DELEVENSCYCLUSVANBLOEMKWEKERIJPRODUCTEN

Transcriptie

1 ProefstationvoordeBloemisterij Linnaeuslaan2a 1431JVAalsmeer Telefoon DELEVENSCYCLUSVANBLOEMKWEKERJPRODUCTEN Rapportno.26 Aalsmeer,juni1985 ng. L. Oprel Ditrapportwordt utoegestuurd nastortingvanf.7,50 opgiro174855ten namevan ProefstationAalsmeerondervermelding:Rapportnr.26 'De levenscyclus vanbloemkwekerijprodukten'. CENTRALE LANDBOUWCATALOGUS

2 NHOUD VOORWOORD 3 SAMENVATTNG 4 1.NLEDNG 5 2.DELEVENSCYCLUSTHEORE 2.1Algemeen 6 2.2Vormvandelevenscyclus Grenzenvandelevensfasen 7 3. DEOORZAKENVANDELEVENSCYCLUS 3.1 Algemeen 8 3.2Vraagveranderingen 8 3.3Aanbodfactoren 9 4. DEBEPALNGVANDELEVENSCYCLUS DELEVENSCYCLUSVANPRODUKTEN 5.1 Algemeen Sansevieria Rozen Sonia Mercedes Motrea Belinda Baccara lona RedSucces 17 6.HERNEUWDELEVENSCYCLUSVANEENPRODUKT 19 7.LEVENSCYCLUSVANEENPRODUCTCATEGORE LEVENSCYCLUSVAN (HOOFD)PRODUCTGROEPEN 8.1 nleiding Snijbloemen Snijanthurium Troschrysant Freesia Gerbera ris Tulp Potplanten Begonia Cyclamen Potchrysant Poinsettia Saintpaulia 30 9.PRAKTSCHEBETEKENSVANDELEVENSCYCLUS 32 GERAADPLEEGDELTERATUUR 35

3 VOORWOORD Deproduktievanbloemkweker!jproduktenbreidtgestaaguit.Zowelhet aantalgeproduceerdeeenhedenalshetassortimentvansnijbloemenen potplantenvertoonteenopgaandelijn. Dezeaanhoudendgroeiendestroomvanproduktenvindtwereldwijd een weg naardeconsument. Naarmatedeproduktieverderuitgebreidwordt en de margesversmallen,neemtvoordetelerhetbelangvanmarktinformatieen marktinzichttoe. ndrielossepublikatieswordtingegaanopdeafzetproblematiek,gezien vanuithetgezichtspuntvandeteleralsproducentvan bloemkweker!jprodukten. Omdatde veilinghetbelangrijksteafzetkanaalisvoordeteler, wordtde afzetenprijsvorming opdatniveaubenaderd. Dedriepublikatiesoverdeafzetenprijsvormingvan bloemkwekerijproduktenopveilingniveauzijn: (25) PRJSVORMNGVANBLOEMKWEKERJPRODUCTENOPVELNGNVEAU (26) DELEVENSCYCLUSVAN BLOEMKWEKERJPRODUCTEN (27) PRJSANALYSEENPRJSVOORSPELLNGOPVELNGNVEAU Decijferstussenhaakjesgevenhetnummeraan, waaronderderapporten opgenomenzijnindereeksvanhetproefstationvoorde Bloemisterij. Voordenuttigetipsenopmerkingenbijdetotstandkomingvandeze publikaties wilikde heren De Kleijn, VanGaasbeeken Tap vandesectie MarktonderzoekTuinbouwvanhetLEin Den Haagende heer Jansenvanhet WS/TNOte DenHaagbedanken. ng. L.OPREL Aalsmeer,voorjaar1985

4 SAMENVATTNG Delevenscyclustheorievanproduktenisgestoeldopdegedachtedatde afzetvanprodukteneennatuurlijkpatroonvolgt. Dezenatuurlijke ontwikkelingsgang isonderte verdelenineenaantalfasen,delevensfasen. Elkvandezefasenwordtgekenmerktdoordesnelheid (enrichting) waarmee deafzetverandert. Delevenscycluswordt enerzijdsdoorveranderingenindevraagnaaren anderzijdsdoorhetaanbodvaneenproduktveroorzaakt. Delevenscyclustheorie isindezestudievooreenaantal bloemkwekerijproduktenopveilingniveaunagegaan. Uitdebeschrevencycliisgebleken datdevormvandecyclusvandiverseprodukten kanverschillenin hoogte (omzet)enlengte (jaren).produktendiesoortgelijkeprodukten (op)volgen, kennengeenofnauwelijkseenintroduktiefase. Ditintegenstellingtot echtnieuweproduktendieeersteenzekereweerstandmoetenoverwinnen. Naastdelevenscyclivanafzonderlijkeproduktenisookingegaanop combinatiesvanlevenscycli,zoalsdehernieuwdelevenscyclusvaneen produkt,delevenscyclusvaneenproduktcategorieendelevenscyclus van een (hoofd)produkt(groep). Depraktischebetekenisvandelevenscyclusgedachte strektzichin de eersteplaatsuittothetinzichtgeveninhetmarktgebeuren. Verderkande levenscycluseen hulpzijnbijhetnemen van maatregelenomdeafzette vergroten.nsamenhangmetprijsanalyseseneventueelandere (onderzoek)- gegevenskandelevenscycluszeer waardevolzijnvoorteler,toelevering (vermeerdering en veredeling),onderzoekenbeleid (veilingenen veilingorganisaties). Hetkarakter vandelevenscyclusisvooreerstbeschrijvend. Naderonderzoek zoumogelijkaanwijzigingenkunnenopleveren, waardooropbasisvaneen deelvandelevenscyclusbepaaldeuitsprakengedaankunnen wordenoverhet verdereverloop. Delevenscyclustheoriekan waardevolzijn bij hetbeoordelenvande levenskansenvannieuweproduktennaaranalogievanhetafzetverloopvanbekende produkten. Kennisoverdelevenscyclusendeoorzakendaarvankan mogelijkheden bieden decyclivaneen (hoofd)produkt(groep) tebeïnvloeden (verlengen, verhogen ofeenhernieuwdecyclus)door middelvansortiment, verpakking, reclame, onderzoeken dergelijke. Al metalisdelevenscyclusanalyse een waardevolgegeven,datook van toepassingisvoorbloemkweker!jprodukten.

5 1. NLEDNG Vooreenbedrijf isdeafzetvandeproduktentegenkostendekkendeprijzen vanlevensbelang.ontwikkelingenopdeafzetmarktvandeproduktenkunnen verstrekkendegevolgenhebbenvoorhetvoortbestaanvaneen bedrijf. Debedrijfsopzetende keuzevandevoorttebrengenproduktenzullensoms aangepastmoeten wordenalsgevolgvanveranderingenopdeafzetmarkt. Het niettijdigonderkennenvanontwikkelingenopdeafzetmarktkanleidentot inkomensderving ensomstot kapitaalverlies. Ookdebedrijvendiebloemkwekerijprodukten voortbrengenverschillenindit opzichtnietvananderebedrijven. Voordetelergeldtdat hij de ontwikkelingenopzijnafzetmarktnauwlettendmoetvolgenomde bedrijfsresultaten inpositievezintebeïnvloedenendaarmeehetvoortbestaanvanzijn bedrijfte verzekeren. Voordetelervanbloemkwekerijprodukten isdeveilinghetbelangrijkste afzetkanaal. Deveilingfungeertdaardooralsdeafzetmarktvoorbloemkwekerijprodukten. Eenbelangrijk afzetverschijnselisdezogenaamdelevenscyclusvan produkten. Dezestudieisgerichtopdebeschrijvingvandelevenscyclustheorieen vandepraktijkvandelevenscyclusvanbloemkwekerijprodukten, zoalsdiezichopdeveilingvoordoet.

6 2. DE LEVENSCYCLÜSTHEORE 2.1 Algemeen Veel verschijnselen op aarde hebben een eindige cyclus,zoals bijvoorbeeld het leven van mens en plant. Onderzoekers veronderstelden jaren geleden dat een dergelijke cyclus mogelijk ook voor de afzet van produkten zou kunnen gelden. Op basis van deze gedachte hebben zijeen theorie ontwikkeld die bekend is geworden onder de naam 'product-lifecycle', de levenscyclus van een produkt. De theorie van de levenscyclus van produkten draagt een beschrijvend karakter.dit wil zeggen dat de levensloop van eenprodukt beschreven wordt op basis van waargenomen feiten. 2.2 Vorm van de levenscyclus De levenscyclus van een produkt wordt weergegeven door de afzet (guldens omzet of stuks) van een produkt uit te zetten tegen de tijd. n beide gevallen (omzet en stuks) is het patroon vrijwel gelijk, maar de omzetontwikkeling loopt wat voor op de aanbodontwikkeling. n deze studie is daarom gekozen voor de levenscyclus op basis van de omzet. De levenscyclus van een produkt blijkt inde regel een vast, meestal een S-vormig verloop te vertonen. n figuur 1 is de grondvorm van de levenscyclus van een produkt afgebeeld. Achtereenvolgens vertoont de omzet een geleidelijk begin, een snelle toename, een minder snelle toename, een langzame daling en een sterke teruggang. Deze fasen inhet 'leven' van een produkt worden aangeduid als de introduktie, groei, volwassenheid, verzadiging en verval. OMZET introductie groei volwassenheidverzadiging verval TJD Figuur 1. De grondvorm van de levenscyclus van een produkt. De vorm van de levenscyclus hoeft niet altijd zuiver S-vormig te zijn. Een echt nieuw produkt zal op de markt eerst een zekereweerstand ondervinden ('onbekendmaakt onbemind') enals gevolg daarvan inhet begin een langzame - maar versnellende - groei te zien geven naarmate die weerstand overgaat in waardering. n die situatie zal de levenscyclus veelal wel een 'S'-vorm bezitten. Een (op)volger van een reeds bekend produkt behoeft weinig tot geen weerstand te overwinnen. Bij een 'volger' ontbreekt daarom veelal de introduktiefase, waardoor geen S-vormig maar een omgekeerde 'U'of klokvormig patroon ontstaat.

7 Dehoogte (omzet) endelengteinjaren vandelevenscycluskanperprodukt verschillen.dithangtonderandereafvandeaardvanhetprodukt. Zo hebben 'rage'-artikelen meestaleenzeer kortelevenscyclus. 2.3Grenzenvandelevenscyclus Delevenscyclusvaneenproduktwordt ingedeeldineenaantalfasen. De vraagdoetzichvoorwathettyperendevandezefasenis. Duswanneereen produktineenanderefase komt. Dezegrenzenvandelevensfasenblijkennietaltijdevennauwkeurigte bepalen.ndeliteratuuroverdelevenscyclustheorie isdebepalingvande grenzennieteenduidig. ndezestudie wordendegrenzenaandehandvandevolgendekenmerken bepaald: - deintroduktiefasebegintophetmomentdateromzetvaneenprodukt is.ndeintroduktiefasegroeitdeomzetlangzaam, maardetoename vandeomzetgroeiwordtsteeds groter. - alsdetoenamevandeomzetgroeimaximaalis, komthetprodukt in de groelfase. Deomzetgroeiverloopt indezefasesnel. Degroeifasewordt gekenmerktdooreensnelle, absolute,stijgingvande omzet. - alsdeomzetgroeieenabsolutetopbereikt,isersprakevande volwassenheidsfase. Dezefase wordtgekenmerktdooreensteedsminder wordendestijgingvandeomzet. Devolwassenheidsfaseduurtvoorttot deomzetmaximaal is. - vanafhetpuntdatde maximaleomzetbereikt wordt,begintde verzadigingsfase.ndeverzadigingsfasedaaltdeomzetvan het produkt. Deverzadigingsfasewordtbegrensddoorhetpunt, waarop deafnemingvandeomzetmaximaal is. -voorbijdatpuntisersprakevandevervalfase.ndevervalfase looptdeomzetsteedsverderterug, maardeafnemingneemtinomvang af. UitgaandevaneenS-vormig verloop vandelevenscyclus,hangt elke "knik" vande 'S' samenmetdeovergangnaareenanderefase (zieookfiguur 1). Bijdeindezestudieweergegevenfigurenisdelevenscyclusgeschatmet behulpvaneenschattingsmodel. Voorinformatieoverhetmodel wordt verwezennaar 'BEPALNG VANDE LEVENSCYCLUS'(OPREL,1985).

8 3. OORZAKENVANDELEVENSCYCLUS 3.1Algemeen nhetvoorgaandeisdelevenscyclusvaneenproduktgeschetst. Bij het 'opgaan,blinkenenverzinken'rijstdevraagwelkekrachteneendergelijke cyclusveroorzaken. Deoorzaken vandelevenscycluskunnen vantweeërleiaardzijn. Enerzijds zijnveranderingenindevraagnaareenproduktenanderzijdsveranderingen inhetaanbodverloopvaneenproduktbepalendvoordelevenscyclus. nhetnavolgendezalopbeideveranderingeningegaan worden. 3.2Vraagveranderlngen Devraagnaareenproduktwordtgevormddoorde mogelijke (potentiële) kopersdiehetproduktaantrekt. Dezemogelijkekoperszijnbereidhet produktte kopenwanneerdeprijsdiezij moetenbetalen,overeenkomtmet watzijvoorhetproduktoverhebben.nhetalgemeenkangesteldwordendat naarmatedeprijsdaalthetaantalgekochtestuks toeneemt. Binnenhettotaalvan mogelijkekoperswordtvaaknogeenindelinggemaakt naargroepen mogelijke kopers. Eriseen kleinegroep 'vernieuwers'die bij voorkeureenproduktkopendat nieuwopde marktkomt, zijontdekkenhetproduktalshet ware. Deze 'vernieuwers'die vrijongevoeligzijnvoordeprijsvanhetprodukt,zijn grotendeelsbepalendvoordeintroduktiefase. Wanneerhetproduktwatmeerbekendheidheeftgekregenvolgteen groep 'vroegevolgers'. Bijeennoggroterebekendheid,verkrijgbaarheiden een lagereprijsvaneenprodukttredenachtereenvolgensde 'vroege meerderheid'ende 'late meerderheid'aan. Alslaatstegroepkomende 'dralers'. Naarmateeenproduktovereenlangereperiodegedurendehetjaar verkrijgbaar is, zullende 'vernieuwers'snellergevolgd (kunnen) worden doorde 'vroegevolgers', de 'vroege' en 'late meerderheid'.hetis aannemelijkdathetbeginvandelevenscyclus (introduktiefaseeneventueel groeifase) bijjaarrondprodukteneenkortereperiodezalbeslaandan bij seizoenprodukten. ntabel 1iseendenkbeeldige indelingnaargroepenkopersweergegeven,om eenindruktegevenhoedetotalegroepmogelijkekoperssamengesteldkan zijn. Tabel1. Denkbeeldigeindelingnaargroepenkopers vaneen produkt. Omvangvandegroepen mogelijke (potentiële) kopersin % Kopersgroep aandeelin % Vernieuwers 2,5 Vroegevolgers 12,5 Vroegemeerderheid 35,0 Late meerderheid 35,0 Dralers 15,0

9 Bij deindelingnaargroependotentiëlekopersmoet ooknogdeaankoopfrequentieinaanmerking genomenworden.evenalsvoorandereprodukten spelenbij bloemkwekerijprodukten herhalingsaankopendoorkoperseengrote rol.aangenomenmagwordendatdeaankoopfrequentie pergroeppotentiële kopersverschilt.de 'vroege' en 'late meerderheid'zaleenproduktmet regelmaatgedurendeeenlangeretermijnblijvenkopendandeandere groepen. Uitpanelonderzoekbijconsumentenzou meerduidelijkheidverkregenkunnen wordenoverdeomvangvandegroepenkopersen hun (herhalings)aankooppatroonofaankoopfrequentie. Voorhetanalyseren (en voorspellen) van levenscyclikankennisoverditkopersgedragvanuitermategrootbelang zijn. Detotalevraagnaareenproduktwordtaldusgevormddoorverschillende groepenkopersdieelkaarenerzijdsaanvullenenanderzijdsopvolgen. De omvangvandegekochtehoeveelheidproduktvarieertdusindeloopvande tijdvanweinigviaveelnaar weinig. Vraagveranderingen bijeenproduktzijnnietlostezien vande wisselende beschikbaarheid vaneenheelassortimentproduktenwaaruitdekoperinde loop vaneenjaarkan kiezen.doordeverkrijgbaarheidvanandereofbetere produktenkandevraagnaareenbepaaldprodukt wisselen. 3.3Aanbodfactoren Delevenscyclusgedachtegaatuitvaneenzekerenatuurlijkeontwikkelingsgangindeomzetvanproduktendievooreendeelveroorzaaktwordtdoor veranderingenindevraagnaareenprodukt (koperspubliek). Vooreenander deelligtdeoorzaakvandezeontwikkelingsgang bijhetaanbodverloopvan een produkt. Hetaanbodverloopvaneenproduktwordtbepaalddoordegerealiseerde prijs,deproduktiecapaciteit endeproduktietechnischeaspecten. Deproduktiecapaciteit pastzich vaakschoksgewijsaanveranderende omstandighedenaan. Detoe-ofafnamevanhetaanbodbetreftvaakeen bedrijfof bedrijfsdeel. Deproduktietechnische aspectenomvatten (teelt)technischeproblemen,zoals teelttemperatuur,gewasbescherming enzovoorts. Ditgeldtvoornamelijk in de aanloopfase. Menmoetnogervaringopdoen bijdeteeltvanhetnieuwe produkt.ookinlaterefasenblijftditeenrolspelen, maardanmeerinde vormvanhetoptimaliserenvande teelt. Vooreennieuwproduktzijndeproduktietechnischeaspectenin kaartte brengen metbehulpvandeprofielmethode.uithetprofiel vaneennieuw produktkan meneenbeeldkrijgenvanhetteverwachtenaanbodverloop. Deproduktietechnischeaspectenhebbenookeen weerslagopde produktiekostenpereenheid. Deverhoudingdieertussendeprijspereenheidende produktiekostenpereenheidproduktbestaat,is mede vanbelangvoorde aanbodontwikkeling.te meer,daardeprijshoofdzakelijkalsgevolgvan een groteraanboddaalt. Doorhetbeschikbaarkomenofwegvallen vanandereprodukten kande producentzijnaanbodvaneenproduktvariëren. Alserindeogenvaneen producentbijvoorbeeld eenaantrekkelijkerproduktbeschikbaarkomt, dan kan hijdeproduktievanheteneproduktinkrimpentengunstevanhetmeer belovendeprodukt. Hierdoorkaneenlevenscyclus,dievanuitdevraagnaar datproduktgeziennognietgeheelvoltooid was, afgebroken worden. Overwegingendie hierbijvoordeproducenteenrol kunnenspelen,zijn bijvoorbeeldplezieriger werk,schoner werk,gunstigerfinanciële vooruitzichtenen dergelijke.

10 4. DEBEPALNGVANDE LEVENSCYCLUS nhetvoorgaandezijndegrondvormendeoorzakenvandelevenscyclusvan Produktenaandeordegesteld.ndithoofdstukzaldebepalingvande levenscyclusvanproduktencentraalstaan. Alvorenseenlevenscyclusvaneenproduktvastgesteldkan worden, moeteen afbakening,eenomschrijvinggegevenwordenmetbetrekkingtothetprodukt endetijd. Ditisnoodzakelijkomeenlevenscycluste kunnenbegrijpenen juistegevolgtrekkingente kunnen maken. Tenaanzienvanwatinhetnormalespraakgebruikproduktgenoemd wordt, zijnereenaantal mogelijkheden,waaruit een keuzegemaaktkan worden: -hoofdproduktgroep,zoalsrozen; -produktgroep,zoalskleinbloemigerozen; - subproduktgroepofproduktcategorie,zoalskleinbloemigerozenrood; - produkt,zoalsderozencultivar 'Motrea'. Eenindelingalsbovenstaandeneemtvanbovennaarbenedenin nauwkeurigheid toe. Eenhoofdproduktgroepiseenmengelingvandiverse kleuren, cultivareigenschappen (bijvoorbeeldhoudbaarheid)entypeenderhalvevan verschillendecycli. Bijeenproduktgroepishettypegelijk, maarkanernogeengrotevariatie inkleurencultivareigenschappen zijn. Eenproduktcategoriebevatalle cultivarsvangelijktypeen kleur. Bijdebepalingvaneenlevenscyclusvoor (hoofd)produktgroepen of produktcategorieënishetprobleemdatdesamenstellingnaar (type),kleuren cultivareigenschappenzeldengelijkis. Hierdoorkunnenelkaarversterkende oftegenwerkendeeffectenbinnendergelijkegroepen (verschillendecycli) optreden,zodatnietpreciesduidelijkwordtwatdelevenscyclusbepaalt. Naastlevenscyclivan (hoofd)produkt(groep)enzijnerooklevenscyclivan kleuren. Door modeontwikkelingen,ininterieurbijvoorbeeld,raken produktenmeteenzekerekleurmeerofmindergewaardeerd.hetkennenvan dergelijkekleurlevenscyclikan vaninvloed zijnopdecyclivanafzonderlijke produkten. Eenandereindelingdie vaninvloedisopdelevenscyclus,isde periode. Bijhetvaststellenvaneenlevenscycluskanuitgegaanwordenvandeomzet perjaarenper maand. Dejaaromzetverbergtnaastdealgemeneontwikkelingenookveranderingenin hetaanvoerpatroonbinnenhetjaar. Bij het aanvoerpatrooniseigenlijkooksprakevaneenlevenscyclus, waarbij die cycluseenaanvangneemtmeteenaanvoerineenzekereperiode (seizoen). Tenaanzien vandeomzetgegevensiserde keuzetussendetotale veilingomzetin Nederland endeafzetvaneenproduktopde veiling(en)die representatiefzijnvoorde marktontwikkelingen. n hetalgemeengeldtdatafhankelijkvanhetdoel waarvoordelevenscyclus opgesteldwordt,een keuzegemaaktmoetworden. Debeperkingendieaandie keuzeverbondenzijndienendaarbijnachtgenomente worden. Omdeze redenverdienteen weergavevandelevenscyclus, waarbijdediverse ontwikkelingenzomin mogelijkverwardwordende voorkeur. Deomzetdie bijdebepalingvandelevenscyclusgebruiktwordt,luidtin reëletermen. Ditwilzeggendatdeomzetgecorrigeerdwordtvoorinflatie. ndezestudieisgecorrigeerdmetdeprijsindex werknemersgezinnenvan het CBS (prijspeil 1980). 10

11 5. DE LEVENSCYCLUS VAN PRODUKTEN 5.1 Algemeen n het voorgaande is een aantal opmerkingen geplaatst over de bepaling van de levenscyclus. n dit hoofdstuk zal de levenscyclus van produkten aan de orde gesteld worden. Sansevieria wordt indit verband als produkt aangemerkt, hoewel het feitelijk ook een hoofdproduktgroep is. De reden hiervoor is gelegen in het sortiment,dat (nagenoeg) geheel uit één produkt bestaat. n het navolgende wordt soms aanvullende informatie gebruikt afkomstig van prijsanalysen. Voor de uitvoering en resultaten van prijsanalysen wordt verwezen naar 'PRJSANALYSE EN PRJSVOORSPELLNG OP VELNGNVEAU', rapport no Sansevieria De potplant Sansevieria was in vijftiger jaren eengewilde bladplant. De plant ontleende zijn sierwaarde aan de groene bladerenmet een gele rand. Sansevieria was makkelijk in de verzorging. En het was voor de consument geen moeilijke plant om te vermeerderen. De levensduur van de plant bijde consument was hierdoor vrij lang , u M E ' 640 *' *. N o 480 groei y'olwassenheid verzadiging verval *'.y.* '* o L 160, * '* '.* '.*..* -+ o JAAR 1750=0 Figuur 2. Levenscyclus van Sansevieria (PVS, prijspeil 1980) De introduktie van Sansevieria begint aan het eind van de veertiger jaren. Omstreeks het begin van de vijftiger jaren raakt Sansevieria meer bekend en meer gewaardeerd. Vanaf dat tijdstip vangt de groeifase aan met een snelle stijging van de omzet. Dit duurt tot Vanaf 1956 zwakt de omzetstijging wat af ensansevieria is inde volwassenheidsfase gekomen.rond 1960 wordt de maximale omzet bereikt. Vanaf datmoment trad het produkt Sansevieria de verzadigingsfase binnen, die gekenmerkt wordt door het begin van een prijsval. n gaat de verzadigingsfase over in de vervalfase. Deze vervalfase strekt zichuit tot het eind van de zestiger jaren. 11

12 Voordebedrijfstakbeslaatheteconomischinteressantedeelvande levenscyclus (groei-en volwassenheidsfase) vansansevieriacirca 8jaar. Delengteen hoogtevandelevenscyclusvansansevieriaisbeperktals gevolgvanmodeendelangelevensduurbijdeconsument (eenvoudigeplantverzorgingen makkelijkevermeerderingdoor scheuren).ditlaatstebetekent metnamedaterweinigherhalingsaankopenplaatsgevondenhebben. 5.3Rozen Hetsortiment rozenbestaatuiteenzeergrootaantalcultivarsdieelkop grondvanspecifiekeeigenschappenalseenproduktteomschrijvenzijn. Van ditgroteaantalcultivarszijnerslechtsenkeledieeenbelangrijke plaatsinnemenbinnendetotaleomzetvanrozen. Opdelevenscyclivan enkelecultivarszalingegaan worden. Daarbijzijnenkelebelangrijkeenenkeleminderbelangrijkecultivars. Deomzetgegevens, waaropdelevenscycligebaseerd zijn,zijnontleendaan de VBA, waarhetgrootstedeelvandelandelijkerozenafzetplaats vindt. Deomzettenluideninprijzenvan SONA Decultivar 'Sonia'iseengrootbloemige,rozeroosmetvrijlange,stevige bloemstelen. Deknopenbloemvormzijnzeerfraaiendehoudbaarheidis zeergoed.deproduktievan 'Sonia'isgoed (180stuksper m2perjaar) en hetgewasleentzichgoedvoordoorstoken. nfiguur 3isdelevenscyclusvan 'Sonia' weergegevenvoordemaandjuni. Dentroduktie van 'Sonia'valtrond1970. Degroeifasedientzichvrijwel meteenaanenduurttot n1974gaat 'Sonia'overvande groeinaardevolwassenheidsfase. Dezefaseduurttot1980. Sinds1980bevindt hetproduktzichinde verzadigingsfase. Delangetijdtussenhetbeginvandevolwassenheidsfaseende (nogtoekomstige) vervalfasewijsteronderandereopdaterveel herhalingsaankopenplaatsvinden.blijkbaaris 'Sonia'eengewaardeerdprodukt. Deuitkomstenvanprijsanalysenbevestigendit. Opbasisvandezegegevens kangesteldwordendatdeverzadigingbij 'Sonia' geengevolgis vaneen verminderdevraag, maarvaneen verminderdaanboddoorwellichtgeringere financiëleresultaten. Voordebedrijfstakbeslaatheteconomischinteressantedeelvande levenscycluscirca10jaar (groei-en volwassenheidsfase).. * < '* *.»' * - * - groei»' volwassenheid verzadiging, '* - + ō JAAR 1V70=0 Figuur3. Levenscyclusvan 'Sonia' * '

13 5.3.2 MERCEDES Decultivar 'Mercedes'iseenoranje-rode, middelgrootbloemige roosmeteen zeergoedehoudbaarheid.deknopenbloemzijngoedgevormd,somsplat. De bloemstelenzijnstevig.onrijpgesnedenbloemenkomennietopen. 'Mercedes'leentzichnietzogoedvoordoorstokenenisgevoeligvoor meeldauwenzwart. Produktie:200stuksperm2perjaar o M 7 t: i i H 3200."3400 '* * '. ".* o '* groei volwassenheid verzadigin S o Figuur4. Levenscyclusvan 'Mercedes' JAAR 1970= Rond 1974isertesprekenvandeintroduktie.Ook 'Mercedes' vertoontde levenscyclusvaneen 'volger'. Vrijwelgelijktijdigmetdeintroduktie dientzichdegroeifaseaan. n gaatdegroeifaseoverin de volwassenheidsfase diein1981weerovergaatindeverzadigingsfase. n 1984lijkt 'Mercedes' devervalfasebinnentetreden. Deoorzaakvan het intredenvande verzadigingsfaseiseengevolgvandeafnemingvan het aanbodennieteengevolgvaneen vraagval. Blijkbaarzijnde produkteigenschappen (lage winterproduktie)voordetelermindergunstigdan voor de koper. Hetgevolgisevenweldatdelevenscyclusvan 'Mercedes' vrijkortte noemenis (figuur 4),meteeneconomischinteressantdeelvancirca 7jaar (groei-en volwassenheidsfase) M0TREA Decultivar 'Motrea'iseen kleinbloemige,donkerrozeroos meteenstevige steelen weinigdorens. Deproduktieis hoog (240stuksper m2per jaar) en 'Motrea'is heelgeschiktomdoortestoken. Dehoudbaarheid iszeer goed. Hetgewasis watgevoeligvoor meeldauw. Deintroduktievandecultivar 'Motrea'valtrond1969. Hetopvallendein delevenscyclusvan 'Motrea' (figuur 5)isdeaanwezigheidvaneencirca 5 jaardurendeintroduktiefase.ditisduidelijkeenafwijkingtenopzichte vananderecultivars,zoals 'Sonia'en 'Mercedes'. Kennelijkheeft 'Motrea' watnieuws, waardoorhetproduktnietzondermeereenanderecultivar opvolgt. Ditnieuwevan 'Motrea'is mogelijkde (bijna) afwezigheidvan dorensofde wijzevanopenbloeien. 13

14 Degroeifasebegintin1974enduurttot Van1978totcirca (?) bevindt 'Motrea'zichinde volwassenheidsfase. Uitdelengteen hoogtevandelevenscyclusmagafgeleidwordendat 'Motrea'eengewaardeerd produkt is,zowelbijproducentals koper. Heteconomische interessantedeelvandelevenscyclusbeslaatcirca10jaar (groei-en volwassenheidsfase). i.i 4000 f 1,' ï i introduktiei groei! 1600 i ; : T i ' * 800.».[ *' : *' ' : j! :...*. ' Hf '*.* volwassenheid 9 12 JAAR l??0: _ T T Figuur5. Levenscyclusvan 'Motrea' BELNDA Decultivar 'Belinda'iseen middelgrootbloemige,oranjeroos metstevige, matiglangebloemstelen. Deproduktieis220stuksper m2perjaar. Deze cultivarisgevoeligvoor (valseen echte) meeldauw. Dehoudbaarheidop wateris goed. Deintroduktievan 'Belinda' vindtaanheteindvandejarenzestigplaats. Vanafongeveer1972isdegroeifaseafgesloten (figuur6)enbegintde volwassenheidsfase.rond1975wordtdevolwassenheidsfaseafgeslotenen treedtdeverzadigingsfase in,die na1978overgaatinde vervalfase. nde vervalfasedoetzichnogeenlichteoplevingvoordiede vervalfase verlengt. Uitdeprijsanalysenblijktdat 'Belinda'sindshetbeginvandezeventiger jarengetroffenisdooreentrendmatigeprijsdaling. Dezeprijsdalingzou verbandkunnenhoudenmetdebijzondere,oranje, kleur, waardoorer weinig herhalingsaankopenplaatsvinden. Hetvoordebedrijfstakeconomischinteressantedeelvandelevenscyclus van 'Belinda'isbeperkttoteenvijftaljaren. nfiguur 6isdelevenscyclus vandecultivar 'Belinda'injuni weergegeven. 14

15 r Ï *' *' volwassen /erzadiging 'verva^ 400 heid. * * * -+ o Figuur6. Levenscyclusvan 'Belinda' i: JAAR 1970= BACCARA Decultivar 'Baccara'iseen geranium-rode,grootbloemigeroos metlange, stevigebloemstelen. Deknopis vrij korten kaninhetnajaarvaakzeer donkergekleurdzijn. Dehoudbaarheidop wateris goed,bloemenin een vergevorderd bloeistadiumverkleurenevenwelblauwachtig. Deproduktievan 'Baccara'bedraagt 100stuksperm2perjaar. Delevenscyclusvan 'Baccara'is weergegeveninfiguur 7. Voordesamenstellingvandezelevenscyclusisgebruikgemaaktvangegevensvan de veiling 'Bloemenlust'en 'VBA'. Sinds1972zijnde VerenigdeBloemenveilingenAalsmeer (VBA) ontstaanuit eensamengaanvande veilingen 'Bloemenlust' en 'CAV'. Van 'Bloemenlust' zijnomzetgegevenspermaandvoorhanden, vande 'CAV' niet. Omdatdeomzet van 'Baccara' hoofdzakelijkvia 'Bloemenlust'liep,zijnindelevenscyclus van 'Baccara'tot1972decijfersvan 'Bloemenlust'gebruiktendaarnade gegevensvande VBA. 15

16 4000 * * o M Z E T 3200» *' *. N 1 O O O groei volwassenheid verzadiging verval G L D 800' *, *, * JAAR 19,40 = 0 Figuur7. Levenscyclusvan 'Baccara' Deintroduktlevan 'Baccara'vondongeveerhalverwegedevijftigerjaren plaats. Vanafcirca1960tot bevond 'Baccara'zichinde groeifase. Van1965tot1970verkeerdedezecultivarinde volwassenheidsfase. Deverzadigingsfasebeslaatdeperiode1970tot1977. Sindsdietijd verkeert 'Baccara'inde vervalfase.ndevervalfasedoetzichnogeen kleineoplevingvoordoornieuwe aanplant. Tothetbeginvandezeventigerjarenis 'Baccara' vrijweldeenige grootbloemige,roderoos. Dankomtechterdecultivar 'lona'openontstaater eenconcurrentie. Halverwegedezeventigerjarenkomtdaarnoginbeperkte matedeconcurrentievandecultivar 'RedSucces' bijensindshetbegin vandetachtiger jarenisdeopkomendecultivar 'Madeion' vanbelangvan voordeprijsvormingvan 'Baccara'. Voordebedrijfstakbeslaatheteconomischinteressantedeelvande levenscycluscirca15jaren LONA Decultivar 'lona'iseenrode, grootbloemigeroos metstevige, vrijlange bloemstelen. Hetproduktheeftin knopeenrode kleur,integenstellingtot 'Baccara'dievaakdonkeris. Deproduktieper m2 ( stuksper m2per jaar)ishogerdan 'Baccara'. Dehoudbaarheid is goed, mitsvoldoenderijp gesneden. 'lona'isgeschiktomdoortestoken, maarvraagtveel warmte. Deintroduktievaltrond1973te plaatsen. Degroeifasetreedtvrijwel meteeninenduurttot1977. Dantreedteen 4jaardurende volwassenheidsfasein. n1981begintdeverzadigingsfaseenhetlijkteropdatde vervalfasezichin1984aandient (figuur 8). Delevenscyclusvan 'lona'vertoonthettypischeklokvormigepatroon van een (op)volger. Deopvolgingbetreftdecultivar 'Baccara'die vanwegeeen lageproduktieminderinteressant is voordeteler. Vanwegede vergelijkbaarheid isdecyclusvan 'lona' weergegevenopdezelfdeschaalals 'Baccara'. Delevenscyclusvan 'lona' wordtbekortdoorhetoptreden vanconcurrentie 16

17 vananderegrootbloemige,roderozen ('Red Succes' en 'Madeion'). Heteconomisch interessantedeelvandelevenscyclusbeslaatcirca 7jaar M Z E T 3200 N 1 e 0 o G L D groei volwas- verzadiging senheid * * >.*.* *.* '* - + _ JAAR 1960=0 Figuur8. Levenscyclusvan 'lona' REDSUCCES Decultivar 'RedSucces'iseengrootbloemige,roderoos metvrij lange, stevigetakken. Debloemenzijngoedgevormd. Deknopisietsafgeplat. Het bladisgevoeligvoorverbranding.dezecultivarleentzich mindervoor doorstoken. Dehoudbaarheid op wateris goed. Deproduktievan 'RedSucces'is met stuksper m2perjaar hoger dan 'Baccara', maarlagerdan 'lona'. Deintroduktievan 'RedSucces' valtrond1976. Deintroduktiefaseis vrijwelafwezig, waardoordelevenscyclushetbeeldvaneen (op)volger vertoont. Dezeopvolgingbetreftdecultivar 'Baccara'.Omdezeredenisde levenscyclusafgebeeld opdeschaal van 'Baccara',zodatdeverhouding beter blijkt. Degroeifasebeslaatdejaren1976tot1979. Devolwassenheidsfaseis kort ( ). Deverzadigingsfase iseveneenskortvanduurenbetreftde jaren1981toten met1983. Vanafdietijdverkeert 'RedSucces'inde vervalfase. Delevenscyclusvan 'RedSucces' is kort.ditwordtinbelangrijkemate veroorzaaktdoordeopkomstvandecultivar 'Madeion',dieeensterkedruk opdeprijs uitoefent. Heteconomischinteressantedeel vandelevenscyclusbeslaat 5jaar. 17

18 o M 2 E T 3200 N 2400 i O c o G L P léoc 800. groei vol4 veh verval was-- zasen- digi(ng leiql JAAR 1960=0.*.* * *.* ' *. j * Figuur9.Levenscyclusvan 'Red Succes' 18

19 6.HERNEUWDELEVENSCYCLUSVANEEN PRODUKT Door mode, produktverbetering,anderetoepassingsmogelijkhedenofeen grotere (mogelijkhernieuwde)bekendheidkaneennieuwelevenscyclus ontstaan. Daarbijzijntweesituatiesteonderscheiden.nhetenegeval ontstaatereennieuwecyclusvanhetzelfdeproduktdoordathetprodukt aangepast is, waardoorhet (tijdelijk)alsnogbetekenisheeftvoorde markt.nhetanderegevalisersprakevanandereof meertoepassingen, waardoorhetprodukteenvergrotevraagontmoet. Dezevergrotevraagstuwt delevenscyclus op. Denieuwecyclusvangtaantijdens,enisalshet waregebouwd opde 'oude' cyclus.ndeliteratuurstaatditverschijnselbekendals "cycle-recycle" (heteerstegeval)endegeschulptecyclus (tweedegeval).nfiguur10 wordteenvoorbeeld vandezesituatiesgegeven. Omzet Tijd Figuur10. Hernieuwde levenscycli (Cycle-recycle (1) enschulppatroon (2)) Debovenstelijninfiguur10isdegeschulptelevenscyclus,hetresultaat vanbijvoorbeeldandere (meer) toepassingenvaneenprodukt. Deonderste lijnisde "cycle-recycle",hetresultaatvanbijvoorbeeldeen produktaanpassing. Dezelaatstesituatiedoetzich voor bijdelichtrozekleinbloemigeroos 'Carol' (figuur11)diesindsheteindevandezeventiger jarenaaneen 'recycle' begonnenis. Voordetelerisdezecultivar weer interessantvanwegedegeringeenergiebehoefteenhetvervallenvande licentie.bovendienzijner nuselectiesbeschikbaardiein voorjaaren zomerminderlasthebbenvanverbleken. Eenrecycleisveelalkleinerdan devoorafgaandeeerste cyclus. 19

20 o M E T N *'.* * *'. i o o o G L D * ' - + f JAAR Figuur 11. "Cycle-recycle" bij 'Carol'

21 7. LEVENSCYCLUSVANEENPRODUCTCATEGORE Totnutoeisdelevenscyclusvaneenspecifiekproduktaandeorde geweest.hetisook mogelijkdateenlevenscyclusbetrekkingheeft op een subproduktgroepofproduktcategorie. Ondereenproduktcategoriewordteengroepzeernauwverwanteprodukten verstaan. Eenvoorbeeld isdeproduktvormgrootbloemige,roderozen. Een dergelijkegroepbestaatuiteenof meerderecultivarsdieeenaantal overeenkomstige,goedonderscheidbare eigenschappenhebben, namelijk bloemtype (grootbloemig)enkleur (rood). Eenproduktcategoriekanookeenlevenscyclusbezitten. Dezelevenscyclus isopgebouwduitdelevenscyclivandecultivarsdietotdeze produktcategoriebehoren. Delevenscyclusvaneenproduktcategorie iseen samengesteldecyclus. Dooropvolgingenstapelingvandelevenscyclivande afzonderlijkeprodukten (cultivars)isdecyclusvaneenproduktcategorie hogerenlanger, maarwordtookdooranderevariabelenbeïnvloeddan de cyclivan cultivars. nfiguur12is delevenscyclusvandeproduktcategoriegrootbloemige,rode rozenafgebeeldbestaandeuitdecultivars 'Baccara', 'lona', 'Red Succes' en 'Madeion' ' * * M E T 2400 N 1 O e o G L D '/ / ' f f' */ /*.< **./' * Succes \ JAAR 19i0=0 'Madeion' Figuur12. Levenscyclusvandeproduktcategoriegrootbloemigeroderozen nfiguur12isslechtseendeelvandelevenscyclusvande produktcategoriegrootbloemige,roderozenweergegevenn verbandmetde beschikbaarheid vanafzetgegevens. Niettemingeeftdefiguureen helder beeldvandesituatie waarindeproduktcategorie,bestaandeuitde cultivars 'Baccara', 'lona', 'RedSucces' en 'Madelon', verkeert. Voordebesprekingvandeprodukteigenschappenendergelijkevandeze cultivarszij verwezennaarhoofdstuk 5,paragraaf3.5 tot 3.7. Devolwassenheidsfasevandeproduktcategoriegrootbloemigeroderozen begonomstreeks1964enduurdetot1975. Vanaf1976bevindtde produktcategorieinde verzadigingsfase. Uitprijsanalysenisgeblekendatdelevenscyclussamenhangtmetde markt voorgrootbloemige,roderozen. Deovergangvandevolwassenheidsfasenaar 21

22 deverzadigingsfasewordtgekenmerktdoorhetnaderenvan marktverzadiging Sederthetbeginvandezeventiger jarendoetzicheenvraagdalingvoordie deelssamenhangtmetdegewijzigdesamenstellingvandeproduktcategorie grootbloemigeroderozen. Eenanderdeelvandeoorzaakmoet waarschijnlijk gezochtwordenindehoudbaarheidvandegrootbloemige (rode) rozen. Opgrondvanhethuidigesortimentmageenvoortgaandedalingvandeomzet vangrootbloemige,roderozenverwacht worden. 22

23 8. LEVENSCYCLUS VAN (HOOFD)PRODUKTGROEPEN 8.1 nleiding Eenanderecombinatievormvanlevenscycliisdelevenscyclusvaneen (hoofd)produktgroep.ntegenstelling totdeproduktcategorie iseen (hoofd)produktgroepgebaseerdopglobaleovereenkomsten.achtereen dergelijke (hoofd)produktgroepgaatinderegeleenheelsortimentvan cultivarsschuilmetverschilin kleur, vormendergelijke.een (hoofd)- produktgroepisdaardoorveelmeereenallegaartjedaneenproduktof produktcategorie (zieookhoofdstuk 4). Het spreektvoorzichdatdelevenscyclusvaneen (hoofd)produktgroepvele malenlangerenhogerkanzijndandecycli vanproduktenof produktcategorieën. Omdatdelevenscyclusvaneen (hoofd)produktgroep tocheeninformatieve waardeheeftzulleninhetvolgendeachtereenvolgensdelevenscyclivan enkelesnijbloemenenpotplantenbehandeldworden. Daarbij wordtuitgegaan vanjaarcijfers, hetgeen welconsequentieskanhebbenvoordeinterpretatie (verschuiving naanvoerpatroon,hoofdstuk 4). Debespreking per (hoofd) produktgroepdraagtdoordegenoemdepunteneenglobalerkarakterdan met debesprekingperprodukthetgeval was. DegegevensvoordecyclizijnontleendaanhetPVSenluidenin prijzen van Snijbloemen SNJANTHURUM Snijanthurium (Anthuriumandreanum)issindshetbeginvandezestiger jarenopgekomen. Deafzetgeschiedthoofdzakelijkviadebloemenveiling Westland. Snijanthuriumwordtvooreenbelangrijkdeeltoegepast in bloemstukkenen n minderematealssnijbloemopdevaas. Vanwegedehogeprijsheefthet eenexclusiefkarakter.ookhetuiterlijk isexclusiefendoet wat kunstmatigaan. EenprobleemvanSnijanthuriumwordtgevormddoordathetschutblad,datde sierwaardebepaalt,somsblauwverkleurt. VerderisSnijanthurium volumineusen kwetsbaar, wathogetransport-enverpakkingskostenmetzich meebrengt. Deteeltduurendeaanloopfase (vanplantentotvolleproduktie)zijnlang. Hierdooris heteenvrij kapitaalintensieveteelt. Omstreeks1960begintdeintroduktie vansnijanthurium. Deintroduktiefase duurttot1969 (figuur 13).VanafdatmomentkomtSnijanthurium inde groeifase,diegekenmerktwordtdooreensnelletoenamevandeafzet. n 1973gaatdesnellestijgingvandeafzetoverineenlangzamerstijging: Snijanthurium isindevolwassenheidsfasebeland. Langduurtditniet, want rond 1977treedtSnijanthuriumdeverzadigingsfase binnen. Dooreensortimentswijziging (nieuwecycli) diezichsindsdetachtiger jarenindeomzetvansnijanthuriumaftekent,stabiliseertdeomzetzich. 23

24 * ' introduktie ;roei ; volwas- verza- * * N : senheid ;diging *!.* 5000 * * **.,*'* '*. '* JAAR 1960=0 Figuur13. Levenscyclusvan Snijanthurium TROSCHRYSANT Detroschrysant iseenbelangrijk jaarrondprodukt, meteen vrijsnelle opvolgingvansortimentsveranderingen. Rond1967begintdegroeifasevantroschrysant. Dezefasegaatrond1975 overinde volwassenheidsfase. Hetbelangvandesortimentsveranderingenblijktuitdeinfiguur14 aangegevengolven ("Spider-tijdperk"en "Horim-Westland-tijdperk") diede totalecyclus vantroschrysantopgestuwdhebben *'* * '* *. '* '* _ JAAR 1960=0 Figuur14. LevenscyclusvanTroschrysant 24

25 8.2.3 FREESA DelevenscyclusvanFreesia (figuur15) vertoontglobaalhetzelfdebeeld alstroschrysant. Deovergangvandeintroduktie-naardegroeifasevaltrond1970. Rond1983 gaatdegroeifaseoverindevolwassenheidsfase. Dezefaseninde levenscycluszijnnietlostezien vandeontwikkelingenindeteelt,zoalsde overschakelingvanzaaifreesianaarknolfreesiaaanheteindevande zestigerjaren (zieaangegeven golven). Wanneersortimentsverbeteringendoorgangvindenmagmogelijkeen stabilisatie (eventueeleenlichtestijging) vandeomzetverwacht worden o M 2 E T N G L P ÏOOOO JAAR 1960= A Figuur15. LevenscyclusvanFreesia GERBERA nfiguur16isdelevenscyclusvan Gerberaafgebeeld.Hieruitblijktdat Gerberametnamedelaatstevijftienjaareengroteomzetstijginggekend heeft.zoalsindefiguuraangegevenisbestaatdelevenscyclusvan Gerbera uiteentweetalteonderscheidenkleinerecyclidiesamenhangenmet ontwikkelingenindeteelt. Deeerstefaseisdie vandezaaigerbera's (zestiger jaren). Daaropvolgtdefasevandevegatatievevermeerdering.n dezefasetraden veranderingeninplanttijden vergroting vanhetsortiment (klonen) op.nhoeverreernueennieuwecycluszalgaanontstaanis niet geheelte voorspellen. Verwachtmagwordendatzolangdehoudbaarheidvan hetsortimentnietverbeterdwordtookdetoepassingsmogelijkheden niet zullen wordenverruimd,hetgeenzal (kunnen)resulterenineendalingvan deomzet,zoals bijsnijanthuriumhetgevalgeweest is. 25

26 '* *. '.* * * *.* * i. - * 't - t-x X -%. ' ' * *. ' _ JAAR 1960=0 Figuur16. Levenscyclusvan Gerbera RS Delevenscyclusvanris (figuur17)toonteenbeeldwatovereenkomtmetde levenscyclusvansnijanthurium,hoeweldelevenscyclusvanrislangeren hogeris. Degroeifasegaatrond1970overinde volwassenheidsfase. Deze duurttot Vanaf1977verkeertrisindeverzadigingsfase. Door deopkomstvananderekleuren (wit, geel)indetachtigerjaren (nieuwe cycli) mageenstabilisatievandeafzetverwachtworden, waarbijde hoofdkleur (blauw) verderterugkan lopen. Eenprobleemvanrisblijftde kortehoudbaarheid *." * ' *. ' *» * * * *. ' * * +. 4 Figuur17. Levenscyclusvan ris JAAR 1960=

27 8.2.6 TULP Delevenscyclusvan Tulpkenteenaantaldeelcycli (figuur 18).De voorlaatsteenlaatstedeelcyclus (vanaf1968, respectievelijk 1979) hangen samenmetdeopkomstvan 'Apeldoorn',respectievelijkdeverbeteringvande houdbaarheid endeveranderingeninhetsortiment (minder 'Apeldoorn'). Opbasisvandelevenscyclus (nieuwedeelcyclusvanaf1980) magde komende jarennogmeteenomzetstijginggerekend worden o M z E T N G L D ' *' JAAR 1960= Figuur18. Levenscyclusvan Tulp 27

28 8.3 Potplanten BEGONA DehoofdproduktgroepBegonia wordtgekenmerktdooreengrootsortimentmet diversekleurenenbloemtypen. Deontwikkelingeninhetsortimenthebbener toebijgedragendatdeomzetforsis gestegen. HetbeginvandegroeifasevanBegoniavaltrond Dezegroeifase duurdetot NuverkeertBegoniainde volwassenheidsfase. Opbasisvandelevenscyclus (figuur19) magverwachtwordendatdeomzet nogwatverderzalstijgenalsdeontwikkelingeninhetsortimentdoorgaan _.) *.* * '* *' *., * 600C *' ' * s JAAR f f f 2 8 Figuur 19. LevenscyclusvanBegonia CYCLAMEN Cyclameniseenreedslangbekendenlanggeteeldepotplantmeteen verscheidenheid aantypenen kleuren.opbasisvanhetaanvoerpatroonis hetnogaltijdeenseizoenprodukt. Delevenscyclus (figuur20)draagteen duidelijksamengesteldkarakter. Deeerstecyclusbeslaatdeperiodedie jaren voor1960 aleenaanvangnamenrond1970eentopbereikte. Vanaf isereennieuwecyclusontstaan (mode, sortiment).binnendeze hernieuwdecyclusverkeertcyclamennuinde volwassenheidsfase. Zondersortimentsveranderingenofandereontwikkelingenzoalsmeeraanvoerspreidingdoorhetjaar,zaldeomzetde komendejarennoglichtkunnen stijgen. 28

29 ) M Z E T N C'. [1 t ';. o o i i i i i ' * * Figuur 20. LevenscyclusvanCyclamen JAAR = f-- 20 f f POTCHRYSANT Delevenscyclusvandepotchrysant (figuur21) bestaatevenalsde levenscyclusvancyclamenuittweedeelcycli. ndezeventiger jarenbestondhet sortimentvanpotchrysanthoofdzakelijkuitdekleurgeel. Deze levenscyclusbereikterond1972eentopendaarnatraddeverzadigingsfasein. Dooreengroterevariatiein kleurenende modeontstondeennieuwecyclus. ndezenieuwecyclusverkeertpotchrysant sinds1983inde verzadigingsfase.deontwikkelingnaareengroterplanttype (sinds )zoueen nieuwedeelcycluskunnengaan vormen. 1: A JAAR M 28 Figuur 21. Levenscyclusvan Potchrysant 29

30 8.3.4 PONSETTA Poinsettiaiseenseizoenprodukt, waarvandeafzetgeconcentreerd isin een korteperiodevoorde Kerstdagen.ndeogen vande kopersisheteenecht Kerstartikel,hetgeenblijktuitdegewonenaam 'Kerstster'. ndelevenscyclusvan Poinsettia (figuur22) vallenminderduidelijk deelcycliwaartenemen. Deveranderingeninhetsortiment (meerkoppers, meerkleuren)zijn kennelijkvrijgeleidelijkdoorgevoerd,zodatookde levenscyclusin hoogteenlengte meergeleidelijk toegenomen is. Degroeifase van Poinsettiabegintomstreeks1971engaatin1977overin devolwassenheidsfase.uitdefiguurvaltaftelezendatde verzadigingsfasenietververwijderd is, tenzij mode-ontwikkelingenof sortimentsveranderingenvooreennieuweimpulszorgen. i i :t i H i M *..*'*. 1A000 #' i: i * " i i i.* t i N * *.* G L l *.'.,'*.." * " '* * ]»'*' * * * JAAR 1960=0 Figuur 22. LevenscyclusvanPoinsettia SANTPAULA Bij Saintpaulia,eenpotplantmeteenjaarrondaanvoereneenveelkleurig sortiment isongeveerhetzelfdebeeldvandelevenscyclus (figuur23) als bij Poinsettiawaarte nemen. Desortimentsveranderingen enspreidingvan deaanvoerdoorhetjaarheenlijkenvooreengeleidelijke,dochgestage omzetstijging zorggedragente hebben. DegroeifasevanSaintpauliabegonin engingrond1979overin de volwassenheidsfase. Opgrondvandeinfiguur23afgebeeldelevenscyclusvanSaintpaulia, mag eenverderetoename vandeomzetverwachtworden, hoewelhettempolager zalzijn,tenzij mode-ofsortimentsontwikkelingendeloop vande levenscyclus wijzigen. 30

31 T.. '* ( i, "* H *,* * t: i " i i i i i.* i n i ' i i. ' i. i. ' * O. '* O. ' o yooo i.. * i i. ' i (.- i.* * i L *.* *. " 4000 *.,'.. ' ' *., *.., ' 1 * *., *, *, ' * ' * * 0 1 " ' i - - f 't O 4 S JAAR 1960=0 Figuur 23. LevenscyclusvanSaintpaulia ' 31

32 9. PRAKTSCHEBETEKENSVANDELEVENSCYCLUS nhetonderstaande zijneenaantalpuntenmetbetrekkingtotdebetekenis vandelevenscyclusweergegeven. Eenaantalpuntenroepennieuwevragen op, waarvoornaderonderzoekgewenst is. Aandachtspuntenvoornaderonderzoek wordennietinallegevallenapartvermeld,maarzijnteonderscheidendoor deonderlijning. Delevenscyclustheorievanproduktenblijktpraktischebetekeniste hebben voorbloemkwekerijprodukten. Detheorieoverdelevenscyclusdraagtgeen voorschrijvend, maareenbeschrijvendkarakter.dithoudtindatopbasis vandelevenscyclusvanprodukt Ageenconclusiesgetrokkenkunnenworden overhetexactetoekomstigeverloopvandelevenscyclusvaneen nieuw produktb. Welbiedtdelevenscyclustheoriede mogelijkheidom verwachtingenoverhettoekomstigomzetverloopvanheteneproduktnaar analogiete baserenophetomzetverloopvaneenander produkt. Delevenscyclustheoriegeeftaandatprodukteneentijdelijkebetekenis hebbenendatdiebetekenisveelalvolgenseennatuurlijkpatroon verloopt. Delevenscyclustheorieheefthetvoordeeldatheteenvisueel gerichte, illustratievetheorieis. Ditbevordertdeoverdraagbaarheidvan bijvoorbeeld onderzoekresultatendiedelevenscyclus (kunnen)beïnvloeden ofbeïnvloedhebben. Eenpuntvanbelangvoorhetweergeven vaneenlevenscyclusisde afbakening. Daarbijishetvanbelangonderscheidte makennaar (hoofd)- produktgroep,produktcategorieenproduktennaarperiode (jaarof maand). Wordendezezaken verward,dan wordengemakkelijkverkeerdeconclusies getrokken. Bijdeanalysevanlevenscycli moetaltijddeopbouwin hetooggehouden worden. Alsstartpuntverdientdelevenscyclusvanhetprodukt (cultivar) de voorkeur, waarnadeanalyseuitgebreidkan wordennaarproduktcategorie enviadeproduktgroepnaardehoofdproduktgroep. Bijdebestuderingvanlevenscyclivaneenaantalproduktenis geblekendat dehoogte (omzet)enlengte (jaren) perproduktsterkkunnen verschillen. Erzijn weinigprodukten meteenhogeenlangelevenscyclusen veel produktenmeteen korteen/oflage cyclus. Hoeweleenproduktcategoriemeestaluit meerdereprodukten (cultivars) bestaat,is hetookmogelijkdateenproduktcategorie (vrijwelgeheel) uit eenproduktbestaat, wanneerditproduktovervoldoendegoede produkteigenschappenbeschikten/ofergeenandereproduktenindie produktcategoriezijn. Delevenscyclusvaneen (hoofd)produkt(groep)heefteenbeperktere praktischebetekenis, tenzijer kennisbestaatvandelevenscyclusvan produktenproduktcategorie.hetis welvanbelangvoorhetverwerven van inzicht. Delevenscyclusvaneenproduktwordtbepaalddoorveranderingenin de vraagnaarenhetaanbodvaneenprodukt. Eenlangelevenscyclusvaneen produkten metnamevaneenlangegroei-en volwassenheidsfasewijsterop dathetproduktgunstigeeigenschappenbezitvoorzowelkoperals teler. Wareditniethetgevaldanzoudooreen vraagval, eenafnemingvanhet aanbodofbeidedelevenscyclusbekort worden. Delevenscyclusvaneenproduktwordtin belangrijkematebepaalddoorhet kopersgedrag.uitpanelonderzoekbijconsumentenzoumeerduidelijkheid 32

33 verkregen kunnenwordenoverdeomvangvandegroepenkopersen hun (herhalings)aankooppatroon ofaankoopfrequentie. Voorhetanalyseren (en voorspellen) vanlevenscyclikanditvanuitermategrootbelangzijn. Eenlangevolwassenheids-enverzadigingsfasegeeftinformatieover herhalingsaankopen.ontbrekenherhalingsaankopendanzaldetijdsduurvan dezefasenkortzijn. Delevenscyclusvaneenproduktcategoriekannuthebbenin hetkadervan modeveranderingen.eenstudienaarbijvoorbeeldmodekleurenkanvoorhet voorspellenvanlevenscyclien vanhernieuwdecycli (recycle) bij produktcategorieënwaardevolleinformatieopleveren. Eenbetereafstemming vanhetaanbodopde (mode)behoeftenvandeconsumentdiehieruitkan resulteren, kandefinanciëleresultatenvandebedrijfstakgunstig beïnvloeden. Delevenscyclustheoriekaneenhulpmiddelzijnbij hetnemenvan maatregelenomdeomzetteverhogen. Middelendaartoezijnonderandere wijzigingvande verpakking,hetopvoerenvande kwaliteit,hetvergroten vandetoepassingsmogelijkhedenvanhetproduktennieuweafzetmarkten (regio's). Delevenscyclusvaneenproduktheeftbetekenisvoordeintroduktie van nieuweprodukten.wordteenechtnieuwproduktgeïntroduceerd dan moet rekeninggehoudenworden meteenzekereweerstandtegenoverhetnieuwe, het onbekende. Deintroduktiefasezaleenbepaaldeperiodeinbeslagnemen. En alshetproduktover voldoendeeigenschappenbeschiktom waarderingopte roepenzaldeomzetkunnengroeien. Onderzoekoverprodukteigenschappendie doorde (mogelijke) kopersgewaardeerdworden, kaneenhulpmiddelvormen bij hetbeoordelen vandelevenskansenvannieuweprodukten. Daarnaastkan (tijdelijke)ondersteuningvannieuwe, veelbelovende produktendeintroduktieverkortenen/ofvergemakkelijken. Vooreen (op)volgervaneenproduktwaarvaneigenschappenbekendzijnisde introduktieveelalgeengrootprobleem.hetproduktisdan welnieuw maar inderegelnietzoafwijkenddatereenweerstand overwonnenmoet worden. Delevenscyclustoontookaandatproduktensomsnieuwelevenskansenhebben doorveranderingeninde modeof wijzigingvan (produktie)omstandigheden. Ditkan vanbetekeniszijnvoortevroeg 'geboren'produkten,dieop het momentvanintroduktienietoverdejuisteofgewenste (mode)eigenschappen beschikkenendaardooraaneenvroegtijdig eindkomen. Jarenlaterzoueen dergelijkproduktsomstoch kansen kunnenblijkente hebben. Een herintroduktiezoudan misschienoverwogen moeten worden.nditkader spelennieuweafzetmarkten (anderebehoeften) wellichtookeen rol. Vooreennieuwprodukt spelendeproduktietechnischeaspecteneen belangrijkerol bij hetteverwachtenaanbodverloopendusookbij het verloopvandelevenscyclus. Men moetnogervaringopdoenmetdeteelt. Ook inlaterefasenblijvendeproduktiekosteneenrolspelen, zij hetmeerin devormvanoptimaliseringvande produktie. Vooreennieuwproduktzijndeproduktietechnischeaspectenin kaartte brengenmetde profielmethode. Delevenscyclusvanprodukten kanpotentieelin hoogteenlengtevergroot wordendooroptimaliseringvandeproduktie(methoden),onderanderedoor eenverlagingvandeproduktiekostenpereenheidbijeentoenemendaanbod endoorwijzigingenverbeteringvanhetaanvoerpatroon. Doorverdringing,bijvoorbeeldalsgevolgvanverschilinproduktiekosten, kandelevenscyclusvanheteneprodukteennieuweimpulskrijgenonder 33

34 gelijktijdigebekortingvandelevenscyclusvanhetverdrongenprodukt. Kennisover (deoorzakenvan) delevenscycluskaneenhulpmiddelzijnvoor onderzoeken veredelingsbedrijven,zodattijdigvernieuwdeen/ofverbeterde produktiemethodenenproduktenvoordetelersbeschikbaarzijn. Kennisover (deoorzaken van)delevenscycluskanookvoorveilingeneen hulpmiddelzijnin hunbeleidtenaanzienvan voorschriftenomtrent verpakking,kwaliteiten dergelijke. Voorgeorganiseerdeactiesin groterverband,zoalshetvoeren van reclame, kandekennisoverdelevenscyclusvandiverse (hoofd)produktgroepen, produktcategorieën enproduktenvangroteinvloedzijnterverlengingen/of terverhogingvandelevenscyclusofomhernieuwdecycliopte roepen. Daarbijis metnamede momentbepaling (levensfase) vooreenteondernemen aktievangrootbelang. Doornaderestudienaarhetverschijnsellevenscycluszijner wellicht aanwijzingentevindendiemeermogelijkhedengevendelevenscycluste voorspellenente beheersen. 34

35 GERAADPLEEGDE LTERATUUR BloemenveilingWestland,Statistischeoverzichten. Snijbloemen/potplanten Honselersdijk,BloemenveilingWestland. Geest, L.van der,succesen verval. EconomischStatistischeBerichten, Goedegebure,J.,Produktontwikkeling. JG/ew/30. Wilhelminadorp, Proefstationv.d.Fruitteelt,1981 Jagers,P.J.C.,Ondernemingsplanning:hetgoudligtopstraat! De Automatiseringsgids, Jong, Dr.H.W. De, Dynamische markttheorie. Leiden,Stenfert Kroese, Keuning, Dr.D.en Dr.D.J.Eppink, Managementen Organisatie theorieentoepassing. Leiden,Stenfert Kroese, Kleijn,r.E.H.J.M.de, Produktontwikkelingsstrategie. Doc:MAN/GG/LEl/80/6. Den Haag, LE, Kleijn, r.e.h.j.m.de, Produktvemieuwingverlangt systematische verkenningen afweging. VakbladvoordeBloemisterij39(1984)25pag 39. Kotier, Philip, MarketingManagement:analysis,planningand control. Londen,Prentice/Hall, Leeflang, Prof.dr.P.S.H,en Drs.P.A.Beukenkamp, ProbleemgebiedMarketing, een managementbenadering. Leiden,Stenfert Kroese, Meij,M.vande, Hetbeoordelen vannieuwesierteeltprodukten Stageverslag Utrecht, Rijks HogereTuinbouwschool, Oprel,ng.L., Levenscyclusonderstreeptbelangvan produktontwikkeling. VakbladvoordeBloemisterij39(1984)25pag 43. Oprel, ng.l., Prijsvormingvanbloemkweker!jproduktenop veilingniveau. Rapportno. 25. Aalsmeer, ProefstationvoordeBloemisterij in Nederland, Oprel,ng.L., Prijsanalyseenprijsvoorspelling,Rapportno. 27. Aalsmeer, ProefstationvoordeBloemisterij in Nederland, Oprel,ng.L., Bepalingvandelevenscyclus Aalsmeer, ProefstationvoordeBloemisterij in Nederland, Proefst.v.d.Bloemisterijet al., Deteeltvan Kasrozen,Bloementeeltreeks no. 4, 7e druk. Aalsmeer, ProefstationvoordeBloemisterij,