HOOGWAARDIGE VEGETATIE NA BEBOSSING VAN LANDBOUWGRONDEN. Luc De Keersmaeker Eindhoven, 16 maart 2014

Transcriptie

1 HOOGWAARDIGE VEGETATIE NA BEBOSSING VAN LANDBOUWGRONDEN Luc De Keersmaeker Eindhoven, 16 maart

2 INLEIDING 1) Flora in relatie tot boshistoriek: focus op oud bosplanten 2) Herstel van bos op landbouwgrond: waar? 3) Bodemkenmerken van bos op landbouwgrond 4) Beheer van bos op landbouwgronden Effecten van boomsoort Effecten van licht/kap Mogelijke trajecten Gebaseerd op studiedag bosuitbreiding 23/11/2011: s ; bijdragen van: Kris Verheyen, Lander Baeten, An De Schrijver, Stephanie Schelfhout (UGent) Luc De Keersmaeker, Arno Thomaes, Jan Van Uytvanck, Kris Vandekerkhove (INBO) 2

3 INLEIDING Themanummer Bosrevue (Bos+): Ecologische bosuitbreiding op sterk bemeste gronden: van wetenschap naar praktijk Aanvragen via: centrum/publicaties/bosrevue 3

4 1) FOCUS OP OUD BOSPLANTEN Oudbosplanten meer in oud bos dan in jong bos Oud bos: doorlopend bos sinds bepaalde datum (Vl: 1775) Een bos ontstaan op open terrein: jong bos In oud bos: ook jonge bomen! In jong bos zelden oud bomen! Lijst van oudbosplanten (Vl.): op statistische basis Cornelis J, Hermy M, Roelandt B, De Keersmaeker L & Vandekerkhove K. (2009) INBO.M De Keersmaeker L, Cornelis J, Baeten L (2010) Bosrevue 34,

5 1) FOCUS OP OUD BOSPLANTEN Oudbosplanten: ook in jonge bossen, maar minder frequent Uiteenlopende binding met oud bos: Eenbloemig parelgras: 81% in oud bos (n = 27) Bosanemoon: 61% in oud bos (n = 650) Wilde kamperfoelie: 53% in oud bos (n = 1114) Heel wat zeldzame soorten ontbreken in lijst Eénbl. parelgras Bosanemoon W. kamperfoelie Gulden boterbloem? Waarom oudbosplanten vooral in oude bossen? HABITATKWALITEIT oude bossen vs. jonge bossen (bodem, licht) TRAGE VERBREIDING: vegetatief, zware zaden, geringe kiemkracht GERINGE CONCURRENTIEKRACHT vs lichtminnende soorten GEEN LANGLEVENDE ZADEN (geen zaadbank) 5

6 1) FOCUS OP OUD BOSPLANTEN Uiteenlopende kolonisatiepatronen Bedekking of frequentie (%) bosanemoon speenkruid gevlekte aronskelk OUD BOS GRENS RECENT BOS 6

7 1) FOCUS OP OUD BOSPLANTEN Uiteenlopende kolonisatiepatronen 7

8 1) FOCUS OP OUD BOSPLANTEN Aantal specifieke soorten oudbosplanten per bostype Quercion Fagion Carpinion Alno Padion Alnion

9 1) FOCUS OP OUD BOSPLANTEN Kaart met boshistoriek Vlaanderen 84% 16% 9

10 1) FOCUS OP OUD BOSPLANTEN Relatie boshistoriek - bostype Potentieel bostype Oppervlakte (%) Aandeel oud (%) Aandeel jong (%) Alnion Alno-Padion Fagion / Carpinion Quercion (rijk) Quercion (arm) Niet geklasseerd Totaal Quercion Fagion Carpinion Alno Padion Alnion

11 Soortenrijkdom 2) WAAR BIJKOMENDE BOSSEN OP LANDBOUWGRONDEN? Fysisch contact met oude bossen! Oud bos (16%) Recent bos: aanliggend (12%) Recent bos: geïsoleerd (72%) Leeftijd bos 11

12 2) WAAR BIJKOMENDE BOSSEN OP LANDBOUWGRONDEN? Bodem + afstand tot oud bos => kansrijkdom 12

13 2) WAAR BIJKOMENDE BOSSEN OP LANDBOUWGRONDEN? Bodem + afstand tot oud bos => kansrijkdom Vochtige leem OUD BOS Droog zandig RECENT BOS 13

14 Biobeschikbaar calcium (mg kg -1 ) Biobeschikbaar aluminium (mg kg -1 ) 3) BODEMKENMERKEN VAN BOS OP LANDBOUWGROND Bodemverzuring na bebossing! Akkerland 11 yr 14 yr 17 yr 25 yr 35 yr Bodemzuurtegraad (ph-kcl)) Bodemzuurtegraad (ph-kcl) 14

15 3) BODEMKENMERKEN VAN BOS OP LANDBOUWGROND Blijvende aanrijking met fosfor! Sample point < 30 years years years > 129 years 15

16 3) BODEMKENMERKEN VAN BOS OP LANDBOUWGROND Afgraven / uitmijnen voor bebossing / verschralen erna? AFGRAVEN VERSCHRALEN UITMIJNEN 16

17 4) BEHEER VAN BOS OP LANDBOUWGRONDEN Effect van boomsoort (bodem) 17

18 ph ) BEHEER VAN BOS OP LANDBOUWGRONDEN Effect van boomsoort (bodem) Beboste landbouwgrond (leemhoudende bodem) Verzuring van oud bos (Meerdaalwoud) 7.0 Populier Eik ph

19 4) BEHEER VAN BOS OP LANDBOUWGRONDEN Effect van boomsoort (bodem): kieming oud bosplanten 19

20 4) BEHEER VAN BOS OP LANDBOUWGRONDEN Effect van boomsoort (bodem + licht): introductieproef (9 yr) Mortagnebos 20

21 4) BEHEER VAN BOS OP LANDBOUWGRONDEN Effect van boomsoort (licht): P aanrijking stimuleert vooral competitieve lichtminners (vb Grote brandnetel) Schaduw: nadelige effect gedeeltelijk opheffen (Weinig P) (Veel P) Schaduw 1) Toename groei bij hogere P beschikbaarheid 2) Vooral competitieve soorten en snelle kolonisatoren Oud bossoort Snel koloniserende bosplant Lichtminnend 21

22 4) BEHEER VAN BOS OP LANDBOUWGRONDEN Effect van kap: kan gunstig zijn mits snelle kroonsluiting! Eindkap in 1997 opstand 1952 (Populier) 22

23 Aantal bosplanten (25 m 2 ) 4) BEHEER VAN BOS OP LANDBOUWGRONDEN Effect van kap: kan gunstig zijn mits snelle kroonsluiting! Bedekking door ruigtekruiden 9 % 25 % 52 % Afstand tot perceelsrand (m) 23

24 Toenemende verstoring (Sturing door begrazingsintensiteit en maaifrequentie) 4) BEHEER VAN BOS OP LANDBOUWGRONDEN Mogelijke trajecten voor bosontwikkeling op landbouwgrond 6 1 Nietbosgebonden soorten Geen kruidvegetatie Spontane ontwikkeling Eindkap of hakhoutkap Dunning 4 5 Soorten van bosranden, open plekken en lichtrijke bossen Echte bosplantensoorten Toenemende schaduwdruk (Sturing door dichtheid en boomsoort) 24

25 Toenemende verstoring (Sturing door begrazingsintensiteit en maaifrequentie) 4) BEHEER VAN BOS OP LANDBOUWGRONDEN 1 6 Nietbosgebonden soorten Geen kruidvegetatie 4 5 Soorten van bosranden, open plekken en lichtrijke bossen Echte bosplantensoorten Toenemende schaduwdruk (Sturing door dichtheid en boomsoort)

26 Toenemende verstoring (Sturing door begrazingsintensiteit en maaifrequentie) 4) BEHEER VAN BOS OP LANDBOUWGRONDEN 1) 1 Inleiding: oude bossen versus recente bossen 6 Nietbosgebonden soorten Geen kruidvegetatie 4 5 Soorten van bosranden, open plekken en lichtrijke bossen Echte bosplantensoorten Toenemende schaduwdruk (Sturing door dichtheid en boomsoort)

27 Toenemende verstoring (Sturing door begrazingsintensiteit en maaifrequentie) 4) BEHEER VAN BOS OP LANDBOUWGRONDEN 1 6 Nietbosgebonden soorten Geen kruidvegetatie 4 5 Soorten van bosranden, open plekken en lichtrijke bossen Echte bosplantensoorten Toenemende schaduwdruk (Sturing door dichtheid en boomsoort) 3 27

28 Toenemende verstoring (Sturing door begrazingsintensiteit en maaifrequentie) 4) BEHEER VAN BOS OP LANDBOUWGRONDEN 1 6 Nietbosgebonden soorten Geen kruidvegetatie 4 5 Soorten van bosranden, open plekken en lichtrijke bossen Echte bosplantensoorten Toenemende schaduwdruk (Sturing door dichtheid en boomsoort)

29 Toenemende verstoring (Sturing door begrazingsintensiteit en maaifrequentie) 4) BEHEER VAN BOS OP LANDBOUWGRONDEN 1 6 Nietbosgebonden soorten Geen kruidvegetatie 4 5 Soorten van bosranden, open plekken en lichtrijke bossen Echte bosplantensoorten Toenemende schaduwdruk (Sturing door dichtheid en boomsoort) 4 => 5 (maaien in bos) 29

30 Toenemende verstoring (Sturing door begrazingsintensiteit en maaifrequentie) 4) BEHEER VAN BOS OP LANDBOUWGRONDEN 1 6 Nietbosgebonden soorten Geen kruidvegetatie 4 5 Soorten van bosranden, open plekken en lichtrijke bossen Echte bosplantensoorten Toenemende schaduwdruk (Sturing door dichtheid en boomsoort) 5 (extensieve begrazing) 30

31 Toenemende verstoring (Sturing door begrazingsintensiteit en maaifrequentie) 4) BEHEER VAN BOS OP LANDBOUWGRONDEN 1 6 Nietbosgebonden soorten Geen kruidvegetatie 4 5 Soorten van bosranden, open plekken en lichtrijke bossen Echte bosplantensoorten Toenemende schaduwdruk (Sturing door dichtheid en boomsoort) 6 geen bos: sterke graasdruk / overal maaien 31

32 Toenemende verstoring (Sturing door begrazingsintensiteit en maaifrequentie) 4) BEHEER VAN BOS OP LANDBOUWGRONDEN 1 6 Nietbosgebonden soorten Geen kruidvegetatie 4 5 Soorten van bosranden, open plekken en lichtrijke bossen Echte bosplantensoorten Toenemende schaduwdruk (Sturing door dichtheid en boomsoort) Geen vegetatie 32

33 Vragen? 33