Vergelijkend overzicht voor werknemers 2012

Transcriptie

1 Vergelijkend overzicht voor werknemers 2012 Bureau voor Belgische Zaken (BBZ) 9070NO/0112

2 Inhoudsopgave Voorwoord 2 Betekenis van de afkortingen 3 Socialezekerheidswetgeving 4 Socialezekerheidsrechten werknemers 4 Gezinsbijslag 8 Werkloosheidsuitkering 10 Geneeskundige zorg 12 Uitkering bij ziekte en arbeidsongeschiktheid 16 Uitkering bij zwangerschap en bevalling 26 Ouderdomspensioen 28 Nabestaandenuitkering 30 Belastingwetgeving 32 Arbeidsreglementering 34 Socialebijstandswetgeving 36 Adressen 38 De in deze brochure gepubliceerde cijfers en bedragen kunnen in de loop van het jaar wijzigen. Actuele cijfers en bedragen vindt u op onze website Deze brochure is een gratis uitgave van het Bureau voor Belgische Zaken.

3 Voorwoord Nationale en internationale wetgeving wordt voortdurend aangepast aan de tijd waarin we leven. Een tijd waarin we ons steeds minder laten beperken door landsgrenzen en steeds meer de voordelen van het wonen of werken buiten de grenzen ontdekken. Een tijd waarin het, door de ontwikkelingen in de automatisering, steeds minder uitmaakt waar we wonen om ons werk te kunnen doen. We gaan daardoor andere prioriteiten stellen en hebben daarbij behoefte aan veel informatie. Goed, snel en betrouwbaar. Het Vergelijkend Overzicht voor werknemers is een brochure waarin u elke Belgische en Nederlandse socialezekerheidsregeling voor werknemers overzichtelijk naast elkaar kunt bestuderen. Een structuur die het mogelijk maakt om snel een indruk te krijgen van de verschillen of overeenkomsten. BBZ geeft ook leaflets per situatie en onderwerp uit, waarin u alle details over uw situatie kunt nalezen. Een overzicht van alle beschikbare leaflets en brochures vindt u op onze website.

4 Vergelijkend Overzicht voor werknemers Betekenis van de afkortingen AKW ANW AOW AWBZ CAO CIZ FAO FBZ HZIV IVA KGB KOT RIZIV RKW RSZ RVA RVP SVB UWV WERKbedrijf UWV VDAB WAZO WET WIA WGA WULBZ WW WWB ZVW ZW Algemene kinderbijslagwet Algemene nabestaandenwet Algemene ouderdomswet Algemene wet bijzondere ziektekosten Collectieve arbeidsovereenkomst Centrum indicatiestelling zorg Fonds voor arbeidsongevallen Fonds voor beroepsziekten Hulpkas voor ziekte- en invaliditeitsverzekering Inkomensvoorziening volledig arbeidsongeschikten Kindgebonden budget Kinderopvangtoeslag Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeitsverzekering Rijksdienst voor kinderbijslag voor werknemers Rijksdienst voor sociale zekerheid Rijksdienst voor arbeidsvoorziening Rijksdienst voor pensioenen Sociale Verzekeringsbank voorheen CWI sinstituut werknemersverzekeringen Vlaamse dienst voor arbeidsbemiddeling en beroepsopleiding Wet arbeid en zorg Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen Werkhervatting gedeeltelijk arbeisdsgeschikten Wet verlenging loondoorbetalingsverplichting Werkloosheidswet Wet werk en bijstand Zorgverzekeringswet Ziektewet

5 4 Vergelijkend Overzicht voor werknemers 2012 Socialezekerheidswetgeving SOCIALEZEKERHEIDSRECHTEN WERKNEMERS NEDERLAND Socialezekerheidstelsel Nederland Het Nederlandse socialezekerheidsstelsel is opgebouwd uit werknemersverzekeringen: Ziektewet (ZW), Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (Wet WIA), Werkloosheidswet (WW) en de WAZO (Wet Arbeid en Zorg). volksverzekeringen: Algemene Kinderbijslagwet (AKW), Zorgverzekeringswet (Zvw), Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ), Algemene nabestaandenwet (Anw), Algemene Ouderdomswet (AOW). sociale voorzieningen, waaronder WWB (Wet Werk en Bijstand). Werknemers De werknemersverzekeringen zijn van toepassing op personen jonger dan 65 jaar, die in privaatrechtelijke of publiekrechtelijke dienstbetrekking staan. Een privaatrechtelijke dienstbetrekking is de arbeidsverhouding die is gebaseerd op een arbeidsovereenkomst. De arbeidsovereenkomst is de overeenkomst waarbij de ene partij, de werknemer, zich verbindt in dienst van de andere partij, de werkgever, tegen loon gedurende zekere tijd arbeid te verrichten. Een publiekrechtelijke dienstbetrekking is de arbeidsverhouding van een overheidswerkgever met een ambtenaar. Deze arbeidsrelatie is niet gebaseerd op een overeenkomst, maar op een beschikking (in de zin van de Algemene wet bestuursrecht), een eenzijdige rechtshandeling, die als aanstelling pleegt te worden aangeduid. Een ambtenaar is iemand die is aangesteld om in openbare dienst werkzaam te zijn. Met openbare dienst wordt de overheidsorganisatie bedoeld: lichamen als de Staat, de gemeenten, de waterschappen, openbare lichamen van bedrijf en beroep en een aantal zelfstandige bestuursorganen (ZBO s). De volksverzekeringen zijn van toepassing op personen, die in Nederland wonen; of niet in Nederland wonen en die uitsluitend in Nederland in dienstbetrekking arbeid verrichten. Socialezekerheidsrechten werknemers Werknemers kunnen recht hebben op de volgende socialezekerheidsprestaties: gezinsbijslag (Algemene kinderbijslagwet, Wet Kindgebonden budget en Wet Kinderopvangtoeslag); een werkloosheidsuitkering (Werkloosheidswet); kortdurende, op genezing gerichte zorg (Zorgverzekeringswet); langdurige verpleging en verzorging (Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten); loon (Wet verlenging loondoorbetalingsverplichting) of ziekengeld (Ziektewet); een arbeidsongeschiktheidsuitkering (Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen); een ouderdomspensioen (Algemene Ouderdomswet); een nabestaandenuitkering voor de partner en kinderen van een overleden verzekerde (Algemene nabestaandenwet); loondoorbetaling in verband met zwangerschaps-, pleegzorg- of adoptieverlof (WAZO).

6 Vergelijkend Overzicht voor werknemers Socialezekerheidswetgeving SOCIALEZEKERHEIDSRECHTEN WERKNEMERS BELGIË Socialezekerheidsstelsel België Het Belgische socialezekerheidsstelsel is opgebouwd uit: een stelsel voor werknemers, dat in 3 (deel)stelsels is in te delen: het algemeen stelsel voor personeel van de particuliere sector en overheidssector, bijzondere stelsels voor mijnwerkers en zeelieden, systemen van aanvullende sociale zekerheid (sector- of onderneminggebonden), een stelsel voor zelfstandigen; stelsels voor vastbenoemde ambtenaren van overheidsdiensten. Binnen de 3 stelsels zijn er verzekeringen die recht geven op gezinsbijslagen en verzekeringen tegen loonderving bij ziekte, invaliditeit, ouderdom en overlijden. Verzekeringen voor hetzelfde risico verschillen per stelsel omdat ze zijn gebaseerd op verschillende wetten. Werknemers In principe is het socialezekerheidsstelsel voor werknemers van toepassing op alle werknemers en werkgevers die samen een arbeidsovereenkomst gesloten hebben. Het voornaamste is dat er een arbeidsovereenkomst bestaat. Een arbeidsovereenkomst is de overeenkomst waarbij een persoon (de werknemer) zich verbindt om tegen een loon prestaties te verrichten onder het gezag van een andere persoon (de werkgever). Socialezekerheidsrechten werknemers Werknemers kunnen recht hebben op de volgende socialezekerheidsprestaties: een eenmalige geboorte- of adoptiepremie en een maandelijkse kinderbijslag (samengeordende wetten betreffende de kinderbijslag voor loonarbeiders); een werkloosheidsuitkering (Koninklijk Besluit houdende de werkloosheidsreglementering); vergoeding van de kosten van geneeskundige zorg (gecoördineerde wet betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen); vergoeding van de kosten van mantelzorg, professionele thuiszorg, en professionele residentiële zorg (Vlaamse zorgverzekering); een uitkering bij ziekte en arbeidsongeschiktheid (wet betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen); een uitkering en vergoeding van kosten van geneeskundige verzorging bij arbeidsongeschiktheid als gevolg van een arbeidsongeval (wet betreffende de arbeidsongevallen); een uitkering en vergoeding van kosten van geneeskundige verzorging bij arbeidsongeschiktheid als gevolg van een beroepsziekte (gecoördineerde wetten betreffende de schadeloosstelling voor beroepsziekten); een ouderdomspensioen (Koninklijk Besluit betreffende het rust- en overlevingspensioen voor werknemers); een overlevingspensioen voor de echtgenoot van de overleden werknemer (Koninklijk Besluit betreffende het rust- en overlevingspensioen voor werknemers).

7 6 Vergelijkend Overzicht voor werknemers 2012 Socialezekerheidspremies Tegenover het recht op socialezekerheidsprestaties staat een premieplicht. Werkgever en werknemer zijn daarom over het loon socialezekerheidspremies verschuldigd aan de belastingdienst. Bij de berekening van de premies gelden verschillende maximum premielonen. Premiepercentages en maximum premieloon Premie voor het fonds van Percentage Maximum premieloon Werknemer Werkgever Algemene kinderbijslagwet - - Werkloosheidswet - gedifferentieerd sectorfonds 0,50-12,54 192,55 per dag - werkloosheidsfonds - 4,55 192,55 per dag Zorgverzekeringswet 7, per jaar Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten 12, * per jaar Ziektewet - - Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen - basis 5,05 192,55 per dag - gedifferentieerd (WGA) 0,13-2,12 192,55 per dag Algemene Ouderdomswet 17, * per jaar Algemene nabestaandenwet 1, * per jaar * Voor werknemers geboren voor geldt een maximum premieloon van Premie AKW en ZW Voor de ZW (Ziektewet) is geen premie verschuldigd. Het ziekengeld komt ten laste van de WW-fondsen. Ook voor AKW (Algemene Kinderbijslagwet) is geen premie verschuldigd. De kinderbijslag wordt gefinancierd uit de belastingopbrengsten. Premie Zvw Deze premie Zvw wordt door de werkgever ingehouden op het loon van de werknemer. De werkgever is echter verplicht om deze premie te vergoeden. Daarom zal de werkgever het brutoloon met hetzelfde moeten verhogen. De werknemer is bovendien een nominale premie verschuldigd aan de zorgverzekeraar waarbij hij een zorgverzekering heeft afgesloten. De hoogte van deze premie is afhankelijk van: de gekozen zorgverzekeraar, de soort polis en het gekozen extra eigen risico. Premie WIA Het UWV stelt voor elke werkgever of sector een afzonderlijke gedifferentieerde premie vast. UWV berekent deze premie op basis van het rekenpercentage en het gemiddelde percentage. Een werkgever die eigenrisicodrager is, betaalt géén gedifferentieerde premie omdat hij het risico van arbeidsongeschikte werknemers zelf draagt.

8 Vergelijkend Overzicht voor werknemers Socialezekerheidsbijdragen Tegenover het recht op socialezekerheidprestaties staat een premieplicht. Werkgever en werknemer zijn daarom over het loon socialezekerheidsbijdragen verschuldigd aan de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ). Bij de berekening van de bijdragen gelden geen maximum premielonen. Bijdragepercentages Premie voor het fonds van Percentage Maximum premieloon Werknemer Werkgever Kinderbijslagen 7,00 - Werkloosheid 0,87 1,46 - Geneeskundige verzorging 3,55 3,80 - Vlaamse zorgverzekering Uitkeringen ziekte en invaliditeit 1,15 2,35 - Arbeidsongevallen 0,30 - Beroepsziekten 1,00 - Pensioenen (rust- en overlevingspensioen) 7,50 8,86 - Globale bijdrage 13,07 24,77 Premie Vlaamse zorgverzekering De verzekerde werknemer is een bijdrage van 25 per jaar verschuldigd aan zijn zorgkas. Premie arbeidsongevallen Iedere werkgever moet een arbeidsongevallenpolis afsluiten bij een (erkende) verzekeraar. De hoogte van de particuliere premie is onder meer afhankelijk van het bedrijfsrisico. Bijzondere bijdragen werkgevers Werkgevers zijn een aantal bijzondere bijdragen verschuldigd, die niet in de bovenstaande tabel worden vermeld. Daardoor kan de totale werkgeversbijdrage afhankelijk van het aantal werknemers (veel) hoger zijn.

9 8 Vergelijkend Overzicht voor werknemers 2012 GEZINSBIJSLAG NEDERLAND U heeft voor uw kinderen recht op Nederlandse gezinsbijslag. Gezinsbijslag kan bestaan uit: kinderbijslag, kindgebonden budget (KGB) en kinderopvangtoeslag (KOT). Het recht op kinderbijslag is geregeld in de Algemene Kinderbijslagwet (AKW). De AKW biedt een driemaandelijkse financiële compensatie voor kosten verbonden aan het opvoeden van kinderen. Kindgebonden budget en kinderopvangtoeslag zijn inkomensafhankelijke toeslagen. Een verzekerde heeft recht op kinderbijslag voor eigen, aangehuwde of pleegkinderen. Alle inwoners van Nederland zijn in principe verzekerd, maar personen die niet in Nederland wonen kunnen ook verzekerd zijn; bijvoorbeeld iemand die in België woont en uitsluitend in Nederland in loondienst werkt. De verzekerde ontvangt de kinderbijslag. Het kan gebeuren dat twee of meer verzekerden voor hetzelfde kind recht op kinderbijslag hebben. Als de verzekerden een gezamenlijke huishouding voeren, wordt de kinderbijslag betaald aan de verzekerde die de kinderbijslag (het eerst) heeft aangevraagd. Wonen de verzekerden niet samen, dan gaat de kinderbijslag naar de verzekerde die met het kind een huishouden vormt. Hoogte De kinderbijslag wordt per kwartaal betaald. Voor kinderen geboren vóór 1 januari 1995 is het kinderbijslagbedrag afhankelijk van de leeftijd en het aantal kinderen in het gezin. Voor kinderen geboren op of na 1 januari 1995 is het kinderbijslagbedrag alleen nog afhankelijk van de leeftijd. Hoogte kinderbijslag Kinderen geboren vóór 1 januari 1995 Aantal kinderen Bedrag per kwartaal, per kind van 16 t/m 17 jaar 1 269, , , , , ,50 Kinderen geboren op of na 1 januari t/m 5 6 t/m 11 jaar 12 t/m 17 jaar 1 of meer 188,57 228,98 269,39 In bepaalde situaties kan er recht zijn op tweevoudige kinderbijslag. Dit betekent dat voor hetzelfde kind tweemaal het normale kinderbijslagbedrag kan worden ontvangen: jonger dan 16 en uitwonend is in verband met: het volgen van onderwijs, of een ziekte of handicap; of 16 of ouder en uitwonend is. Voor tweevoudige kinderbijslag mag het kind niet meer dan een bepaald netto inkomen per kwartaal ontvangen. Bovendien moeten de ouders of verzekerden in specifieke situaties aantonen dat zij het kind onderhouden. Duur Er is zonder meer recht op kinderbijslag voor kinderen tot 16 jaar die thuis wonen. Voor kinderen van 16 en 17 jaar is recht op kinderbijslag als het kind niet méér dan een bepaald netto-inkomen per kwartaal ontvangt en/of: in verband met onderwijs of beroepsopleiding lessen volgt, arbeidsongeschikt is, of werkloos is. Om kinderbijslag te krijgen, moet men een aanvraag indienen bij de Sociale Verzekeringsbank (SVB). De SVB beoordeelt het recht en betaalt de kinderbijslag uit. Kindgebonden budget en kinderopvangtoeslag worden geregeld via de Belastingdienst.

10 Vergelijkend Overzicht voor werknemers KINDERBIJSLAG EN KRAAMGELD BELGIË Het recht op kinderbijslag is geregeld in samengeordende wetten van 19 december 1939 betreffende de kinderbijslag voor loonarbeiders. De kinderbijslag bestaat uit: een maandelijkse gewone kinderbijslag en een leeftijdstoeslag. De rechthebbende is iemand die in loondienst werkt of een socialezekerheidsuitkering ontvangt voor rechtgevende kinderen. Een rechtgevend kind is een eigen kind, adoptiekind of pleegkind van de rechthebbende, de echtgenoot van de rechthebbende, of de persoon met wie de rechthebbende een feitelijk gezin vormt of wettelijk samenwoont. De bijslagtrekkende, de moeder of de persoon die het kind opvoedt, ontvangt de kinderbijslag. Soms ontvangt het kind zelf de kinderbijslag. Hoogte Het bedrag van de gewone kinderbijslag hangt af van de rang van het kind ten opzichte van de andere rechtgevende kinderen die in hetzelfde gezin worden opgevoed. Het bedrag van een tweede kind, is bijvoorbeeld hoger dan dat voor een eerste kind. Als een kind niet langer rechtgevend is, dan schuiven de andere kinderen in het gezin een rang op. Hoogte basisbedrag kinderbijslag Rangorde Nettobedrag per maand, per kind Eerste kind 88,51 Tweede kind 163,77 Derde en volgend 244,52 Afhankelijk van de leeftijd van het kind, wordt de gewone kinderbijslag verhoogd met een leeftijdstoeslag. De hoogte van deze toeslag is afhankelijk van de rang, de leeftijd en het geboortejaar van het kind. De toeslag bedraagt minimaal 15,42 en maximaal 59,74 netto per maand per kind. Onder voorwaarden bestaat bovendien recht op: een extra bedrag voor pensioengerechtigde, werkloze of arbeidsongeschikte rechthebbenden en/of bijslag voor gehandicapte kinderen. Duur Er is zonder meer recht op kinderbijslag tot 31 augustus van het jaar waarin het kind 18 jaar wordt. Voor kinderen ouder dan 18 jaar bestaat er uitsluitend recht als het kind: gehandicapt is (tot 21 jaar); onderwijs volgt, stage loopt, of werkloos is na het behalen van het diploma (tot 25 jaar). De werknemer moet de kinderbijslag of het kraamgeld aanvragen bij het kinderbijslagfonds waarbij zijn werkgever is aangesloten. Dit fonds beoordeelt het recht en keert de kinderbijslag uit. Kraamgeld Bij de geboorte van een kind dat recht geeft op kinderbijslag is er ook recht op kraamgeld. Voor een eerste kind is dit een bedrag van 1.199,10. Voor elk volgend kind 902,18. Voor elk kind uit een meerlingzwangerschap bedraagt het kraamgeld per kind 1.199,10.

11 10 Vergelijkend Overzicht voor werknemers 2012 WERKLOOSHEIDSUITKERING NEDERLAND De Werkloosheidswet (WW) regelt een periodieke loongerelateerde uitkering voor werknemers die volledig of gedeeltelijk werkloos zijn. De werkloze moet: minimaal 5 of de helft van zijn arbeidsuren verliezen, geen recht op loon hebben over de verloren arbeidsuren, voor die uren beschikbaar zijn voor werk en jonger dan 65 jaar zijn. Er is geen recht indien de werkloze een uitkering ontvangt voor volledige arbeidsongeschiktheid. De uitkering wordt geheel of gedeeltelijk geweigerd als de werkloosheid verwijtbaar is. De werkloze moet in de 36 weken onmiddellijk voorafgaand aan de werkloosheid ten minste 26 weken hebben gewerkt (wekeneis). Dan komt hij in aanmerking voor een uitkering van drie maanden. Voor de verlengde loongerelateerde uitkering moet de werkloze bovendien voldoen aan de jareneis: hij of zij moet in de 5 kalenderjaren onmiddellijk voorafgaand aan het jaar waarin de werkloosheid is begonnen, in ten minste 4 kalenderjaren loon hebben ontvangen (jareneis). Een kalenderjaar telt als gewerkt jaar indien de werkloze in dat jaar over ten minste 52 dagen loon heeft ontvangen. Hoogte De uitkering bedraagt tijdens de eerste 2 maanden 75% van het dagloon tot maximaal 191,82 daarna 70% van dat bedrag. Duur De werkloze die alleen voldoet aan de wekeneis, krijgt maximaal drie maanden uitkering. Voldoet de werkloze aan de weken- en jareneis, krijgt hij ten minste drie maanden uitkering. Deze uitkeringsduur wordt verlengd met maximaal 35 maanden. De totale uitkeringsduur kan dus niet hoger dan 38 maanden zijn. Het aantal maanden verlenging wordt als volgt berekend: aantal jaren arbeidsverleden - 3 kalenderjaren. Het arbeidsverleden is een optelsom van het fictieve en werkelijke arbeidsverleden. Het fictieve arbeidsverleden: 1998 min het jaar waarin de werkloze 18 jaar is geworden. Het werkelijke arbeidsverleden: het jaar vóór het jaar van de eerste werkloosheidsdag min Voor het werkelijke arbeidsverleden telt een jaar uitsluitend mee als het aantal loondagen daarin ten minste 52 bedraagt. Registratie als werkzoekende en aanvraag om uitkering bij UWV WERKbedrijf. Het sinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) beoordeelt het recht en betaalt de uitkering.

12 Vergelijkend Overzicht voor werknemers WERKLOOSHEIDSUITKERING BELGIË De werkloosheidsreglementering en toepassingsregels zijn opgenomen in het Koninklijk Besluit van 25 november 1991 en het Ministerieel Besluit van 26 november De regeling biedt volledig werkloze werknemers een maandelijkse uitkering. Een gedeeltelijk werkloze werknemer (deeltijdse werknemer met behoud van rechten) kan, onder voorwaarden, een inkomensgarantie-uitkering krijgen. Deze regeling komt hier verder niet ter sprake. De werkloze moet: zonder arbeid zijn, zonder loon zijn, beschikbaar zijn voor de arbeidsmarkt en geen uitkering ontvangen voor arbeidsongeschiktheid. Er ontstaat geen recht indien de werknemer vrijwillig zonder arbeid en loon is. De werkloze moet een aantal gewerkte dagen kunnen aantonen: Leeftijd Aantal te bewijzen dagen Tot 36 jaar, in 18 maanden voor de werkloosheid 312 Van 36 tot 50 jaar, in 27 maanden voor werkloosheid jaar of ouder, in 36 maanden voor de werkloosheid 624 Een maand in voltijdse dienstbetrekking telt 26 arbeidsdagen. Hoogte werkloosheidsuitkeringen zonder anciënniteitstoelage dag maand min max min max Samenwonende met gezinslast 1ste t/m 6de maand 41,95 54, , ,46 7de t/m 12de maand 41,95 50, , ,74 vanaf 13de maand 41,95 47, , ,90 Alleenwonende 1ste t/m 6de maand 35,24 54,71 916, ,46 7de t/m 12de maand 35,24 50,99 916, ,74 vanaf 13de maand 35,24 42,73 916, ,98 Samenwonende 1ste t/m 6de maand 26,42 54,71 686, ,46 7de t/m 12de maand 26,42 50,99 686, ,74 vanaf 13de maand 26,42 31,77 686,92 826,02 Forfait periode (3de periode)* gewoon 18,61 483,86 bevoorrecht ** 24,43 635,18 * 3 maanden + 3 maanden voor elk dienstjaar ** Als de werkloze + partner uitsluitend uitkeringen ontvangen en het dagbedrag van de uitkering van de partner 31,77 niet overschrijdt Boven de 50 jaar geldt onder bepaalde voorwaarden een anciënniteitstoelage. Duur De duur van de uitkering is niet afhankelijk van het aantal jaren arbeidsverleden. Het recht loopt door tot uiterlijk 65 jaar. Registratie als werkzoekende bij de Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB). De aanvraag om uitkering bij de vakbond of Hulpkas voor werkloosheidsuitkeringen. Deze instantie betaalt de uitkering, nadat de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA) het recht op uitkering heeft beoordeeld.

13 12 Vergelijkend Overzicht voor werknemers 2012 GENEESKUNDIGE ZORG NEDERLAND Zorgverzekeringswet De Zorgverzekeringswet (Zvw) biedt verzekerden recht op kortdurende zorg gericht op herstel. Iemand heeft recht op Zvw-zorg, indien hij een verzekeringsplichtige is en een basisverzekering afsluit bij een zorgverzekeraar. Zorgverzekeraars moeten iedereen accepteren voor de basisverzekering, ongeacht leeftijd of gezondheidstoestand. Personen die verzekerd zijn op grond van de AWBZ zijn verzekeringsplichtig. Alle inwoners van Nederland zijn in principe AWBZ-verzekerd. Personen die niet in Nederland wonen kunnen ook verzekerd zijn, bijvoorbeeld iemand die in België woont en uitsluitend in Nederland in loondienst werkt. Zorgaanspraken Het pakket van de basisverzekering is voor iedereen gelijk. Nadat de verzekeringsplichtige een basisverzekering heeft afgesloten, ontvangt hij van de zorgverzekeraar een zorgpolis. De verzekerde heeft onder andere recht op: huisartsenzorg, paramedische zorg, behandeling en verblijf in een ziekenhuis, zorg van medisch-specialisten, geneesmiddelen, ziekenvervoer, hulpmiddelen, verloskundige hulp, kraamzorg, tandheelkundige zorg tot 18 jaar (vanaf 18 jaar alleen specialistische tandheelkunde en kunstgebit). Er gelden eigen bijdragen bij kraamzorg, geneesmiddelen, hulpmiddelen en ziekenvervoer. Afhankelijk van de inhoud van de zorgpolis heeft de verzekerde recht op zorg in natura en/of recht op restitutie van de zorgkosten. Bij zorg in natura krijgt iemand de zorg van een zorgverlener waarmee zijn zorgverzekeraar een contract heeft afgesloten. De zorgverzekeraar vergoedt de kosten. Bij restitutie van zorgkosten krijgt de verzekerde de zorg van de zorgverlener die hij zelf kiest. De verzekerde vergoedt de kosten zelf en verzoekt zijn zorgverzekeraar om terugbetaling van de zorgkosten. Per 2012 geldt voor elke verzekerde ouder dan 18 jaar een verplicht eigen risico van 220. De verzekerde die kiest voor een zorgpolis met extra eigen risico (van maximaal 500), moet de kosten van zorg tot het eigen-risicobedrag zelf vergoeden. Tegenover een hoger extra eigen risico staat een lagere premie. Het totale eigen risico kan maximaal 720 bedragen. Zorgtoeslag is een inkomensafhankelijke tegemoetkoming in de kosten van de nominale premie, vastgesteld en uitgekeerd door de belastingdienst in Nederland. Aanvragen van de zorgtoeslag kan via De Zorgverzekeringswet wordt uitgevoerd door erkende zorgverzekeraars. De belastingdienst is verantwoordelijk voor het vaststellen van recht op zorgtoeslag en voor het uitbetalen ervan. Verzekerden moeten de zorgtoeslag dus aanvragen bij de belastingdienst.

14 Vergelijkend Overzicht voor werknemers GENEESKUNDIGE ZORG BELGIË Verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging De Wet betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging biedt rechthebbenden (gedeeltelijke) vergoeding van de kosten van reguliere medische zorg. Voor vergoeding van medische zorg moet iemand rechthebbende zijn. Een werknemer is rechthebbende, ongeacht de hoogte van zijn inkomen. Hetzelfde geldt voor uitkerings- en pensioengerechtigden. Onder bepaalde voorwaarden zijn de echtgenoot of partner en de kinderen van de rechthebbende personen ten laste van de rechthebbende. Zij hebben dan ook recht op vergoeding van medische zorg. De rechthebbende moet aangesloten zijn bij een ziekenfonds of ingeschreven zijn bij de Hulpkas voor ziekte- en invaliditeitsverzekering. Bovendien moet de bijdrage voor ziekte en invaliditeit, die door de werkgever op het loon wordt ingehouden, in het refertejaar minimaal over een jaarloon van 5.660,96 worden betaald. Is dat niet het geval, dan moet de werknemer een persoonlijke bijdrage betalen. Zorgaanspraken De rechthebbende komt in aanmerking voor de vergoeding van kosten van onder andere de volgende zorg: gewone geneeskundige hulp (raadpleging van huisarts, hulp van verpleegkundigen of van een dienst voor thuisverpleging, tandheelkundige hulp); verlossingen; geneesmiddelen; opname in een ziekenhuis voor observatie en behandeling; hulp bij revalidatie; verstrekkingen verleend door rust- en verzorgingstehuizen, rustoorden voor bejaarden, psychiatrische verzorgingstehuizen. De rechthebbende moet altijd remgeld (eigen bijdrage) betalen. De hoogte van het remgeld is afhankelijk van de soort zorg. Verder speelt een rol of de rechthebbende al dan niet onder de voorkeursregeling valt. Deze regeling kan gelden voor onder andere: personen met rustpensioen, weduwen of weduwnaars, personen met een invaliditeitsuitkering en volle wezen die recht geven op kinderbijslag. Bovendien kan onder voorwaarden recht zijn op terugbetaling van remgeld via het systeem van de maximumfactuur. Zodra het remgeld op een bepaald moment in de loop van een kalenderjaar boven een maximumbedrag komt, is de rechthebbende vanaf dat moment voor zorg in het resterende deel van het kalenderjaar geen remgeld meer verschuldigd. De uitvoering van de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging is in handen van de verzekeringsinstellingen. Dat zijn de ziekenfondsen, ook wel mutualiteiten genoemd, en de regionale Hulpkassen voor ziekte- en invaliditeitsverzekering. HOSPITALISATIEVERZEKERING Voor een ziekenhuisopname of hospitalisatie kan de eigen bijdrage, het remgeld, behoorlijk oplopen. Om dit risico te beperken kan men een hospitalisatieverzekering afsluiten. Over de voorwaarden, aanspraken en prijzen van deze aanvullende verzekering kunt u terecht bij de mutualiteiten en particuliere verzekeraars.

15 14 Vergelijkend Overzicht voor werknemers 2012 GENEESKUNDIGE ZORG NEDERLAND ALGEMENE WET BIJZONDERE ZIEKTEKOSTEN De Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) biedt een dekking tegen de kosten van bijzondere ziektekosten. Het gaat dan bijvoorbeeld om de kosten verbonden aan de levenslange verzorging en verpleging van iemand met een zware handicap, langdurige revalidatie na een ernstig auto-ongeluk of opname en behandeling in een psychiatrisch ziekenhuis. Personen die verzekerd zijn op grond van de AWBZ, hebben recht op AWBZ-zorg. Alle inwoners van Nederland zijn in principe verzekerd. Ook personen die niet in Nederland wonen kunnen verzekerd zijn, bijvoorbeeld iemand die in België woont en uitsluitend in Nederland in loondienst werkt. Voor het recht op dit soort zorg moet de verzekerde zijn ingeschreven bij een zorgverzekeraar. Bovendien moet het regionale zorgkantoor de zorg toewijzen, nadat het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) heeft vastgesteld dat de verzekerde behoefte heeft aan de zorg. Zorgaanspraken De verzekerde heeft recht op verschillende soorten zorg, zowel thuis als in een instelling. Het gaat om: huishoudelijke verzorging, persoonlijke verzorging, verpleging, ondersteundende begeleiding, activerende begeleiding, behandeling, en verblijf. Daarnaast vergoedt de AWBZ het gebruik van verpleegartikelen, ziekenhuiszorg (na 365 dagen), revalidatiezorg (na 365 dagen), prenatale zorg en inentingen. De verzekerde kan op twee manieren gebruik maken van AWBZ-zorg: zorg in natura en zorg op basis van een persoonsgebonden budget. Bij zorg in natura krijgt iemand de zorg van een zorgverlener waarmee zijn zorgverzekeraar een contract heeft afgesloten. De zorgverzekeraar vergoedt de kosten. Bij zorg via een persoonsgebonden budget krijgt de verzekerde de zorg van de zorgverlener die hij zelf kiest. De verzekerde vergoedt de kosten uit zijn budget (geldbedrag ontvangen van zorgkantoor). Eigen bijdrage Voor de meeste AWBZ-zorg moet de verzekerde een eigen bijdrage betalen. De hoogte van de bijdrage is onder andere afhankelijk van het belastbaar inkomen en de woonsituatie (thuis of in een instelling).verder is van invloed: de leeftijd (jonger of ouder dan 65 jaar) en de burgerlijke staat (al dan niet gehuwd of samenwonend). De uitvoering van de AWBZ is in handen van de zorgverzekeraars. De zorgverzekeraars hebben taken overgedragen aan regionale zorgkantoren (toewijzen zorg, inning eigen bijdragen) en een centraal administratiekantoor (betaling van de zorgverleners). Bovendien is het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) verantwoordelijk voor de zorgindicatie (welke zorg is nodig, hoeveel en voor hoe lang). Elke regio heeft een eigen CIZ-bureau en verschillende CIZ-locaties.

16 Vergelijkend Overzicht voor werknemers GENEESKUNDIGE ZORG BELGIË VLAAMSE ZORGVERZEKERING Op basis van de Vlaamse Zorgverzekering hebben zorgbehoevenden in Vlaanderen en Brussel recht op een maandelijkse vergoeding voor de kosten van de niet-medische hulp- en dienstverlening of mantelzorg. Elke persoon die in Vlaanderen woont en 26 jaar of ouder is, moet aangesloten zijn bij een zorgkas. Elke persoon die in Brussel woont en 26 jaar of ouder is, mag aansluiten bij een zorgkas. Personen jonger dan 26 jaar betalen geen bijdrage, maar kunnen toch in aanmerking komen voor vergoeding. De Vlaamse Zorgverzekering kan ook gelden voor personen die niet in Vlaanderen of Brussel wonen; bijvoorbeeld voor inwoners van Nederland, die uitsluitend in België in loondienst werken. De zorgbehoevende moet de vergoeding aanvragen bij zijn zorgkas. De belangrijkste voorwaarden waaraan hij op dat ogenblik moet voldoen zijn: zwaar hulpbehoevend zijn (lijden aan een langdurig en ernstig verminderd zelfzorgvermogen); de laatste 5 jaar ononderbroken in Vlaanderen of Brussel wonen of 5 maal het bedrag van de jaarlijkse bijdrage betalen, bij het aanvragen voor vergoeding voor residentiële zorg ook effectief verblijven in een erkende residentiële voorziening. Zorgaanspraken De Vlaamse Zorgverzekering geeft vergoedingen voor zorg die wordt verstrekt door een voorziening die erkend is door de Vlaamse Gemeenschap. Het betreft mantelzorg, professionele thuiszorg, en professionele residentiële zorg zoals geboden door rust- en verzorgingstehuizen. De zorgbehoevende heeft recht op een vergoeding vanaf de eerste dag van de derde maand die volgt op de datum van de aanvraag. Hoogte vergoedingen netto per maand Mantel- en thuiszorg 130,00 Professionele residentiële zorg 130,00 De zorgverzekering wordt uitgevoerd door de zorgkassen erkend door het Vlaamse Zorgfonds. De bijdrage van maximaal 25 per persoon per jaar betaalt u aan één van de zorgkassen.

17 16 Vergelijkend Overzicht voor werknemers 2012 UITKERING BIJ ZIEKTE EN ARBEIDSONGESCHIKTHEID NEDERLAND De werknemer heeft bij ziekte gedurende maximaal 104 weken recht op loon van de werkgever. Soms zal de zieke werknemer gedurende maximaal 104 weken recht hebben op een uitkering via de Ziektewet (ZW). Dat is bijvoorbeeld zo voor de werknemer van wie de arbeidsovereenkomst eindigt op de eerste ziektedag of tijdens de loondoorbetaling (bepaalde oproepkrachten, uitzendkrachten, werknemers met arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd). Als de werknemer na 104 weken nog steeds arbeidsongeschikt is, ontstaat eventueel recht op een uitkering op grond van de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (Wet WIA). WET VERLENGING LOONDOORBETALINGSVERPLICHTING In artikel 7:629 Burgerlijk Wetboek is de verlenging loondoorbetalingsverplichting opgenomen. Op grond van dit artikel is een werkgever verplicht een zieke werknemer gedurende 104 weken (70% van) zijn loon door te betalen. Werknemers met een arbeidsovereenkomst hebben bij ziekte (ongeacht de oorzaak) recht op gedeeltelijke loondoorbetaling door de werkgever. De werkgever mag de arbeidsovereenkomst pas na twee jaar ziekte beëindigen en moet daarvoor een ontslagvergunning aanvragen. Hoogte Er is recht op doorbetaling van 70% van het loon. Dit mag niet minder zijn dan het minimumloon en niet meer dan het maximumdagloon 191,82. In CAO s is meestal bepaald dat de werkgever hierop een aanvulling geeft of het volledige loon doorbetaalt. Dit is slechts mogelijk over maximaal 52 weken van ziekte. Duur De werkgever betaalt het (gedeeltelijke) loon door, maar niet langer dan 104 weken en ook niet nadat het dienstverband is beëindigd. Eindigt het dienstverband of tijdelijk contract tijdens de ziekte, dan is er recht op een uitkering op grond van de Ziektewet. De termijn van 104 weken kan nog worden verlengd als dit ten goede komt aan de re-integratie of als sanctie van UWV. De werkgever zorgt voor betaling van het (gedeeltelijke) loon en controleert en begeleidt de zieke werknemer. UWV controleert of aan de voorwaarden is voldaan.

18 Vergelijkend Overzicht voor werknemers UITKERING BIJ ZIEKTE EN ARBEIDSONGESCHIKTHEID BELGIË De werknemer heeft bij ziekte altijd eerst recht op loon van de werkgever. Daarbij geldt voor werknemers met een arbeiderscontract een andere regeling dan voor werknemers met een bediendencontract. Nadat de werkgever geen loon meer hoeft te betalen, heeft de werknemer, afhankelijk van de oorzaak van de ziekte, recht op: een uitkering voor primaire arbeidsongeschiktheid van de mutualiteit. De mutualiteit betaalt deze uitkering tot aan het einde van de eerste ziektejaar. Daarna kan recht ontstaan op een uitkering voor invaliditeit; of een uitkering van de arbeidsongevallenverzekeraar; of een uitkering van het Fonds voor de beroepsziekten. GEWAARBORGD LOON VOOR ARBEIDERS Er is recht op gewaarborgd loon gedurende de eerste dagen van de arbeidsongeschiktheid. zijn o.a. dat er een dienstverband moet zijn van ten minste één maand en dat de arbeidsongeschiktheid geen gevolg is van een eigen, zware fout (zoals het niet dragen van een autogordel). Er geldt een carensdag (wachtdag) als de ziekteperiode korter dan 14 dagen duurt. Hoogte/duur Een arbeider behoudt zijn normale loon tijdens de eerste 7 dagen arbeidsongeschiktheid. Van de 8ste tot de 30ste dag arbeidsongeschiktheid ontvangt de arbeider een bedrag dat gelijk is aan zijn netto loon (bruto loon min belasting). Vanaf de 14de dag wordt het loon gedeeltelijk uitbetaald door het ziekenfonds (uitkering voor primaire arbeidsongeschiktheid, zie p. 19) en gedeeltelijk door de werkgever. Is de ziekte het gevolg van een arbeidsongeval of een beroepsziekte, dan is er de eerste 7 dagen recht op loondoorbetaling (een eventuele uitkering int de werkgever). Over de volgende 23 dagen is er recht op een aanvulling op de uitkering wegens arbeidsongeval of beroepsziekte. Deze aanvulling wordt betaald door de werkgever tot het bedrag van het volledige nettoloon. Het loon wordt doorbetaald door de werkgever; het ziekengeld wordt betaald door het ziekenfonds (mutualiteit) waarbij iemand is aangesloten. GEWAARBORGD LOON VOOR BEDIENDEN Er is recht op gewaarborgd loon tijdens de eerste 30 dagen van de arbeidsongeschiktheid. Dit wordt betaald door de werkgever. Een voorwaarde is o.a. dat de arbeidsongeschiktheid geen gevolg mag zijn van een eigen, zware fout (zoals het niet dragen van een autogordel). Er geldt geen carensdag (wachtdag).

19 18 Vergelijkend Overzicht voor werknemers 2012 UITKERING BIJ ZIEKTE EN ARBEIDSONGESCHIKTHEID NEDERLAND ZIEKTEWET De Ziektewet (ZW) geeft bepaalde groepen werknemers die door ziekte, ongeval of gebreken niet in staat zijn om hun werk te doen, recht op een maandelijkse uitkering, als hun werkgever niet verplicht is tot loondoorbetaling. Daarnaast dient de Ziektewet als vangnet voor mensen die geen werkgever (meer) hebben. De voorwaarden voor het recht op een uitkering zijn: jonger zijn dan 65 jaar en als rechtstreeks en objectief vast te stellen gevolg van ziekte, zwangerschap of bevalling niet in staat zijn het eigen werk te verrichten en een dienstbetrekking hebben of als oproepkracht werken (of zou hebben gewerkt) op de eerste ziektedag. Niet verzekerd voor de ZW zijn: directeur-grootaandeelhouders, werknemers met onbetaald verlof, werknemers die doorgaans minder dan drie dagen in een particuliere huishouding werken (bijvoorbeeld een kinderoppas). Hoogte De uitkering bedraagt minimaal 70% van het dagloon dat werd ontvangen voor de arbeidsongeschiktheid. Het dagloon wordt berekend door het loon van de laatste 13 weken te delen door het aantal werkdagen in die periode. De uitkering kan nooit hoger zijn dan 70% van het maximumdagloon 191,82 en nooit lager dan het geldende sociaal minimum. Duur De uitkering wordt maximaal 104 weken betaald. De termijn van 104 weken kan nog worden verlengd als dit ten goede komt aan de re-integratie of als sanctie van UWV. De verzekerde moet zich onmiddellijk, maar uiterlijk op de tweede dag van de arbeidsongeschiktheid ziekmelden bij zijn werkgever. De werkgever licht met spoed en uiterlijk op de vierde dag UWV in dat verder belast is met de uitvoering.

20 Vergelijkend Overzicht voor werknemers UITKERING BIJ ZIEKTE EN ARBEIDSONGESCHIKTHEID BELGIË Hoogte/duur Er is recht op loondoorbetaling gedurende 30 dagen, incl. commissieloon, loon in natura enz. De regeling voor bedienden in de proeftijd en de bedienden met een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd van minder dan drie maanden (met al of niet duidelijk omschreven werk) wijkt af van de regeling voor bedienden met vast contract en komt qua vorm overeen met de regeling voor arbeiders. Na 30 dagen betaalt het ziekenfonds de uitkering. Het loon wordt doorbetaald door de werkgever; het ziekengeld wordt uitbetaald door het ziekenfonds waarbij de werknemer is aangesloten. VERZEKERING VOOR UITKERINGEN BIJ PRIMAIRE ARBEIDSONGESCHIKTHEID Na de periode van gewaarborgd loon, geeft de ziekteverzekering recht op een uitkering voor arbeidsongeschikte werknemers, werklozen, niet-vastbenoemde ambtenaren en leerkrachten. De arbeidsongeschiktheid mag niet zijn veroorzaakt door een arbeidsongeval of beroepsziekte. Dan gelden andere regelingen (zie verder). De ziekteverzekering betaalt ook vergoedingen voor arbeidsongeschiktheid als gevolg van zwangerschap en tegemoetkomingen in begrafeniskosten. Er is recht op een uitkering als wordt voldaan aan de volgende voorwaarden: onderworpen zijn aan het stelsel van sociale zekerheid voor werknemers, aangesloten zijn bij een verzekeringsinstelling, de wachttijd van 6 maanden hebben volbracht (soms wordt vrijstelling van de wachttijd verleend, zoals na einde studie), ten minste 66% arbeidsongeschikt zijn. In perioden waarin de rechthebbende andere vergoedingen geniet, ontstaat geen recht op uitkering voor primaire arbeidsongeschiktheid. Zo ontstaat geen recht in de periode dat de gerechtigde recht heeft op onder andere: loon, vakantiegeld, opzeggingsvergoeding, werkloosheidsvergoeding, of een uitkering voor loopbaanonderbreking. Hoogte De uitkering bedraagt maximaal 60% van het loon met een maximum van 75,89 per dag. Afhankelijk van het aantal werkdagen in een maand zal de uitkering per maand variëren. In 2012 heeft februari bijvoorbeeld 25 uitkeringsdagen en heeft maart 27 uitkeringsdagen. De uitkering kan dus nooit hoger zijn dan 27 x 75,89 = 2.049,03. Duur Het recht op uitkering voor primaire arbeidsongeschiktheid bestaat zolang de rechthebbende als arbeidsongeschikt wordt erkend, maar nooit langer dan 1 jaar na aanvang van de arbeidsongeschiktheid. Het uitkeringsrecht eindigt altijd vanaf de eerste dag van de maand die volgt op de maand waarin de rechthebbende de leeftijd van 65 jaar bereikt. De adviserend geneesheer van de verzekeringsinstelling (mutualiteit of Hulpkas voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering) stelt de arbeidsongeschiktheid vast. De verzekeringsinstelling stelt het recht op uitkering vast en betaalt de uitkering.