Bloemenveilingen. Resultaten van de enquêtes onder telers en kopers van sierteeltproducten. Vertrouwelijke rapportage aan de NMa

Transcriptie

1 Bloemenveilingen Resultaten van de enquêtes onder telers en kopers van sierteeltproducten Vertrouwelijke rapportage aan de NMa drs. P.Th. van der Zeijden drs. R.J.M. Vogels drs. S.C. Oudmaijer Zoetermeer, 6 juli 2007

2 Dit onderzoek is gefinancierd door de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa). De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij EIM bv. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning in artikelen, scripties en boeken is toegestaan mits de bron duidelijk wordt vermeld. Vermenigvuldigen en/of openbaarmaking in welke vorm ook, alsmede opslag in een retrieval system, is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van EIM bv. EIM bv aanvaardt geen aansprakelijkheid voor drukfouten en/of andere onvolkomenheden. The responsibility for the contents of this report lies with EIM bv. Quoting numbers or text in papers, essays and books is permitted only when the source is clearly mentioned. No part of this publication may be copied and/or published in any form or by any means, or stored in a retrieval system, without the prior written permission of EIM bv. EIM bv does not accept responsibility for printing errors and/or other imperfections.

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding 5 2 Telers van sierteeltproducten Inleiding Kenmerken telers Het gebruik van afzetkanalen Kenmerken van afzetkanalen Overstapbereidheid en alternatieven Lidmaatschap van een veiling 32 3 Kopers van sierteeltproducten Inleiding Kenmerken kopers Het gebruik van inkoopkanalen Kenmerken van inkoopkanalen Overstapbereidheid en alternatieven Inkoop via de veiling 55 Bijlagen I Responsverantwoording 57 II Vragenlijst telers 61 III Vragenlijst kopers 71 3

4

5 1 Inleiding Aanleiding De NMa heeft besloten dat voor de fusie van de Coöperatie Bloemenveiling Aalsmeer U.A. en de Coöperatieve Bloemenveiling FloraHolland U.A. een vergunning vereist is. Voor de behandeling hiervan voert de NMa momenteel nader onderzoek uit. Daarbij gaat het om onderzoek naar de markten waarop de betrokken marktpartijen actief zijn (afbakening van de relevante product- en geografische markt) en naar de gevolgen van de concentratie op die markten. Onderzoek De NMa heeft een deel van dit onderzoek uitbesteed aan een extern bureau (EIM bv). Daarbij gaat het om het uitvoeren van een enquête onder telers van sierteeltproducten en onder kopers van sierteeltproducten. Beide groepen kunnen gebruik maken van de diensten van de veiling. Doel De resultaten van de enquêtes onder telers en kopers van sierteeltproducten moeten de NMa helpen bij de beoordeling van de vergunningverlening voor de beoogde fusie tussen de Coöperatie Bloemenveiling Aalsmeer U.A. en de Coöperatieve Bloemenveiling FloraHolland U.A. Daarvoor moeten de resultaten inzicht geven in de positie van de klanten van de bloemenveilingen (telers en kopers van sierteeltproducten). Dit betreft onder andere de vraag naar de mate waarin de gebruikers van de bloemenveilingen gebonden zijn, de vraag naar de mate waarin er sprake is van respectievelijk alternatieve afzetkanalen voor telers en alternatieve inkoopkanalen voor kopers van sierteeltproducten, etc. Onderzoeksopzet De NMa heeft EIM 1 gevraagd de enquêtes onder telers en kopers van sierteeltproducten uit te voeren en de resultaten te beschrijven en te vergelijken tussen verschillende groepen telers en kopers. Daarvoor is als volgt te werk gegaan: De NMa heeft de vragenlijsten opgesteld. Deze zijn door EIM van commentaar voorzien. EIM heeft de vragenlijsten geprogrammeerd ten behoeve van een internetenquête. Voor beide vragenlijsten (voor telers en voor kopers) is zowel een Nederlandse als een Engelse versie geprogrammeerd. Vervolgens zijn telers en kopers benaderd via (indien een adres bekend was), post (voor Nederlandse bedrijven waarvan geen adres bekend was en telers die via het Productschap Tuinbouw zijn benaderd) en fax (voor buitenlandse bedrijven waarvan geen adres bekend was). De potentiële respondenten kregen een persoonlijke inlogcode toegewezen. Daarmee konden de respondenten inloggen op de website en vervolgens kiezen welke vragenlijst voor hen het meest relevant was (telers/kopers en Nederlandstalig/Engelstalig). 1 Het project is gezamenlijk uitgevoerd door EIM bv en Stratus. Beide organisaties zijn onderdeel van Panteia. 5

6 Circa 1 week na de eerste oproep is een herinneringsoproep verzonden. Voor het benaderen van potentiële respondenten zijn de volgende adresbestanden gebruikt: bestanden van Bloemenveiling Aalsmeer (telers en kopers), bestanden van Bloemenveiling FloraHolland (telers en kopers), bestand van het Productschap Tuinbouw van telers die geen gebruik zouden maken van de veiling. De enquête heeft bruikbare ingevulde vragenlijsten voor de telers opgeleverd en 718 voor de kopers (voor de responsverantwoording: zie bijlage I). De resultaten zijn door EIM gecontroleerd. EIM heeft de eerste analyses op de resultaten uitgevoerd. Dit betreft met name het berekenen van frequenties en gemiddelden en het toetsen van verschillen tussen verschillende groepen telers en kopers 1. Het interpreteren van de resultaten en het trekken van conclusies ten behoeve van de beoordeling van de fusie tussen de Coöperatie Bloemenveiling Aalsmeer U.A. en de Coöperatieve Bloemenveiling FloraHolland U.A. worden door de NMa zelf ter hand genomen. De resultaten zijn vervolgens beschreven in deze rapportage. Opzet rapportage In hoofdstuk 2 worden de resultaten van de enquête onder de telers van sierteeltproducten uitgewerkt. In hoofdstuk 3 komen de resultaten van de enquête onder de kopers van sierteeltproducten aan de orde. Beide hoofdstukken zijn vooral beschrijvend, waarbij resultaten worden gepresenteerd in tabellen en grafieken met beknopte toelichtingen en beschrijvingen. In de bijlagen zijn opgenomen: de responsverantwoording, de gebruikte vragenlijsten. De resultaten van de telers en kopers naar verschillende indelingen zijn opgenomen in aparte tabellenboeken. 1 In de vragenlijsten waren sets met vragen opgenomen ten behoeve van conjointanalyses. Deze conjointanalyses worden uitgevoerd door de NMa. 6

7 2 Telers van sierteeltproducten 2.1 Inleiding In dit hoofdstuk wordt een beschrijving gegeven van de resultaten van de internetenquête onder telers van sierteeltproducten. Waar relevant, worden vergelijkingen gemaakt van verschillende groepen telers. Bij de beschrijving van de resultaten worden alleen significante verschillen vermeld. De volgende indelingen zijn daarbij gebruikt: Lidmaatschap veiling (1): lid VBA lid FloraHolland anders of onbekend Lidmaatschap veiling (2): lid van een veiling (VBA, FloraHolland, Vleuten, Oost-Nederland) niet-lid van een veiling Omvang van de telers naar omzetcategorieën Type sierteeltproducten (indeling van telers naar de categorie waar de meeste omzet wordt gerealiseerd): snijbloemen kamerplanten tuinplanten Nationaliteit telers: Nederland Buitenland Anonimiteit (ten opzichte van de NMa): anoniem niet-anoniem Herkomst van de adressen van de benaderde telers: VBA of FloraHolland Productschap Tuinbouw Aanvankelijk was het ook de bedoeling om onderscheid te maken tussen telers die gebruik maken van een veiling en telers die geen gebruik maken van een veiling. Echter, het aantal respondenten dat geen gebruik maakt van een veiling bedroeg slechts 18. Dit onderscheid is derhalve buiten beschouwing gebleven. De resultaten uitgesplitst naar de genoemde indelingen zijn opgenomen in een apart document. 2.2 Kenmerken telers Lidmaatschap van een veilingcoöperatie Bijna 90% van de telers is lid van een veilingcoöperatie (veiling VBA, FloraHolland, Vleuten of Oost-Nederland). Van deze leden is bijna 56% lid van FloraHolland en bijna 43% van VBA. 7

8 Tabel 1 Lidmaatschap van een veilingcoöperatie (in procenten), n=1.913 Lidmaatschap Veiling % % van de leden Wel lid, namelijk van: 87,7 VBA 42,7 Flora 55,5 Veiling Vleuten 0,7 Veiling Oost- Nederland 1,1 Geen lid 12,3 100 Leden van veilingcoöperaties hebben over het algemeen een hogere omzet dan telers die geen lid zijn van een veilingcoöperatie. Verder valt op dat telers met een hogere omzet (meer dan 2,5 miljoen) vaker lid zijn van VBA dan van Flora- Holland (zie tabel 77 tabellenboek telers). Indien telers worden onderscheiden naar type sierteeltproducten die ze voortbrengen, zien we dat telers die de meeste omzet uit tuinplanten halen minder vaak lid zijn van een veilingcoöperatie dan telers die voornamelijk omzet halen uit snijbloemen en kamerplanten (68% bij tuinplanten tegenover 91% bij snijbloemen en 93% bij kamerplanten). Daarnaast zien we dat telers die voornamelijk omzet uit kamerplanten halen ongeveer net zo vaak lid zijn van VBA als van FloraHolland, terwijl telers van snijbloemen en tuinplanten duidelijk vaker lid zijn van FloraHolland (zie tabel 110 tabellenboek telers). Nederlandse telers zijn vaker lid van een veilingcoöperatie dan buitenlandse telers. Bijna 90% van de Nederlandse telers is lid van een veilingcoöperatie, vergeleken met zo n 70% van de buitenlandse telers (zie tabel 145 tabellenboek telers). Lidmaatschap van een telersvereniging Bijna 14% van de telers is lid van een telersvereniging. Dit betreft onder andere de volgende verenigingen: AVBS, Brillianthus, Decorum, Dutch United, Ficus Forever, Holland Combi Roses, ID Plants, LTO, NBvB, Rosa Plaza, Unicum, etc. 8

9 Tabel 2 Lidmaatschap van een telersvereniging (aantal telers in procenten), n=1.914 % Wel lid 13,8 Geen lid 86,2 Totaal 100 Telers die een hogere omzet hebben zijn vaker lid van een telersvereniging. Van de bedrijven die meer dan 1 miljoen euro omzet hebben is bijna een kwart aangesloten bij een telersvereniging. Van de bedrijven met minder dan euro aan omzet is 6% lid van een telersvereniging (zie tabel 79 tabellenboek telers). Indien naar verschillen ten aanzien van het lidmaatschap van een telersvereniging wordt gekeken naar typen sierteeltproducten, dan vallen verschillen waar te nemen tussen snijbloemen, kamerplanten en tuinplanten. Indien een teler de meeste omzet haalt uit de teelt van snijbloemen is hij in 12% van de gevallen lid van een telersvereniging. Indien een teler vooral kamerplanten teelt is hij in 20% van de gevallen lid van een telersvereniging, bij de teelt van tuinplanten ligt het percentage telers dat lid is van een telersvereniging op 12% (zie tabel 111 tabellenboek telers). Buitenlandse telers zijn beduidend vaker lid van een telersvereniging dan Nederlandse telers. 36% van de buitenlandse telers is lid van een telersvereniging (zie tabel 146 tabellenboek telers). Telers die de vragenlijst niet anoniem hebben ingevuld zijn vaker (in 15,3% van de gevallen) lid van een telersvereniging dan telers die dat anoniem hebben gedaan (11,6% van de gevallen) (zie tabel 181 tabellenboek telers). Omvang in FTE Iets meer dan 75% van de telers geeft aan minder dan 10 FTE in dienst te hebben ten tijde van een normale bezetting. Tijdens het hoogseizoen heeft 64% van de bedrijven minder dan 10 FTE in dienst. 9

10 Tabel 3 Verdeling van de telers naar aantal FTE s bij een normale bezetting en in het hoogseizoen (in procenten), n=1.531 Aantal FTE Normale bezetting Hoogseizoen ,2 63, ,3 17, ,2 11,8 50 en meer 4,2 6,4 Totaal Er bestaan verschillen tussen leden en niet-leden van veilingcoöperaties. Ruim 78% van de leden van FloraHolland heeft bij een normale bezetting minder dan 10 FTE s in dienst. Bij de leden van VBA is dat 71% en bij de andere telers 75%. Onder de telers die geen lid zijn van VBA of FloraHolland komen enkele zeer grote bedrijven voor met meer dan FTE s bij een normale bezetting (zie tabel 9 tabellenboek telers). Bij de telers die vooral snijbloemen telen heeft 79% minder dan 10 FTE s bij een normale bezetting. Bij de telers van kamerplanten is dat 62% en bij de telers van tuinplanten 81% (zie tabel 112 tabellenboek telers). De buitenlandse telers werken zowel bij normale bezetting als in het hoogseizoen met meer FTE s dan bij Nederlandse telers (zie tabel 147 tabellenboek telers). Telers die niet-anoniem de vragenlijst hebben ingevuld, hebben over het algemeen meer FTE s in dienst dan telers die de vragenlijst anoniem hebben ingevuld (zie tabel 182 tabellenboek telers). Omzet(ontwikkeling) Bijna 28% van de telers geeft aan een omzet van meer dan 1 miljoen euro te hebben (Tabel 4). Ruim een kwart van de telers heeft een omzet van minder dan euro. De omzetontwikkeling van telers is over het algemeen positief geweest over de laatste 3 jaar: 47% van de telers geeft aan dat de omzet de laatste 3 jaar gegroeid is (Tabel 5). De gemiddelde omzetstijging van telers met groei over de afgelopen 3 jaar bedroeg 43% (n=704). Telers die te maken hebben gehad met een omzetdaling geven aan dat de gemiddelde omzetdaling over de laatste 3 jaar 23% bedroeg (n=144). 10

11 Tabel 4 Telers verdeeld naar omzetklasse in 2006 (in procenten), n=1.881 Omzetklasse (in euro s) % , , , ,3 Meer dan ,3 Totaal 100 Tabel 5 Omzetontwikkeling in de laatste 3 jaar (in procenten), n=1.881 Ontwikkeling % Gestegen 47,0 Ongeveer gelijk gebleven 41,6 Gedaald 11,4 Totaal 100 Leden van veilingorganisatie VBA of FloraHolland zijn over het algemeen groter, in termen van omzet, dan telers die geen lid zijn van VBA of FloraHolland. Verder bedraagt de omzet van ruim 20% van de leden van veilingorganisatie VBA minder dan ,-. Bij de leden van FloraHolland is dat bijna 24% en bij de telers die geen lid zijn van VBA of FloraHolland is dat 45% (zie tabel 10 tabellenboek telers). Indien naar veilingcoöperaties (veilingorganisatie VBA, FloraHolland, Vleuten en Oost-Nederland) gekeken wordt valt eenzelfde beeld waar te nemen. Bijna 30% van de leden van veilingcoöperaties heeft een omzet van meer dan 1 miljoen euro, terwijl nog geen 20% van de niet-leden een omzet heeft van 1 miljoen euro of meer. De omzetontwikkeling laat geen significante verschillen zien tussen leden en niet-leden van veilingorganisaties (zie tabel 45 tabellenboek telers). Indien telers onderscheiden worden naar type sierteeltproducten waar de meeste omzet in wordt gerealiseerd, valt op dat telers van kamerplanten een hogere omzet realiseren dan telers van snijbloemen en tuinplanten. Meer dan 50% van de telers die kamerplanten als belangrijkste omzet hebben, heeft een omzet van meer dan 1 miljoen euro. Bij telers van snijbloemen en tuinplanten ligt het percentage telers met een omzet van meer dan 1 miljoen euro rond de 20% (zie tabel 113 tabellenboek telers). Telers die de vragenlijst niet-anoniem hebben ingevuld hebben over het algemeen een hogere omzet uit de afzet van sierteeltproducten in 2006 dan telers die de vragenlijst anoniem hebben ingevuld. Daarnaast laten telers die de vragenlijst niet-anoniem hebben ingevuld over het algemeen een positievere omzet- 11

12 ontwikkeling zien dan telers die de vragenlijst anoniem hebben ingevuld (zie tabel 183 tabellenboek telers). Relatief meer telers die via het productschap benaderd zijn bevinden zich in de lagere omzetklassen dan telers die afkomstig waren uit de adressenbestanden van veilingorganisatie VBA of FloraHolland (zie tabel 218 tabellenboek telers). Omzetverdeling Indien de groep telers als geheel bekeken wordt zien we dat telers meer dan 60% van de omzet behalen uit snijbloemen (Tabel 6). Ruim 20% van de omzet komt uit de teelt van kamerplanten en minder dan 20% uit de teelt van tuinplanten. Het gemiddelde aantal soorten snijbloemen per teler bedraagt 1,6 (n=1.291). De meeste telers telen 1 of 2 soorten snijbloemen. Ook het gemiddelde aantal soorten kamerplanten dat telers telen ligt op 1,6 (n=527). Tabel 6 Gemiddelde omzetverdeling (in procenten), n=1.945 Hoofdgroepen % Snijbloemen 61,2 Kamerplanten 20,3 Tuinplanten 18,5 Totaal 100 Indien leden en niet-leden van VBA en FloraHolland onderscheiden worden, zien we dat leden van VBA (64%) en FloraHolland (65%) gemiddeld genomen meer omzet halen uit snijbloemen dan niet-leden van VBA of FloraHolland (45%). Nietleden van VBA of FloraHolland (41%) halen juist meer omzet uit tuinplanten vergeleken met leden van VBA (12%) of FloraHolland (16%). Daarnaast valt op dat leden van veilingorganisatie VBA (24%) meer omzet halen uit kamerplanten vergeleken met telers die lid zijn van FloraHolland (19%) of geen lid zijn van VBA of FloraHolland (14%) (zie tabel 1 tabellenboek telers). Leden van een veilingcoöperatie halen meer omzet uit snijbloemen en kamerplanten vergeleken met niet-leden. Niet-leden van veilingcoöperaties halen daarentegen meer omzet uit tuinplanten vergeleken met telers die zijn aangesloten bij een veilingcoöperatie (zie tabel 36 tabellenboek telers). Indien telers onderscheiden worden naar nationaliteit zien we dat Nederlandse telers relatief veel omzet halen uit snijbloemen vergeleken met buitenlandse telers (62% voor de Nederlandse telers en 46% voor de buitenlandse telers). Buitenlandse telers halen daarentegen relatief veel omzet uit kamerplanten en tuinplanten vergeleken met Nederlandse telers (zie tabel 139 tabellenboek telers). Telers die de vragenlijst anoniem hebben ingevuld halen relatief veel omzet uit tuinplanten vergeleken met telers die de vragenlijst niet-anoniem hebben ingevuld (zie tabel 174 tabellenboek telers). 12

13 Telers die via het productschap zijn benaderd halen relatief gezien veel omzet uit tuinplanten, vergeleken met telers die door VBA of FloraHolland zijn aangeleverd (zie tabel 209 tabellenboek telers). Combinatie snijbloemen, kamerplanten en tuinbloemen Ruim 80% van de telers geeft aan uitsluitend snijbloemen, uitsluitend kamerplanten of uitsluitend tuinplanten te telen. Slechts 20% combineert twee of drie groepen. Tabel 7 Verdeling van de telers naar type sierplanten (in procenten), n=1.945 Hoofdgroepen % Uitsluitend snijbloemen 54,4 Uitsluitend kamerplanten 13,4 Uitsluitend tuinplanten 12,5 Snijbloemen en kamerplanten 4,0 Snijbloemen en tuinplanten 5,8 Kamerplanten en tuinplanten 8,1 Snijbloemen, kamerplanten en tuinplanten 1,9 Totaal 100 Leden van VBA en FloraHolland telen vaker uitsluitend snijbloemen en kamerplanten vergeleken met telers die geen lid zijn van VBA of FloraHolland. Telers die geen lid zijn van VBA of FloraHolland telen vaker uitsluitend tuinplanten vergeleken met leden van VBA en FloraHolland (zie tabel 6 tabellenboek telers). Leden van veilingcoöperaties telen vaker uitsluitend snijbloemen en kamerplanten vergeleken met niet-leden van veilingcoöperaties. Niet-leden van veilingcoöperaties telen vaker uitsluitend tuinplanten vergeleken met leden van veilingcoöperaties (zie tabel 41 tabellenboek telers). Indien telers worden onderverdeeld naar omzetklassen zien we dat naarmate telers een hogere omzet hebben ze vaker uitsluitend kamerplanten telen. Telers met een relatief lage omzet telen vaak uitsluitend snijbloemen of tuinplanten (zie tabel 76 tabellenboek telers). Nederlandse telers telen vaker uitsluitend snijbloemen vergeleken met buitenlandse telers. Buitenlandse telers telen daarentegen vaker uitsluitend tuinplanten (zie tabel 144 tabellenboek telers). Niet-anonieme telers telen vaker uitsluitend snijbloemen dan anonieme telers. Telers die de vragenlijst anoniem hebben ingevuld telen juist vaker uitsluitend tuinplanten (zie tabel 179 tabellenboek telers). Telers die via het productschap zijn benaderd voor het onderzoek telen vaker uitsluitend tuinplanten dan telers die via VBA of FloraHolland benaderd zijn. Te- 13

14 lers die met de adressenbestanden van VBA of FloraHolland benaderd zijn, telen vaker uitsluitend snijbloemen vergeleken met telers die via het productschap benaderd zijn (zie tabel 214 tabellenboek telers). 2.3 Het gebruik van afzetkanalen Huidig gebruik van afzetkanalen Uit Tabel 8 blijkt dat de klok van veilingorganisatie Aalsmeer en FloraHolland verreweg het meest gebruikte afzetkanaal is voor telers. 57% van de telers maakt gebruik van de klok van VBA en bijna 70% van de klok van FloraHolland. Actieve bemiddeling via VBA of FloraHolland zijn de afzetkanalen die respectievelijk door 26% en 31% van de telers wordt gebruikt. Daarna volgt met 21% van de telers de rechtstreekse afzet in Nederland als belangrijk afzetkanaal. Tabel 8 Aantal telers dat gebruik maakt van de verschillende afzetkanalen (in procenten, meerdere antwoorden mogelijk), n=1.762 Afzetkanaal % Klok Bloemenveiling Aalsmeer 57,2 Actieve bemiddeling Bloemenveiling Aalsmeer 25,6 Basistarief Bloemenveiling Aalsmeer 13,7 Klok FloraHolland 69,7 Actieve bemiddeling FloraHolland 30,7 Basistarief FloraHolland 17,3 Klok overige Nederlandse veilingen 17,6 Bemiddeling overige Nederlandse veilingen 8,9 Klok veilingen in andere landen 5,9 Bemiddeling veilingen in andere landen 2,9 Internetveilingen 0,5 Rechtstreekse afzet (zonder tussenkomst veiling) in NL 21,2 Rechtstreekse afzet (zonder tussenkomst veilingen) in het buitenland 11,7 Afzet via agenten of telersverenigingen 5,3 Uiteraard maken leden van de bloemenveiling Aalsmeer meer gebruik van de faciliteiten van bloemenveiling Aalsmeer en leden van de veilingorganisatie Flora- Holland meer van de faciliteiten van veilingorganisatie FloraHolland. Niet-leden van veilingorganisatie VBA of FloraHolland maken meer gebruik van de klok en van bemiddeling van overige Nederlandse veilingen (respectievelijk 21% en 13% van de telers die geen lid zijn van VBA of FloraHolland), klok veilingen in andere landen (12%), bemiddeling van veilingen in andere landen (7%), rechtstreekse afzet (zonder tussenkomst veiling) in Nederland (47%), rechtstreekse afzet 14

15 (zonder tussenkomst veilingen) in het buitenland (30%) en via agenten of telersverenigingen (9%) (zie tabel 12 tabellenboek telers). Indien naar veilingcoöperaties wordt gekeken valt eenzelfde soort beeld waar te nemen. Leden van veilingcoöperaties maken vaker gebruik van de faciliteiten van Bloemenveiling Aalsmeer en Bloemenveiling FloraHolland om producten af te zetten. Telers die geen lid van veilingcoöperaties zijn maken vaker gebruik van kanalen buiten VBA of FloraHolland om. Koploper voor de afzet van bloemen en planten van niet-leden van veilingcoöperaties is de rechtstreekse afzet (zonder tussenkomst van een veiling) in Nederland. Bijna 50% van de niet-leden van veilingcoöperaties maakt gebruik van dit afzetkanaal (zie tabel 47 tabellenboek telers). Bij een verdeling naar omzetklasse valt op dat het aantal afzetkanalen waar telers gebruik van maken toeneemt naarmate de omzet van telers stijgt. Hoe hoger de omzet van telers, hoe meer afzetkanalen gebruikt worden (zie tabel 82 tabellenboek telers). Als we het gebruik van het aantal afzetkanalen onderverdelen naar type sierteeltproducten zien we dat telers van kamerplanten de meeste afzetkanalen gebruiken, gevolgd door telers van tuinplanten en snijbloemen (zie tabel 115 tabellenboek telers). Nederlandse telers maken meer gebruik van de faciliteiten van bloemenveiling Aalsmeer dan buitenlandse telers. Ook van de faciliteiten van bloemenveiling FloraHolland maken Nederlandse telers meer gebruik dan buitenlandse telers, met uitzondering van de klok FloraHolland die relatief meer door buitenlandse telers wordt gebruikt. Buitenlandse telers maken duidelijk meer gebruik van de volgende afzetkanalen in vergelijking met de Nederlandse telers: klok veilingen in andere landen, bemiddeling van veilingen in andere landen, rechtstreekse afzet in het buitenland en afzet via agenten of telersverenigingen (zie tabel 150 tabellenboek telers). Telers die de vragenlijst niet-anoniem hebben ingevuld maken gebruik van meer afzetkanalen dan telers die de vragenlijst anoniem hebben ingevuld (zie tabel 185 tabellenboek telers). De telers die via het productschap zijn aangeschreven maken vaker gebruik van de klok van veilingen in andere landen, bemiddeling door veilingen in andere landen en rechtstreekse afzet in Nederland, dan telers die via de adressenbestanden van VBA of FloraHolland zijn aangeschreven. Telers die via de adressenbestanden van VBA of FloraHolland zijn aangeschreven, maken vaker gebruik van de afzetkanalen via VBA en FloraHolland vergeleken met telers die via het productschap zijn aangeschreven (zie tabel 220 tabellenboek telers). Omzetverdeling over afzetkanalen Het grootste deel van de omzet van de telers wordt afgezet via de klok van bloemenveiling Aalsmeer en FloraHolland (samen bijna 70%). Daarna volgt de rechtstreekse afzet in Nederland qua gemiddeld aandeel in omzet als belangrijkste afzetkanaal, namelijk 6,9%. 15

16 Tabel 9 Gemiddelde omzetverdeling over de verschillende afzetkanalen (in procenten), n=1.762 Afzetkanaal % Klok Bloemenveiling Aalsmeer 30,4 Actieve bemiddeling Bloemenveiling Aalsmeer 5,1 Basistarief Bloemenveiling Aalsmeer 2,6 Klok FloraHolland 38,2 Actieve bemiddeling FloraHolland 5,6 Basistarief FloraHolland 3,9 Klok overige Nederlandse veilingen 1,5 Bemiddeling overige Nederlandse veilingen 0,7 Klok veilingen in andere landen 1,0 Bemiddeling veilingen in andere landen 0,3 Internetveilingen 0,0 Rechtstreekse afzet (zonder tussenkomst veiling) in NL 6,9 Rechtstreekse afzet (zonder tussenkomst veilingen) in het buitenland 2,7 Afzet via agenten of telersverenigingen 1,1 Totaal 100 Leden van de Bloemenveiling Aalsmeer halen meer dan 80% van de omzet uit faciliteiten van Bloemenveiling Aalsmeer. Leden van Bloemenveiling FloraHolland halen meer dan 80% van de omzet uit faciliteiten van de Bloemenveiling Flora- Holland. Niet-leden van VBA of FloraHolland halen meer omzet uit faciliteiten buiten VBA of Bloemenveiling FloraHolland om, zoals de klok van veilingen in andere landen, rechtstreekse afzet (zonder tussenkomst veiling) in Nederland, rechtstreekse afzet (zonder tussenkomst veiling) in het buitenland en afzet via agenten of telersverenigingen. Niet-leden van VBA en FloraHolland halen meer dan 40% van de omzet uit deze afzetkanalen. Daarbij is rechtstreekse afzet in Nederland goed voor 22% van de omzet van niet-leden van VBA en FloraHolland (zie tabel 13 tabellenboek telers). Leden van veilingcoöperaties halen zo n 90% van de omzet uit faciliteiten van VBA en FloraHolland. Niet-leden van veilingcoöperaties halen ongeveer 60% van de omzet uit faciliteiten van VBA en FloraHolland. 40% van de omzetten van niet-leden van veilingcoöperaties wordt gehaald uit afzetkanalen buiten VBA en FloraHolland om (zie tabel 48 tabellenboek telers). Indien gekeken wordt naar de omzet die telers uit de verschillende afzetkanalen halen, valt op dat telers met een kleinere omzet relatief meer omzet binnenhalen via de klok (zowel via klok bloemenveiling Aalsmeer als klok FloraHolland) vergeleken met telers die een hogere omzet hebben. Telers met een hogere omzet halen daarentegen relatief meer omzet uit actieve bemiddeling en het basistarief van Bloemenveiling Aalsmeer en FloraHolland (zie tabel 83 tabellenboek telers). 16

17 Telers die de meeste omzet halen uit snijbloemen doen dit relatief vaker door gebruik te maken van de klok VBA (37% van de omzet) en de klok FloraHolland (49% van de omzet) dan telers die de meeste omzet halen uit kamerplanten (22% via VBA en 17% via FloraHolland) en tuinplanten (16% via VBA en 20% via FloraHolland). Telers die de meeste omzet halen uit kamerplanten doen dit relatief vaak door gebruik te maken van actieve bemiddeling en het basistarief van de bloemenveilingen Aalsmeer en FloraHolland. Telers die vooral omzet halen uit de verkoop van tuinplanten doen dit relatief vaker door middel van rechtstreekse afzet in Nederland en in het buitenland (zie tabel 116 tabellenboek telers). Nederlandse telers behalen meer omzet via de klok VBA en het basistarief Flora- Holland vergeleken met buitenlandse telers. Buitenlandse telers daarentegen halen meer omzet binnen via de bemiddeling van veilingen in andere landen, rechtstreekse afzet in het buitenland en afzet via agenten of telersverenigingen (zie tabel 151 tabellenboek telers). Telers die via het productschap zijn benaderd, halen meer omzet via de klok bij veilingen in andere landen, bemiddeling veilingen in andere landen en rechtstreekse afzet in Nederland vergeleken met telers die zijn aangeschreven via de adressenbestanden van VBA en FloraHolland. Aan de andere kant zien we dat telers uit de adressenbestanden van VBA en FloraHolland vaker gebruik maken van de klok als afzetkanaal (zowel van bloemenveiling Aalsmeer als van FloraHolland) vergeleken met telers die door het productschap zijn benaderd (zie tabel 221 tabellenboek telers). Veranderingen in het gebruik van afzetkanalen In Figuur 1 is aangegeven in welke mate de omzet via de verschillende afzetkanalen de laatste drie jaar is veranderd. In grote lijnen blijkt uit de figuur dat met name de omzet via de klok van de Nederlandse veilingen en via bemiddeling van de overige Nederlandse veilingen (Vleuten en Oost-Nederland) het minst sterk is gegroeid, terwijl aan de andere kant bemiddeling via de veiling in andere landen het sterkst is toegenomen. De belangrijkste redenen die telers noemen voor toe- en afname van de omzet via de verschillende kanalen zijn: veranderingen in de vraag en in het gedrag van kopers (marktontwikkelingen), de te realiseren prijs (betere prijs via een ander afzetkanaal), meer rechtstreekse verkoop (rechtstreekse contacten met kopers, contracten, e.d.), strategische overwegingen (zoals kostenbesparingen, organisatieveranderingen, e.d.), veranderingen in het eigen assortiment, veranderingen over de tevredenheid bij de veiling en verschillen tussen veilingen. 17

18 Figuur 1 Mate waarin de afzet via de verschillende kanalen is veranderd in de laatste drie jaar Klok Bloemenveiling Aalsmeer Actieve bemiddeling Bloemenveiling Aalsmeer Basistarief Bloemenveiling Aalsmeer Klok FloraHolland Actieve bemiddeling FloraHolland Basistarief FloraHolland Klok overige Nederlandse veilingen Bemiddeling overige Nederlandse veilingen Klok veilingen in andere landen Bemiddeling veilingen in andere landen Internetveilingen Rechtstreekse afzet (zonder tussenkomst veiling) in NL Rechtstreekse afzet (zonder tussenkomst veilingen) in het buitenland Afzet via agenten of telersverenigingen 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% sterk gegroeid gegroeid nagenoeg gelijk gebleven gedaald sterk gedaald De afzet via klok bloemenveiling Aalsmeer is bij leden van FloraHolland en bij niet-leden van VBA of FloraHolland de afgelopen drie jaar meer gegroeid dan bij leden van VBA. De afzet via klok FloraHolland is bij leden van VBA en bij nietleden van VBA of FloraHolland de afgelopen drie jaar meer gegroeid dan bij leden van FloraHolland. Op het gebied van actieve bemiddeling door FloraHolland is de afzet van leden van VBA en van FloraHolland de laatste drie jaar sterker gegroeid dan de afzet van niet-leden (zie tabel 14 tabellenboek telers). Indien onderscheid gemaakt wordt tussen leden en niet-leden van veilingcoöperaties zien we dat de afzet via klok bloemenveiling Aalsmeer en FloraHolland de afgelopen drie jaar sterker is toegenomen onder niet-leden van veilingcoöperaties dan onder leden van veilingcoöperaties (zie tabel 49 tabellenboek telers). De afzet via de klok Aalsmeer en FloraHolland is de laatste drie jaar sterker gegroeid bij telers met een hogere omzet vergeleken met telers die minder omzet hebben (zie tabel 84 tabellenboek telers). De omzet via de klok Aalsmeer en FloraHolland is bij buitenlandse telers de laatste drie jaar sterker toegenomen dan bij Nederlandse telers (zie tabel 152 tabellenboek telers). Telers die de vragenlijst niet-anoniem hebben ingevuld laten voor de afgelopen drie jaar een sterkere toename van de omzet zien via klok bloemenveiling Aalsmeer, actieve bemiddeling bloemenveiling Aalsmeer en klok FloraHolland dan de telers die de vragenlijst anoniem hebben ingevuld (zie tabel 187 tabellenboek telers). 18

19 Alternatief voor de klok Aan telers die sierteeltproducten afzetten via de klok is gevraagd voor welk deel van de omzet via de klok er andere afzetkanalen zijn die een goed alternatief zijn. Gemiddeld blijkt dat voor 36% van de klokomzet andere afzetkanalen een goed alternatief vormen (n=629). Niet-leden van VBA of FloraHolland zien andere kanalen vaker als goed alternatief voor de klokafzet, namelijk voor 44% van de klokomzet. Bij de leden van veilingorganisatie VBA of FloraHolland is dat respectievelijk 31% en 37% van de klokomzet (zie tabel 15 tabellenboek telers). Telers van snijbloemen zien voor 30% van de omzet die via de klok wordt behaald goede andere afzetkanalen in plaats van de klok. Bij telers van kamerplanten en tuinplanten ligt het percentage van de klokomzet waarvoor goede alternatieve afzetkanalen zijn rond de 40%, substantieel hoger dan bij telers van snijbloemen (zie tabel 118 tabellenboek telers). 2.4 Kenmerken van afzetkanalen Belang van de kenmerken bij de keuze van afzetkanalen Aan de telers is gevraagd om een rangorde aan te geven voor zeven kenmerken die van belang zijn bij de keuze van een afzetkanaal (1 is meest belangrijk en 7 is minst belangrijk). Hiervan is een gemiddelde score berekend voor de verschillende kenmerken, op basis waarvan een gemiddelde rangorde is bepaald (zie Tabel 10). Hieruit blijkt dat de prijs die men voor het product ontvangt verreweg het belangrijkste aspect is voor de keuze van het afzetkanaal. Daarna volgen de betalingszekerheid, de kosten van het afzetkanaal en de omvang van de vraag in het afzetkanaal. Logistiek gemak, inzichtelijkheid van het prijsniveau en de kosten van aanvullende diensten zijn duidelijk minder relevant voor de keuze van het afzetkanaal. Aan de telers is vervolgens gevraagd of er nog andere belangrijke kenmerken zijn voor de keuze van een afzetkanaal. Ruim 20% van de respondenten heeft nog aanvullende kenmerken genoemd, waarvan de belangrijkste zijn: de contacten met de klant en de communicatie, de marktverwachtingen en de verwachte ontwikkeling van de vraag via de verschillende afzetkanalen, de bereikbaarheid en de afstand tot het afzetkanaal, de (afzet)zekerheid van het afzetkanaal (continuïteit). 19

20 Tabel 10 Rangorde van het belang van verschillende kenmerken van afzetkanalen voor de keuze van een afzetkanaal (1 is meest belangrijk en 7 is minst belangrijk) en de gemiddelde score per kanaal, n=1.811 Kenmerk afzetkanaal Rangorde Gemiddelde score Prijs die men ontvangt voor het product 1 1,6 Betalingszekerheid 2 3,2 Kosten afzetkanaal (bijvoorbeeld omzetprovisie) 3 3,7 De omvang van de vraag in het afzetkanaal 4 3,9 Logistiek gemak/snelheid van de fysieke afhandeling 5 4,8 Inzichtelijkheid en voorspelbaarheid van het prijsniveau 6 5,2 Kosten van aanvullende diensten (fust, opslag, e.d.) 7 5,7 De gemiddelde rangorde is voor leden van VBA of FloraHolland en niet-leden gelijk. De gemiddelde scores verschillen echter wel. Voor leden van VBA of Flora- Holland blijkt de prijs die men voor het product ontvangt belangrijker te zijn dan voor niet-leden van deze veilingorganisaties. Verder zijn de inzichtelijkheid en voorspelbaarheid van het prijsniveau voor niet-leden van VBA of FloraHolland belangrijker dan voor leden van VBA (zie tabel 16 tabellenboek telers). De gemiddelde rangorde is voor telers die lid zijn van een veilingcoöperatie gelijk aan die voor telers die geen lid zijn van een veilingcoöperatie. Leden van veilingcoöperaties hechten echter meer belang aan de prijs die wordt ontvangen voor producten dan niet-leden van veilingcoöperaties (zie tabel 51 tabellenboek telers). Voor zowel de telers van snijbloemen als de telers van kamer- en tuinplanten is de te ontvangen prijs het belangrijkste aspect bij de keuze van het afzetkanaal. Telers die de meeste omzet halen uit snijbloemen hechten echter wel relatief meer waarde aan de prijs die wordt ontvangen voor het product vergeleken met telers die vooral omzet halen uit kamer- en tuinplanten (zie tabel 119 tabellenboek telers). Buitenlandse telers vinden de betalingszekerheid van een afzetkanaal een belangrijker punt bij de keuze voor een afzetkanaal dan Nederlandse telers. Nederlandse telers vinden daarentegen de omvang van de vraag in een afzetkanaal een belangrijker criterium voor de keuze van een afzetkanaal dan buitenlandse telers (zie tabel 154 tabellenboek telers). Telers die de vragenlijst niet-anoniem hebben ingevuld hechten meer waarde aan de omvang van de vraag in het afzetkanaal bij de keuze voor een bepaald afzetkanaal, vergeleken met telers die de vragenlijst anoniem hebben ingevuld (zie tabel 189 tabellenboek telers). Score van verschillende afzetkanalen op de kenmerken Aan de telers is vervolgens gevraagd voor elk van de zeven kenmerken door middel van een rangorde aan te geven welk van de kanalen (klok veiling, bemid- 20

21 deling veiling, basistarief veiling, buiten de veiling om) het best voldoet aan het betreffende kenmerk. Dit levert per kenmerk een score en een rangorde op (zie Tabel 11). Daaruit blijkt dat de klok van de veiling op de meeste, en zeker de belangrijkste, kenmerken het beste scoort. Tabel 11 Mate waarin de verschillende afzetkanalen scoren op de verschillende kenmerken, rangorde (1 is best scorende kanaal en 4 is minst scorende kanaal) en gemiddelde score, n=1.782 Afzetkanaal Bemiddeling Basistarief Buiten Klok veiling veiling veiling veiling om Kenmerk afzetkanaal Rang Score Rang Score Rang Score Rang Score Prijs die men ontvangt voor het product 1 2,1 1 2,1 3 2,8 4 2,9 Betalingszekerheid 1 1,4 2 2,0 3 2,8 4 3,8 Kosten afzetkanaal (bijvoorbeeld omzetprovisie) De omvang van de vraag in het afzetkanaal Logistiek gemak/snelheid van de fysieke afhandeling Inzichtelijkheid en voorspelbaarheid van het prijsniveau Kosten van aanvullende diensten (fust, opslag, e.d.) 1 2,3 1 2,3 3 2,6 4 2,8 1 1,7 2 2,2 3 2,8 4 3,2 1 1,6 2 2,2 3 2,9 4 3,2 3 2,7 1 1,8 2 2,6 4 2,8 3 2,5 1 2,4 4 2,7 1 2,4 De scores van de verschillende afzetkanalen (zie Tabel 11) zijn vervolgens gewogen met de rangorde van de verschillende kenmerken voor de keuze van afzetkanalen (zie Tabel 10) om tot een totaalscore voor de aantrekkelijkheid per afzetkanaal te komen. Deze totaalscore is weergegeven in Tabel 12. Uit de resultaten blijkt dat voor telers gemiddeld genomen de klok van de veiling het meest aantrekkelijke afzetkanaal is, kort daarop gevolgd door de bemiddeling van de veiling. 21

22 Tabel 12 Totaalscore qua aantrekkelijkheid van de verschillende kanalen op basis van een gewogen gemiddelde van de scores van de verschillende kanalen op de verschillende kenmerken en de rangorde van de verschillende kenmerken (1 is meest aantrekkelijk en 4 is minst aantrekkelijk) en de gemiddelde score per kanaal, n=1.699 Kenmerk afzetkanaal Rangorde Gemiddelde score Klok veiling 1 2,0 Bemiddeling veiling 2 2,2 Basistarief veiling 3 2,8 Buiten veiling om 4 3,1 De aantrekkelijkheid van de verschillende afzetkanalen verschilt indien verschillende typen telers worden onderscheiden. Zo vinden leden van VBA en FloraHolland de klok van een veiling, gevolgd door de bemiddeling van de veiling, de meest aantrekkelijke afzetkanalen. De niet-leden vinden de bemiddeling door de veiling het meest aantrekkelijk, gevolgd door de klok en het kanaal buiten de veiling om. Echter, de verschillen tussen de scores van deze drie kanalen zijn bij de niet-leden beperkt (zie tabel 25 tabellenboek telers). Indien verschillen tussen leden en niet-leden van veilingcoöperaties worden bekeken zien we dat leden van veilingcoöperaties een voorkeur hebben voor een afzetkanaal dat loopt via de veiling (via de klok, bemiddeling of het basistarief van de veiling). Telers die geen lid zijn van een veilingcoöperatie hebben juist een grotere voorkeur voor afzet buiten de veiling om (zie tabel 60 tabellenboek telers). Hoe kleiner een teler is in termen van omzet, hoe sterker de voorkeur voor het afzetkanaal via de klok van een veiling. De voorkeur voor het basistarief van de veiling als afzetkanaal neemt toe naarmate telers een hogere omzet hebben. Telers met een omzet van meer dan 2,5 miljoen euro vinden de bemiddeling van de veiling het meest aantrekkelijke afzetkanaal, kort daarop gevolgd door het basistarief van de veiling en de klok van de veiling (zie tabel 95 tabellenboek telers). Telers die de omzet voornamelijk uit snijbloemen halen, hebben een relatief sterke voorkeur voor het afzetkanaal klok van een veiling. Telers die voornamelijk omzet halen uit kamerplanten geven de voorkeur aan de bemiddeling van de veiling en het basistarief van de veiling. Telers die voornamelijk omzet halen uit tuinplanten prefereren een afzet buiten de veiling om, gevolgd door bemiddeling via de veiling (zie tabel 128 tabellenboek telers). Indien telers worden onderscheiden naar nationaliteit zien we dat buitenlandse telers een grotere voorkeur hebben voor afzet buiten de veiling om in vergelijking met de Nederlandse telers. Nederlandse telers hebben echter een grotere voorkeur voor het basistarief van de veiling ten opzichte van buitenlandse telers (zie tabel 163 tabellenboek telers). Telers die de vragenlijst niet-anoniem hebben ingevuld, hebben een grotere voorkeur voor afzet via het basistarief van de veiling vergeleken bij telers die de 22

23 vragenlijst anoniem hebben ingevuld. Anonieme invullers van de vragenlijst hebben daarentegen een grotere voorkeur voor het afzetkanaal via de klok van de veiling ten opzichte van telers die de vragenlijst niet-anoniem hebben ingevuld (zie tabel 198 tabellenboek telers). Telers die via het productschap zijn benaderd om mee te werken aan het onderzoek hebben een grotere voorkeur voor het afzetkanaal buiten de veiling om vergeleken met telers die met de adressenbestanden van VBA of FloraHolland zijn benaderd. Telers die via de adressenbestanden van VBA of FloraHolland zijn benaderd hebben juist een grotere voorkeur voor de klok of bemiddeling van de veiling als afzetkanaal (zie tabel 233 tabellenboek telers). 2.5 Overstapbereidheid en alternatieven Bereidheid om over te stappen naar ander afzetkanaal dan VBA of FloraHolland Aan de telers is gevraagd hoe hoog zij de kans achten dat zij overstappen naar een ander afzetkanaal dan VBA of FloraHolland bij verschillende veranderingen bij de veiling. De resultaten zijn weergegeven in Tabel 13. Daaruit blijkt dat de kans voor een overstap het grootst is wanneer de telers zelf de financiële afhandelingen zouden moeten regelen. Wanneer je als teler bij de veiling zit, zorgen de veilingen voor de financiële afwikkeling van de transacties. Kennelijk is deze financiële afwikkeling door de veiling en de bijbehorende betalingszekerheid een belangrijk aspect van de veiling als afzetkanaal. De hoogte van de veilingkosten blijkt gemiddeld de minste invloed op een overstap naar een ander afzetkanaal te hebben. 23

24 Tabel 13 De kans dat telers overstappen naar een ander afzetkanaal dan VBA of Flora- Holland bij de verschillende veranderingen (aantal telers in procenten) Verandering 5% stij- 5% daling 5% daling 5% stijging halve dag zelf finan- Kans op een overstap ging veilingprovisie prijs sierteeltproducten op de veiling vraag producten op de veiling kosten aanvullende diensten op de veiling langere fysieke afhandeling op de veiling ciële afhandeling regelen, i.p.v. de veiling 0-10% 65,3 43,9 41,6 44,5 40,8 15, % 9,5 12,4 13,5 15,6 13,8 5, % 6,5 9,7 9,6 10,9 9,9 6, % 4,1 6,6 6,8 6,3 6,2 5, % 4,1 6,7 7,1 5,8 7,6 8, % 3,7 6,9 7,5 6,3 7,0 11, % 1,1 3,6 3,9 2,2 3,2 6, % 1,4 3,5 4,2 2,8 3,9 8, % 1,4 2,4 2,5 2,5 2,6 8, % 3,0 4,3 3,1 3,1 4,9 23,4 totaal n Niet-leden van VBA of FloraHolland zullen gemiddeld genomen eerder overstappen dan leden van VBA en FloraHolland bij de volgende veranderingen: een daling van de prijs van sierteeltproducten op de veiling met 5%, een daling van de vraag naar producten van de veiling met 5% en een stijging van de kosten van aanvullende diensten op de veiling met 5%. Dezelfde verschillen zien we wanneer leden en niet-leden van veilingcoöperaties worden onderscheiden (zie tabel 25 tabellenboek telers en tabel 61 tabellenboek telers). Telers met een omzet van meer dan 1 miljoen euro zijn sneller bereid over te stappen naar een ander afzetkanaal bij een 5% daling van de prijs van sierteeltproducten en indien de fysieke afhandeling op de veiling een halve dag langer duurt vergeleken met telers met een lagere omzet (minder dan 1 miljoen euro) (zie tabel 144 tabellenboek telers). Bij telers die de meeste omzet uit tuinplanten halen is de kans dat ze overstappen naar een ander afzetkanaal indien de prijs voor sierteeltproducten met 5% daalt, de vraag naar producten op de veiling met 5% daalt en de kosten van aanvullende diensten met 5% stijgen groter dan bij telers die de omzet voornamelijk halen uit snijbloemen en kamerplanten. Ook zijn telers van tuinplanten eerder geneigd over te stappen op een ander afzetkanaal wanneer de veilingprovisie met 5% stijgt vergeleken met telers van snijbloemen (zie tabel 129 tabellenboek telers). 24

25 Buitenlandse telers stappen eerder over naar een ander afzetkanaal in vergelijking met de Nederlandse telers indien er 5% stijging van de veilingprovisie wordt doorgevoerd, de prijs van sierteeltproducten met 5% daalt, de vraag naar producten van de veiling met 5% daalt en de kosten van aanvullende diensten van de veiling met 5% stijgen (zie tabel 164 tabellenboek telers). Telers die de vragenlijsten anoniem hebben ingevuld stappen eerder over op een ander afzetkanaal dan telers die de vragenlijst niet-anoniem hebben ingevuld indien de fysieke afhandeling op de veiling een halve dag langer duurt (zie tabel 199 tabellenboek telers). Alternatieven voor VBA en Flora Aan de telers die hebben aangegeven dat de kans op een overstap naar een ander afzetkanaal van de VBA of FloraHolland bij een van de hiervoor genoemde veranderingen hoger is dan 10% is vervolgens gevraagd welke afzetkanalen zij dan als alternatief zien (zie Tabel 14). Het beste alternatief voor afzet via VBA of FloraHolland blijkt de rechtstreekse afzet in Nederland te zijn. Ruim driekwart van de telers noemt dit als een alternatief voor VBA of FloraHolland. Verder noemt bijna de helft van de telers de verkoop via andere veilingen in Nederland als alternatief voor VBA of FloraHolland. Buitenlandse kanalen en internetveiling scoren duidelijk minder als alternatief voor VBA en FloraHolland. Tabel 14 Aantal telers dat de verschillende kanalen noemt als mogelijk alternatief voor VBA of Flora (in procenten, meerdere antwoorden mogelijk), n= Alternatief % Verkoop via andere veilingen in Nederland 48 Verkoop via andere veilingen in het buitenland 25 Verkoop via internetveilingen 32 Rechtstreekse verkoop (zonder tussenkomst veiling) in Nederland Rechtstreekse verkoop (zonder tussenkomst veiling) in het buitenland Deze vraag is alleen gesteld aan de telers die bij een van de veranderingen uit Tabel 13 aangegeven hebben dat de kans groter is dan 10%. Leden van VBA (55%) en FloraHolland (47%) zien gemiddeld genomen andere veilingen in Nederland meer als een alternatief afzetkanaal voor VBA of FloraHolland dan niet-leden van VBA of FloraHolland (37%). De verkoop via internetveilingen wordt door ongeveer een derde van de leden van VBA en FloraHolland als een alternatief afzetkanaal voor VBA of FloraHolland gezien, niet-leden van VBA of FloraHolland zien internetveilingen in slechts een kwart van de gevallen als een alternatief voor VBA of FloraHolland. De rechtstreekse verkoop in Nederland wordt door leden van FloraHolland (80%) en niet-leden van FloraHolland of VBA (82%) vaker als een geschikt afzetkanaal gezien voor VBA of FloraHolland dan door leden van VBA (72%). Niet-leden van VBA of FloraHolland noemen in 47% van de gevallen een rechtstreekse verkoop in het buitenland als een geschikt al- 25

26 ternatief voor de afzetkanalen VBA en FloraHolland. Van de leden van VBA en FloraHolland noemt slechts een derde van de telers de rechtstreekse verkoop in het buitenland een alternatief voor VBA of FloraHolland (zie tabel 27 tabellenboek telers). Indien leden en niet-leden van veilingcoöperaties worden onderscheiden, zien we dat leden van veilingcoöperaties de verkoop via andere veilingen in Nederland vaker als alternatief zien voor de veilingen VBA of FloraHolland dan niet-leden van veilingcoöperaties. Niet-leden van een veilingcoöperatie zien daarentegen de volgende afzetkanalen vaker als alternatief voor VBA of FloraHolland vergeleken met leden van een veilingcoöperatie: verkoop via andere veilingen in het buitenland, rechtstreekse verkoop in Nederland en rechtstreekse verkoop in het buitenland (zie tabel 62 tabellenboek telers). Hoe hoger de omzet van telers, des te vaker zien ze de volgende afzetkanalen als een alternatief voor VBA of FloraHolland in vergelijking met telers met een lagere omzet: verkoop via andere veilingen in het buitenland, rechtstreekse verkoop in Nederland en rechtstreekse verkoop in het buitenland. Naarmate de omzet van telers afneemt worden andere veilingen in Nederland vaker als alternatief voor de veilingen VBA en FloraHolland genoemd (zie tabel 97 tabellenboek telers). Indien telers worden ingedeeld naar het hoofdproduct van de teelt, zien we dat telers die de meeste omzet halen uit kamerplanten en tuinplanten vaker de volgende afzetkanalen noemen als alternatief voor VBA en FloraHolland vergeleken met telers die snijbloemen als hoofdproduct telen: verkoop via andere veilingen in het buitenland, rechtstreekse verkoop in Nederland en in het buitenland. Telers die voornamelijk snijbloemen telen zien daarentegen vaker de verkoop via een andere veiling in Nederland als alternatief voor VBA of FloraHolland in vergelijking met telers van voornamelijk kamerplanten en tuinplanten. Verkopen via internet wordt door telers die voornamelijk snijbloemen telen in 37% van de gevallen als alternatief gezien voor de veilingen VBA en FloraHolland, gevolgd door telers van kamerplanten (27%) en telers van tuinplanten (19%) (zie tabel 130 tabellenboek telers). Nederlandse telers zien voornamelijk Nederlandse verkoopkanalen (verkoop via andere Nederlandse veilingen en rechtstreekse verkoop in Nederland) als alternatief voor VBA of FloraHolland vergeleken met buitenlandse telers. De buitenlandse telers zien juist vaker de buitenlandse afzetkanalen (verkoop via andere veilingen in het buitenland en rechtstreekse verkoop in het buitenland) als alternatief voor VBA of FloraHolland in vergelijking met de Nederlandse telers (zie tabel 165 tabellenboek telers). Telers die de vragenlijst anoniem hebben ingevuld zien verkopen via andere veilingen in Nederland vaker als alternatief voor de veilingen VBA of FloraHolland in vergelijking met telers die de vragenlijst niet-anoniem hebben ingevuld. De overige afzetkanalen (verkoop via andere veilingen in het buitenland, verkoop via internetveilingen en rechtstreekse verkoop in Nederland of het buitenland) worden door niet-anonieme telers vaker als alternatief voor VBA of FloraHolland genoemd in vergelijking met telers die de vragenlijst anoniem hebben ingevuld (zie tabel 200 tabellenboek telers). 26