Auto-immuun systeemziekten en longfibrose

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Auto-immuun systeemziekten en longfibrose"

Lotte de Valk
4 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Auto-immuun systeemziekten en longfibrose Jeska de Vries-Bouwstra Reumatologie LUMC

2 Auto-immuun = het immuunsysteem valt het eigen lichaam aan Systemisch = Organen/ weefsel in het hele lichaam kunnen aangedaan raken

3 3 Insert > Header & footer 24-jun-19

4 Immuunsysteem = afweer

5 Gezonde huid Wond kan bacteriën introduceren Huid Vuil,steentje etc. Afweercel bacteriën bacteriën cytokines Signaalstof Onderhuids weefsel 5 Bloedvat

6 Cytokines komen in het bloed Bloedvat wordt poreus en verwijdt zich Leukocyten komen de huid in Afweercellen Signaalstof Signaalstof Afweercel vloeistof

7 Figure 1-6 part 2 of 2 Afweercellen en afweerstoffen komen de huid in De ontstoken huid is rood, dik, warm en doet pijn

8 Figure 1-6 Cytokines part 2 of 2 en ontstekingscellen in de bloedbaan: Patiënt? Lab? Waar leidt dit toe?:

9 Normaal: als agens opgeruimd: einde ontsteking

10 Systemische auto-immuunziekte:

11 Waarom ontspoort het immuunsysteem? Voorbeeld RA: multifactorieel college Monday, June 24, 2019

12 Wat gebeurt erbij een auto-immuunziekte? college 12 Monday, June 24, 2019

13 Welk type klachten verwacht je bij een auto-immuunsysteemziekte? INFLAMMATOIRE KLACHTEN Patiënt met systemische auto-immuunziekte (AIZ) presenteert zich vaak met klachten van het bewegingsapparaat: Diffuse pijn van gewrichten / pezen/ spieren Artritis/ tendinitis college

14 Inflammatoir vs noninflammatoir Ochtend Avond zwelling soft-tissue ochtendstijfheid > 1 uur BSE/ CRP NSAID + zwelling benig / geen ochtendstijfheid < 45 min BSE/ CRP = NSAID

15 Andere klachten bij systeemziekte: Bijkomende klachten wijzen op inflammatoire systeemziekte: Moeheid Subfebriele temperatuur of koorts Gewichtsverlies college 15 Monday, June , 2019

16 Specifieke auto-antistoffen Komt ook voor bij: % gezond RA Reumafactor (RF) Anti -CCP Fc-staart humaan IgG Cyclisch gecitrullineerde eiwitten SLE ANF = ANA Onderdelen van de celkern 60-80% SLE, SSc, Sjogren 5% 60-70% - 2%? >90% RA, SSc, MCTD, Sjogren tot 10%! Anti ds DNA dubbelstrengsdna 65% - - SSc antiscl-70 Topo-isomerase 25% -? Ziekte Antistof Antigeen Sensitiviteit Anticentromeren Anti-RNP centromeren 30% -? ribonucleoproteinep artikels 20% SLE, MCTD?

17 Hoe kom je nu van antistof tot longfibrose?

18 SSc: epidemiologie Vrouw: Man = 5 : 1 Eerste symptomen meestal tussen 40 en 60 jaar 18

19 Auto-immuunziekte: Systemische sclerose Incidentie: 4-19/ / jaar ~ pat. in NL Prevalentie: / / jaar ~ pat. in NL : = 5 : 1; leeftijd jr Ziekte gerelateerde 5 jaars - mortaliteit tot 50 %, afhankelijk van subtype Bron: ACR; Ann Rev. Pathol. Mech. Dis. 2011; ARD 2013; Lancet Jun-19

20 Systemische sclerose: pitting scars en Raynaud 20

21 Systemische sclerose: verstrakking van de huid 21

22 SSc: longen Interstitial lung disease 22

23 Systemische Sclerose (SSc) Auto-immuun Anti-stoffen Auto-antistof Antilichaam tegen Gecorreleerd met ANF = ANA celkernonderdeel Systemische sclerose Anti Scl 70 = antitopo-isomerase Eiwit in de celkern Sclerodermie met longfibrose, uitgebreide huidverstrakking Anticentromeren Eiwit in de celkern Sclerodermie met teleangiëctastieën, maagdarmproblemen, verstrakking huid vingers Anti-RNA polymerase III Eiwit in de celkern Sclerodermie met uitgebreide huidverstrakking, nierproblemen Pm SCL Eiwit in de celkern Sclerodermie met spierproblemen 23

24 ANA patterns speckled nucleolar Speckled + nucleolar Discrete speckled 24

25 Voorbeeld: systemische sclerose 25 Monday, June 24, 2019

26 Systemische Sclerose (SSc): oorzaak? erfelijke aanleg ontstekingsreactie?? omgevingsfactoren??? toename bindweefsel bloedvatafwijkingen 26

27 Systemische sclerose toename bindweefsel huidverstrakking 27

28 SSc: capillaroscopie bloedvatafwijkingen 28

29 Systemische Sclerose (SSc) bloedvatafwijkingen 29

30 SSc: pathogenese Early inflammatory phase: Inflammation Vascular abnormalities Late phase: Fibrosis Scarring 30

31 SSc: vasculopathy 31

32 SSc: vasculopathie fibrose? 32

responsen, leiden tot schade aan de endotheel cellen

33 Hypothese Verstoorde B cel responsen, zoals de productie van auto-antilichamen en cytokine/chemokine responsen, leiden tot schade aan de endotheel cellen wat uiteindelijk resulteert in bindweefselvorming in de organen

34 SSc: oorzaken mortaliteit Steen et al.ard 2007;66: Monday, June 24, 2019

Top-referente zorg Reumatologie voor systeemziekten: Door de medische zorg in de vorm van een zorgpad aan te bieden waarin medici en paramedici samenwerken biedt het LUMC: Combinatie van alle

35 Top-referente zorg Reumatologie voor systeemziekten: Door de medische zorg in de vorm van een zorgpad aan te bieden waarin medici en paramedici samenwerken biedt het LUMC: Combinatie van alle consulten en onderzoeken op ½ dagen Diagnosestelling en behandeladvies op maat door multidisciplinair team van experts = Patiënt staat centraal In lijn met behoefte van de patient (1) Uniek in NL Bron: (1) Clin Rheumatol (6): Bezoek RvB 24-Jun-19

36 Top-referente zorg: geen grenzen tussen afdelingen Verwijzing door arts in/ buiten LUMC Elders diagnose SSc gesteld/ hoge verdenking SSc Telefonisch contact reumaverpleegkundige: zorgbehoefte? Triage medisch coördinator: 1 of 2 daags zorgpad MDO met 2 reumatologen, longarts, cardioloog, dermatoloog, MDL arts en gespecialiseerd verpleegkundige Bevestiging diagnose; behandeladvies; jaarlijks FU Shared care model : Verwijzer = behandelend arts Zie ook: 36 Bezoek RvB 24-Jun-19

Top-referente zorg: organisatie lokaal Vooraf vragenlijsten Inventarisatie zorgbehoefte Fysieke klachten Lab, urine Reumatoloog Gespecialiseerd verpleegkundige Longarts ECG;

37 Top-referente zorg: organisatie lokaal Vooraf vragenlijsten Inventarisatie zorgbehoefte Fysieke klachten Lab, urine Reumatoloog Gespecialiseerd verpleegkundige Longarts ECG; Longfunctie Fysiotherapie Nagelriemmicroscopie Ergotherapie/ MW naar behoefte Echo hart CT thorax Holter Cardioloog Fietstest Gespecialiseerd verpleegkundige 37 Bezoek RvB 24-Jun-19

38 Top-referente zorg: geen grenzen tussen centra Anno 2019: 792 verwijzingen 38 Bezoek RvB 24-Jun-19

39 Top-referente zorg: vraag & aanbod Bij start 3 patiënten / wk Anno 2019: 9 patiënten /wk Totaal 2330 zorgpaden Aantal verwijzingen per kalenderjaar 39 Bezoek RvB 24-Jun-19

40 SSc = heel zeldzaam Incidentie 4-19/ / jaar ~ patiënten in Nederland Prevalentie / / jaar ~ patiënten in Nederland

41 Welke medicatie is er beschikbaar? Methotrexaat huid soepeler Mycophenolaat = cellcept huid, mogelijk long Cyclofosfamide = endoxan stabilisatie longafwijkingen Prednison spieren gewrichtsklachten Azathioprine stabilisatie longafwijkingen Stamceltransplantatie heel gunstig effect op de huid; ook hoog risico 41

42 Wat is stamceltransplantatie? Stamcellen = moedercellen van de afweercellen Actieve witte bloedcellen leven kort Voortdurende maken stamcellen nieuwe witte bloedcellen aan Stamcellen afkomstig uithet beenmerg 42

43 Welke patiënten komen hiervoor in aanmerking? ASTIS studie: vergelijking tussen cyclofosfamide infusen en autologe stamceltransplantatie 43

44 Verergering van de ziekte en overlijden - door complicaties van de behandeling Transplantatiegroep (79 patiënten) Cyclofosfamidegroep (77 patiënten) 19 (24%) 23 (30%) door de ziekte andere oorzaak Totaal overleden 2 11 Totaal aantal met verergering van de ziekte hiervan overleden

45 Overleving in de tijd transplantatie % overleving cyclofosfamide Tijd in jaren 45

46 Overleving zonder verergering van ziekte of overleden % overleving transplantatie cyclofosfamide Tijd in jaren 46

47 Andere uitkomsten na 2 jaar Transplantatie (79 patiënten) Cyclofosfamide (77 patiënten) Verschil in huidscore Longinhoud + 5% - 1% Functioneren (HAQ) Kwaliteit van leven Nierfunctie - 12 punten - 1 punt 47

48 Conclusie Stamceltransplantatie resulteert in betere overleving, beter afremmen van de ziekte en beter functioneren op langere termijn In het eerste jaar van de behandeling is er juist een grote risico op overlijden door de stamceltransplantatie 48

49 Toekomstig onderzoek is nodig om te beoordelen welke patienten zonder transplantatie een hele slechte prognose hebben.. terwijl de organen nog voldoende goed functioneren om een transplantatie te kunnen ondergaan 49

50 Vragen?

51 51 Insert > Header & footer 24-jun-19

Vergelijkbare documenten

ZORGPAD SYSTEMISCHE SCLEROSE FRANCISCUS GASTHUIS

ZORGPAD SYSTEMISCHE SCLEROSE FRANCISCUS GASTHUIS Inleiding Het Zorgpad Systemische Sclerose is speciaal ontwikkeld voor patiënten bij wie de diagnose Systemische Sclerose bijna zeker is of al aanwezig