Netwerk Lokale Energie Initiatieven Zuidoost Brabant vervolg. Aanleiding
|
|
- Christiana Peters
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Netwerk Lokale Energie Initiatieven Zuidoost Brabant vervolg Aanleiding Het SRE wil de ontwikkeling van lokale duurzame energie initiatieven (hierna te noemen initiatieven) binnen haar werkgebied bevorderen ter verduurzaming van en voor de werkgelegenheid in de regio. Daartoe heeft SRE in 2011 twee koplopers binnen het SRE gebied geselecteerd, Morgen Groene Energie (MGE) en Energyport Peelland (EPP), en hen ingezet als voorbeeld, inspiratie en vliegwiel om ook de ontwikkeling van andere initiatieven te bevorderen en/of de professionalisering te versnellen. MGE en EPP hebben regelmatig binnen verschillende gremia aan deze rol invulling gegeven. Daarnaast heeft SRE zeker 4 netwerkbijeenkomsten georganiseerd voor initiatieven binnen het werkgebied van SRE (21 gemeenten) die goed bezocht werden, gemiddeld met circa 30 tot 40 personen. De bijeenkomsten werden door deelnemers als prettig en waardevol ervaren. Inmiddels zijn in Zuidoost Brabant zo n 12 initiatieven actief, die voor circa 80 tot 90% het gehele werkgebied afdekken. Het netwerk van energiecoöperaties is volwassener geworden. De startfase waarin het SRE een stimulerende rol vervulde is voorbij. Aan de coöperaties is het de vraag of en hoe zij in de toekomst samen willen werken. Proces Tijdens de laatste bijeenkomst hebben op verzoek van SRE twee vrijwilligers zich gemeld, Ernst van der Leij, voorzitter van MGE en Ralf Klop, voorzitter van Best Duurzaam, om een inventarisatie uit te voeren onder de diverse initiatieven. Eind 2013 hebben zij nagenoeg alle initiatieven gesproken rond de volgende onderwerpen: 1. Ideeën en wensen t.a.v. een zelfdragend netwerk voor kennisdeling en samenwerking. 2. Een volgende stap op weg naar duurzame energievoorziening alleen of in groter verband met behoud van eigen identiteit? Stapsgewijze verkenning of op de schaal van het bestaande netwerk in Zuidoost-Brabant zo n stap wenselijk en mogelijk is. Er is tijdens de laatste bijeenkomst afgesproken dat er op 14 januari 2014 een nieuwe bijeenkomst volgt, waarin met de groep besproken wordt of en hoe de initiatieven binnen Zuidoost Brabant met elkaar verder samenwerken. Deze bijeenkomst vindt plaats bij Best Architecten in de gemeente Best. Bijgaand een verslag met de belangrijkste resultaten. Verslag gesprekken In de gesprekken is er ingezoomd op de ontwikkeling van de betreffende coöperatie, waar concreet nu behoefte aan is, en op termijn, en wat een regionale samenwerking hier mogelijk in kan betekenen. Allereerst belangrijk te vermelden dat uit de gesprekken maar weer blijkt hoe divers de initiatieven zijn. Sommige komen voort uit bedrijven, andere uit actieve burgers. Ook zijn er een aantal nog niet opgericht en hebben zij nog weinig concrete projecten lopen. Anderen daarentegen hebben al projecten gerealiseerd, heeft een flink aantal leden en diverse actieve werkgroepen. Sommige initiatieven hebben veel tijd geïnvesteerd in polderen, om stevig draagvlak te creëren, anderen zijn direct met projecten aan de slag gedaan, om vanuit daar de aanhang te vergroten. Deze diversiteit bepaalt uiteindelijk, door de fase van ontwikkeling van het initiatief, in welke mate er op dit moment behoefte bestaat aan netwerken, kennisdeling, samenwerking in projecten en verdergaande samenwerking door bijvoorbeeld het instellen van een service center of iets dergelijks.
2 Netwerk Uit de gesprekken blijkt dat bijna iedereen een toegevoegde waarde ziet in een netwerk binnen Zuidoost Brabant. Door te netwerken ontstaat onderling vertrouwen, daarna is er pas ruimte voor waardevolle kennisdeling. Een organisatie gaf aan dat er te veel netwerken zijn en dat er, bij behoefte, zelf wel het initiatief kan worden genomen kennis elders te halen, binnen de regio of daarbuiten. De andere gaven over het algemeen de voorkeur aan een periodieke regionale netwerkbijeenkomst en iets ter ondersteuning, zodat beter inzichtelijk wordt waar de diverse initiatieven aan werken en wie welke kennis heeft. Daarbij werd onder meer een suggestie gedaan de bijeenkomsten als estafetteloop te organiseren (stokje doorgeven) over de diverse initiatieven. Anderen zien hiervan het gevaar dat de loop eruit gaat en het netwerk uiteenvalt. En dat terwijl er veel valt uit te wisselen, op een prettige schaal (qua reisafstanden) is samen te werken en er voldoende aanwezige kennis over het gebied aanwezig is. Deze groep geeft er de voorkeur aan dat meer te structureren, en hier iemand als aanjager/ organisator voor verantwoordelijk te stellen. Kennisdeling en communicatie Kennisdelen kan via netwerkbijeenkomsten, via het internet of door elkaar bilateraal op te zoeken. Over het algemeen zijn de bijeenkomsten goed om algemeen geïnformeerd te worden, maar voor echte kennisdeling mist het vaak nog diepgang. De suggestie kwam naar voren om ergens informatie over projecten, regelingen en bedrijfsmatige zaken centraal op te slaan, toegankelijk voor deelnemers aan het netwerk (bv Dropbox). Ervaring leert dat het onderhoud en regelmatig bezoek van een dergelijk online kennisdelingspunt te wensen overlaat. Ook het delen van kennis stoelt hier op vertrouwen. Daarom, zo kwam bij een aantal gesprekken naar voren, zou een informatiemakelaar of verbindingsofficier, door actief kennis en mensen aan elkaar te koppelen, hier een goede rol kunnen vervullen. Sommigen waarschuwen voor (bestuurlijke) drukte indien dit resulteert in allerhande bovenlokale overleggroepjes of zelfs een bovenlokale organisatie. Een initiatief deed de suggestie een stagebank op te zetten voor vrijwilligers zodat zij elders met projecten van andere initiatieven kunnen meedraaien, om op die manier maximaal kennis (wederzijds) te ontwikkelen. Sommige initiatieven vinden ondersteuning in de communicatie vanuit de regio waardevol. Er moet meer aandacht zijn voor goede voorlichting en bewustwording over het belang van duurzaamheid/duurzame energie. Bovendien is bij burgers en bedrijven soms gebrek aan vertrouwen in het oerwoud van allerhande aanbieders. Er werd de suggestie gedaan voor een keurmerk voor duurzame energie coöperaties, zodat burgers het kaf van het koren kunnen onderscheiden en met vertrouwen producten en diensten kunnen afnemen via de lokale coöperatie. Samenwerken projectmatig Een aantal initiatieven geeft aan dat na de eerste energieke activiteiten, bijvoorbeeld het eerste zonnepanelenproject, de energie een beetje wegebt. Er is behoefte aan steeds nieuwe projecten, maar hoeveel kun je vragen van vrijwilligers qua inzet en tijd? En wat kun je inhoudelijk aan? En hoe organiseer je projecten die schaalgrootte vragen en meer risico s met zich meebrengen? Regionaal samenwerken biedt dan mogelijk een oplossing. Dit moet van onderwerp tot onderwerp bekeken worden met een eigen projectplan en investeringsplaatje. Anderen herkennen zich niet in het wegzakken van energie en enthousiasme. Er vindt veel activiteit plaats vanuit werkgroepen. Er is zoveel wat kan worden opgepakt, ook zaken voor de langere termijn, zoals wind of energieneutraal bouwen. Daarvoor is het vooral belangrijk kennis uit te wisselen met andere coöperaties, niet zozeer door gezamenlijk projecten te draaien, maar door het geleerde elders met de eigen mensen lokaal toe te passen. Het zelf ontdekken levert toch het meeste
3 op. Mensen moeten uiteindelijk ook op de lokale kartrekkers kunnen terugvallen. Het wordt lastig als dit iemand van buiten het initiatief is. Samenwerken bedrijfsvoering Een initiatief gaf aan vooral alles zelf te willen ontdekken, juist daar zit ook de kennisontwikkeling, daar ontstaat lokale binding. Mensen willen ook graag zelf aan de lat staan, bijvoorbeeld als het gaat om te onderzoeken hoe het zit met BTW-voordeel. Of voor het inrichten van een administratie, immers bij een minimaal aantal leden is een Excelbestand voldoende voor ledenadministratie. Kennis haal je in hun optiek pas elders, als het echt niet anders kan. Anderen zien samenwerken juist als mogelijkheid om de leuke dingen lokaal te doen, en de minder leuke dingen, zoals bedrijfsadministratie, verzekeringen, het onderhouden van de website, de financiële verslaglegging regionaal te regelen. Dit moet je vanaf het begin professioneel aanpakken, anders kom je tijdens een fase van groei in de problemen en gaat het tegen je werken, kan het zelfs de groei afremmen. Hoewel burgers soms begrip hebben voor vrijwilligers, gaan zij gaandeweg toch steeds meer professionaliteit vragen, bijvoorbeeld bij de afwikkeling van de ledenadministratie of informatievoorziening bij een PV project, e.d. Door te investeren in een goede bedrijfsvoering kun je vrijwilligers maximaal ontlasten en faciliteren. De vergelijking werd gemaakt met de ledenadministratie van een hockeyclub, mogelijk gemaakt door een informatiepakket aangeboden door de KNHB. Daarbij is het geen kwestie van centraal organiseren, maar regionaal vanuit de achterkant faciliteren, met oog voor lokale gezichten en de eigen identiteit. Sommige initiatieven voelen wel wat voor een cafetariamodel waarbij er een standaard regionaal aanbod wordt geboden, vooral gericht op netwerken/kennisdelen, bedrijfsvoering en communicatie, met optioneel uitbreiding naar meer af te nemen diensten. Daarbij zouden lokale initiatieven medeeigenaar kunnen zijn de regionale entiteit, danwel zou de regionale entiteit een zelfstandige coöperatie/entiteit kunnen zijn. Binnen het standaard aanbod denkt men aan ledenadministratie, financieel beheer, website & communicatie. Als uitbreiding kun je denken aan een gezamenlijk energiecontract (wederverkoop), grootschalig PV project, gezamenlijk collectief salderen projecten, energiebesparingsproducten, etc. Lobby en belangenbehartiging Een aantal initiatieven ziet vooral een rol voor regionaal samenwerken in de lobby naar de provincie. Immers, de provincie wil graag een centraal aanspreekpunt voor initiatieven in de regio, bijvoorbeeld op de schaal van Oost Brabant. Een initiatief geeft aan dat het beter is dit voor geheel Noord-Brabant te organiseren. Door krachtenbundeling is de kans groter dat middelen vanuit de provincie voor de initiatieven ter beschikking komen. Daarnaast is lobby op wet- en regelgeving ten gunste van betere condities voor lokale duurzame energieprojecten nodig op landelijke en Europese schaal. E-decentraal wordt in dit verband ook genoemd. Belangrijkste conclusies Kijkend naar bovenstaande zijn er met betrekking tot het vervolg van het SRE netwerk twee sporen te identificeren. Spoor 1: Alles lokaal, tenzij het regionaal beter kan. Deze initiatieven willen liefst zoveel mogelijk met lokale mensen een lokaal aanbod ontwikkelen en alle zaken die daarbij horen lokaal organiseren. Het lokale gezicht en de lokale binding maakt juist het succes van deze initiatieven. Regionaal is het belangrijk te netwerken, maar dat hoeft niet perse periodiek te zijn. Kennisdeling is gewenst, maar dan vooral om daarmee het eigen lokale aanbod zelf te kunnen ontwikkelen. De bedrijfsvoering, projecten en communicatie wordt zo lang als mogelijk
4 zelf lokaal, via lokale spelers, ingevuld. Autonome groei gaat langzaam en met vallen en opstaan. Wel ziet deze groep over het algemeen het belang van (boven)regionale lobby. Gevaar van deze aanpak is dat door kleinschaligheid en vriendenclubbenadering de echte successen uitblijven, zaken te amateuristisch worden aangepakt (ook als de leden meer kwaliteit gaan eisen) en het schip begint te kraken. Mogelijk voordeel is dat vanuit lokale binding autonome groei juist gestaag doorzet en dat het initiatief tegen een stootje kan bij tegenslagen, door lokaal commitment. Spoor 2: Lokaal versnellen door regionaal krachten te bundelen. Deze initiatieven willen lokaal een breed aanbod ontwikkelen met projecten die het verschil kunnen maken, door de krachten regionaal te bundelen. En zij geloven dat serieuze groei vooral mogelijk is bij het professioneel inrichten van de bedrijfsvoering en bedrijfsprocessen. Daarbij vooral op de achtergrond regionaal samenwerken, de frontoffice altijd lokaal invullen. Netwerken en kennis uitwisselen moet je professioneel laten faciliteren en dit vraagt commitment, ook financieel. Op regionale schaal kun je door deskundige mensen uit te wisselen, projecten samen te realiseren en bedrijfsvoering aspecten gezamenlijk te regelen, je aanbod professionaliseren. Je ontlast hiermee vrijwilligers van ballast, waardoor zij zich maximaal kunnen richten op concrete projecten voor energieproductie en besparing. De groei versnelt door naast vrijwilligerswerk ook een aantal zaken door professionals te laten regelen. Ook de lobby wordt belangrijk gevonden in deze stroming. Een mogelijke bedreiging van deze aanpak is dat lokale binding verloren gaat, mensen zich niet meer in het initiatief herkennen en grotere projecten daardoor uiteindelijk niet uit de verf komen. Mogelijk voordeel is dat door krachtenbundeling meer meters gemaakt kunnen worden, met energieprojecten met impact, vertaalt in echt voordeel voor de leden, waardoor de sneeuwbal alsmaar groter wordt. Vervolg Wij hebben met bovenstaande conclusie duidelijk proberen te maken welke twee stromingen er zijn, zonder hierin te praten in goed en slecht. Ons verzoek is ter voorbereiding op de bijeenkomst in januari op basis van deze stromingen binnen het bestuur en met de achterban de discussie te voeren bij welke stroming uw initiatief het beste past. En welke concrete vervolgstappen uw coöperatie ziet. Hierdoor kan tijdens de bijeenkomst efficiënter toegewerkt worden naar een vervolg van het bestaande netwerk, in een vorm, met een snelheid en met een ambitie die past bij een substantiële groep initiatieven, hopelijk ook de uwe. Op basis van de gevoerde gesprekken wordt de volgende paradox onderscheiden: groot zijn (voor efficiëntie, professionaliseren en ontzorgen) en tegelijk klein zijn (voor binding en grote lokale dichtheid). Verder wordt op basis van de gevoerde gesprekken heel duidelijk dat de mate waarin initiatieven willen samenwerken onder meer afhankelijk is van de ontwikkelingsfase waarin ze verkeren. Prille initiatieven willen veelal zelf exploreren, gevorderde initiatieven willen in meer of mindere mate taken in samenwerking uitvoeren. Voorstel: Concreet wordt voorgesteld, onder voorbehoud van het verkrijgen van de benodigde middelen (ruimte, menskracht en financiën (inclusief subsidieverstrekkers)), te komen tot een expertisecentrum: - Dat in elk geval 4x per jaar een netwerkbijeenkomst organiseert voor alle energiecoöperaties in Zuidoost Brabant - Dat in 2014 gaat onderzoeken of, hoe en welke bedrijfsvoeringstaken (o.m. telefoon, ledenadministratie, communicatie) door twee of meerdere energiecoöperaties in Zuidoost Brabant samen kan worden opgepakt
5 - Dat in 2014 gaat onderzoeken of, hoe en welke projecten (o.m. wederverkoop, collectieve inkoop zonnepanelen, collectief salderen PV) door twee of meerdere energiecoöperaties in Zuidoost Brabant samen kan worden opgepakt Uitgangspunt hierbij is en blijft volledige autonomie voor de verschillende lokale energiecoöperaties, die met een eigen gezicht lokaal verankerd zijn in hun gemeente(n), die volledig zelfstandig kunnen beslissen, maar waarbij ook beseft wordt dat samenwerken achter de schermen ook een kwestie is van geven en nemen.
Energieke Regio in Holland Rijnland? Alphen aan den Rijn 11 november 2015
Energieke Regio in Holland Rijnland? Alphen aan den Rijn 11 november 2015 Krijn Ratsma (architect en voorzitter Stichting Energieke Regio) inhoud: ontstaan Energieke Regio opzet van het project ook in
Nadere informatieMasterclass Provincie Zuid-Holland Gouda 17 september 2015
Masterclass Provincie Zuid-Holland Gouda 17 september 2015 Krijn Ratsma (architect en voorzitter Stichting Energieke Regio) inhoud: ontstaan Energieke Regio opzet van het project ook in uw regio? bedrijvencoöperatie?
Nadere informatieOntbijtbijeenkomst GRIC Gilze en Rijen 16 september 2015
Ontbijtbijeenkomst GRIC Gilze en Rijen 16 september 2015 Krijn Ratsma (architect en voorzitter Stichting Energieke Regio) inhoud: ontstaan Energieke Regio opzet van het project ook in Gilze en Rijen? ons
Nadere informatieEnergieloket EBGV 20-11-2015 Hier Opgewekt
Energieloket EBGV 20-11-2015 Hier Opgewekt Gerben van Lunteren, Feike van der Zandt, Aernoud Olde, Renske den Exter, Raoul Santibanez Gemeenten: Blaricum, Bussum, Hilversum, Huizen, Laren, Muiden, Naarden,
Nadere informatieStichting GO! Groen Ondernemersnetwerk s-hertogenbosch e.o. Bevindingen inspiratiebijeenkomst Lokale Duurzame Energie Brabant (LDEB)
Bevindingen inspiratiebijeenkomst Lokale Duurzame Energie Brabant (LDEB) Datum : Donderdag 20 oktober 2011 Locatie Aan Van : Kloosterhotel ZIN, Vught : Deelnemers van de inspiratiebijeenkomst : Lili Mostard,
Nadere informatieProgramma Energie 2012-2015 Samenvatting Projectplan
Programma Energie 2012-2015 Samenvatting Projectplan Lokale Energie Lokale Energie - 4 Lokale energie-initiatieven - Een loket voor buurt- en dorpsinitiatieven Projectnaam : Lokale Energie Opdrachtgever
Nadere informatieDe IVW, daar heb je wat aan!
De IVW, daar heb je wat aan! Samen In Weesp hebben we een unieke samenwerking, waarmee we zaken ook echt voor elkaar krijgen en onze ambities waarmaken. Samen staan we sterk. Cees van Vliet, voorzitter
Nadere informatieActiviteiten Netwerk
ALV 2015 Programma Opening door de voorzitter Verslagen en werkplannen Financieel verslag en begroting Decharge Bestuur Verkiezing van het nieuwe bestuur Verkiezing van de ledenraad Pauze Dienstverlening
Nadere informatieDeel 1: de ORGANISATIE-MONITOR
Deel 1: de ORGANISATIE-MONITOR Deze Monitor gaat over: je organisatie (initiatief): mensen, activiteiten, organisatie, financiële situatie. TOELICHTING MONITOR ORGANISATIE LET OP: Deze vragenlijst bestaat
Nadere informatieDe ontwikkelcirkel 1/6
1/6 3D www.leren en organiseren.nl De ontwikkelcirkel voor (school)organisaties De ontwikkelcirkel Een 'Opleiden in de school'-traject kan vanuit de eigen organisatie geïnitieerd worden, maar kan ook gebeuren
Nadere informatieTraject Tilburg. Aanvragers: Gemeente Tilburg. Adviseur: Monique Postma, Alleato, CMO-net
Traject Tilburg Aanvragers: Gemeente Tilburg Adviseur: Monique Postma, Alleato, CMO-net Opgave: Beantwoorde ondersteuningsvraag In Tilburg is het traject Welzijn Nieuwe Stijl onderdeel van een groter programma
Nadere informatieSamen Energie Opwekken BZ 27 februari 2014
Samen Energie Opwekken BZ 27 februari 2014 31 januari, het vervolg Veel belangstelling samen duurzame energie opwekken En samen energie te besparen En isolatieprojecten te starten Belangstelling initiatief
Nadere informatieOntdek Freelancehouse: flexibele organisaties hebben de toekomst
Ontdek Freelancehouse: flexibele organisaties hebben de toekomst 1 Flexibele organisaties hebben de toekomst De arbeidsmarkt verandert. Overheid en bedrijfsleven kiezen bewust voor de flexibele inzet van
Nadere informatieBezwaren en oplossingen analyse van de denktanksessies installatiebranche
Bezwaren en oplossingen analyse van de denktanksessies installatiebranche Bezwaren / Opmerkingen uit de Yellow paper sessie van 25-06-2014 Omvang 1. Alleen voor grote bedrijven met grote projecten 2. Te
Nadere informatieEnergieke Regio in vogelvlucht
Energieke Regio in vogelvlucht Krijn Ratsma (architect en voorzitter Stichting Energieke Regio) inhoud: ontstaan opzet ontwikkeling rol van de gemeente vragen (en antwoorden) ontstaan Energieke Regio er
Nadere informatieMYTHE 3: HYPNOSE WERKT ALLEEN ALS JE ER IN GELOOFT
MYTHE 3: HYPNOSE WERKT ALLEEN ALS JE ER IN GELOOFT Mensen denken vaak dat hypnose hetzelfde is als een placebo. Wat is een placebo? Heel kort: een nepmedicijn. De kracht van je eigen geloof in de werking
Nadere informatieFunctieprofiel Manager Leden- en verenigingszaken Aedes
Functieprofiel Manager Leden- en verenigingszaken Aedes Aedes Manager Leden- en verenigingszaken Woningcorporaties zorgen ervoor dat ruim 2,4 miljoen huishoudens in Nederland goed kunnen wonen en zij dragen
Nadere informatieSamen voor een duurzaam Vught, sluit je aan.
Verslag algemene ledenvergadering VET Vught Datum 19 mei 2015 Voorzitter: Ton van der Vossen Secretaris: Vincent Snels Penningmeester: Joost Reijnen Aanwezig: 9 leden en 3 belangstellenden. Afmelding:
Nadere informatie12-12-2014 thuis in energie presentatie Duurzaam4Life 3
Programma 20:00 Plenaire aftrap VKK Energie inspiratie Otto Willemsen AGEM samen op weg Guus Ydema Provinciale regelingen Maarten Visschers Leefbaarheid en gemeenschapsvoorzieningen Peter van Heek 20:30
Nadere informatieBeeldvormende raadsavond Duurzaamheid
Beeldvormende raadsavond Duurzaamheid 11 april 2017 Doel van de avond - Raad meenemen in het proces tot nu toe; - Input genereren van raad én werkgroepen om visie aan te scherpen en voor verdere uitwerking;
Nadere informatieVrijwilligersverenigingen
Vrijwilligersverenigingen Activiteiten organiseren via een verenigingsstructuur is een relatief nieuwe manier om vrijwilligers in te zetten in zorgorganisaties. Deze ontwikkeling kan aantrekkelijk zijn
Nadere informatie5.2 Energiebesparing in de bestaande bouw: Op zoek naar een business case voor lokale initiatieven
5.2 Energiebesparing in de bestaande bouw: Op zoek naar een business case voor lokale initiatieven Alfons Ramb Energiek Leiden Rolf Steenwinkel Amsterdam Energie Ron de Graaf Hoom Renske den Exter - Hoom
Nadere informatieGerry Broersma Opbouwwerker Miks Welzijn, Joure www.miks-welzijn.nl
Assen, 19 april 2011 Gerry Broersma Opbouwwerker Miks Welzijn, Joure www.miks-welzijn.nl en Sjoerd IJdema Adviseur Partoer Centrum Maatschappelijke ontwikkelingen Fryslân. www.partoer.nl Inhoud Welzijn
Nadere informatieDeel 3: voorbeeldaanpak bedrijven en maatschappelijk vastgoed
Deel 3: voorbeeldaanpak bedrijven en maatschappelijk vastgoed Inhoud 1. Maak van uw gemeente een Energieke Regio... 2 2. De start... 3 3. Het vervolg... 4 4. Aanbod... 5 1 1. Maak van uw gemeente een Energieke
Nadere informatieUitwerking scenario Belangenbehartiging
Uitwerking scenario Belangenbehartiging Korte omschrijving Belangenbehartiging voor mensen met een verstandelijke / cognitieve beperking gebeurt op 3 niveaus. 1. Individueel doorgaans wordt dit gedaan
Nadere informatieRapportage enquête De ggz laat zich horen
Rapportage enquête De ggz laat zich horen Thijs Emons en Fred Leffers, oktober 2011 Inleiding Op 10 september 2008 werd de website De ggz laat zich horen gelanceerd. Met deze site en de bijbehorende mailinglijst
Nadere informatieBijeenkomst Brabantse Deal
Bijeenkomst Brabantse Deal 2 juni 2016 Het programma Wanneer Wat Wie 14:30 Opening Dagvoorzitter / Murk Peutz 14:40 Toelichting op het proces; - Waar staan we nu? - Het nieuwe voorstel Pierre Hobbelen
Nadere informatieVrijwilligersbeleid MVV 29 per januari 2013
Vrijwilligersbeleid MVV 29 per januari 2013 1. Inleiding Voetbalvereniging MVV 29 bestaat dankzij vrijwilligers. De ene vrijwilliger besteedt meer tijd aan MVV 29 dan een ander, maar dat geeft niet. Iedere
Nadere informatieINTRODUCTIE. BASIS VOOR CULTUURPARTICIPATIE NEXT Regiopakket
INTRODUCTIE BASIS VOOR CULTUURPARTICIPATIE NEXT Regiopakket INTRODUCTIE De Basis voor Cultuurparticipatie In 2017 hebben op initiatief van het LKCA landelijk ruim 200 professionals meegedacht aan de Basis
Nadere informatieWaarde-volle zorg is ook nog JONG!
Waarde-volle zorg is ook nog JONG! LOC maakte een nieuwe visie op de zorg. Die heet Waarde-volle zorg. Allerlei mensen herkennen zich daar in. Dat komt doordat die gaat over dingen die voor ons allemaal
Nadere informatieHoe word je van vrijwilligersorganisatie een bedrijf?
Hoe word je van vrijwilligersorganisatie een bedrijf? Workshop 6.4, Evenement Hier Opgewekt Den Haag, 21 november 2014 Arien Scholtens, dea Jurgen van der Heijden, CALorie Hoe word je van vrijwilligersorganisatie
Nadere informatieHuurdersorganisatie bijeenkomst Huurders betrekken bij het beleid van Vecht en Omstreken Loenen, 16 oktober
Huurdersorganisatie bijeenkomst Huurders betrekken bij het beleid van Vecht en Omstreken Loenen, 16 oktober Programma 1. Inleiding 2. Conclusies uit bewonersbijeenkomsten september 3. Trends huurdersparticipatie
Nadere informatieVersnelling van de energietransitie met de lokale energiecoöperatie Jurgen van der Heijden, april 2014
(verschenen in nr. 3, september 2014 Magazine Energie+) Versnelling van de energietransitie met de lokale energiecoöperatie Jurgen van der Heijden, april 2014 Alle gemeenten zien in meer of mindere mate
Nadere informatiePersoneelsvoorziening van de toekomst
Personeelsvoorziening van de toekomst een transitienetwerk voor Noordoost-Brabant Food & Feed Noordoost-Brabant Wie doet over tien jaar het werk? Waar staat uw bedrijf over tien jaar? De crisis voorbij,
Nadere informatieINTRO LOES THIERRY MARK
INZICHTEN INTRO In dit document staan acht inzichten die de resultaten zijn van het onderzoek dat drie studenten van de Hogeschool Utrecht hebben gedaan naar de leden van WattsNext. De inzichten zijn
Nadere informatie!"# $!" # % # & '() '*+ #, - # $. / ## 0) " )!" # 1 2 3 " 3 4 4)!" 5 ') ) # 6
1 !"# $!" # % # & '() '*+ #, - # $. / ## 0) " )!" # 1 2 3 " 3 4 4)!" 5 ') ) # 6 2 De Bijspringer-methode is ontwikkeld om op grote schaal, in een dorps- of wijk, participatie van burgers in het vrijwilligerswerk
Nadere informatieJAARPLAN HV AFDELING OOST-BRABANT 2017
JAARPLAN HV AFDELING OOST-BRABANT 2017 Inleiding De afdeling Oost-Brabant van het Humanistisch Verbond bestaat nu twee jaar en we mogen rustig zeggen dat het HV ondertussen stevig geworteld is in onze
Nadere informatieSamenvatting inventarisatie door Werkgroep Wintelre ketenzorg in Wintelre en plan van aanpak
Samenvatting inventarisatie door Werkgroep Wintelre ketenzorg in Wintelre en plan van aanpak Uit de inventarisatie komen de volgende items naar voren waarvan de werkgroep vindt dat in de komende in Wintelre
Nadere informatieGraag maak wij van de gelegenheid gebruik om u op de hoogte te brengen van de recente ervaringen en ontwikkelingen bij De Regiecentrale.
1 Geachte heer/mevrouw Graag maak wij van de gelegenheid gebruik om u op de hoogte te brengen van de recente ervaringen en ontwikkelingen bij De Regiecentrale. Bij verschillende gemeenten en instellingen
Nadere informatieWaardevolle verschillen
Diversiteit: Waardevolle verschillen Inspiratie om de specifieke kwaliteiten van extraverte én introverte professionals te (h)erkennen en in te zetten voor krachtige teams. De kracht van diversiteit zit
Nadere informatieDe IVW, daar heb je wat aan!
De IVW, daar heb je wat aan! Samen In Weesp, Muiden en omgeving hebben we een unieke samenwerking, waarmee we zaken ook echt voor elkaar krijgen en onze ambities waarmaken. Samen staan we sterk. Wim Zagt,
Nadere informatieZon Op School. Initiatiefvoorstel 1 7 APR. 2013. Initiatiefvoorstel aan de Raad GROENLINKS NIJIVIEGEN ~- INQEKDMEN. GEMEENTE NUMEQEN clas8.nr.: oy..
regjw. /3. 00 0 60 3 5 proowverartw.: 'So ~- INQEKDMEN Initiatiefvoorstel 1 7 APR. 2013 GEMEENTE NUMEQEN clas8.nr.: oy..si Zon Op School Initiatiefvoorstel aan de Raad Jos Reinhoudt, GroenLinl
Nadere informatieJAARVERSLAG Inhoud. 1. Stichting Part-Ner. 2. Belangrijkste werkzaamheden Samenwerking met andere organisaties. 4.
JAARVERSLAG 2015 Inhoud 1. Stichting Part-Ner 2. Belangrijkste werkzaamheden 2015 3. Samenwerking met andere organisaties 4. Vooruitblik 1 1. Stichting Part-Ner Na afronding van het project certificering
Nadere informatieThematische behoeftepeiling. Uitkomsten en conclusies van een brede enquête onder patiëntenorganisaties
Thematische behoeftepeiling Uitkomsten en conclusies van een brede enquête onder patiëntenorganisaties Inleiding In de komende jaren ontwikkelt de VSOP toerustende activiteiten voor patiëntenorganisaties
Nadere informatieHet gaf mij veel energie om een eigen evenement te organiseren.
Het Cruyff Foundation Community Program De Johan Cruyff Foundation wil jongeren langdurig binden aan het Cruyff Court en de wijk. Wij willen jongeren meer zelfvertrouwen geven, kansen bieden om hun talent
Nadere informatieBELEIDSPLAN
BELEIDSPLAN 2017 2020 Werkplan 2018 Collectieve belangenbehartiging en dienstverlening van en voor mensen met een verstandelijke beperking en hun ouders/vertegenwoordigers Platform VG ZOB/Beleid 1 INLEIDING
Nadere informatieMogelijkheden voor energie coöperaties. Jeroen Leclercq jeroen.leclercq@wijkenergie.coop 06-53544195
Mogelijkheden voor energie coöperaties Jeroen Leclercq jeroen.leclercq@wijkenergie.coop 06-53544195 Inhoud Samen sterker Belang van gezamenlijke projecten Variant 1: alles achter de meter Variant 2: korting
Nadere informatieVerduurzamen begint bij jezelf Inspiratieavond Langstraat Energie Waalwijk, 11 december 2016
Verduurzamen begint bij jezelf Inspiratieavond Langstraat Energie Waalwijk, 11 december 2016 Koos Kerstholt 0-energie Anna Provoost Kennisoverdracht Wanda Kruijt Zorg Adrie van Duijne Directeur Inspiratietafels
Nadere informatie7-PUNTENPLAN 2013-2014
7-PUNTENPLAN 2013-2014 oplegger bij het meerjarig actieplan DUURZAME WADDENEILANDEN OP WEG NAAR EEN ENERGIEKE TOEKOMST IN 2020 1 1. Inleiding Dit 7-punten plan is een oplegger bij het meerjarig actieplan
Nadere informatieWijkplan 2015 Veenendaal-Oost
Wijkplan 2015 Veenendaal-Oost Februari 15 De samenwerking van het Wijkteam Pagina 0 Inhoud Inleiding 2 Aandachtspunten Wijkster 3 Speerpunten 2015 5 Doelen 2015 6 Pagina 1 Inleiding Voor u ligt het Wijkplan
Nadere informatieEnergie en duurzaamheid. Beleidsvoornemen gemeente Nuth
Energie en duurzaamheid Beleidsvoornemen gemeente Nuth Inhoud van de presentatie samenstelling werkgroep aanleiding kansen voorstel middelen procedure Samenstelling werkgroep portefeuillehouder dhr. F.
Nadere informatieHarderwijk in de zon
Harderwijk in de zon Informatieavond zonne-energie Veluwe Duurzaam samen met Gemeente Harderwijk 17 juni 2014 ir. A.D. Hekstra Handicom Solar solar@handicom.nl 0341-412629 Vanavond Zonnestraling -> warmte
Nadere informatieOnderzoek De keuzes in een keuzemenu
Onderzoek De keuzes in een keuzemenu Inhoudsopgave Inhoudsopgave 2 Voorwoord 3 1 Categorie Klantherkenning 4 1.1 Telefonisch keuzemenu 4 1.2 Spraakgestuurd 5 2 Categorie Attitude/Inrichting 6 2.1 Volgorde
Nadere informatieprovinsje frys1n provincie fryslân b
provinsje frys1n provincie fryslân b 1 postbus 20120 8900 hm leeuwarden tweebaksmarkt 52 telefoon: (058) 292 59 25 telefax: (058) 292 51 25 Provinciale Staten van de Provincie Fryslân Postbus 20120 8900
Nadere informatieVan een individuele ad-hoc aanpak, naar een collectief non-stop stresspreventiebeleid
Van een individuele ad-hoc aanpak, naar een collectief non-stop stresspreventiebeleid Met Stress-Alert-System (SAS) aan de basis doet u het helemaal zelf Informatie voor werkgevers Stresspreventie een
Nadere informatieVerslag werkbijeenkomst (Online) Academy 25 juni 2013
Verslag werkbijeenkomst (Online) Academy 25 juni 2013 Vanaf 9.15 werd het druk bij Cubiss in Tilburg. Zo n 45 co-creanten verzamelden zich in de vergaderruimte om mee te denken over de Online Academy,
Nadere informatieVisie toerisme en recreatie Noordoost Fryslân
1 Visie toerisme en recreatie Noordoost Fryslân 1 ste stakeholdersbijeenkomst Dinsdag 27 november 2018 Programma 2 Welkom Korte toelichting op proces en resultaten tot nu toe Aanpak SWOT, ambitie en strategische
Nadere informatieRondetafelgesprek Mantelzorg 22 november 2012
22 november 2012 Voor u ligt het verslag van het rondetafelgesprek over mantelzorg op 22 november 2012. Dit gesprek was een eerste aanzet - een experiment - om met sleutelfiguren en vrijwilligers uit verschillende
Nadere informatieVerslag Oprichtingsvergadering Coöperatie Austerlitz Zorgt
Verslag Oprichtingsvergadering Coöperatie Austerlitz Zorgt 14 december 2012 Dorpshuis Austerlitz Thema: Zorgen moet je doen, niet maken! Op een regenachtige vrijdagavond kwamen ongeveer 60 overwegend oudere
Nadere informatieScholingsgids ANBO Academie 2015. Voor actieve vrijwilligers van ANBO
Scholingsgids ANBO Academie 2015 Voor actieve vrijwilligers van ANBO Inhoudsopgave 1. Voorwoord... 3 2.... 4 3. Aanbod... 5 3.1 Workshop Welkom bij ANBO... 5 3.2 Instructiebijeenkomst Ledenadministrateur...
Nadere informatieBelbin Teamrollen Vragenlijst
Belbin Teamrollen Vragenlijst Lindecollege 2009 1/ 5 Bepaal uw eigen teamrol. Wat zijn uw eigen teamrollen, en die van uw collega s? Deze vragenlijst kan u daarbij behulpzaam zijn. Zeven halve zinnen dienen
Nadere informatieVerwachtingen HIP-dag
1. Aan welk types evenementen zou je deelnemen als deze werden gehouden in jouw buurt? 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 Type evenementen 94,7 84,2 78,9 36,8 HIP- dag Intervisie Ledenvergadering Anders Anders: Workshops
Nadere informatieBeleidsregels nieuw subsidiebeleid Gemeente Oude IJsselstreek concept 26 mei 2015 1. Inleiding. Op initiatief van de gemeenteraad en het college van burgemeesters en wethouders zijn op 3 maart en 25 maart
Nadere informatieJaarplan 2014 Ismes JAARPLAN Stichting Ismes
JAARPLAN 2014 Stichting Ismes 1 1. Inleiding Dit is het eerste jaarplan van Stichting Ismes en heeft betrekking op 2014. De kaders voor het jaarplan zijn vastgelegd in het Beleidsplan periode 2014-2017/2019.
Nadere informatieWerkboek. In 7 stappen aan de slag met maatschappelijke stage. Maatschappelijke stage in en rond de kerk. In 7 stappen
kerk en stage Maatschappelijke stage in en rond de kerk In 7 stappen Werkboek In 7 stappen aan de slag met maatschappelijke stage Inhoudsopgave In zeven stappen aan de slag met maatschappelijke stage 4
Nadere informatieWorkshop Innoveren Monique Blacha Femke van Laarhoven
Workshop Innoveren Monique Blacha Femke van Laarhoven Laten we ons even voorstellen Workshop leiders: Femke van Laarhoven, Nehem KMC Monique Blacha, VMRG/Slimbouwen En wie bent u? Doel van de workshop
Nadere informatieSamenwerken èn netwerken
Samenwerken èn netwerken Stappenplan voor versterken van zelforganisaties Auteurs Saskia van Grinsven en Jamila Achahchah Fotografie: Guillermo Dazelle MOVISIE Juni 2012 Inleiding Voor je ligt een stappenplan
Nadere informatiePatiënt Educatie Programma Parkinson (PEPP) Een oppepper voor patiënt én partner Revalidatiecentrum Breda
Patiënt Educatie Programma Parkinson (PEPP) Een oppepper voor patiënt én partner Revalidatiecentrum Breda Leven met de ziekte van Parkinson Het hebben van de ziekte van Parkinson heeft niet alleen lichamelijke,
Nadere informatieMEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Jeugd & Gezin
MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Jeugd & Gezin We redden het niet met de opvoeding van ons kind. Is er iemand bij wie we terecht kunnen? Iemand die ons begrijpt? Ons kind heeft een beperking,
Nadere informatieMEER UIT JE COMMUNITY. Versterk De Verbinding, Vergroot Je Impact
MEER UIT JE COMMUNITY Versterk De Verbinding, Vergroot Je Impact INHOUD Toepassing Yes! We Connect voor Communities 3 Visie 4 Aanpak 6 Programma bijeenkomst 1 Programma bijeenkomst 2 Programma bijeenkomst
Nadere informatieVrijwilligersbeleid vereniging X
Vrijwilligersbeleid vereniging X Visie t.a.v. Vrijwilligers: Vrijwilligers zijn het kapitaal van onze vereniging: Vrijwilligers zijn een onmisbare schakel binnen onze vereniging Vanuit deze visie willen
Nadere informatieMEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Vrienden & Relaties
MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Vrienden & Relaties s Avonds en in het weekend zit ik vaak alleen thuis. Ik bel dan wel eens met mijn vrienden, maar ze bellen me nooit terug. Ik heb verkering,
Nadere informatieEvaluatie project Drempelvrij Loon op Zand
Evaluatie project Drempelvrij Loon op Zand Kaatsheuvel l Loon op Zand l De Moer Aanleiding Vanuit de wet maatschappelijke ondersteuning en ook vanuit de nota samen leven van de provincie Noord Brabant
Nadere informatieMKB- vriendelijk inkopen in de praktijk
MKB- vriendelijk inkopen in de praktijk Mariëlle van der Keur Mebus Lolkema TenderCoach Provincie Groningen Agenda MKB-vriendelijk inkopen in de praktijk Resultaat. Door uw inkoopbeleid MKB-vriendelijker
Nadere informatieNaar aanleiding van Staying Connected. Opdrachtgever en Opdrachtnemer ontmoeten elkaar op het gebied van flexibele inhuur
Whitepaper 'De moderne inhuurmarkt' Naar aanleiding van Staying Connected. Opdrachtgever en Opdrachtnemer ontmoeten elkaar op het gebied van flexibele inhuur Netwerkbijeenkomst van Het NIC Staffing gehouden
Nadere informatiePartners in de praktijk: hoe kun je aansluiten bij het Deltaplan? Hank Bartelink, directeur LandschappenNL en partner van het Deltaplan 22 mei 2019
Partners in de praktijk: hoe kun je aansluiten bij het Deltaplan? Hank Bartelink, directeur LandschappenNL en partner van het Deltaplan 22 mei 2019 Ons veranderverhaal samengevat 5 succesfactoren Creëren
Nadere informatieAdvies aan de stuurgroep CJG & Gemeente Assen
Advies aan de stuurgroep CJG & Gemeente Assen Aanleiding De gemeente Assen en Stuurgroep CJG willen de komende periode meer zicht krijgen op de wensen en behoeftes van jongeren uit Assen als het gaat om
Nadere informatieVrijwilligersbeleid ASZ
Vrijwilligersbeleid ASZ Versie vastgesteld in de bestuursvergadering van 8 juli 2013. Doelgroep: (1) bestuurders en (2) geïnteresseerde leden/vrijwilligers van de ASZ Waarom vrijwilligersbeleid? De Algemene
Nadere informatieBesluitvorming over (starten) elektrische deelauto dienstverlening door energiecoöps
eenvoud comfort Besluitvorming over (starten) elektrische deelauto dienstverlening door energiecoöps - Hoe ziet het brede pallet van mogelijkheden eruit? - Wat is de rol van een energiecoöp op elektrische
Nadere informatieNetwerktips lid bereid te geven een tip Bereid je voor Onderhoud je contacten Schrijf Mis geen kansen positief niet al te moeilijk
Netwerktips Hieronder een aantal tips op een rijtje: niet uitputtend, maar gewoon een selectie van mogelijkheden om in contact te komen met potentiele nieuwe klanten. 1. Word lid van een club, een mailinglist,
Nadere informatieResultaten online enquête Kennisknooppunt Stadslandbouw
Resultaten online enquête Kennisknooppunt Stadslandbouw 7 oktober 2015, Jan Eelco Jansma Samenvatting Dit document doet verslag van een online enquête (voorjaar-zomer 2015) onder betrokkenen bij stadslandbouw.
Nadere informatie10 Innovatielessen uit de praktijk 1
10 Innovatielessen uit de praktijk 1 Geslaagde gastoudermeeting levert veel ideeën op voor innovatie! Wat versta ik onder innoveren? Innoveren is hot. Er zijn vele definities van in omloop. Goed om even
Nadere informatie3. Wat betekent dat voor de manier waarop lesgegeven zou moeten worden in de - voor jou - moeilijke vakken?
Werkblad: 1. Wat is je leerstijl? Om uit te vinden welke van de vier leerstijlen het meest lijkt op jouw leerstijl, kun je dit simpele testje doen. Stel je eens voor dat je zojuist een nieuwe apparaat
Nadere informatieCarefulness AANDACHT VOOR ZORG ZORG VOOR AANDACHT
Carefulness AANDACHT VOOR ZORG ZORG VOOR AANDACHT Inleiding Aandacht is een essentieel onderdeel in de zorg. Aandacht voor de patiënt en de zorgverlener vergroot de vitaliteit, de effectiviteit en de kwaliteit
Nadere informatieParticipatieverslag Nieuw & Anders
Participatieverslag Nieuw & Anders Op 26 en 31 maart vonden twee bijeenkomsten plaats met de titel Nieuw & Anders plaats. Twee bijeenkomsten die druk bezocht werden door vrijwilligers, verenigingen en
Nadere informatieZon, wind, water... Ontdek je eigen energie
Zon, wind, water... Ontdek je eigen energie Groen Duurzame energie komt voort uit schone en onuitputtelijke bronnen zoals de bodem, zon, wind of water. U kunt deze op kleine schaal zelf opwekken. De energie
Nadere informatieToonaangevend in accountancy en fiscale adviezen
Blömer accountants en adviseurs Toonaangevend in accountancy en fiscale adviezen Als professional op het gebied van accountancy en fiscale advisering zijn we u graag van dienst. Deskundig en betrokken
Nadere informatieFrancis Nauman Clusterleider TIOR en omgevingsmanager
WELKOM Francis Nauman Clusterleider TIOR en omgevingsmanager Opbouw van presentatie 1. Het Project: a. Wat gaan we bouwen; b. planning en wanden dak-methode; c. hoe zien deze werkzaamheden eruit; d. de
Nadere informatieFlevoland. Samen voor groene energie Flevolandse Energiecooperaties
We Flevoland Samen voor groene energie Flevolandse Energiecooperaties Lokaal opgewekte duurzame energie Van wie is de Flevolandse zon en wind? Volgens coöperaties van de Flevolanders. Energiecoöperaties
Nadere informatieGroengebied Amstelland AB 10-11-2011 Agendapunt 9 eerder door het bestuur behandelde notities over rol en positie GGA BIJLAGE 1 DISCUSSIENOTITIE
Groengebied Amstelland AB 10-11-2011 Agendapunt 9 eerder door het bestuur behandelde notities over rol en positie GGA BIJLAGE 1 DISCUSSIENOTITIE Bestuurlijke begeleidingsgroep Visie Amstelland Aantal bijlagen:
Nadere informatie18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid
18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid Goed, gezond en gemotiveerd aan het werk tot je pensioen? Dat bereik je door kansen te pakken op het werk. Leer aan de hand van onderstaande punten hoe je
Nadere informatieFormat Projectplan. Zo kan het ook! 20 juni 2013 1
Format Projectplan Onbeperkt Sportief biedt u een format voor het maken van een projectplan. Met zeven hoofdvragen krijgt u helder op papier wat uw project inhoudt. Het projectplan heeft als doel het stimuleren
Nadere informatieUitwerking bijeenkomst VWS met pg-organisaties, 11 februari 2016.
Uitwerking bijeenkomst VWS met pg-organisaties, 11 februari 2016. Bijlage bij het verslag van de bijeenkomst Knop 1 Verhogen Instellingssubsidie Knop 2 Vouchers, verlagen minimum aantal Knop 3 Stimuleren
Nadere informatieUitwerking meerjarenplan Stichting Present Harderwijk
Uitwerking meerjarenplan Stichting Present Harderwijk 1. Inleiding Stichting Present Harderwijk is onderdeel van een landelijke netwerk (Stichting Present Nederland) dat inmiddels ongeveer 80 lokale stichtingen
Nadere informatieBeïnvloeding Samen sta je sterker
Beïnvloeding Samen sta je sterker Aan de slag Om uw doel te bereiken, moet u gericht aan de slag gaan. Het volgende stappenplan kan u hierbij helpen. 1. Analyseer het probleem en bepaal uw doel Als u een
Nadere informatieJaarverslag 2015 Beroepsorganisatie Kindbehartiger
Jaarverslag 2015 Beroepsorganisatie Kindbehartiger Februari 2016 Copyright Beroepsorganisatie Kindbehartiger 2016 1 Jaarverslag 2015 Beroepsorganisatie Kindbehartiger INHOUD Voorwoord 3 Over de Beroepsorganisatie
Nadere informatieRol provincies bij burgerinitiatieven in het groen
Rol provincies bij burgerinitiatieven in het groen Bijeenkomst leernetwerk samenspel burgerinitiatieven en overheden Lelystad 25 maart 2015 Marrit Klompe : Provincie Overijssel Jessica Winter : Landschap
Nadere informatieOntwikkeling en vernieuwing van de bedrijfsvoering
Ontwikkeling en vernieuwing van de bedrijfsvoering Geïnspireerd op ervaringen van PEC Zwolle Veel publieke organisaties hebben moeite tot echt vernieuwende invulling en organisatie van hun bedrijfsvoering
Nadere informatieEnergie besparen doen we samen! 18 november 2014 Ilse Hoenderdos Brabantse Milieufederatie
Energie besparen doen we samen! 18 november 2014 Ilse Hoenderdos Brabantse Milieufederatie Brabantse Milieufederatie Stichting, non-profit maatschappelijke belangenorganisatie Natuur, milieu, landschap
Nadere informatie