Samenwerking door en voor overheidsorganisaties. Betrouwbaar beschikken over actuele geo-informatie

Transcriptie

1 Informatie & Coördinatie Centrum Regio Schiphol Bevlogen Samenwerking door en voor overheidsorganisaties Betrouwbaar beschikken over actuele geo-informatie Optimale inzet en gebruik van geo-informatie

2 Aanleiding Veel overheidsinstanties maken binnen hun werkprocessen gebruik van geo-informatieproducten. Het beeldmateriaal vormt een belangrijke databron voor deze geo-informatie. Overheden hebben veelal luchtfoto s, obliek foto s, panoramafoto s en hoogtedata tot hun beschikking. Deze producten worden met behulp van vliegtuigen en helikopters ingewonnen, waarbij specifieke vlieghoogtes en omstandigheden vereist zijn. In een groot gebied rondom Schiphol, grofweg het gebied begrensd door Alkmaar, Enkhuizen, Lelystad, Amersfoort, Culemborg en Rotterdam, kunnen deze speciale vluchten conflicteren met het commerciële luchtverkeer van en naar Schiphol. Een aantal jaren geleden bleek dat het in een groot aantal gevallen niet mogelijk was deze speciale vluchten uitgevoerd te krijgen. Met als gevolg dat overheden niet konden beschikken over actuele of betrouwbare geo-informatie. Dat had direct consequenties voor talrijke belangrijke processen als de invoering van de BAG (Basisregistraties Adressen en Gebouwen), de bijhouding van de Grootschalige Basiskaart, de toetsing en het beheer van waterkeringen en de rampenbestrijding. Verschillende overheidsinstanties hebben zich dit probleem aangetrokken en hebben in 2009 gezamenlijk besloten een Informatie en Coördinatie Centrum (ICC) op te richten voor overheden in het restrictiegebied van Schiphol (Terminal Control Area - TMA Schiphol). De afgelopen jaren is veel ervaring opgedaan om tot succesvolle inwinning en levering van deze data te komen. Ook is een verbreding van de activiteiten van het ICC ingezet. Het ICC wil deze verbreding de komende twee jaar verder uitbouwen en stappen zetten om te komen van data inwinning naar informatie gebruiken. Het is de ambitie van de deelnemers om actief bij te dragen aan de optimale inzet en het gebruik van de geo-informatie binnen de organisaties op basis van betrouwbare en succesvol ingewonnen data. Verantwoording Het ICC is opgericht door en voor overheden en heeft als doelstellingen het betrouwbaar beschikbaar krijgen van geo-informatie en de optimale inzet van deze geo-informatie in de organisaties, ter ondersteuning van de werkprocessen en de gebruikers. Het ICC coördineert en begeleidt aanbestedingen op het gebied van luchtfoto s, andere remote sensing producten en hieraan gerelateerde producten voor overheden binnen de Regio Schiphol. Er wordt proactief met alle deelnemers samengewerkt, zodat tijdig afstemming van de vraag plaatsvindt, en gezamenlijk aanbestedingen in de markt gezet kunnen worden. Het ICC ontzorgt de deelnemers in het gezamenlijke aanbestedingstraject, vanaf ideeontwikkeling tot het opstellen van het bestek en uiteindelijk de acceptatie van het verkregen product. Het ICC is een kennis- en informatiecentrum. Het ICC ondersteunt de deelnemers bij het gebruik en de toepassing van de verkregen producten in de organisaties. 1

3 Terugblik Het samenwerkingsverband ICC is opgericht naar aanleiding van een onderzoek in Op initiatief van verschillende overheidsorganisaties zijn in dit onderzoek oplossingsrichtingen voorgesteld om met meer zekerheid over luchtfoto s te kunnen beschikken. De afgelopen vier jaar is succesvol gewerkt aan het vergroten van deze inwinningskansen. Daarnaast is de afgelopen jaren aandacht besteed aan verdere procesen kwaliteitsverbeteringen. Gemeenten die soms jarenlang geen luchtfoto s kregen hebben via het ICC nagenoeg een garantie op luchtfoto s. Dat kan alleen via een gezamenlijke aanpak met de gemeenten, de Luchtverkeersleiding en de bedrijven. (Merijn Jacops, projectbureau ICC) Deze unieke wijze van samenwerking biedt op veel meer terreinen kansen, daarom is de afgelopen jaren gestart met een verdere verbreding van het ICC. De ontwikkelingen op geo-gebied stimuleren ons om dit de komende jaren serieus verder vorm te geven. (Herman Jan Frieling, Purmerend) Sinds de oprichting maakt het ICC een natuurlijk groeiproces door. Er is een groeiende behoefte om meer activiteiten gezamenlijk uit te voeren en gebruik te maken van elkaars kennis. Deze ambities worden vertaald naar concrete gezamenlijke projecten. Daarnaast zet het ICC zich in voor de belangen van de Regio Schiphol op het gebied van de inwinning en gebruik van luchtfoto s en andere producten. Ook zijn relaties opgebouwd met overkoepelende organisaties zoals VNG (Vereniging Nederlandse Gemeenten), GGB (Gemeentelijk Geo Beraad), DataLand en Landelijke Inkoop Beeldmateriaal. Daarmee is het ICC binnen het geo-werkveld een belangrijke speler geworden. Tot slot biedt het ICC een platform waarbij nieuwe ontwikkelingen worden gevolgd en bijvoorbeeld als pilot worden uitgevoerd om ervaringen op te doen. In heeft het ICC het volgende bereikt: - 56 deelnemers - 51 aanbestedende diensten Luchtfoto s - 9 aanbestedende diensten Obliek - 21 aanbestedende diensten Mutatiesignalering - Pilot Unmanned Aerial Vehicle opnamen - Pilot Thermografie van Data verzamelen naar Informatie gebruiken Er is een groeiende behoefte naar geo-informatie. Met het verkrijgen van de dataproducten zoals luchtfoto s, is deze informatie echter nog niet direct beschikbaar. Het ICC voorziet een steeds verdergaande ontwikkeling naar de vraag om informatie in plaats van naar de databronnen. In 2013 is een eerste stap gezet door een aanbesteding mutatiesignalering en -kartering uit te voeren. Uiteindelijk is het streven om in plaats van data, zoals luchtfoto s, geactualiseerde informatieproducten aan te besteden met als bijproduct de brondata. DOELSTELLINGEN Met zekerheid over betrouwbare luchtfoto s en andere remote sensing producten beschikken. Bijdragen aan de optimale inzet en gebruik van luchtfoto s en remote sensing producten binnen de organisaties. Het ontwikkelen en verspreiden van kennis met betrekking tot het toepassen en gebruiken van geo-data en informatie. Wat betekent dit concreet? Project- Bureau Kennis- Centrum & Helpdesk Gebruikers- Ondersteuning & Informatie- Voorziening Coördinatie van vraagzijde voor ICC gerelateerde producten Belangenbehartiging Communicatie Beschikbaar voor vragen over ICC gerelateerde onderwerpen Trendmonitoring Delen van vraag & antwoord Bieden van platform voor interactie & discussie Uitwisselen van best practices, gebruikers- en productinformatie Delen van relevante omgevingsinformatie Inschakelen deskundigen & markt Verzorgen Aanbesteding Verzorgen & begeleiding bij inkoop Ontzorgen aanbestedingsprocedure Marktconsultaties Opstellen documenten & bestek Monitoren en bewaken uitvoering Controle & acceptatiefase Evaluatie Deelnemende gemeenten in projectjaar Trainingen & Opleidingen Kennisoverdracht voor deelnemers Workshops 3-daagse training 2 3

4 Aanbestedingen Deelnamekosten Het ICC verzorgt en begeleidt het gehele traject van gezamenlijke aanbestedingen voor luchtfoto s, remote sensing producten en hieraan gerelateerde producten. Het projectbureau heeft tot doel de deelnemers te ontzorgen bij de voorbereiding, bij de uitvoering, de kwaliteitscontrole en bij de acceptatie van het eindproduct. Aanbesteding Luchtfoto s Het ICC zet op basis van jarenlange ervaringen een gezamenlijke aanbesteding in de markt. Inwinningsen leverzekerheid zijn daarbij uitgangspunt. Ook voor 2014 en 2015 zal het ICC aanbesteden voor 1 jaar met een optionele verlenging van 1 jaar bij goed presteren. Het gebied zal op zeer hoge resolutie worden ingewonnen waarbij het centrale gebied om Schiphol op een hoge vlieghoogte en iets lagere resolutie zal worden ingewonnen. De financiering van het ICC vindt plaats vanuit alle deelnemende organisaties. Door gezamenlijke investering is het mogelijk de bijdrage per organisatie beperkt te houden. Het ICC is daarmee van en voor de deelnemende organisaties. De deelnemende organisaties hebben via de begeleidingsgroep en de gezamenlijke bijeenkomsten sturing op de begroting en de daarvoor uit te voeren activiteiten. LIDMAATSCHAP Elke organisatie draagt een gelijk bedrag bij aan het projectbureau. Het lidmaatschap omvat een bijdrage aan de volgende activiteiten: Projectbureau Kenniscentrum & Helpdesk Gebruikersondersteuning & Informatievoorziening Elke deelnemer 1.500,- per projectjaar Optioneel: Aanbesteding luchtfoto s Aanbesteding andere producten Het ICC heeft de afgelopen jaren aanbestedingen begeleid voor obliek opnamen, thermische beelden en mutatiesignalering. Dit zal ook de komende jaren worden voortgezet. Daarnaast zullen we ons gaan richten op meer aanverwante en gerelateerde producten waarbij het ICC zich laat inspireren door de wensen en ambities van de deelnemers. Voor de gehele begeleiding van de aanbesteding en begeleiding bij de uitvoering tot en met acceptaie van de luchtfoto s wordt aan de deelnemers een aparte bijdrage gevraagd. Deze bijdrage is naar draagkracht (inwoneraantal). Andere organisaties, bv. waterschappen, worden aangeslagen in de hoogste categorie. Deze bijdrage is exclusief de kosten voor de aanschaf van de luchtfoto s. Inwoneraantal Bijdrage , , ,- > ,- Door de gedegen aanpak en de goede communicatie worden we volledig ontzorgd zonder dat dat afbreuk doet aan onze eigen verantwoordelijkheid en wensen (een deelnemer aan het ICC) Wie weet kunnen we over een paar jaar een volledig geactualiseerde database aanbesteden, en dan krijgen we de luchtfoto s er gewoon als brondata bij. (Dolf de Rooij, Amstelveen) Optioneel: Aanbesteding andere producten Voor de begeleiding van andere gezamenlijke aanbestedingen zal een aparte begroting worden opgesteld, met een passende bijdrage. De bijdrage is exclusief de kosten voor de aanschaf van de producten. Optioneel: Trainingen & Workshops DataLand verzorgt samen met het projectbureau ICC een training waarbij deelnemers aan het ICC korting krijgen op het opleidingstarief. Daarnaast organiseert het ICC workshops rondom het gebruik en inzet van data. 4 5

5 Organisatie Regio Schiphol Het ICC kent in haar organisatie een begeleidingsgroep en een projectbureau. Projectbureau Het projectbureau is verantwoordelijk voor alle dagelijkse werkzaamheden en staat onder leiding van de begeleidingsgroep. Het projectbureau voert haar werkzaamheden pro-actief uit en stelt voorstellen en adviezen op voor de begeleidingsgroep en de deelnemers. Het projectbureau acteert volledig vanuit het belang van de deelnemers. Het projectbureau legt verantwoording af aan de begeleidingsgroep en aan de deelnemers bij bijeenkomsten. Begeleidingsgroep De begeleidingsgroep wordt gevormd door een afvaardiging van de deelnemende organisaties. Elk jaar wisselt de samenstelling van de begeleidingsgroep, waarbij aandacht is voor een representatieve samenstelling. Voor projectvluchten gelden in een groot gebied om Schiphol speciale regels. Vanwege de vele vliegbewegingen en geldende wet- en regelgeving, worden deze vluchten rondom Schiphol gecoördineerd door de Operationele Helpdesk van de Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL). Het coördineren van deze speciale vluchten is een extra service van LVNL bovenop hun wettelijke en primaire taak, namelijk het zorg dragen voor een veilige regulering van het vliegverkeer van en naar Schiphol. In voorgaande jaren is gebleken dat er steeds meer beperkingen komen om deze speciale vluchten in te kunnen plannen en uit te kunnen voeren. Het is de verwachting dat deze beperkingen de komende jaren nog groter zullen worden. Daarnaast wordt door LVNL een toename van aanvragen geconstateerd voor deze speciale vluchten, zowel vanuit overheidsorganisaties, als vanuit commercieel oogpunt. Door deze groei van aanvragen moet LVNL vaker nee verkopen. Momenteel strekt zich het gebied met beperkingen uit over de regio Schiphol, grofweg het gebied begrensd door Alkmaar, Enkhuizen, Lelystad, Amersfoort, Culemborg en Rotterdam. De begeleidingsgroep is naar buiten toe het eerste aanspreekpunt namens alle deelnemers. Adviezen en voorstellen worden besproken en voorgelegd aan de deelnemers. De begeleidingsgroep vertegenwoordigt het belang van alle deelnemende organisaties. In de begeleidingsgroep zijn DataLand en LVNL op uitnodiging vertegenwoordigd. De Luchtverkeersleiding Nederland coördineert en accomodeert de speciale vluchten boven de Regio Schiphol. Sinds 2009 wordt samengewerkt met de Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL). Mede op basis van opgedane ervaringen vanuit het ICC heeft LVNL nieuwe procedures ingevoerd voor de coördinatie en accomodatie van de speciale vluchten. Elk jaar wordt met LVNL geëvalueerd en worden verdere aanpassingen besproken. Deze gezamenlijke aanpak draagt bij aan het vergroten van de inwinningszekerheid. ICC Congres Indeling luchtruim in de Regio Schiphol In 2013 is voor het eerst het ICC Congres georganiseerd. Het doel van het congres is om deelnemers inspiratie mee te geven om ambities op geo-gebied te kunnen verwezenlijken. Het is de bedoeling van dit congres een jaarlijks terugkerend evenement te maken. 6 7

6 Productencatalogus Luchtfoto s - Orthofoto (mozaïek) Een orthofoto is een afgeleid product van de verticale luchtfotografie. Een verticale luchtfoto bevat afwijkingen veroorzaakt door hoogteverschillen in het terrein, stand van het vliegtuig en lensvertekening. Een orthofoto is voor deze afwijkingen gecorrigeerd. Bij het mozaïeken worden de beelden geometrisch en radiometrisch aan elkaar geplakt. Visuele interpretatie voor o.a.: Beheer & onderhoud Openbare orde & veiligheid Beroep- & bezwaarschriften (vergunningverlening) Luchtfoto s - Stereobeelden Een stereobeeld is het ruwe product vanuit de verticale luchtfotografie. De verticale luchtfoto s worden met overlap opgenomen zodat elk object op tenminste twee luchtfoto s zichtbaar is. Op deze wijze is het mogelijk om de luchtfoto s in 3D te presenteren. Projectbureau ICC Regio Schiphol Bevlogen p.a. Bussummerstraat 3A 1411 PK Naarden Tel: info@iccregioschiphol.nl Website: Linkedin: ICC Regio Schiphol Bevlogen Contactpersoon: Merijn Jacops info@iccregioschiphol.nl Mobiel: Mutatiesignalering Karteringen voor bv. GBKN / BGT, BAG Maken van 3D-stadsmodellen Maken van hoogtemodellen Thermografische Opnamen In thermografische beelden wordt de warmte uitstraling van objecten vastgelegd. Hierdoor is het mogelijk om inzicht te krijgen in het warmteverlies van onder meer gebouwen. Deze opnamen worden met een speciale camera in de late avond of vroege ochtend opgenomen. Energiebeleid en bewustwording Monitoring warmteverlies (ook stadsverwarming) Watermanagement Obliek Opnamen Obliek opnamen zijn luchtfoto s waarbij naast verticale opnamen ook meerdere zijwaartse opnamen worden gemaakt. Hierdoor is elke locatie vanuit meerdere blikvelden zichtbaar en is interpretatie van het gehele object eenvoudiger. Signaleren van mutaties (BAG, WOZ, GBKN, etc) Meten aan objecten Visuele interpretatie Mutatiesignalering Mutatiesignalering is een werkwijze waarbij verschillen tussen bestanden worden gesignaleerd en gemarkeerd. Het proces van mutatiesignalering beoogt dus verschillen in topografische objecten te signaleren en te markeren tussen twee tijdstippen. Deze verschillen kunnen worden opgespoord op basis van: Vergelijking tussen luchtfoto s van verschillende jaren Vergelijking tussen luchtfoto s en kaartmateriaal Na mutatiesignalering kan ook direct gekozen worden voor het bijwerken van kaartmateriaal en kartering Unmanned Aerial Systems (UAS) Onbemande vliegtuigen bieden de mogelijkheid van snelle inwinning van luchtfoto s, video of hoogtemodellen ten behoeve van veelal kleinschalige projecten. Veelal worden hiervoor kleine lichtgewicht vliegtuigjes gebruikt die van afstand bestuurd worden. Het gebruik hiervan is niet zomaar mogelijk vanwege bestaande en nieuwe wet- en regelgeving. Begeleidingsgroep Voorzitter Gemeente Purmerend - Herman Jan Frieling Leden Gemeente Amstelveen - Dolf de Rooij Gemeente Amsterdam - Ries Visser Gemeente Bloemendaal - Daniël Siezenga Gemeente Haarlem - Lana Novovic / Jan Koers Gemeente Haarlemmermeer - Harry Everts Gemeente Leiden - Pascal Keij Gemeente Waterland - Patrick Wierda 8

7 Informatie & Coördinatie Centrum Regio Schiphol Bevlogen