INFORMATIENOTITIE. College van Burgemeester en Wethouders. Uitkomsten quick-scan vuurwerk en vuurwerkbeleid

Transcriptie

1 INFORMATIENOTITIE AAN VAN ONDERWERP Leden van de gemeenteraad College van Burgemeester en Wethouders Uitkomsten quick-scan vuurwerk en vuurwerkbeleid DATUM 16 juli 2019 REGISTRATIENUMMER GEM /45182 In de raadsvergadering van 17 januari jongstleden is naar aanleiding van een ingediende motie gesproken over het beleid ten aanzien van vuurwerk in Culemborg. We hebben toen toegezegd dat we gaan bekijken hoe het er in Culemborg voor staat met dat onderwerp. In de raadsvergadering is afgesproken dat we op basis van een quick-scan zaken op een rij gaan zetten zodat de raad op basis daarvan kan bepalen welke eventuele vervolgstappen gezet kunnen en moeten worden. In deze informatienotitie wilt het college van B&W u op de hoogte brengen van de uitkomsten van de quickscan. De inventarisatie bestaat uit drie delen en wordt afgesloten met een conclusie: 1. Cijfers 2. Meningen 3. Mogelijkheden 4. Conclusie 1. Cijfers Oud en nieuw is een feest dat in Nederland gepaard gaat met vuurwerk en waar een deel van de samenleving erg van geniet. Desalniettemin kleven er aan het gebruik van vuurwerk (vooral voor niet professionele doeleinden) nadelen. Zo kan er onder andere door mensen en dieren geluidsoverlast worden ervaren, onveilige gevoelens worden ervaren en letsel worden opgelopen. Ook publieke en private eigendommen kunnen door vuurwerk in brand komen te staan of worden vernield. Ten slotte veroorzaakt vuurwerk milieuvervuiling en brengt dit tevens gezondheidsaspecten met zich mee. We hebben de beschikbare cijfers/feiten rondom deze mogelijke nadelen in kaart gebracht. Hierbij zijn zoveel mogelijk lokale dan wel regionale cijfers geprobeerd te achterhalen, aangevuld met landelijke trends. Meldingen vuurwerkoverlast en reacties van dieren Zoals te zien is in figuur 1 zijn er bij de politie in Culemborg sinds 2015 steeds minder overlastmeldingen met betrekking tot het afsteken van vuurwerk binnengekomen. Bij de gemeente komen (via verschillende kanalen) sporadisch ook meldingen met betrekking tot vuurwerkoverlast

2 binnen, dit zijn er slechts maximaal 10 per jaar. In 2011 is er echter door lokale GroenLinksfracties verspreid over het land een meldpunt vuurwerkoverlast ingericht, om duidelijk te maken hoeveel overlast vuurwerk met Oud en Nieuw veroorzaakt. Tot en met begin 2018 was dit meldpunt toegankelijk, daarna is deze (wegens het bereiken van het doel ) opgeheven. Over de jaarwisseling van is bekend dat Culemborgers hier naar verhouding het meest hebben geklaagd, ten opzichte van de andere gemeenten in Rivierenland. Vanuit de inwoners van Culemborg kwamen er 102 klachten binnen, hoofdzakelijk over geluidsoverlast. Nadere toelichting over de ervaring van de inwoners van Culemborg vindt u onder meningen. Figuur 1: politiecijfers De Waarden Niet alleen mensen ervaren overlast en/of onveilige gevoelens. De dierenbescherming stelt dat voor de meeste dieren de periode rondom de jaarwisseling angstig en stressvol is. Dit blijkt uit onderzoek dat onderzoeksbureau Kien in opdracht van de Dierenbescherming heeft uitgevoerd onder een representatieve groep van 1041 Nederlanders. Aan mensen met huisdieren is gevraagd in welke mate hun huisdier bang is voor vuurwerk. Uit de antwoorden blijkt dat 75,2% van de katten bang is voor vuurwerk. Bij de honden is dit percentage iets lager, namelijk 64,7%. Ook bij andere huisdieren zien hun eigenaren signalen van angst, bij konijnen 44,6%, vogels 32,4% en cavia s 29,4%. Voor het voorbereiden op vuurwerk geeft de dierenbescherming tips, maar bij dieren in de wei en in het wild is dat een stuk lastiger. Op radarbeelden is te zien dat vogels tijdens de jaarwisseling in groten getale opvliegen. De dierenbescherming stelt dat een groot aantal in hun vlucht sneuvelt door tegen masten en kabels aan te vliegen. Vuurwerk: trends en overtredingen Het valt de politie op dat het vuurwerk steeds zwaarder wordt en er veel illegaal vuurwerk afgestoken wordt. Dit is ook een landelijke trend die gezien wordt. In 2017 is er volgens het Openbaar Ministerie kilo verboden vuurwerk in beslag genomen. In 2018 was dit kilo. De Onderzoeksraad voor Veiligheid schrijft hierover (december 2017):

3 De explosieve kracht van illegaal vuurwerk is de laatste jaren steeds groter geworden en daarmee ook gevaarlijker: diverse van deze artikelen zijn zo krachtig als aanvalshandgranaten. Een deel van dit vuurwerk wordt in het buitenland legaal geproduceerd voor professionals, maar grotendeels illegaal aan consumenten doorverkocht. Het is gemakkelijk verkrijgbaar en goedkoop. Transport hiervan is zeer gevaarlijk en als er door de politie illegaal vuurwerk wordt aangetroffen, is er een speciaal voertuig nodig om dit op te komen halen. In het afgelopen jaar zijn er in Culemborg vijf adressen bekend geweest waarvandaan online illegaal vuurwerk was besteld uit het buitenland. De adressen zijn allemaal door de politie bezocht. In drie gevallen werd er in de woning ook illegaal vuurwerk aangetroffen. Het totaal aantal boetes dat door de politie en de BOA s uitgeschreven is voor het afsteken van vuurwerk buiten de toegestane tijden of met betrekking tot illegaal vuurwerk (op straat) is niet bekend. Wel is bekend dat er afgelopen twee jaarwisselingen geen HALTverwijzingen voor vuurwerkovertredingen door jongeren zijn geweest. In 2017 was dit er één. Opvallende ontwikkeling is dat het tegenwoordig ook mogelijk is om al geruime tijd voor oud en nieuw categorie 1-vuurwerk (F1-vuurwerk) in de supermarkten te kopen. Dit type vuurwerk mag het hele jaar door worden afgestoken (door een wetswijziging uit 2012), maar is soms niet te onderscheiden van vuurwerk dat alleen met oud en nieuw mag worden afgestoken. Dit is voor handhavers lastig. Ook is hier in andere steden al over geklaagd wegens geluidsoverlast. Vuurwerkongevallen: landelijk Cijfers over ongevallen met vuurwerk zijn landelijk beschikbaar (onder andere door onderzoek door VeiligheidNL). Het aantal behandelingen op Spoedeisende Hulp-afdelingen (SEH s) naar aanleiding van vuurwerkletsel tijdens de jaarwisseling bedroeg 396, het jaar ervoor 434. Daarmee zet de dalende tendens van de afgelopen jaren zich voort. Eén op de acht slachtoffers werd opgenomen in het ziekenhuis. Er vielen twee dodelijke slachtoffers. Bij de huisartsenposten (HAP s), die de minder ernstige gewonden behandelen, werd een stijging gemeten, van circa 700 naar % van het vuurwerkletsel werd veroorzaakt door knalvuurwerk (vorig jaar 47%), tegenover 48% door siervuurwerk. 73% van het vuurwerkletsel kwam van legaal vuurwerk, tegenover 27% door illegaal vuurwerk (vorig jaar was dit 22%). Om precies te zijn: de meeste vuurwerkletsels ontstonden door vuurpijlen (11%), illegale nitraten (10%), sierpotten/fonteinen (10%) en cakeboxen (9%). Letsel door nitraten kwam afgelopen jaar relatief veel voor. Iets meer dan de helft van de slachtoffers stak het vuurwerk zelf aan, waar tegenover iets minder dan de helft omstander was. De overgrote meerderheid van de slachtoffers was en is man (83%). Tieners behoorden tot de grootste groep slachtoffers (41%), gevolgd door twintigers (24%). Onderzoek van VeiligheidNL onder vuurwerkkopers eind 2017 liet zien dat kinderen in ongeveer een derde deel van de gevallen het vuurwerk afsteken, hetzij onder toezicht van een volwassene (25%), hetzij zonder toezicht (9%). Dit is een indicatie dat vuurwerk afsteken door kinderen risicovoller is dan door volwassenen. Een kwart van de slachtoffers (24%) was jonger dan 15 jaar (vergelijkbaar met vorig jaar, 27%).

4 Vuurwerkongevallen en overige onveilige incidenten: regionaal/lokaal Het ziekenhuis Rivierenland Tiel, welke voor Culemborg het meest dichtbij ligt, bericht geen vuurwerkslachtoffers en geen slachtoffers geweld tegen hulpverleners te hebben gehad. Voor de ambulancehulpverlening Veiligheidsregio Gelderland-Zuid (VRGZ) was het een veel drukkere jaarwisseling, maar dit kan ook komen door overmatig alcoholgebruik en uit de hand gelopen ruzies. Uit de evaluatie van afgelopen jaarwisseling door de VRGZ blijkt dat er geen meldingen van agressie of geweld zijn geweest tegen de brandweermedewerkers. In Culemborg zijn politieagenten met stenen en vuurwerk bekogeld door leden van de Black Jackets motorclub/buurtbewoners. Er waren geen camerabeelden beschikbaar ter identificatie van de daders. Meldingen brand en vernieling en schade aan private en publieke eigendommen De afgelopen jaarwisseling is voor de brandweer drukker geweest vergeleken met de jaarwisseling Dit geldt zowel regionaal (VRGZ) als in Culemborg. Zie tabel 1 voor de meldingen in de gemeente Culemborg de afgelopen jaarwisselingen. De laatste kolom geeft het aantal meldingen van 5 december tot en met 1 januari 2019 weer. Met betrekking tot vernieling (los van brand) zijn er bij de politie afgelopen jaarwisseling 14 meldingen binnengekomen. De twee jaren daarvoor kwamen er 6 en 3 meldingen binnen. Gemeente Meldingen Meldingen Meldingen Meldingen Meldingen 05/12-01/01 Culemborg Tabel 1: aantal brandmeldingen Het Verbond van Verzekeraars zegt dat het totale landelijke gemiddelde aan vuurwerkschade al jaren tussen de 12 en 15 miljoen euro schommelt. Voor de gemeente Culemborg zijn er alleen cijfers bekend over schade aan gemeentelijk eigendom. Afgelopen jaarwisseling was er in Culemborg sprake van 3000 euro schade aan straatmeubilair. Dit betrof hoofdzakelijk 8 afvalbakken en 1 bank. De jaarwisseling van leverde ongeveer evenveel schade op, terwijl de jaarwisseling daarvoor ( ) 9000 euro schade opleverde. Deze kosten zijn inclusief herstelwerkzaamheden, maar exclusief de preventief genomen maatregelen (zoals afschermen van parkeermeters en het afsluiten van prullenbakken). Milieuvervuiling en gezondheidsaspecten Het afsteken van vuurwerk zorgt voor milieuvervuiling. Bij het vuurwerk afsteken komen allerlei stoffen als kleine deeltjes in de lucht. De eerste twee uur van het nieuwe jaar is de concentratie fijnstof landelijk gezien wel 40 keer zo hoog als normaal. Het inademen ervan is schadelijk voor de gezondheid, vooral voor mensen met een zwakke gezondheid of longziekte. Naast luchtvervuiling zorgt vuurwerk ook voor bodem- en watervervuiling. Vuurwerk dient zo snel mogelijk opgeruimd te worden, zodat de schadelijke stoffen niet in het milieu komen. Illegaal vuurwerk is schadelijker voor het milieu dan legaal vuurwerk. Bij knalvuurwerk komen minder schadelijke stoffen vrij dan bij siervuurwerk. Er zijn ontwikkelingen gaande om vuurwerk milieuvriendelijker te maken.

5 2. Meningen We hebben getracht een beeld te schetsen van hoe de Culemborgse samenleving over vuurwerk denkt. Wel willen we hierbij vermelden dat dit niet representatief is voor hoe alle inwoners over vuurwerk en vuurwerkmaatregelen denken. Zoals in onze opzet uit februari beschreven wilden we dit breed aanvliegen, maar zonder een groot onderzoek dat veel capaciteit vraagt. We zijn in gesprek gegaan met doelgroepen en personen waar we al vaker mee praten op het gebied van veiligheid en leefbaarheid. De belangrijkste uitspraken (meningen en ideeën) worden hieronder uitgelicht. Beheerders van de lokale WhatsApp-groepen waren van mening dat vuurwerk binnen de afgesproken tijdsperiode afsteken geen probleem is, maar daarbuiten wel. Tevens werd gesteld dat er bommen worden afgestoken, waar men vanaf wil. Een idee uit deze groep was het aanwijzen van zones waar vuurwerk afsteken wel mag. Enkele jongeren zijn bevraagd. De jongeren die zijn bevraagd vinden siervuurwerk mooi. Knalvuurwerk vinden ze irritant, omdat het gevaarlijk is als dit naar je toe wordt gegooid en dit geluidsoverlast geeft. Goede ideeën zijn volgens hen: organiseren van een vuurwerkshow, vuurwerkvrije zones, een stuk zichtbaarheid van organisaties op straat en sturing op waar mensen geen vuurwerk moeten afsteken (omdat er oudere mensen wonen bijvoorbeeld). ELK Welzijn en de jeugdboa s zijn bevraagd. Zij zouden het het beste vinden als er op termijn één centraal vuurwerk zou zijn. De prijs die we nu als samenleving betalen voor zelf overal je vuurwerk afsteken, vinden zij erg hoog (qua overlast, gezondheid etc.). Zij zouden beginnen met één centraal vuurwerk per wijk, afbouwende tot er één centraal vuurwerk is. Verder zou men een voorstander zijn van het alleen mogen afsteken van vuurwerk op eigen terrein. De politie geeft aan zelf in Culemborg niet extreem veel last van vuurwerk te hebben, maar wel altijd overlast te merken in de periode voor oud en nieuw. De vuurwerkvrije zones willen ze graag behouden en als het noodzakelijk is uitbreiden. Eén centraal vuurwerk wordt gezien als een sympathiek en qua veiligheid een goed idee. Ten slotte stelt de politie dat handhaving van (illegaal) vuurwerk soms erg lastig is, mede door verminderde capaciteit. Enkele ondernemers zijn benaderd. De respons luidde dat vuurwerk bij oud en nieuw hoort en er geen overlast door wordt ervaren, zeker als op sommige plaatsen vuurwerkvrije zones zijn. Een vuurwerkshow wordt niet gezien als een goede vervanging van individueel vuurwerk afsteken, omdat de mening heerst dat het dan alsnog individueel legaal of illegaal wordt gedaan. Tevens wordt er een kritische noot geplaatst bij het door de gemeente financieren van een vuurwerkshow, omdat inwoners dan indirect betalen voor iets waar lang niet iedereen naar gaat kijken. Individueel kun je zelf besluiten wel of niet te kopen. Woningcorporatie KleurrijkWonen is ook bevraagd. Zij gaven aan dat de schade aan hun woningen de afgelopen jaren gelukkig uiterst beperkt is gebleven. KleurrijkWonen maakt zich wel zorgen over de opslag van (vooral illegaal) vuurwerk, gezien het risico daarvan groot is. Naast het zelf direct benaderen van mensen, is er ook een online poll en enquête op social media geplaatst. Zo hopen we dat iedereen de mogelijkheid heeft gehad om zijn/haar mening te geven. De poll is 807 keer ingevuld en de enquête is bijna 550 keer volledig ingevuld! Notitie hierbij is wel dat online polls en enquêtes makkelijker te beïnvloeden zijn (meerdere keren invullen, etc.). Tevens wordt er op deze manier geen representatieve steekproef uit de Culemborgse samenleving getrokken. Daarom wordt er hierbij nogmaals de kanttekening gemaakt dat deze uitkomsten moeten worden gezien als een indicatie, maar geen volledig beeld geven. De uitslagen van de poll en de enquête geven wisselende meningen weer. Door middel van de poll is geprobeerd om een idee te krijgen of mensen vuurwerkoverlast ervaren of niet, en zo ja waarom precies. De helft van de mensen die de poll hebben ingevuld, gaf aan geen overlast te ervaren. Als er

6 wel overlast wordt ervaren, dan gaat het vooral over het al dagenlang afsteken van vuurwerk en dat het om zeer harde knallen gaat. Mensen geven ook aan dat hun huisdieren bang zijn. In de online enquête werden inwoners bevraagd over vuurwerkmaatregelen. Hier de belangrijkste resultaten op een rij: 157 inwoners geven aan een algeheel vuurwerkverbod te willen. 118 zeggen slechts een verbod op knalvuurwerk te willen, waarbij siervuurwerk wel is toegestaan. 219 inwoners stemmen tegen een vuurwerkverbod en vinden dat iedereen moet worden vrijgelaten in het afsteken van vuurwerk. 44 hebben nog een andere mening en vullen deze vrij in. Voorbeelden hiervan zijn: een vuurwerkshow organiseren en beter handhaven. Op de vraag of men een centrale vuurwerkshow een goed idee vindt, zijn de antwoorden evenwichtig verdeeld. De ene helft vindt een vuurwerkshow een goed idee, bijvoorbeeld omdat er dan voor ieder wat wils is (voor de vuurwerkliefhebbers is er dan een show, maar de overigen ervaren dan geen overlast/onveiligheidsgevoelens). De andere helft vindt een vuurwerkshow geen goed idee, onder andere door het zelf willen afsteken of doordat men met de kinderen thuis wil blijven. Ook zijn er nog enkele losse opmerkingen en gedachtes hierover, zoals dat het laten afsteken van al het vuurwerk door de mensen zelf op één plek, niet duur hoeft te zijn. Het aantal respondenten dat tevreden is met de vuurwerkvrije zones verschilt erg. 322 keer is er ingevuld tevreden te zijn met de vuurwerkvrije zones. Er wordt onder andere genoemd dat het normaal is dat je op sommige plekken uit respect en veiligheidsoogpunt geen vuurwerk afsteekt. 153 keer wordt aangegeven niet tevreden te zijn met de vuurwerkvrije zones. Het betreft dan met name het gebrek aan en de moeilijkheid van handhaving ervan. Daarnaast geven sommige mensen aan dat er meer vuurwerkvrije zones moeten komen, zoals hondenuitlaatgebieden. Ook zijn er nog 66 andere opmerkingen. Deze komen voor een deel ook neer op het feit dat deze zones niet effectief zijn zonder handhaving. Tevens wordt er aangegeven dat sommige mensen liever heel Culemborg vuurwerkvrij zien. Daarnaast is door Stichting Senioren Collectief Culemborg en ouderenbond KBO-PCOB onze zelfgemaakte enquête (die al verspreid was via social media) in papiervorm onder hun leden verspreid (1750 enquêtes). Zo is een groot aantal Culemborgse senioren bereikt. 170 enquêtes zijn op deze manier retour ontvangen! Hierbij ook weer de belangrijkste resultaten uitgelicht: Een meerderheid (88) is voor een verbod op knalvuurwerk, waarbij siervuurwerk wel is toegestaan. Hierna volgt de voorkeur voor een totaal vuurwerkverbod (57). 18 keer wordt bepleit dat iedereen hierin vrij moet worden gelaten. En de restcategorie (7) heeft andere ideeën ingevuld, zoals het organiseren van een vuurwerkshow. Er was tevens een aparte vraag over het organiseren van een centrale vuurwerkshow. Van de 147 die een standpunt over een centrale vuurwerkshow hadden ingenomen, vonden 53 senioren dit een goed idee en 94 niet. Tegenstanders vinden een vuurwerkshow zonde van het geld en vinden dat we dit beter aan andere zaken kunnen besteden. Ook wordt dit niet eerlijk gevonden voor de inwoners waarvan een vuurwerkshow niet hoeft, maar die hier ook indirect aan zouden bijdragen. 23 senioren hebben andere opmerkingen waarvan zij hun keuze voor een vuurwerkshow zouden laten afhangen (onder andere wie de show betaalt) of vermelden andere ideeën (per wijk een feest organiseren). De vuurwerkvrije zones worden ook door senioren verschillend gewaardeerd. Velen zijn er tevreden over en vinden dat er goede plekken zijn gekozen. Ook wordt er sporadisch het feit genoemd dat er zo minder rotzooi is. Toch wordt ook regelmatig aangegeven dat er niet op gecontroleerd en gehandhaafd wordt en dat mensen zich er niet aan houden. Daarnaast wordt door anderen de wens uitgesproken voor meer vuurwerkvrije zones (tot de wens voor een geheel vuurwerkverbod). Een enkeling zegt niet te weten waar de zones zijn.

7 Tenslotte is in dit kader het onderzoek van het AD van vorig jaar ook nog interessant om te vermelden. Van de 338 Culemborgse respondenten waren de meningen als volgt verdeeld: o o Vuurwerkverbod Voor: 39% Tegen: 57% Weet niet: 4% Centrale vuurwerkshow? Goed idee: 37% Geen goed idee: 54% Maakt mij niet uit: 9% 3. Mogelijkheden We geven u een globaal overzicht van de mogelijkheden die er zijn op het gebied van vuurwerkmaatregelen, kort aangevuld met wat er in de gemeente Culemborg al op dit gebied gebeurt. Mogelijkheden die er nu al zijn op het gebied van vuurwerkmaatregelen kunnen grofweg in de volgende categorieën worden ingedeeld: (vrijwillige) vuurwerkvrije zones, bieden van alternatieven, voorlichting, fysieke maatregelen in de publieke ruimte, persoonsgerichte maatregelen en het vergroten van zicht op vuurwerkovertredingen. Een laatste mogelijkheid (waar nu nog geen duidelijkheid over is) is het eventueel verbieden van (bepaalde soorten) vuurwerk. 1. (Vrijwillige) vuurwerkvrije zones Een gemeente mag vuurwerkvrije zones aanwijzen als er een gedegen motivatie ten grondslag ligt aan waarom vuurwerk afsteken op die plek tot te hoge overlast/onveiligheid zou leiden. Voorbeelden van dit soort plekken zijn: in de omgeving van dierenparken, tunnels, verzorgingshuizen of daar waar in het verleden overlast was. Een voordeel van een vuurwerkvrije zone kan zijn dat hierdoor de overlast/onveiligheid sterk reduceert. Wel is er een kans dat de overlast verschuift naar andere locaties. Tevens is volledige handhaving hiervan soms lastig. Handhaving van vuurwerkvrije zones (APV-regelgeving) ligt in eerste instantie bij de gemeente/de BOA s, maar de politie kan ook uitwassen binnen APV-overtredingen aanpakken. Daarnaast is er de mogelijkheid om inwoners te faciliteren om in onderling overleg met hun buren hun buurt/straat/park of plein vuurwerkvrij te maken : zogenaamde vrijwillige vuurwerkbuurten. De BOA s en politie kunnen hier niet op handhaven. De gemeente heeft slechts een faciliterende rol door informatie en posters/borden te verstrekken. De gemeente Den Haag is een voorbeeldgemeente waarbij de bewoners positief zijn over het experiment en minder overlast ervaren. In andere gemeenten zijn er ook positieve geluiden, maar ook zwakke punten te noemen: als niet iedereen uit de buurt het eens is met een vuurwerkverbod, kan dit verdeeldheid zaaien. Tevens kan het zo zijn dat er in de naastgelegen straat/buurt wel vuurwerk wordt afgestoken. In het opzetten/faciliteren van een dergelijk experiment kan zeker in het eerste jaar veel tijd in gaan zitten.

8 Stand van zaken Culemborg Naar aanleiding van een motie van de gemeenteraad in 2014 worden er jaarlijks door het college meerdere vuurwerkvrije zones aangewezen. Deze bevinden zich bij de begraafplaats, plantage, Zorgcentrum Elisabethhof, Zorgcentrum Beatrix, Zorgcentrum Kulenburg, Woonzorgcentrum De Driestad, de kinderboerderij, Bon Vie, Belle Vie en bij de zes tankstations. In de praktijk wordt hier nauwelijks op gehandhaafd. Er is sprake van een beperkte BOA-capaciteit. De vuurwerkvrije zones liggen veelal niet in het centrum, maar bevinden zich wat meer afgelegen. Het is lastig om hier met beperkte capaciteit toezicht op te houden, terwijl het centrum ook aandacht verdient. Als er extra BOA s zouden moeten worden ingehuurd, kost dit 400,- per dagdeel per koppel. De vraag is hoeveel extra BOA s er dan zouden moeten worden ingehuurd (en van welk geld). Tevens worden er vraagtekens gezet bij of de zones duidelijk genoeg zijn aangegeven. In Culemborg is er nog geen sprake van vrijwillige vuurwerkvrije buurten. Hier is vanuit de inwoners tot nu toe ook nog geen vraag naar geweest (in de enquête kwam af en toe wel de vraag naar voren naar meer (aangewezen) vuurwerkvrije zones). 2. Bieden van alternatieven Het bieden van alternatieven op Oudejaarsdag en -nacht kan zorgen voor minder overlast en schade. Zo zijn er meerdere gemeenten die een centrale vuurwerkshow organiseren. Dergelijke vuurwerkshows zijn wel prijzig, denk hierbij aan ,-. Daarnaast gaat er nog tijd en geld zitten in de organisatie om de vuurwerkshow heen en het toezicht hierop door BOA s en politie. Wel komen hier veel positieve reacties uit voort en wordt er een verband gezien met minder overlast, minder brandweermeldingen en schonere straten. Andere gemeenten kunnen echter geen causaal verband aangeven tussen het organiseren van een vuurwerkshow en de jaarlijkse schade. Andere alternatieven kunnen zijn: het organiseren van vuurstapels/vreugdevuren (op grond van voorwaarden), wijkbudgetten beschikbaar stellen voor lokale initiatieven, het organiseren van een voetbaltoernooi op oudejaarsdag of het organiseren van een jongerenfeest. Stand van zaken Culemborg In Culemborg wordt er geen vuurwerkshow georganiseerd. Externe partijen kunnen dit voor enkele tienduizenden euro s verzorgen. Ook een Culemborgse evenementenorganisator is bereid dit te organiseren, maar vraagt zich af wie dit gaat betalen. Dit is een relevante vraag, aangezien het om grote bedragen gaat. Ook in/vanuit Culemborg worden er alternatieven aan jongeren aangeboden. Zo is er overdag vaak zaalvoetbal en worden er door ElkWelzijn ruimte(n) met een programma, eten en drinken aangeboden waar jongeren elkaar tijdens oudejaarsavond kunnen ontmoeten. Vanuit Culemborg vertrokken tot nu toe tevens elk jaar bussen naar een discotheek in een nabij gelegen gemeente. Voor afgelopen jaarwisseling is er vanuit ELKWelzijn geconstateerd dat er weinig jongeren op straat waren op oudejaarsavond.

9 3. Voorlichting Door veel gemeenten wordt er ingezet op voorlichting (veelal gericht op het voorkomen van letsel). Gemeenteambtenaren, de burgemeester, de brandweer, HALT, slachtoffers van vuurwerk en commerciële partijen zijn voorbeelden van actoren die de voorlichting kunnen geven. De doelgroep hierbij is vaak jongeren en vaak wordt er geprobeerd op scholen activiteiten te uitvoeren. Echter kan er ook vanuit een marktkraam of (social) media bewustwording worden gecreëerd en campagne worden gevoerd. Daarnaast is ook het uitdelen van vuurwerkbrillen (en afsteeklonten) een manier van preventie. Sommige partijen claimen door hun manier van voorlichting geen gewonde jongeren meer te hebben. De kosten en tijdsinvestering voor dergelijke manieren van voorlichting geven, lopen erg uiteen. Scholen hebben soms beperkte ruimte voor voorlichtingsactiviteiten. Ook kan er worden afgevraagd hoeveel preventie genoeg is, zo lopen er tevens landelijke campagnes. Stand van zaken Culemborg Door de communicatie-afdeling van de gemeente wordt voorafgaand aan de jaarwisseling informatie verstrekt. Afgelopen jaarwisseling zijn tevens ca vuurwerklonten op straat uitgedeeld op 31 december, voornamelijk om makkelijk met jongeren in contact te treden en een positief signaal af te geven (en te wijzen op de afsteektijden van vuurwerk). Op scholen loopt er via de gemeente geen voorlichting, zoals HALT-voorlichting. Wel reikt de politie een vuurwerkkrant uit op scholen, die ook onder de aandacht van de kinderen wordt gebracht. Ook is het gebruikelijk dat scholen gebruik maken van het jeugdjournaal en dat daar elk jaar gebruik van vuurwerk een aandachtspunt is met een lesbrief. 4. Fysieke maatregelen in de publieke ruimte Om de schade aan publieke en private eigendommen te beperken, kunnen er verschillende maatregelen worden genomen. Voorbeelden hiervan zijn: -Openbare prullenbakken verwijderen of vullen met water of afsluiten; -Ondergrondse containers afsluiten; -In de week vooraf brandbaar materiaal verwijderen; -De mogelijkheid bieden om de auto kosteloos in een bewaakte parkeergarage te parkeren; -Faciliteren van vreugdevuren (metalen platen aanbrengen om wegdek te beschermen, training door brandweer etc.); -Achteraf kan de milieuschade beperkt worden een vuurwerkopruimactie (het door inwoners verzamelen en inleveren van vuurwerkafval tegen een vergoeding). Stand van zaken Culemborg Vanuit de gemeente is er veel aandacht voor preventie voor schade aan publieke en private eigendommen. De gemeente Culemborg sluit openbare prullenbakken af, waardoor deze niet worden opgeblazen. Daarnaast worden papier- en textielbakken afgesloten. Tevens is er sprake van een buiten werking stelling van parkeerautomaten en roadblockers. Ook loopt er een vuurwerkopruimactie waarbij bij inleveren van een zak een vergoeding van 1,- wordt gegeven. Deze actie lijkt goed te lopen; er zijn afgelopen jaarwisseling 840 zakken met vuurwerkafval ingeleverd. Over bovenstaande maatregelen worden de inwoners onder ander via huis-aan-huis bladen en internet geïnformeerd. Ook wordt aan hen en aan bedrijven en scholen opgeroepen preventieve maatregelen te nemen, zoals het afsluiten van ramen en het verwijderen van losliggende materialen. Ook woningcorporatie KleurrijkWonen neemt preventieve maatregelen. Zo zorgen ze ervoor dat risicovolle objecten zoals bouwterreinen en leegstaande woningen goed afgedicht zijn. Risicovolle locaties worden doorgegeven aan de politie en de gemeente.

10 5. Persoonsgerichte maatregelen Om overlast en onveiligheid te voorkomen, kunnen personen die voorgaande jaren betrokken zijn geweest bij het afsteken van zwaar/illegaal vuurwerk en/of vernieling een last onder dwangsom opgelegd krijgen. Het betreft hier een bestuurlijke maatregel. Voorbeelden zijn het opleggen van een preventieve last onder dwangsom (bijvoorbeeld ,- bij herhaling van overtreding) op een persoon of een pand (sluiting) waarbij eerder illegaal vuurwerk is geconstateerd. De handel in illegaal vuurwerk is erg lucratief, dus de kans is groot dat hierbij recidive optreedt. Dit kan worden voorkomen door het preventieve effect dat uitgaat van een bestuurlijke maatregel. Ook kan een persoon een gebiedsverbod, groepsverbod en/of meldplicht worden opgelegd. Sommige gevallen zijn te licht voor een bestuurlijke maatregel, maar ook hierbij kan een persoonsgerichte aanpak worden ingezet. Voor jongeren die zich voorgaande jaarwisseling(en) licht hebben misdragen kunnen bezoek krijgen van een wijkagent. De wijkagent overhandigt hierbij een brief van de burgemeester met de mededeling dat zij in de gaten worden gehouden. Er wordt gesteld dat een dergelijke brief best wel een impact op de veroorzakers heeft. Ook kunnen er waarschuwingsbrieven worden verstrekt aan ouders van kinderen van 12 tot 18 jaar die eerder voor overlast hebben gezorgd. Stand van zaken Culemborg Bestuurlijke maatregelen zijn in Culemborg in het verleden wel eens opgelegd. Dit was echter in verband met ordeverstoring, niet specifiek met betrekking tot vuurwerk. Een last onder dwangsom is nog nooit opgelegd voor het bezit van illegaal vuurwerk. Deze optie lijkt relatief recent in beeld te zijn gekomen en zal als mogelijke optie worden bekeken bij toekomstige jaarwisselingen. Waarschuwingsbrieven zijn de afgelopen jaren niet verstuurd, aangezien er geen aanleiding was. 6. Het vergroten van zicht op vuurwerkovertredingen Er zijn verschillende manieren waarop er meer inzicht kan worden verkregen in het afsteken van (illegaal) vuurwerk. Al deze middelen hebben voornamelijk een signaalfunctie (waar op basis daarvan preventieve middelen kunnen worden ingezet of kan worden gehandhaafd). Voorbeeld hiervan zijn: -Mobiele camera's op hotspots plaatsen; -Inzetten (en opleiden) van vrijwilligers/bewoners (onder begeleiding politie) die een oogje in het zeil houden; -Buurtbewoners en wijkagenten met elkaar laten communiceren over (mogelijke) overlast via WhatsApp-groepen (of ander medium); -Instellen meldpunt vuurwerk(overlast) bijvoorbeeld via Twitter of via een App; -Inhuur van beveiliging (mobiele surveillance) voor gemeentelijke risicopanden; -Een geluidsdetectiesysteem voor het lokaliseren van o.a. illegaal vuurwerk. Het inhuren van extra personeel of inzetten van (technische) middelen brengt kosten met zich mee.

11 Stand van zaken Culemborg Vanuit de gemeente wordt er aandacht besteed aan het vergroten van het zicht op ongewenste activiteiten. Zo worden meerdere contacten vanuit de gemeente gevraagd om vermoedens van ongeregeldheden te melden. Ook lopen er medewerkers en extra vrijwilligers van ElkWelzijn rond op straat om jongeren aan te spreken op (mogelijk) ongewenst gedrag en dit indien nodig te melden bij de politie. Bij de politie en gemeente overheerst echter de gedachte dat niet het ontbreken van zicht op (illegaal) vuurwerk op straat het voornaamste probleem is. Ook al weet men waar (illegaal) vuurwerk (of buiten de toegestane tijden) wordt afgestoken, dan nog moet men er op tijd bij zijn. Als de politie en BOA s ergens meer gaan surveilleren, zullen onder andere jongeren zich gaan verplaatsen (ook zullen zij het vuurwerk niet bij zich dragen, maar op verschillende plekken verstoppen). Er heerst de indruk dat er niet genoeg capaciteit beschikbaar is rondom de jaarwisseling om iets te doen met een vergroot zicht op waar zich de overtredingen voordoen. Toekomstmogelijkheid? (Gedeeltelijk) vuurwerkverbod Er zijn geluiden te horen dat gemeenten binnenkort zelf mogen beslissen over een (gedeeltelijk) vuurwerkverbod. De Onderzoeksraad voor veiligheid, de Nationale Politie en meerdere gemeenten hebben aangegeven heil te zien in een (landelijk) verbod op vuurpijlen en knalvuurwerk en hebben hiertoe een oproep gedaan bij het kabinet. Dit zou veel problemen oplossen, onder andere voor de politie om geen onderscheid meer te hoeven maken in legaal en illegaal knalvuurwerk (dit maakt handhaving op illegaal knalvuurwerk momenteel lastig). Er zullen wel mensen zijn die bezwaar zullen hebben (in ieder geval op een totaal vuurwerkverbod). Zo zijn er in Culemborg drie vuurwerkshops. Zij hebben geïnvesteerd en hoge kosten gemaakt voor ruimtes waar zij het vuurwerk bewaren. Over de mogelijkheid tot een gemeentelijk (gedeeltelijk) vuurwerkverbod is echter momenteel nog geen duidelijkheid. Deze ontwikkelingen moeten op de voet worden gevolgd. 4. Conclusie Met de genoemde cijfers, meningen (draagvlak) en maatregelen hebben we zoveel als mogelijk inzichtelijk gemaakt wat de stand van zaken in Culemborg is op het onderwerp vuurwerk. Aan het aantal views en reacties op de poll en de enquête, kunnen we zien dat het onderwerp leeft. De verdeeldheid in de samenleving op dit onderwerp is een gegeven. Een gedeelte van de Culemborgers wil heel graag zelf vuurwerk blijven afsteken en/of heeft hier geen last van. Het andere gedeelte van de Culemborgers (waaronder hun huisdieren) ervaart onder andere geluidsoverlast door knalvuurwerk/illegaal vuurwerk en het afsteken buiten de toegestane tijden. De mooiste gulden middenweg, om wel nog de vuurwerkliefhebbers tegemoet te komen, maar tevens de grootste overlast weg te nemen, lijkt een verbod op knalvuurwerk en het steviger aanpakken van illegaal vuurwerk. Op lokaal gebied zal de gemeente korte lijntjes houden met de politie om de mogelijkheden van bestuursrechtelijk optreden bij bezitters van illegaal vuurwerk per geval te bekijken. Ook kan er eventueel worden gekozen voor meer inzet op voorlichting over de gevaren en overlast van illegaal vuurwerk. De vraag zal hierbij wel zijn of deze preventie de doelgroep die zich bezig houdt met illegaal vuurwerk wel bereikt en zo ja, of deze zich er wat van aantrekt. Een interessante uitkomst van onze vuurwerkinventarisatie is het gegeven dat veel inwoners aangeven dat er toch vuurwerk wordt afgestoken in de aangewezen vuurwerkvrije zones. De BOA s (en politie) hebben aangegeven hier inderdaad nauwelijks op te handhaven in verband met hun beperkte capaciteit. Extra inzet van BOA s is mogelijk, maar dit heeft uiteraard financiële consequenties en kan niet gedekt worden uit

12 bestaande middelen hiervoor. Tevens heeft dit alleen impact op de locatie waar gecontroleerd wordt. Het is de vraag of en hoeveel extra BOA-inzet voor voldoende verandering op dit gebied zou zorgen. In ieder geval moet er worden gekeken naar de bekendheid van de aangewezen vuurwerkvrije zones en, indien nodig, deze te vergroten (en hier meer bewustwording en draagvlak voor te creëren). Maatregelen die echt verandering op bovenstaande punten teweeg brengen, zijn voornamelijk landelijk te nemen. Denk hierbij aan het door de politie meer (kunnen) inzetten op het opsporen van de verkoop van illegaal vuurwerk. Tevens zou er landelijke wetgeving moeten komen die een gedeeltelijk vuurwerkverbod mogelijk maakt. Een bijkomend voordeel hiervan zou zijn dat het handhaven door de politie op illegaal knalvuurwerk makkelijker wordt. Een mogelijkheid die we vanuit de gemeente Culemborg zouden kunnen aangrijpen om een (landelijk) gedeeltelijk vuurwerkverbod dichter bij te laten komen, zou bijvoorbeeld zijn om vanuit de gemeente Culemborg de oproep (van onder andere de Onderzoeksraad voor veiligheid, de Nationale Politie en meerdere gemeenten) tot een verbod op knalvuurwerk (en vuurpijlen) te onderschrijven. Het college gaat graag het gesprek met de raad aan om te kijken hoe verder. In overleg met de griffie wordt bekeken op welke wijze deze informatienotitie met de raad besproken wordt.