Dit mag je van de begeleider verwachten: Een interactieve sessie voor het Eco-team over de verduurzaming van het curriculum.
|
|
- Stijn Simons
- 4 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 STAP 5. CURRICULUM Op een duurzame school zijn duurzaamheidsthema s verankerd in het curriculum. Stap 5 van het Eco- Schoolsprogramma gaat om het inbedden van duurzaam denken en doen in de lesstof: de verduurzaming van het curriculum. Na deze stap verdient jullie school het Zilveren certificaat. Uitgangspunt Ongemerkt schenken scholen vaak al meer aandacht aan duurzaamheid dan ze denken. Stap 5 van Eco- Schools is erop gericht inzichtelijk te maken wat er allemaal al gaande is op jullie school en hier een overzicht van te krijgen. Vervolgens kan het huidige duurzaamheidsaanbod besproken worden met docenten en leerlingen. Op basis van de resultaten hiervan wordt een plan gemaakt voor het verduurzamen van het curriculum. De docenten gaan hier vervolgens mee aan de slag. Tijdens deze fase zijn de docenten aan zet. Daarbij is het belangrijk om wel steeds met de leerlingen van het Eco-team af te stemmen wat er gaande is, om te voorkomen dat zij het gevoel krijgen dat er niets gebeurt. Daarnaast worden de verbeterplannen veel sterker als leerlingen ook input geven en actief betrokken worden bij de verduurzaming van het curriculum. Wat is nodig om de audit voor het Zilveren certificaat uit te kunnen voeren? Een objectieve inventarisatie van het curriculum door leraren en zo mogelijk ook door het Eco-team, met behulp van het werkboek. Een goede afweging of het aanbod voldoende is en of de spreiding van aanbod logisch is. Een verslag van de bespreking van het curriculum, wat de school gaat veranderen om het curriculum te verduurzamen en hoe ze dit gaan aanpakken. Een plan welke elementen de school wil verbeteren om het curriculum te verduurzamen. Begeleidersbezoek In deze fase komt de begeleider langs om het Bronzen certificaat uit te reiken en jullie te helpen bij stap 5 (zie Tabel 2, pagina 29). Dit verwacht de begeleider van jullie: Het Eco-team is aanwezig bij de interactieve sessie over het curriculum. Er zijn veel mensen aanwezig bij de uitreiking van het certificaat, bijvoorbeeld in een pauze. Dit mag je van de begeleider verwachten: Een interactieve sessie voor het Eco-team over de verduurzaming van het curriculum. Tips voor de coördinator Zorg dat deze stap op tijd wordt ingezet (zoals weergegeven in In Tabel 1 is de tijdlijn van dit traject weergegeven. Hierin is aangegeven wanneer je met welke stap bezig bent en wanneer begeleiding en audits plaatsvinden. Tabel 1 op pagina 28). Zorg dat je al vroeg begint met plannen. Het gaat er dan vooral om dat de docenten ruimte reserveren in een docentenoverleg, om de resultaten van de inventarisatie te bespreken. Handboek voor Eco-teams Schooljaar
2 Inventarisatie Voor de inventarisatie wordt aan alle collega s gevraagd wat ze in hun lessen doen rond duurzaamheid. De coördinator verzamelt de antwoorden en vult vervolgens het werkboek in. Deze analyse van het curriculum voer je uit voor alle tien de thema s, dus ook voor de thema s waar jullie niks mee willen gaan doen. Zo krijg je een goede nulmeting van het curriculum. Pas na de nulmeting kiezen de docenten met elkaar aan welke thema s zij meer aandacht willen gaan besteden in het curriculum en maken ze een verbeterplan. In deze paragraaf gaan we op deze verschillende onderdelen in. Methoden en activiteiten In de tabel in het werkboek wordt onderscheid gemaakt tussen methoden en activiteiten. Wat betreft de methoden zijn er (op korte termijn) vaak maar weinig veranderingen mogelijk: de inhoud van de lesstof ligt voor een groot deel vast door de methoden die de school voor de verschillende vakken gebruikt. Wel kunnen onderdelen van verschillende vakken met elkaar worden verbonden, wanneer ze inhoudelijk aan elkaar verwant zijn. Activiteiten zijn meestal nog veel vrijer in te vullen, met themadagen, projectweken, lesmaterialen, gastlessen, excursies, enzovoort. Geef acties die door het Eco-team zijn geïnitieerd, bijvoorbeeld jaarlijkse deelname aan de Dag van de Duurzaamheid, een vaste plek in het curriculum. Hiermee wordt de continuïteit geborgd. Bijkomend voordeel is dat dit voor iedereen duidelijkheid geeft. Spreiding over leerjaren In het werkboek wordt ook gevraagd per methode en activiteit aan te geven op welk leerjaar het van toepassing is. Zo kan de inventarisatie er bijvoorbeeld toe leiden dat je ontdekt dat er in de onderbouw veel groen-activiteiten zijn, terwijl dit thema in de methoden pas in de bovenbouw echt behandeld wordt. In dat geval lijkt een andere indeling voor het thema groen meer voor de hand te liggen. De inventarisatie biedt zo een startpunt voor gerichte veranderingen in het curriculum. Alle docenten betrekken Voor de inventarisatie is het belangrijk dat docenten van (vrijwel) alle leerjaren (PO) of van alle vakken/vakgroepen (VO/MBO) meewerken en voor hun eigen onderwijs aangeven hoe duurzaamheid hierin een plek heeft. Dit vraagt soms nogal wat van een Eco-team of van de Eco-Schools coördinator. Lang niet altijd zijn alle docenten namelijk al geneigd om mee te werken aan de verduurzaming van de school. Het is daarom belangrijk om hierbij goed te plannen en de drempel voor betrokkenheid laag te maken. Tips voor het Eco-team Zet niet de vakken, maar de thema s centraal. Zo bevorder je vakoverstijgend denken. Maak het de docenten gemakkelijk, opdat er zo veel mogelijk docenten meewerken. Maak bijvoorbeeld als Eco-team een standaard-format dat de docenten kunnen invullen, waarin de tien thema s en de verschillende leerjaren een plek hebben. Vraag of de directeur of teamleider de vragenlijst uitzet onder de docenten, in plaats van dit zelf te doen als coördinator. Er komt dan vaak meer respons. Bespreek binnen het Eco-team met de leerlingen wat zij vinden van de manier waarop duurzaamheid nu aan bod komt op school en welke veranderingen ze graag zouden zien. Bespreek ook met de leerlingen wat zij vinden dat ze aan het eind van hun schoolperiode of opleiding moeten weten en kunnen als het gaat over duurzaamheid in het algemeen, en voor de tien thema s in het bijzonder. Dit biedt een ander perspectief op het curriculum. Laat de leerlingen docenten interviewen over wat ze van duurzaamheid vinden en wat ze in hun lessen aan duurzaamheid doen. SME, afdeling Onderwijs: Expertisecentrum Duurzaamheid op School 44
3 Bespreek de resultaten Het overzicht van het huidige duurzaamheidsaanbod, dat is ontstaan door de inventarisatie, is een mooi uitgangspunt om met elkaar in gesprek te gaan over het curriculum. Bespreek de resultaten van de analyse met docenten van verschillende vakken (in het voortgezet onderwijs) of met meerdere meesters en juffen (op basisscholen). Het is vervolgens aan de docenten zelf om met elkaar te bepalen of zij het curriculum duurzaam genoeg vinden en wat ze willen veranderen om het curriculum verder te verduurzamen. Het kan lastig zijn om voldoende docenten mee te laten doen bij het verduurzamen van het curriculum. Probeer ze er met een dosis enthousiasme toch bij te betrekken. Voorkom in ieder geval dat het te lang gaat duren omdat er onvoldoende deelname is. Ga in dat geval met een kleiner groepje aan de slag. Geef in het werkboek duidelijk aan wie er betrokken zijn geweest. Verbeterplan Op basis van de inventarisatie en de gesprekken hierover maken jullie een plan hoe jullie duurzaamheid aan bod willen laten komen in het onderwijs. Kies eerst aan welke duurzaamheidsthema s jullie meer aandacht willen besteden in het curriculum. Maak daarna een plan hoe jullie dit willen aanpakken, en hoe jullie duurzaamheid binnen verschillende vakken en leerjaren een plek willen geven. Tips voor de docenten Betrek de leerlingen van het Eco-team bij het plan. Vraag hen bijvoorbeeld om tips te geven. Neem de input van leerlingen, docenten en management mee in het plan. Breng het management op de hoogte van het plan, of nog beter, betrek hen bij het opstellen van het plan. Stel leerdoelen op en denk naar over de beoordeling. Koppel het plan aan de visie, het beleid en/of de strategie van de school. Invullen van het werkboek In het werkboek is een tabel opgenomen waarin per thema aangeven moet worden hoe het thema verankerd is in het curriculum. In Tabel 5 is hiervan een voorbeeld gegeven. In de tabel zijn we niet op zoek naar zo veel mogelijk vinkjes. Het gaat erom dat jullie hiermee op school intern de discussie aangaan over wat de leerlingen aan het eind van hun schoolcarrière nu echt zouden moeten kennen en kunnen als het gaat over duurzaamheid. Anders gezegd: wat nemen zij in de rest van hun leven écht mee over de duurzaamheidsthema s? Vakoverstijgend werken is hierbij een aandachtspunt. Wij zien vaak dat er bijvoorbeeld voor het thema water geen verbanden worden gelegd tussen de lesstof over waterleven bij biologie, de waterkwantiteit bij aardrijkskunde en de fysische eigenschappen van water bij natuurkunde, laat staan met vakken als geschiedenis, economie, maatschappijleer of Nederlands. Handboek voor Eco-teams Schooljaar
4 Tabel 5: Voorbeeld Uitvoering Wanneer het verbeterplan klaar is, is het tijd om aan de slag te gaan met de uitvoering van het plan. Om de Groene Vlag te halen moeten er op school één of meerdere veranderingen doorgevoerd worden in het curriculum. Ook moet duurzaamheid aan bod komen in projecten, en binnen verschillende lessen of vakken. Uiteindelijk is het doel om duurzaamheid een vaste plaats te geven in het curriculum. Tips voor de docenten Doe mee aan (inter)nationale dagen zoals de Dag van de Duurzaamheid of Warmetruiendag. Bedenk hoe je leerlingen kan stimuleren om zelf in actie te komen rond duurzaamheid. Gebeurt dit al genoeg in het curriculum? Stimuleer leerlingen om een nieuwsgierige en onderzoekende houding aan te nemen tegenover duurzaamheidsthema s. Benut het schoolgebouw, de bedrijfsvoering en de buitenruimte van de school om te leren over duurzaamheid. Betrek lokale organisaties of bedrijven bij onderwijs over duurzaamheid. Laat leerlingen bijvoorbeeld werken aan duurzaamheidsvragen van externe opdrachtgevers. Figuur 9: De 'circle of life' van Nordwin, waarin diverse lessen, thema s en de bedrijfsvoering van de school bij elkaar komen. SME, afdeling Onderwijs: Expertisecentrum Duurzaamheid op School 46
5 HET ZILVEREN CERTIFICAAT Als jullie het eerste deel van stap 5 hebben uitgevoerd (inventarisatie, bespreken van resultaten en verbeterplan opstellen), kan de audit voor het Zilveren certificaat aangevraagd worden. Het moet mogelijk zijn het niveau Brons binnen één jaar na de start te behalen. Jullie kunnen de begeleider vragen om vlak voor het indienen van de documenten nog even mee te kijken, om de kans op een succesvolle audit te vergroten. Om de audit aan te vragen moet de informatie in het digitale werkboek aangevuld worden. Vul stap 5 in en actualiseer ook de informatie over de andere stappen (stap 1 tot en met 4). Waarschijnlijk hebben jullie inmiddels immers een nieuw actieplan voor het nieuwe schooljaar, is de Eco-scan opnieuw uitgevoerd (dit gebeurt jaarlijks) en is de samenstelling van het Eco-team gewijzigd. Met de knop audit aanvragen onderaan stap 5 in het digitale werkboek kan je de auditaanvraag vervolgens versturen naar Eco-Schools Nederland. Na het aanvragen van de audit, gaat een auditeur ermee aan de slag. De audit voor het Zilveren certificaat is, net als de audit voor het Bronzen certificaat, een deskaudit: de audit vindt plaats op kantoor bij Eco- Schools Nederland. Er komt dus niet iemand naar school toe. Een auditeur van Eco-Schools Nederland bekijkt de documenten aan de hand van de criteria van Eco-Schools (zie Fout! Verwijzingsbron niet gevonden.) en schrijft een auditrapport met de bevindingen en aanbevelingen. Binnen twee weken krijgen jullie de uitslag van de audit. Bij goedkeuring ontvangt jullie school het Zilveren certificaat. Als jullie het Zilveren certificaat toegekend krijgen, wordt in overleg met jullie en jullie begeleider bepaald of het auditrapport en certificaat worden toegezonden of dat er van de uitreiking een feestelijk moment gemaakt wordt. Veelal wordt voor het laatste gekozen, in aanwezigheid van pers en gemeentebestuur. Tips voor het Eco-team Maak een feestje van de uitreiking van het Zilveren certificaat. Er is (waarschijnlijk) hard gewerkt om dit te bereiken; daarvoor mogen het Eco-team én de docenten best in het zonnetje worden gezet! Combineer de uitreiking van het Zilveren certificaat met een begeleidersbezoek waarbij jullie vooruitblikken op de laatste stappen naar de Groene Vlag (zie Tabel 2, pagina 29). Handboek voor Eco-teams Schooljaar
Eco-Schools Facilitair
Facilitair Informatiebrochure voor schoolbesturen Foto: ONLEVEL GmbH wordt in Nederland gecoördineerd door SME, afdeling Onderwijs: Expertisecentrum Duurzaamheid op School. Foto: kerckeboschzeist.nl/kerckebosch/duursaam-kerckebosch
Nadere informatieEco-Schools HET KEURMERK VOOR DUURZAME SCHOLEN. Informatiebrochure voor begeleiders
Eco-Schools HET KEURMERK VOOR DUURZAME SCHOLEN Informatiebrochure voor begeleiders Eco-Schools wordt in Nederland gecoördineerd door SME, afdeling Onderwijs: Expertisecentrum Duurzaamheid op School. Foto:
Nadere informatieWerkboek Zevenstappenplan
Werkboek Zevenstappenplan Deelnemer Naam van de school: Adres en plaats: Contactpersoon: Telefoon: E-mail: Periode Schooljaar: Datum inzending: Succes met het behalen van de Groene Vlag! Inhoudsopgave
Nadere informatieSTAPPENPLAN IN 5 STAPPEN NAAR W&T GESTRUCTUREERD OP SCHOOL
STAPPENPLAN IN 5 STAPPEN NAAR W&T GESTRUCTUREERD OP SCHOOL WORSTEL JIJ OOK MET DE VRAAG HOE JE HET BESTE WETENSCHAP & TECHNIEK KUNT IMPLEMENTEREN OP SCHOOL? HET HOEFT NIET MOEILIJK TE ZIJN! VAN INCIDENTELE
Nadere informatieEco-Schools XXXX-school
Eco-Schools XXXX-school de Groene Vlag voor een duurzame school Dit voorstel is eigendom van SME Advies, uitvoerende organisatie van het door de VN erkende programma Eco- Schools. Niets uit deze uitgave
Nadere informatieAuditrapport ten behoeve van het Bronzen certificaat van Eco-Schools voor
Auditrapport ten behoeve van het Bronzen certificaat van Eco-Schools voor Christelijk College Groevenbeek neemt deel aan het programma Eco-Schools. Certificering voor dit internationale keurmerk voor duurzame
Nadere informatieHandleiding Startwijzer
Handleiding Startwijzer Aan de slag met de Startwijzer VO De Startwijzer VO is een digitale scan die in beeld brengt hoe startende leraren op school ingewerkt en begeleid worden en op welke onderdelen
Nadere informatieDoorstroomdossier. Van 4 mavo naar 4 havo Inleveren voor 1 april 2017
Doorstroomdossier Van 4 mavo naar 4 havo 2016-2017 Inleveren voor 1 april 2017 Toegevoegde documenten: Motivatiebrief leerling Reflectieformulieren Kopie bevestiging inschrijving MBO-opleiding Profielkeuzeformulier
Nadere informatiePROFIELWERKSTUK Hoe kunnen wij je helpen?
PROFIELWERKSTUK Hoe kunnen wij je helpen? Inleiding Voor je eindexamen moet je een profielwerkstuk, een PWS, schrijven. Misschien zijn jullie op jouw school nu al met de voorbereidingen hiervoor bezig,
Nadere informatieAan de slag met de Startwijzer-mbo Handleiding
Aan de slag met de Startwijzer-mbo Handleiding Inleiding De Startwijzer-mbo is een digitale scan die in beeld brengt hoe starters op dit moment worden ingewerkt en begeleid en op welke onderdelen er (nog)
Nadere informatieHandleiding In Dialoog met studenten aan de hand van uitkomst JOB-monitor:
Handleiding In Dialoog met studenten aan de hand van uitkomst JOB-monitor: Inhoud document Hulpmiddel (draaiboek) om een bijeenkomst te organiseren waarin de uitkomsten van de JOBmonitor (of ander onderzoek
Nadere informatieVWOplus Van der Waalslaan
VWOplus Van der Waalslaan De vwoplus-klas op het Bonhoeffer College, locatie Van der Waalslaan Twee doelstellingen aan meerbegaafde leerlingen wordt een programma aangeboden gebaseerd op de reguliere lesstof,
Nadere informatieInfo-avond zomerschool 7 t/m 21 juli Welkom
Info-avond zomerschool 7 t/m 21 juli 2017 Welkom Info-avond zomerschool 7 t/m 21 juli 2017 mevr. Willemsen (1-, 2- en 3-vwo) dhr. Geluk (2-vmbo-t) dhr. de Bie (2- en 3- havo) dhr. de Jong (4-, 5- en 6-vwo)
Nadere informatieScan: docentactiviteiten in de FE-cyclus
Scan: docentactiviteiten in de FE-cyclus Lees de beschrijvingen van docentactiviteiten in de FE-cyclus hieronder. Geef steeds aan in hoeverre jij dit momenteel doet in je eigen lessen. 1 punt betekent
Nadere informatie(Docentenhandleiding) Rollenspel
(Docentenhandleiding) Rollenspel Een rollenspel is als het ware een klein toneelstukje. In een rollenspel komen personages aan bod die bepaalde eigenschappen of een doel in het verhaal hebben. De bedoeling
Nadere informatieOmnibusonderzoek PO & VO Schoolleiders en leraren
Omnibusonderzoek PO & VO Schoolleiders en leraren Schooljaar 2018-2019 INLEIDING VOOR WIE? RESPONS In november 2018 en mei 2019 verrichten wij Omnibusonderzoeken onder schoolleiders en leraren uit het
Nadere informatieOmnibusonderzoek PO & VO Schoolleiders en leraren
Omnibusonderzoek PO & VO Schoolleiders en leraren Schooljaar 2018-2019 INLEIDING VOOR WIE? In november 2018 en mei 2019 verrichten wij Omnibusonderzoeken onder schoolleiders en leraren uit het primair
Nadere informatieVerslag van het Symposium 'Nut en Nadeel van Geschiedenisonderwijs: aanzetten voor een nieuw curriculum' 8 juni 2018 in Amsterdam
Verslag van het Symposium 'Nut en Nadeel van Geschiedenisonderwijs: aanzetten voor een nieuw curriculum' 8 juni 2018 in Amsterdam Aanleiding voor het symposium Onder de vlag van Curriculum.nu buigen in
Nadere informatieBELANGRIJKE INFORMATIE!
Aan ouders en leerlingen van klas 4M/4MH BELANGRIJKE INFORMATIE! Rotterdam, 13 mei 2018 Betreft: Informatie einde schooljaar Geachte ouders/beste leerlingen, Maandag 14 mei start het Centraal Schriftelijk
Nadere informatieA B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
Geachte leraar, Bedankt voor uw bereidheid deel te nemen aan dit onderzoek. Binnen het kader van het MaSDiV project nemen leraren in Cyprus, Duitsland, Malta, Nederland, Turkije en Spanje deel aan deze
Nadere informatieHandleiding Workspace (basis) Codename Future
Handleiding Workspace (basis) Codename Future Handleiding Workspace Codename Future_Basis 1 Inhoudsopgave I. Inleiding... 3 II. Functionaliteitenoverzicht Workspace... 4 III. Leerlingen aan het werk...
Nadere informatiePersoonlijk Ontwikkelplan Fase 1 - portfolio Opleiding tot hooggevoeligheidsdeskundige
Persoonlijk Ontwikkelplan Fase 1 - portfolio Opleiding tot hooggevoeligheidsdeskundige Inhoud Inleiding... 3 De basis... 4 Opleiding tot hooggevoeligheidsdeskundige... 4 Overview persoonlijk ontwikkelplan...
Nadere informatieOnzeLes Samen met leerlingen elke dag een beetje beter Mei 2016
OnzeLes Samen met leerlingen elke dag een beetje beter Mei 2016 AUTEURSRECHTELIJK BESCHERMD Gebruik van dit materiaal alleen met uitdrukkelijke toestemming van stichting leerkracht Overzicht Doel sessie
Nadere informatieOp naar de Groene Vlag van Eco-Schools
Op naar de Groene Vlag van Eco-Schools Handboek voor Eco-teams Schooljaar 2018 2019 Eco-Schools wordt in Nederland gecoördineerd door SME, afdeling Onderwijs: Expertisecentrum Duurzaamheid op School COLOFON
Nadere informatieInformatiefolder Centrum Brein & Leren, Vrije Universiteit Amsterdam. Annemarie Trouw Schoolleider St Maartensschool, Limmen (NH)
Nieuwsgierigheid een basis in de school? Informatiefolder Centrum Brein & Leren, Vrije Universiteit Amsterdam Annemarie Trouw Schoolleider St Maartensschool, Limmen (NH) Sanne Dekker Neuropsycholoog, onderzoeker
Nadere informatieOnderzoek Grote klasse(n)?!
Onderzoek Grote klasse(n)?! 25 augustus 2015 Over het onderzoek Dit online onderzoek is gehouden in februari 2015. Er deden 1.030 middelbare scholieren mee, waarvan er 547 een basisklas hebben van 27 leerlingen
Nadere informatieBreidt netwerk min of meer bij toeval uit. Verneemt bij bedrijven wensen voor nieuwe
Accountmanager Accountmanager onderhoudt relaties met bedrijven en organisaties met het doel voor praktijkleren binnen te halen. Hij kan nagaan welke bedrijven hebben, doet voorstellen voor bij bedrijven
Nadere informatieGemiddelde. Gemiddelde
Aantal respondenten: 97 Leerlingen 2014 Vensters PO -- - + ++? Naar school 3,2 BHoe graag ga je naar school? 2,9 8 10 60 19 BHoe veilig voel je je op school? 3,3 3 7 40 46 1 BHoe duidelijk vind je de regels
Nadere informatieHET ERASMUS SCHOOL VOOR ONDERNEMENDE TYPES
ONDERNEMENDE TYPES VIND JE OP DE ERASMUS BUSINESS- SCHOOL HET ERASMUS BUSINESS- SCHOOL VOOR ONDERNEMENDE TYPES DOOR TE KIEZEN VOOR DE BUSINESS SCHOOL MAAK JE KENNIS MET HET BEDRIJFSLEVEN Speciaal voor
Nadere informatie21 e eeuwse vaardigheden inzetten in het voortgezet onderwijs. Maaike Rodenboog, SLO
21 e eeuwse vaardigheden inzetten in het voortgezet onderwijs Maaike Rodenboog, SLO m.rodenboog@slo.nl SLO, nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Onafhankelijke, niet-commerciële positie als
Nadere informatieAchtergrondinformatie
Achtergrondinformatie Opdracht 1, module 4, les 2 Tijdens hun puberteit maken kinderen verschillende veranderingen door en moeten zij keuzes maken die belangrijk zijn voor hun toekomst. Daarbij hebben
Nadere informatieBeleidsplan Maatschappelijke stage Vmbo, Havo en Vwo Elzendaalcollege
Beleidsplan Maatschappelijke stage Vmbo, Havo en Vwo Elzendaalcollege.. Samen ontdekken waar je goed in bent Inhoud: 1. Wat wordt verstaan onder maatschappelijke stage? 2. De doelstelling van het Elzendaalcollege
Nadere informatieKwartet Hofcultuur. Willemien Cuijpers en Marie Thérèse van de Kamp, Interfacultaire Lerarenopleiding, UvA
Expertisecentrum Kunsttheorie www.expertisecentrum-kunsttheorie.nl. Kwartet Hofcultuur Middels deze opdracht vatten de leerlingen eerst voor henzelf een aantal belangrijke aspecten omtrent de kunst en
Nadere informatieFactsheet maatregel 7: het vergroten van kwaliteit
Factsheet maatregel 7: het vergroten van kwaliteit Verder bouwen aan kwaliteit van het onderwijs door de maatregel vergroten van kwaliteit gaat over het faciliteren van professionaliseringstrajecten door
Nadere informatieLeren als een expert!
Leren als een expert! Welk vak vind jij lastig? Wiskunde, of juist Frans? Ken je iemand die heel goed is in dat vak? En heb je wel eens aan diegene gevraagd hoe hij/zij voor dat vak leert? Als je dat weet,
Nadere informatieNieuwsbrief voor ouders G5
Nieuws voor leerjaar 5 1. Verbreden zonder grenzen Op 27 september hebben we tijdens de informatieavond voor de Gymnasium-5 leerlingen en hun ouders de aftrap gegeven aan Verbreden zonder grenzen. Zoals
Nadere informatieGSR voor en door christenen. Naar de brugklas. VMBO HAVO Atheneum Gymnasium 2017/2018
GSR voor en door christenen Naar de brugklas 2017/2018 VMBO HAVO Atheneum Gymnasium Naar de brugklas Nog een paar maanden basisschool, en dan... naar de middelbare school! Heb je er al zin in? Op de middelbare
Nadere informatiePWS project VWO t/m 31 maart Naam:
VWO 5 PWS project 27 t/m 31 maart 2017 Naam: Het profielwerkstuk: een goede start in V5! De komende week maken jullie een start met het PWS. In groepjes van drie of vier leerlingen kiezen jullie een CE-vak
Nadere informatieHelder zicht: meet het verandervermogen van uw organisatie
Helder zicht: meet het verandervermogen van uw organisatie Zou het niet heerlijk zijn als: veranderingen soepeler verlopen, medewerkers er minder weerstand tegen hebben, projecten eerder klaar zijn en
Nadere informatieNaar de brugklas van het Greijdanus?!
Enschede Schitteren in Zijn licht Naar de brugklas van het Greijdanus?! Informatie voor ouders Welkom Uw kind is volgend jaar van harte welkom op Greijdanus Enschede. Greijdanus is een kleine school voor
Nadere informatieCriteria. Profielendag voor derdejaars
Criteria Sector vmbo basis vmbo kader / theoretisch havo / vwo mbo niveau 1-2 mbo niveau 3-4 Fase van de opleiding begin van de opleiding tijdens de opleiding einde van de opleiding Loopbaancompetentie
Nadere informatieInfo-avond zomerschool 16 t/m 27 juli Welkom
Info-avond zomerschool 16 t/m 27 juli 2018 Welkom Info-avond zomerschool 16 t/m 27 juli 2018 mevr. De Bruin (1-hv) mevr. Willemsen (1-, 2- en 3-vwo) dhr. Geluk (1-th & 2-vmbo-t) dhr. De Bie (2- en 3- havo)
Nadere informatieKOM JE OOK NAAR HET DALTON LYCEUM BARENDRECHT?
KOM JE OOK NAAR HET DALTON LYCEUM BARENDRECHT? Dynamisch Lerend Betrokken Informatiefolder gymnasium - technasium - atheneum - havo - mavo Kom je ook naar het Dalton Lyceum Barendrecht? Zit jij in groep
Nadere informatieHaal het beste uit jezelf met het. Individueel Ontwikkelings Plan!
Haal het beste uit jezelf met het Individueel Ontwikkelings Plan! 2 Inleiding Je werkt in de sociale werkvoorziening. Daar is het de gewoonte dat je je kwaliteiten en talenten blijft ontwikkelen. Je kunt
Nadere informatieVragenlijst voor Begeleiders
Competentie Vakinhoud Overzicht vakken Vragenlijst voor Begeleiders Alfa Cijfer Sterk Zwak Nederlands Engels Duits Frans Grieks Latijn Beta Cijfer Sterk Zwak Wiskunde Natuurkunde Scheikunde Biologie Gamma
Nadere informatieOntwikkelingen in afstudeerrichtingen lerarenopleidingen HAN ILS. 13 april 2016
Ontwikkelingen in afstudeerrichtingen lerarenopleidingen HAN ILS 13 april 2016 Het komende uurtje... 14.15-14.35 uur Implementatie afstudeerrichtingen HAN ILS 14.35 14.45 uur Uitwisseling 14.45-15.05 uur
Nadere informatieSpinnenweb t.b.v. evaluatie stand van zaken implementatie Zo.Leer.Ik! concept
Spinnenweb t.b.v. evaluatie stand van zaken implementatie Zo.Leer.Ik! concept Dit document beschrijft het model dat binnen het netwerk ontwikkeld wordt om: Aan de ene kant te dienen als een leidraad om
Nadere informatieHOE VERANKERT U WERELDBURGER SCHAP OP UW SCHOOL?
HOE VERANKERT U WERELDBURGER SCHAP OP UW SCHOOL? WERELDBURGERSCHAP IN HET VOORTGEZET ONDERWIJS Nederland is een internationaal georiënteerd land. Dat is ook terug te zien in ons onderwijs. Bijna elke school
Nadere informatiewww _ 1
www.veenoord.info 1 Op Veenoord heb jij de regie in handen! Je volgt je eigen persoonlijke leerroute en doet waar mogelijk vakken op een hoger niveau (BB/ KB/TL). Je leert eigen keuzes maken en zet prestaties
Nadere informatieLesbrief Strip maken. Doel Leerlingen te laten nadenken wat ze op het internet doen en hoe ze hier op een positieve manier mee om kunnen gaan.
STRIP MAKEN Een les waarbij leerlingen een stripverhaal maken over een mediawijs onderwerp. Ze fotograferen een verhaal, zetten dit om in een stripverhaal met korte teksten. Strip maken - Docent Doel Leerlingen
Nadere informatieSterker naar het mbo. Docentenhandleiding. Januari 2018 Spirit4you.
Sterker naar het mbo Docentenhandleiding Januari 2018 Spirit4you www.bekijkjetoekomstnu.nl Inhoudsopgave Deel 1 Algemene informatie 3 Aanleiding 3 Vaardigheden oefenen 3 Voor wie? 3 Bij welk vak? 3 Algemene
Nadere informatieTeamindeling PO, VO, MBO Gespreksmateriaal
Teamindeling PO, VO, MBO Gespreksmateriaal 2019-2020 Teamindeling hangt samen met Ritmiek en Tijd vrijmaken op de Academie vind je per onderwerp een video met bijbehorende werkmaterialen Teamindeling gespreksmateriaal
Nadere informatieRuimte: Keuzemogelijkheden & autonomie 18 april 2019 Werkconferentie Eigenaarschap Schoolinfo Alie Kammenga
Ruimte: Keuzemogelijkheden & autonomie 18 april 2019 Werkconferentie Eigenaarschap Schoolinfo Alie Kammenga Installeer de app Color Vote Neem positie in Ik geef veel ruimte Ik geef weinig ruimte In mijn
Nadere informatieHoe aardgasvrij woon jij?
JOUW GASTLES Gastles Hoe aardgasvrij woon jij? Je gaat een gastles verzorgen voor leerlingen in het voortgezet onderwijs. Daarin laat je zien hoe je in je werk dagelijks bezig bent met het thema aardgasvrij
Nadere informatieHandleiding Nivometing SVMNIVO Kandidaat SCVM
Handleiding Nivometing SVMNIVO Kandidaat SCVM Contactgegevens: Laatst bijgewerkt: 29 februari 2012 1 SVMNIVO Postbus 774 3430 AT Nieuwegein Tel. 030-60 230 60 Fax. 030-60 370 32 info@svmnivo.nl www.svmnivo.nl
Nadere informatieOVERGANGSNORMEN OP- EN AFSTROOMREGELINGEN 2013-2014
OVERGANGSNORMEN OP- EN AFSTROOMREGELINGEN 2013-2014 Voorwoord Voor u ligt het document Overgangsnormen en op- en afstroomregelingen 2013-2014. De Johan de Witt Scholengroep is een school waar het behalen
Nadere informatieTest voor het meten van het sportieve klimaat in de school. Quick Scan J-score. voor scholen
Test voor het meten van het sportieve klimaat in de school Quick Scan J-score voor scholen Colofon Uitgave: Auteurs: Redactie: Vormgeving: Druk: Stichting Jeugd in Beweging, Arnhem Paul Duijvestijn (Assist,
Nadere informatie4-12-2015. Bedoeling infoavond. Welkom INFORMATIEAVOND 3 HAVO de Tweede Fase. Historische achtergronden. Tweede fase. Veranderingen door invoering
Bedoeling infoavond Na afloop heeft u een beter beeld van: Welkom INFORMATIEAVOND 3 HAVO de Tweede Fase de Tweede Fase als onderwijssysteem het keuzeproces van uw zoon/dochter Tweede fase Voortgezet Onderwijs
Nadere informatieDigitale geletterdheid en de lerarenopleidingen, een ontwikkelplan
Digitale geletterdheid en de lerarenopleidingen, een ontwikkelplan SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling VELON conferentie Brussel, 4 februari 2016 Petra Fisser, Monique van der Hoeven, Sigrid
Nadere informatie21 e eeuwse vaardigheden in het onderwijs. stand van zaken en toekomstige mogelijkheden. Petra Fisser VELON-studiedag Breda, 13 november 2015
21 e eeuwse vaardigheden in het onderwijs stand van zaken en toekomstige mogelijkheden SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Petra Fisser VELON-studiedag Breda, 13 november 2015 SLO, nationaal
Nadere informatieConcrete aanpak van (dreigend) thuiszitten:
Concrete aanpak van (dreigend) thuiszitten: dit is wat wij doen > Bundeling van krachten Activiteiten Passend onderwijs zonder thuiszitters een illusie? Wij denken van niet. Of eigenlijk weten we dat wel
Nadere informatieStudiekeuzes van uw kind. Voorlichting voor ouders van leerlingen uit klas 2 VMBO-TL/Havo
Studiekeuzes van uw kind Voorlichting voor ouders van leerlingen uit klas 2 VMBO-TL/Havo Inhoud van vanavond Welke keuzes zijn er? Wat kunt u van de school verwachten? Wat verwachten wij van onze leerlingen?
Nadere informatieEco-Schools XXXX-school
Eco-Schools XXXX-school de Groene Vlag voor een duurzame school Dit voorstel is eigendom van SME Advies, uitvoerende organisatie van het door de VN erkende programma Eco- Schools. Niets uit deze uitgave
Nadere informatieVWO 3. Profielkeuze. 9 januari 2018
VWO 3 Profielkeuze 9 januari 2018 Onderwerpen van vwo 3 naar hoger onderwijs Nederlands onderwijsstelsel de Tweede Fase (bovenbouw) & de profielen profielkeuze tijdpad / procedure van vwo 4 naar hoger
Nadere informatieOUDERAVOND LEERJAAR 2 WELKOM
OUDERAVOND LEERJAAR 2 WELKOM Woensdag 26 september 1 OUDERAVOND LEERJAAR 2 19.15 u 19.30 u 19.45 u 20.00 u 20.05 u 20.15 u 20.20 u 20.30 u Koffie of Thee. Opening door dhr. J. Demmenie Keuzebegeleiding
Nadere informatieAardrijkskunde. Docent aardrijkskunde: Janneke Kampfraath Mentor 4havo
Aardrijkskunde Docent aardrijkskunde: Janneke Kampfraath Mentor 4havo promofilmpje https://youtu.be/b9daotu2qnq?t=12s Advies aardrijkskunde kiezen Het vak aardrijkskunde baseert zijn advies op basis van
Nadere informatieHoe aardgasvrij woon jij?
JOUW GASTLES Gastles Hoe aardgasvrij woon jij? Je gaat een gastles verzorgen voor leerlingen in het voortgezet onderwijs waarin je laat zien hoe je in je werk dagelijks bezig bent met het thema aardgasvrij
Nadere informatieInstructie Praktijkopleider of BPV Beoordelaar
Instructie Praktijkopleider of BPV Beoordelaar Ontwikkelingsgericht Praktijkbeoordelen.nl DOSSIER : Alle DOSSIERCREBO : Alle KWALIFICATIE : Alle KWALIFICATIECREBO : Alle NIVEAU : Alle COHORT : Vanaf 2015
Nadere informatie5-stappenplan verbetering examenresultaten op sectieniveau
5-stappenplan verbetering examenresultaten op sectieniveau Aanbod dbp-onderwijs 2012 Ritzema Boskade 7 2101 GL Heemstede 023 5314459 info@dbp-onderwijs.nl www.dbp-onderwijs.nl Overzicht in één pagina dbp-onderwijs
Nadere informatieDE VIER FASES VAN JOB TWINNING
DE VIER FASES VAN JOB TWINNING De ervaringen die de afgelopen jaren zijn opgedaan, laten zien dat Job Twinning een waardevolle activiteit is, maar niet vanzelf gaat. Gemotiveerde deelnemers zijn een belangrijke
Nadere informatieToetsrooster toetsweken Schooljaar 2018/2019
Toetsrooster toetsweken Schooljaar 2018/2019 Beste bovenbouw-leerlingen, Hieronder vindt je het toetsrooster van de afdelingen VMBO-TL, HAVO en VWO voor alle toetsweken van dit schooljaar. Met behulp hiervan
Nadere informatieJouw keuzes l Jouw talenten I Jouw toekomst I Jouw school
Jouw keuzes l Jouw talenten I Jouw toekomst I Jouw school Het Walburg College is een middelgrote school voor gymnasium, atheneum, havo en mavo in Zwijndrecht. Op het Walburg College hebben we oog voor
Nadere informatieLocatie Buitenbaan Je doet ertoe!
JENAPLAN Locatie Buitenbaan Je doet ertoe! BUITENGEWOON JENA een andere, succesvolle aanpak In Heerenveen kunnen leerlingen sinds 1997 in de onderbouw van Jenaplan-onderwijs volgen in heterogene klassen:
Nadere informatieHET DRAAIT M JOU Jouw keuzes Jouw talenten Jouw toekomst Jouw school
HET DRAAIT M JOU Jouw keuzes Jouw talenten Jouw toekomst Jouw school Het Walburg College is een middelgrote school voor gymnasium, atheneum, havo en mavo in Zwijndrecht. Op het Walburg College hebben we
Nadere informatieSlagen en zakken. in de bovenbouw VWO CS VINCENT VAN GOGH
Slagen en zakken in de bovenbouw VWO CS VINCENT VAN GOGH Schooljaar 2018-2019 SLAGEN EN ZAKKEN IN DE TWEEDE FASE, VWO Deze brochure geeft antwoord op een aantal veelgestelde vragen rond slagen en zakken.
Nadere informatieSTUDIEHANDLEIDING. Conference Management
STUDIEHANDLEIDING Conference Management Mei 2017 Voorwoord Geachte deelnemer, Welkom bij de leergang Conference Management. Met deze korte opleiding bieden wij u de mogelijkheid uw kennis te actualiseren
Nadere informatieFormulieren en formats uit het Handboek Teamplayers
Formulieren en formats uit het Handboek Teamplayers Dit document bevat de formulieren en de reflectieformats die digitaal ingevuld moeten worden, soms meer dan één keer. Formulieren Toelichting: DB = docent-begeleider
Nadere informatieProfielkeuze Tweede Fase
Profielkeuze Tweede Fase 3e leerjaar havo/vwo 3 december 2015 Even voorstellen Loek Zoon - afdeling havo/vwo leerjaar 1 t/m 3 (ter vervanging van decaan) Maud Knook - afdeling havo/vwo leerjaar 4 t/m 6
Nadere informatieR U I MTE VI NDE N BINNE N DE KADE RS Een verslag van de workshops voor schoolleiders
Door Hartger Wassink R U I MTE VI NDE N BINNE N DE KADE RS Een verslag van de workshops voor schoolleiders De rol van de schoolleiders mag niet onderschat worden. Netwerkleren leidt, als het goed is, tot
Nadere informatieEEN WERELD AAN TALENTEN! VWO/HB ONDERWIJS
EEN WERELD AAN TALENTEN! VWO/HB ONDERWIJS Onze school is een afspiegeling van de bevolking in een grootstedelijk gebied en daar zijn we trots op. Wij gaan ervan uit dat we goed zijn dankzij onze verschillen.
Nadere informatieKiwa Nederland B.V. Mijn Keurmerk d.d. januari 2015
Inhoud 1. Inleiding... 2 1.1 Minstens 3 cliënten per jaar... 2 2. Cliënten vragenlijsten proces... 3 2.1 Hoe werkt het?... 3 2.2 Wie gaat u enquêteren?... 3 2.3 Papieren vragenlijst... 4 3. Instructie
Nadere informatieSamen met leerlingen elke dag een beetje beter. Jonas Voorzanger & Celia van der Does
Samen met leerlingen elke dag een beetje beter Jonas Voorzanger & Celia van der Does Bedankt! Drie stellingen Ik weet wat het effect is van feedback Drie stellingen Ik weet wat het effect is van feedback
Nadere informatieHoe aardgasvrij woon jij?
JOUW GASTLES Gastles Hoe aardgasvrij woon jij? Je gaat een gastles verzorgen voor leerlingen in het voortgezet onderwijs waarin je laat zien hoe je in je werk dagelijks bezig bent met het thema aardgasvrij
Nadere informatieZelfgestuurd werken bevorderen door teamteachen
volgende Zelfgestuurd werken bevorderen door teamteachen Eindrapportage onderzoek Toekomstgericht Onderwijs Inhoud Onderzoek Toekomstgericht Onderwijs door Kohnstamm Instituut Schoolportret Herbert Vissers
Nadere informatieOnderzoek Grote klasse(n)?!
Onderzoek Grote klasse(n)?! November 2013 Over het onderzoek Dit online onderzoek, tot stand gekomen in samenwerking met jongerenwebsite Scholieren.com, is gehouden van 5 tot 12 november 2013. Er deden
Nadere informatieEnquête inzet leermiddelen
Enquête inzet leermiddelen Aan de hand van deze vragenlijst kunnen schoolleiding, teamleiding en vaksecties gezamenlijk de discussie voeren over hun wensen ten aanzien van leermateriaal. Verschillende
Nadere informatieA B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
Geachte leraar, Nogmaals bedankt voor uw bereidheid deel te nemen aan deze studie. Binnen het kader van het MaSDiV project, heeft u deelgenomen aan een cursus over onderzoekend leren en omgaan met verschillen.
Nadere informatieWelkom op de Uilenhof
Welkom op de Uilenhof Nieuwe Mavo Havo Junior Talent Ontwikkeling Techniek (TOT) Uilenhof, kijken door familie - ogen Opbouw van de presentatie Wie zijn wij? (missie/visie/belofte/kernwaarden) Vormen van
Nadere informatieHandleiding Startwijzer VO. - versie 1 juli
Handleiding Startwijzer VO - versie 1 juli 2019-1 Aan de slag met de Startwijzer VO De Startwijzer VO is een digitale scan die in beeld brengt hoe startende leraren op school ingewerkt en begeleid worden
Nadere informatieBeroepsproduct Project Wetenschap en technologie op de basisschool
Beroepsproduct Project Wetenschap en technologie op de basisschool In dit beroepsproduct ontwerp je onderwijs op het gebied van Wetenschap en technologie voor de basisschool. Uitgangspunt bij je onderwijsontwerp
Nadere informatieProtocol Advies keuze voortgezet onderwijs
Protocol Advies keuze voortgezet onderwijs Obs Valkenhorst Bremstraat 14 9404 GD Assen 0592-331393 directie@devalkenhorst.nl www.devallkenhorst.nl Protocol Advies schoolkeuze Voortgezet Onderwijs Aanmelding
Nadere informatieDe praktijk. voor jou
De praktijk voor jou Voorlichting 2 Vragen over o.a. procedure aanmelding ruimte voor Koers Wat is het grootste verschil met het gewone VO? Jij bent meer de baas over jouw leren. Mag ik dan helemaal zelf
Nadere informatieTekst lezen en vragen stellen
1. Lees de uitleg. Tekst lezen en vragen stellen Als je een tekst leest, kunnen er allerlei vragen bij je opkomen. Bijvoorbeeld: Welke leerwegen zijn er binnen het vmbo? Waarom moet je kritisch zijn bij
Nadere informatiePOVO VOORLICHTINGSAVOND 2013 WELKOM
POVO VOORLICHTINGSAVOND 2013 WELKOM School voor: vmbo mavo havo technasium (havo+vwo) gymnasium (vwo) atheneum (vwo) PROGRAMMA Voorstellen (Op)bouw school Veranderingen Begeleiding Leren is leuk! In welke
Nadere informatieDe les in een oogopslag. Onderwerp: Verandering en continuïteit in de Russische geschiedenis Activiteit:
Foto s vergelijken - Verandering en continuïteit in Rusland, 1894-1921 De Russische geschiedenis in de periode 1894-1921 kenmerkte zich onder meer door Opstand in 1905, twee revoluties in 1917 en een burgeroorlog
Nadere informatie18.00 uur Welkom 18.05 uur Algemene informatie 18.45 uur Vragen 19.30 uur Afsluiting
18.00 uur Welkom 18.05 uur Algemene informatie 18.45 uur Vragen 19.30 uur Afsluiting 15, 21 en 22 januari: 10-min. gesprekken Eerste week van maart: keuzecarousel nieuwe vakken 13 maart: inleveren voorlopige
Nadere informatielezing Krachtig Onderwijzen
lezing Krachtig Onderwijzen 25 september 2013 www.bazalt.nl Bazalt Postbus 21778 3001 AT Rotterdam Tel: 088-5570570 1 Doelen Informatie over de werking van het brein in relatie tot onderwijs en ontwikkeling
Nadere informatieopbrengstgericht werken in en door de sectie Scan voor de sectie
opbrengstgericht werken in en door de sectie Scan voor de sectie APS en KPC-groep Colofon Deze uitgave maakt onderdeel uit van de publicatie Opbrengstgericht werkin in en door de sectie. Deze publicatie
Nadere informatieOnzeLes. september AUTEURSRECHTELIJK BESCHERMD Gebruik van dit materiaal alleen met uitdrukkelijke toestemming van stichting leerkracht
OnzeLes september 2017 AUTEURSRECHTELIJK BESCHERMD Gebruik van dit materiaal alleen met uitdrukkelijke toestemming van stichting leerkracht Facilitator notes 'OnzeLes' app Doel Leren kennen van de 'OnzeLes'
Nadere informatieVestiging mavo en beroepsvoorbereidende leerwegen. Plaatsingsregeling
Vestiging mavo en beroepsvoorbereidende leerwegen Plaatsingsregeling 2018 2019 Algemeen Leerlingen kunnen maximaal 1x doubleren in hetzelfde leerjaar. Leerlingen die voor de 2 e keer doubleren in hetzelfde
Nadere informatie