17 Beken Werkgroep NL Onderzoek aan waterplanten 17

18 Veldonderzoek start in

19 Database meer 1500 vegetatieopnamen Verspreiding in ruimte Ontwikkelingen in de tijd Oudste uit 1934 (?) Sissingh én uniek! 19

20 20

21 Haaksterrenkroos, Drijvende waterweegbree, Teer vederkruid, Klein fonteinkruid, Rossig fonteinkruid, Penseelbladige waterranonkel, Grote waterranonkel, Vlottende waterranonkel, Buigzaam glanswier 21

22 22

23 Twee typische waterplanten van stromend water 23

24 Rossig fonteinkruid Potamogeton alpinus 24

25 25

26 Vlottende waterranonkel Ranunculus fluitans 26

27 Vlottende waterranonkel Ranunculus fluitans 27

28 28

29 Duizendknopfonteinkruid soort van bovenloopjes 29

30 Topsoort Drijvende waterweegbree Luronium natans één van drie (!) EU-beschermde plantensoorten 30

31 Drijvende waterweegbree Luronium natans 31

32 Drijvende waterweegbree Luronium natans EU habitatrichtlijn N2000 gebieden Uit BWN-database bleek: soort ook karakteristiek voor beken! * Groote Beerze, * Kleine Beerze, * Reusel, * Run 32

33 Drijvende waterweegbree (L) Drijvend fonteinkruid (R) onderwaterfoto Klaus van de Weijer Veer-nerf Gewricht 33

34 ijvende waterweegbree pisch voor stromend ter: derwater-bladeren ijfbladeren 34

35 Een van onze eerste kaartjes om enkele belangrijke gebieden met bekensystemen te beschermen EU-habitatrichtlijn 35

36 Natura2000, europese topgebieden 36

37 Monitoring Staverdense Hierdense beek (Veluwe) Berula erecta Callitriche hamulata Callitriche obtusangula Callitriche platycarpa Callitriche stagnalis Elodea canadensis Myriophyllum alterniflorum Potamogeton natans Ranunculus (Batrachium) Aantal karakteristieke beeksoorten : typische beekflora ongeveer gelijk gebleven 2005: typische beekflora ongeveer gelijk gebleven 2001: typische beekflora ongeveer gelijk gebleven 1995: typische beekflora aanwezig. In 1973 was de vegetatie armer. 37

38 Monitoring Tongelreep "Achelse Kluis Noord-Brabant 1988, 1990, 1997, 2005, 2009 Jaar Bedekking totaal % Callitriche species (smal) Callitriche species (smal) Lemna minuta Dwergkroos Potamogeton crispus Gekroesd fonteinkruid Callitriche platycarpa Gewoon sterrenkroos Ranunculus peltatus Grote waterranonkel Alisma plantago-aquatica Grote waterweegbree Potamogeton trichoides Haarfonteinkruid Sparganium emersum Kleine egelskop Lemna gibba (vlak) Lemna gibba (vlak) Myosotis scorpioides Moerasvergeet-mij-nietje Ranunculus peltatus v. heterophyllus Penseelbladige waterranonkel Potamogeton pectinatus Schedefonteinkruid Elodea nuttallii Smalle waterpest Callitriche obtusangula Stomphoekig sterrenkroos Myosotis species Vergeet-mij-nietje (G) Ranunculus fluitans Vlottende waterranonkel Mentha aquatica Watermunt Persicaria hydropiper Waterpeper Myosotis laxa s. cespitosa Zompvergeet-mij-nietje

39 Toename van Soorten van voedselrijk water Productie biomassa schonen pioniers Liefhebbers van hard water Stomphoekig sterrekroos Haarfonteinkruid Smalle waterpest Landbouw? Dan voedselrijk! 39

40 Stomphoekig sterrekroos Callitriche obtusangula 40

41 Resultaat monitoring Samenstelling vegetatie zeer dynamisch Drie perioden vergeleken: ; , Significante afname Callitriche stagnalis Luronium natans Myriophyllum alterniflorum Potamogeton alpinus Ranunculus peltatus var. heterophyllus Ranunculus fluitans Elodea canadensis Significante toename Callitriche obtusangula Potamogeton trichoides Elodea nuttallii 41

42 Algehele trend 42

43 Waaiers van Stomphoekig sterrekroos Beken Werkgroep Nederland Callitriche Ron Mes obtusangula 43

44 Exoten (zwarte lijst) meer kansen door eutrofiëring 44

45 Exoten (grote) Watertheunisbloem 45

46 Parelvederkruid Myriophyllum aquaticum Bovenwaterdelen 46

47 Parelvederkruid Myriophyllum aquaticum Bovenwaterdelen 47

48 Parelvederkruid Myriophyllum aquaticum Bovenwaterdelen 48

49 Parelvederkruid Myriophyllum aquaticum Kleine egelskop Sparganium emersum 49

50 Parelvederkruid Myriophyllum aquaticum Bovenwaterdelen 50

51 Enorme plantengroei schonen! 51

52 Grote waternavel, Verhaal apart 52

53 Grote waternavel 53

54 Grote waternavel 54

55 Beekherstelprojecten vorm of kwaliteit? 55

56 Stuwen het kan ook anders 56

57 Slot Perspectieven: veel beekherstel / renaturierung Waterkwaliteit wordt beter, maar wel errug langzaam EU: KRW? N2000? Mensen houden van beken Beken stromen cq Beken horen te stromen 57