Het juridisch doctoraat: Van klassiek juweel tot academisch fabricaat?

Transcriptie

1 Het juridisch doctoraat: Van klassiek juweel tot academisch fabricaat? Workshop 8: de kwaliteit en beoordelingsprocedure van proefschriften Juridische dissertatie is nog steeds juweel Ondanks forse toename (globale indicatie): max. 5% van de huidige generatie afgestudeerde juristen promoveert. Eerder minder. Bij elke onderzoeksvisitatie worden relatief veel proefschriften opgevoerd als kernpublicaties en positief beoordeeld door peers. Het proefschrift is nog steeds het begin van een academische carrière. Voor juristen: vooral juweel binnen de academische setting (CBS) Proeve van wetenschappelijke bekwaamheid Selectie promovendi Kunnen we vanmiddag samen verder komen bij het benoemen en expliciteren van kwaliteitscriteria van proefschriften? stellingen 2 1

2 Globaal beeld van het oude klassieke juweel Voor invoering aio-stelsel 1986 (NJB special 1985) Karakteristieken: Eigen wetenschappelijke vorming en vaardigheden, meer dan compilatie van meningen, leggen van een grote puzzle, bijdrage aan rechtsontwikkeling, schriftelijke verhandeling over een breed onderwerp, (omvangrijk) studeer- Kamerproduct. Profiel: voornamelijk klassiek juridisch onderzoek. 4 fasen: Keuze van het onderwerp, de opzet van het proefschrift, het schrijven van het boek en de promotie. Knelpunten: Moment van studie (spelen met gedachten) naar moment van schrijven. Naast andere werkzaamheden. Soms levenswerk. 3 rs Paar cijfers en feiten Bron: NJB-registers Privaatrecht 26,2% 36% 24,6% 25,6% Strafrecht 14,3% 16% 16,8% 14,1% Publiekrecht 22,6% 18,7% 18,1% 11,5% Eur. en internat. 25% 9,3% 16,8% 21,7% Recht en. 11,9% 20% 24% 27,0% Engelstalig 29% 32% 34% 51% 4 2

3 Formulier Beoordelingscriteria a. De ontwikkeling, fundering en formulering van de probleemstelling; b. De wijze van ordening, analyse en verwerking van het materiaal; c. Originaliteit en creativiteit bij de behandeling; Het woord is aan de d. De zuiverheid van de gevolgde methodiek bij de analyse; e. Een kritische confrontatie van eigen conclusies met bestaande theorieën of opvattingen; f. Evenwichtigheid in de opbouw van het proefschrift en helderheid in stijl en formulering. 5 Condities aan de proceskant PhD-traject Research Master steeds vaker koninklijke route Alternatieven: honours programmes, twee masters. Werving en selectie promovendi CV s van (buitenlandse) studenten Research Proposal (focus en afbakening) Steeds meer aandacht voor vorming van promotors als begeleiders Meestal twee begeleiders, één dagelijks aanspreekpunt Inbedding in onderzoeksgroep (feedback, peer review) Doctorate Training en Supervision plan (Opleiding en begeleidingsplan): monitoring trajecten Rol onderzoekscholen en graduate schools (dubbele verantwoording) Trainingen onderzoeksvaardigheden, time management, communicatie, succes- en faalfactoren PhD-trajecten Hoofdtaak = promoveren Voorzieningen: promovendidecanen, PhD council, Career Centers etc Budgetten (materieel krediet t.b.v. dataverzameling) 6 3

4 Proces bijv. planning het scha veel Juridisch jaarcongres Leiden Bedreigingen kwaliteit proefschrift Beperkte duur trajecten 3-4 jaar Bezuinigingen in O & O (weinig ruimte voor verlengingen) Te veel neventaken onderwijsverplichtingen contractonderzoek Versnipperde aandacht, procrastination Te veel promotietrajecten per hoogleraar? Of taakverzwaring hoogleraren Rendementsdruk ik Financieel argument promotiepremie Persoonlijke levenssfeer A sociaal Te veel diversiteit in PhD-trajecten Kwaliteit buitenpromovendi Arbeidsmarkt 8 4

5 Inhoudelijke criteria promotieonderzoek = meer controversieel, we dreigen te verzeilen in het methodendebat. Klassiek juridisch vs. empirisch of mixed methods Verantwoording vs. the art of persuation Methodologische steigers vs. retoriek, autoriteitsargumenten en persoonlijke overtuigingen Hanteerbaarheid criteria Cie. Stolker, Verbeke en Smits Originaliteit, diepgang en grondigheid (gaat over creativiteit, eigen inbreng onderzoeker bij analyse vraagstelling en bronnenonderzoek, bijdrage aan theorievorming, methodische competentie, verklaring voor achterliggende en onderliggende ontwikkelingen) Grensoverschrijdend: internationaal, rechtsvergelijking en / of multi- interdisciplinair Maatschappelijk relevantie als kwaliteitscriterium relatie met rechtspraktijk Veel verschillende opvattingen; hangt af van typen onderzoek per rechtsgebied. Methodologische onderbouwing research design Kwaliteit probleemstelling doorslaggevend Bronnenverantwoording Hoe doen juristen onderzoek gezamenlijke understanding binnen discipline Uit een goed proefschrift moet blijken dat de gepromoveerde jurist een goed analyticus is, goed met teksten kan omgaan, verrassend en kennisvernieuwend is. 9 Cirkelen rond de onderzoeksvraag 5

6 Succesfactoren voor kwaliteit (samenvattend) a. Grondige probleemanalyse design, afbakening en methoden b. Origineel, grondig, diepgaand c. Grensoverschrijdend: rechtsvergelijkend, internationaal d. (Intrinsieke) motivatie, oprechte nieuwsgierigheid e. Begeleiding f. Opleiding (inhoudelijk en onderzoeksmatig) g. Randvoorwaarden (inbedding, planning, extra budgetten) f. Talent, (intuïtie en onderzoeksvaardigheden) g. Hard werken, doorzettingsvermogen h. Schrijfkwaliteiten

7 DISCUSSIE / STELLINGEN De kwaliteit van proefschriften is niet afgenomen. Juridische proefschriften zetten een standaard en zijn een baken voor het forum van vakgenoten Het aantal proefschriften dient te worden teruggebracht: van kwantiteit naar kwaliteit. Promotiepremie werkt pervers VS. Alle juristen op elke juridische faculteit moeten promoveren! Juridische proefschriften zijn alleen maar mooie verhalen, gericht op het eigen gelijk, overtuigingskracht en gericht op verbeteringen. Juristen zouden op artikelen moeten promoveren (ipv monografie) Olifantenpaden moeten worden uitgelegd 13 Dank voor de aandacht en discussie. Hervé Tijssen 7