Exploratief onderzoek naar het verband tussen prestaties op jonge leeftijd en later succes in tennis.

Transcriptie

1 Exploratief onderzoek naar het verband tussen prestaties op jonge leeftijd en later succes in tennis. AUTEURS BROUWERS J.; DE BOSSCHER V.; TRUYENS J.; SCHAILLÉE H.; VAN HOECKE J. REDACTEUR BOGAERT I. INSTITUUT Vrije Universiteit Brussel, Vakgroep Sportbeleid en Management ABSTRACT In dit onderzoek gaan we na in welke mate prestaties op jonge leeftijd en op jeugdtornooien voor 14-jarigen in het bijzonder, bepalend zijn voor later succes op senior niveau. Dit onderzoek draagt bij aan de ontwikkeling van een jeugdprestatie-index. Op basis van prestaties van spelers op jeugdtornooien voor 14-jarigen, rankings van the International Tennis Federation (ITF), rankings van the Women s Tennis Association (WTA) en rankings van the Association of Tennis Professionals (ATP), voerden we een kwantitatieve dataanalyse uit. Er wordt onderzocht of 14 jaar een kritisch meetmoment is, namelijk of op deze leeftijd topatleten duidelijk beginnen te presteren. Aan de hand van statistische toetsen in SPSS trachtten we verbanden te analyseren tussen prestaties op junior niveau en senior niveau en gingen we na of er significante verschillen waren tussen verschillende types spelers en of men trends kan vaststellen in de prestatieprofielen van huidige topspelers. We kwamen tot de vaststelling dat prestaties op junior niveau slechts in kleine mate bepalend zijn voor later succes. Goede prestaties op jonge leeftijd verhogen de kans op later succes, hoewel ze niet noodzakelijk zijn. Sleutelwoorden tennis, jeugdprestaties, talentidentificatie, selectie, topsportsucces Datum 13 oktober 2009 Contactadres jebrouwe@vub.ac.be Disclaimer: Het hierna bijgevoegde product mag enkel voor persoonlijk gebruik worden gedupliceerd. Indien men dit wenst te dupliceren of te gebruiken in eigen werk, moet de bovenvermelde contactpersoon steeds verwittigd worden. Verder is een correcte bronvermelding altijd verplicht.

2 VUB Faculteit LK Vakgroep Sportbeleid en Management 2 Onderzoek naar het verband tussen prestaties op jonge leeftijd en later succes in tennis Jessie Brouwers, Veerle De Bosscher, Jasper Truyens, Hebe Schaillée, Jo Van Hoecke Inleiding Vrije Universiteit Brussel - faculteit lichamelijke opvoeding en kinesitherapie Vakgroep Sportbeleid en Management (SBMA) Ontwikkelingsstudies over verschillende domeinen, zoals muziek, schaken en sport, tonen aan dat grote volumes training over het algemeen noodzakelijk zijn voor het bereiken van expertise. Een belangrijke regel stelt dat ongeveer tien jaar of uren van kwaliteitsvolle oefening het minimum zijn om een expert te worden (Simon & Chase, 1973). Latere ontwikkelingsstudies duidden aan dat het niet de zuivere hoeveelheid oefening is, maar dat ook het type van oefening kritiek is voor het behalen van succes (Ericsson et al., 1993). Er is bewijs dat de hoeveelheid deliberate practice oefening die geconcentreerde fysieke en cognitieve inspanning vereist met als specifiek doel prestaties te verbeteren het best weergeeft of expertise bereikt wordt. Daarnaast werd er bewijs geleverd dat, hoewel deliberate practice kritiek kan zijn tijdens de ontwikkelingsjaren, ook ongestructureerde activiteiten, deliberate play (Côté, 1999) bestaat uit improvisatie- en rollenspelen, waarbij de plezierbeleving centraal staat. Gezien internationale atleten steeds jonger worden, wordt vroege specialisatie in sporten als turnen, tennis, zwemmen en kunstschaatsen steeds belangrijker (Hecimovich, 2004; Wiersma, 2000). Een te vroege specialisatie brengt echter negatieve gevolgen met zich mee zoals de beperkte ontwikkeling van algemene motorische vaardigheden (Wiersma, 2000), overbelastingskwetsuren (Dalton, 1992) en een grotere kans op drop out (Weiss, 1989). In de sport werden talentidentificatie-programma s systematisch ingevoerd rond 1960 en 1970 in de Oostbloklanden en deze waren voor een groot deel verantwoordelijk voor hun Olympisch succes (Malina, 1997). Talentidentificatie is het proces waarin huidige deelnemers met het potentieel om in een bepaalde sport uit te blinken herkend worden. Talentontwikkeling bestaat erin een aangepaste play aangeboden moeten worden. Deliberate

3 VUB Faculteit LK Vakgroep Sportbeleid en Management 3 leeromgeving te voorzien om het potentieel volledig te ontwikkelen (Vaeyens et al., 2008). Het proces van talentdetectie, -identificatie, - selectie en -ontwikkeling is een enorm moeilijke uitdaging die al vaak bediscussieerd werd door nationale federaties, coaches en sportwetenschappers (Schönborn, 1984; Stojan, 1984). Talentidentificatie in tennis is nauwelijks onderzocht (Muller, 1989) en is veelal gebaseerd op behaalde resultaten op jonge leeftijd (Unierzyski, 2005). Federaties en sponsors willen vaak niet investeren in spelers die niet presteren op het veld. Hierdoor gaan vele getalenteerde spelers verloren. Tennis coaches geloven dat ze talent kunnen ruiken en willen vaak geen wetenschappelijke achtergrond gebruiken (Unierzyski, 2005). Ook MacCurdy (2006) geeft aan dat talentidentificatie enorm moeilijk is in tennis. Er bestaan sporten met open en gesloten vaardigheden (Vaeyens et al., 2008). Tennis is een open loop sport, die verschillende open vaardigheden vereist (MacCurdy, 2006). Tennis vereist voortdurend beslissingen tijdens het spel, reactievermogen en ruimtelijk bewustzijn, naast een brede waaier aan psychologische-, fysieke- en technische vaardigheden. Hierdoor zal elk talentidentificatie-schema in tennis een lagere accuraatheid van succes hebben dan identificatieschema s in gesloten sporten. Onderzoeksdoel In dit onderzoek wordt nagegaan in welke mate prestaties op jeugdtornooien voor 14-jarigen bepalend zijn voor later succes. Dit onderzoek gebeurt met het oog op de ontwikkeling van een jeugdprestatie-index. Deze index kan de prestatievorderingen van talenten op een efficiënte manier evalueren met oog op doorstroming naar de absolute top en vergelijking met andere toppers uit dezelfde sporttak (De Bosscher et al., 2008). Methodiek Steekproef In deze studie werd gekozen voor een retrospectief onderzoek, dit wil zeggen dat we gebruik maakten van in het verleden opgetekende gegevens. Zowel voor de heren als voor de dames werden drie reeksen gegevens ingevoerd. Aangezien we willen nagaan of 14 jaar een kritisch meetmoment is waarop jongeren beginnen te presteren, werd in overleg met de Vlaamse Tennisvereniging gekozen voor drie internationale jeugdtornooien voor 14-jarigen. Deze tornooien worden aanzien als de belangrijkste jeugdtornooien voor spelers uit deze leeftijdscategorie. Volgende drie tornooien voor 14-jarigen werden geselecteerd: Les Petits As (Tarbes), BNP Paribas (France Open) en het Europees kampioenschap. Er werd gekozen voor prestaties van 14-jarigen aangezien uit eerder onderzoek (MacCurdy, 2006; Unierzyski, 2002)

4 VUB Faculteit LK Vakgroep Sportbeleid en Management 4 bleek dat 12 jaar te vroeg is om talent te identificeren op basis van prestaties op jeugdtornooien. De nauwkeurigheid van de analyse van resultaten om talent te identificeren, zou volgens Unierzyski (2002) hoger zijn op 14-jarige leeftijd. Vaeyens et al. (2008) besloten uit hun onderzoek dat, hoe dichter de prestatie bij het moment van topsportsucces ligt, hoe nauwkeuriger de voorspelling zal zijn aangezien de Tabel 1: Indexpunten toegekend door Tennis Europe (2007) TBES BNP EU Winnaar Finalist ½ finalist ¼ finalist /16 finalist /32 finalist /48 finalist (14) /64 finalist TBES BNP EU Les Petits As (Tarbes) BNP Paribas Europees Kampioenschap Aan de hand van deze indexpunten worden in dit onderzoek de prestaties van jeugdtornooispelers in kaart gebracht. Tabel 2 geeft een overzicht van het voorspellingsnauwkeurigheid omgekeerd aantal jeugdtornooispelers, in totaal en per evenredig is met de tijdsduur waarover de voorspelling bedoeld is. Prestaties van alle deelnemers aan deze jeugdtornooien vanaf 1990 werden ingevoerd. Op basis van de prestatie op het jeugdtornooi en de categorie van het jeugdtornooi worden indexpunten toegekend aan prestaties door Tennis Europe, de Europese Tennisfederatie. Hoe hoger de categorie of het belang van het tornooi, hoe meer punten er verdiend kunnen worden. Hoe beter een speler presteert op het jeugdtornooi, hoe meer punten de speler zal krijgen. Deze indexpunten (Tabel 1), toegekend door Tennis Europe, bepalen de Tennis Europe Junior ranking voor -14 en -16- jarigen. jeugdtornooi, waarvan de prestaties werden opgenomen in dit onderzoek. Sommige spelers speelden meerdere jaren op rij hetzelfde tornooi mee of namen deel aan meerdere tornooien per jaar. Tabel 2: Overzicht aantal jeugdtornooispelers* sinds 1990 TOTAAL AANTAL TORNOOISPELERS HEREN DAMES DEELNEMERS TBES DEELNEMERS EU DEELNEMERS BNP * Jeugdtornooispelers zijn alle spelers die deelnamen aan één van de geselecteerde jeugdtornooien. Als tweede werden ook senior rankings ingevoerd van alle spelers, dames en heren, die vanaf 1992 aanwezig waren in de senior top 200. De eindranking van elk seizoen werd ingevoerd voor elke speler zodat een evolutie in de ranking zichtbaar werd per jaar. Senior rankings zijn de wereldrankings van de Women s Tennis Association (WTA) en de Association of Tennis Professionals (ATP). Op het moment van het invoeren van de

5 VUB Faculteit LK Vakgroep Sportbeleid en Management 5 gegevens waren bij de heren rankings beschikbaar tot 2008 en bij de dames tot In totaal werden bij de heren 727 top 200 spelers ingevoerd en bij de dames 779. Tenslotte gingen we voor ATP- en WTA top 20 spelers ook de evolutie in ITF rankings (rankings van de International Tennisfederation voor 18- jarigen of jonger) na. Op deze manier konden we de prestaties van spelers schetsen in de periode tussen de deelname aan het jeugdtornooi en deelname op seniorniveau. Hierdoor kregen we een eerste beeld van prestaties op 15-, 16-, 17- en 18-jarige leeftijd. Daarnaast analyseerden we ook de latere prestaties van spelers die in de top 20 van de ITF ranking stonden tussen 1988 en 1999 ( ) en 1998 ( ). Bij de heren waren dit 202 spelers en bij de dames 175. Er werd nagegaan hoeveel van deze spelers ook op senior niveau top 200, 100 of 20 behaalden. Data-analyse Voor de statistische testen gebruikten we het programma SPSS 16.0 for Windows. Om de normaliteit van de verdeling na te gaan, voerden we een P-P Plot uit. Om na te gaan of verschillen tussen groepen significant waren, gebruikten we de independent t-test bij gegevens van rationiveau en de Mann-Whitney Rang correlatiecoëfficiënt, aangezien we in dit onderzoek te maken hebben met gegevens op ordinaal niveau, namelijk rankings. Resultaten Jeugdtornooispelers die de top 200 bereikten Bij de heren bereikte 6,2% (n=117) van alle 14- jarige, of jongere, jeugdtornooispelers de top 200. Bij de dames was dit 9,1% (n=147). Uit deze lage percentages blijkt dat deelnemen aan één van de geselecteerde jeugdtornooien zeker geen garantie is voor later succes in de top 200. Uit het onderzoek blijkt niet alleen dat meer dames dan heren de top 200 bereikten, maar ook dat dames de top 200 significant sneller na het spelen van het eerste jeugdtornooi behaalden dan heren (t(202)=8.612, p=0.000). Dames hadden gemiddeld 4,8 jaar nodig om na het jeugdtornooi de top 200 te bereiken. De heren hadden hier gemiddeld 6,9 jaar voor nodig. In wat volgt zal nagegaan worden of er een verschil is tussen spelers die goed presteerden op jeugdtornooien en spelers die slecht presteerden. Daarnaast wordt het verband nagegaan tussen prestaties op jeugdtornooien en de beste ranking die spelers behaalden op senior niveau. Tot slot zullen we nagaan hoe huidige ATP/WTA top 20 spelers op jonge leeftijd presteerden en hoe junior (ITF) top 20 spelers op latere leeftijd presteerden. U test voor gegevens van ordinaal niveau. Tot slot gingen we verbanden na met de Spearman

6 VUB Faculteit LK Vakgroep Sportbeleid en Management 6 Prestatie op het jeugdtornooi en de ontwikkeling in de top 200 a. Winnaars en finalisten In dit deel werd nagegaan hoeveel winnaars en finalisten van de geselecteerde jeugdtornooien de top 200 en top 20 bereikten, of ze dit sneller deden na het spelen van het jeugdtornooi in vergelijking met andere spelers en of zij een hogere ranking konden behalen in vergelijking met andere tornooispelers. 32,4% (n=23) van de mannelijke winnaars en finalisten bereikte de ATP top 200 en bij de dames bereikte 40,8% (n=29) de WTA top ,7% (n=9) van de mannelijke winnaars en finalisten kon ook doordringen tot de top 20. Van de vrouwelijke winnaars en finalisten kon 8,5% (n=6) doordringen tot de top 20. Bovendien bleek dat zowel bij de heren als bij de dames, winnaars en finalisten een significant betere ranking behaalden in vergelijking met de andere jeugdtornooispelers ( U=608.5, p<0.05; U=1056.0, p<0.05). Winnaars en finalisten bereikten zowel bij de heren als bij de dames significant sneller een top 200 plaats na het deelnemen aan een jeugdtornooi in vergelijking met andere spelers ( t(115)=4.154, p<0.05; t(145)=2.741, p=0.05). Algemeen kunnen we besluiten dat, in vergelijking met andere jeugdtornooispelers, een hoger percentage winnaars en finalisten de top 200 bereikte, dat ze dit sneller deden en dat ze een betere ranking behaalden. Ondanks deze vaststellingen is een finaleplaats geen garantie voor later succes, aangezien 67,6% ( ) en 59,2% ( ) van de winnaars en finalisten niet kon doordringen tot de top 200. b. Snelle verliezers Met snelle verliezers bedoelen we de spelers die gemiddeld slechts 20 indexpunten of minder haalden op de jeugdtornooien. Bij de heren waren dit 1329 spelers en bij de dames 1113 speelsters. Snelle verliezers kunnen zowel bij de heren als bij de dames alsnog de top 200 halen. Dit bleek bij heren 3,2% te zijn en bij dames 4,1%. In vergelijking met de percentages voor alle jeugdtornooispelers die de top 200 bereikten ( 6,2%, 9,1%), zijn de percentages voor snelle verliezers bijna gehalveerd. Bij de heren bereikte 0,3% (n=4) van de snelle verliezers een top 20 plaats en bij de dames geen enkele snelle verliezer. De top 20 halen is dus zeer uitzonderlijk voor snelle verliezers. Verband tussen prestaties jeugd en best ranking In dit onderzoek werden twee correlaties onderzocht. Als eerste gingen we het verband na tussen het gemiddeld aantal punten, behaald op jeugdtornooien, en de beste ranking. Daarnaast gingen we het verband na tussen de hoogst

7 VUB Faculteit LK Vakgroep Sportbeleid en Management 7 behaalde score op een jeugdtornooi en de beste ranking. De beste ranking van een speler is de hoogst behaalde ranking ooit tussen 1992 en 2007/2008. Jeugdtornooi-spelers die (nog) niet tot de top 200 konden doordringen kregen een ranking 201 toegewezen. Een overzicht van de gevonden correlaties wordt weergegeven in tabel 3. Tabel 3: Resultaten Spearman Rang Correlaties Correlatie Spearman rang correlatie Heren GEM Best Rank -0,192* 0,037 Heren Hoogste Best Rank -0,208* 0,043 Dames GEM Best Rank -0,284* 0,081 Dames Hoogste Best Rank -0,296* 0,088 * Correlatie significant op het 0.01 niveau 0.00 < r < 0.20 Zeer lage correlatie 0.20 < r < 0.40 Laag tot zwakke correlatie Uit tabel 3 blijkt dat in alle gevallen er een zeer laag tot laag negatief verband bestaat tussen de prestatie op jeugdtornooien en de later behaalde beste ranking. Deze correlaties zijn wel significant tot op het 0.01 niveau. Hieruit leiden we af dat prestaties op jeugdtornooien weinig bepalend zijn voor latere prestaties. Uit tabel 3 blijkt ook dat de determinatiecoëfficiënt (r²) bij de dames dubbel zo groot is als bij de heren. Bij de dames is ongeveer 8% van de variantie van de score op jeugdtornooien r² jeugdtornooien goed presteren, ook later met zekerheid zullen doordringen tot de absolute top. Latere prestaties van winnaars, finalisten, halve finalisten en andere jeugdtornooispelers Per tornooi werd nagegaan hoeveel percent van de winnaars, finalisten en halve finalisten de top 200, top 100 en top 20 bereikte. Zowel bij de heren als bij de dames merken we dezelfde tendensen op. Het percentage winnaars dat de top 200 bereikte is het hoogst ( 43,2%, 60,0%). Het percentage van de finalisten ligt lager ( 28,6%, 39,0%) en het percentage halve finalisten ligt nog lager ( 13,3%, 29,5%). Merk op dat deze percentages nog steeds duidelijk hoger zijn in vergelijking met de percentages voor alle jeugdtornooispelers ( 6,2%, 9,1%). Hieruit kunnen we dus besluiten dat hoe beter de prestatie op de geselecteerde jeugdtornooien, hoe groter de kans om op latere leeftijd de top te bereiken. Hoewel we tendensen duidelijk kunnen afleiden, moeten we erop wijzen dat de percentages toch vrij laag zijn. In tabel 4 en 5 wordt het percentage winnaars vergeleken met andere spelers (alle spelers uitgezonderd winnaars) voor dames en heren die de top 200, top 100 en top 20 bereikten. geassocieerd met de variabiliteit van de ranking op senior niveau en omgekeerd. Bij de heren is dit ongeveer 4%. De mate van voorspelbaarheid van het ene kenmerk uit het andere is in dit geval dus laag. Er kan dus niet geconcludeerd worden dat spelers die op Tabel 4: Vergelijkende tabel winnaars andere spelers (heren)

8 VUB Faculteit LK Vakgroep Sportbeleid en Management 8 TORNOOI/TOP Winnaars Les Petits As Tarbes Alle spelers uitg. winnaars TOP ,0% 81 10,7% TOP ,9% 52 6,9% TOP ,3% 17 2,2% Europees kamp TOP ,8% 52 5,6% TOP ,5% 37 4,0% TOP ,0% 11 1,2% BNP Paribas TOP ,7% 36 4,6% TOP ,6% 26 3,4% TOP ,3% 6 0,8% Uitg. = uitgezonderd 200, hoewel het de kans verhoogt om later een top 200 te bezetten. Percentages zijn in bijna alle gevallen hoger bij de dames dan bij de heren. Hieruit kan men concluderen dat de relatie tussen junior- en senior prestaties groter is bij de dames dan bij de heren. Senior top 20 spelers Tabel 5: Vergelijkende tabel winnaars andere spelers (dames) Aangezien de drie geselecteerde jeugdtornooien TORNOOI/TOP Winnaars Alle spelers uitg. winnaars voor 14-jarigen slechts een snapshot zijn uit de Les Petits As Tarbes TOP ,5% 95 12,6% TOP ,2% 58 7,8% TOP ,8% 12 1,6% Europees kamp TOP ,7% 88 10,4% TOP ,0% 57 6,8% TOP ,7% 9 1,1% BNP Paribas TOP ,0% 32 4,9% TOP ,3% 20 3,1% TOP ,3% 2 0,3% Uitg. = uitgezonderd Uit tabel 4 en 5 blijkt dat de percentages voor winnaars van jeugdtornooien vijf keer hoger liggen in vergelijking met andere jeugdtornooispelers. Bij de heren bereikte 35 tot 50% van de winnaars de top 200 en 14 tot 25% de top 20. Bij de dames is dit voor de top 200, 50 tot 66% van de winnaars en voor de top 20, 8 tot 31%. Een percentage van 50% winnaars dat de top 200 behaalde is vrij hoog in vergelijking met andere percentages, maar het blijft nog steeds maar één kans op twee carrière van atleten, zal in dit deel ook rekening gehouden worden met ITF rankings op junior niveau. Deze rankings geven een beeld van de prestaties van jongeren tussen 14 en 18 jaar. In tegenstelling tot de vorige bottom up analyses, zullen we in dit deel een top down analyse doen. We gaan na hoe senior ATP en WTA top 20 spelers vanaf het jaar 2000 presteerden op jonge leeftijd. Bij de heren waren er tussen 2000 en 2008, 68 ATP top 20 spelers. Bij de dames waren er tussen 2000 en 2007, 68 WTA top 20 speelsters. We gingen na hoeveel van deze spelers deelnam één van de geselecteerde jeugdtornooien en aanwezig was in de junior ITF top 200. Daarnaast gingen we ook hun leeftijd na waarop ze in de ITF top en ATP of WTA top konden doordringen. Tabel 6 geeft een overzicht van de prestaties van ATP en WTA top 20 spelers op 14 tot 18-jarige leeftijd. om maar de top 200 te halen. Het winnen van één van de geselecteerde jeugdtornooien is dus geen garantie voor later succes in de top Tabel 6: Prestaties van ATP/WTA top 20 spelers op jonge leeftijd

9 VUB Faculteit LK Vakgroep Sportbeleid en Management 9 LFT (jaar) - 14 j. Prestatie HEREN DAMES n % n % Aantal senior top 20 spelers vanaf % % Deelname tornooi (Tarbes, EU, BNP) 29 42,6% 17 28,3% Snelle verliezers 15 22,1% 5 8,3% 1/2 en 1/4 finalisten 4 5,9% 4 6,7% Winnaars & finalisten 10 14,7% 8 13,3% ITF top ,5% 10 16,7% ITF top ,3% ITF top ,7% ATP/WTA top ,7% 15 j. ITF top ,2% 26 43,3% ITF top ,9% 23 38,3% ITF top ,5% 17 28,3% ATP/WTA top ,7% 16 j. ITF top ,2% 29 48,3% ITF top ,4% 23 38,3% ITF top ,1% 17 28,3% ITF top ,8% 8 13,3% ATP/WTA top ,9% 11 18,3% ATP/WTA top ,7% ATP/WTA top ,3% ATP/WTA top ,0% 17 j. ITF top ,5% 16 26,7% ITF top ,6% 13 21,7% ITF top ,3% 9 15,0% ITF top ,0% 4 6,7% ATP/WTA top ,4% 35 58,3% ATP/WTA top ,4% 20 33,3% ATP/WTA top ,5% 16 26,7% ATP/WTA top ,3% 18 j. ITF top ,1% 6 10,0% Alle lft ITF top ,8% 6 10,0% ITF top ,4% 3 5,0% ITF top ,0% 2 3,3% ATP/WTA top ,5% 41 68,3% ATP/WTA top ,2% 33 55,0% ATP/WTA top ?9% 23 38,3% ATP/WTA top ,0% ITF top 200 ITF top 100 ITF top 50 ITF top ,5% 66,2% 55,9% 44,1% ,6% 75,0% 60,0% 40,0% Zoals blijkt uit tabel 6, nam bij de heren 42,9% van de ATP top 20 spelers deel aan één van de geselecteerde jeugdtornooien. Bij de dames was dit 28,3%. Dit bevestigt opnieuw dat het meespelen van de geselecteerde jeugdtornooien niet noodzakelijk is om later 200 in de ITF ranking. Bij de dames was dit 81,7%. Hoewel deze percentages hoog zijn, kunnen we ze niet als voorwaarde stellen voor later succes, aangezien ook ongeveer één vijfde van de spelers nooit in de ITF top 200 voorkwam en toch de top 20 haalde op senior niveau. Ongeveer de helft van de ATP top 20 spelers stond op 17- of 18-jarige leeftijd in de ITF top ,5% stond op 18 jaar in de ATP top 200 en 13,2% in de ATP top 100. Dames bereikten de ITF top 200 gemiddeld twee jaar vroeger dan heren, namelijk op 15- of 16-jarige leeftijd. Op 17 jaar is het percentage speelsters actief in de ITF top 200 gedaald. Dit kan verklaard worden doordat 58,3% van de dames op 17- jarige leeftijd al in de WTA top 200 stond en 33,3% in de top 100. Op 18-jarige leeftijd is zelfs 63,3% van de speelsters al actief in de WTA top 200 en 55,0% in de WTA top 100. Toptennissers bij de dames staan dus op 15- of 16-jarige leeftijd in de ITF top en zijn op 17- of 18-jarige leeftijd al aanwezig in de WTA ranking. Een hoge ITF ranking op 17- of 18-jarige leeftijd is bij de dames dus minder waard dan bij de heren. Uit figuren 1 en 2 leiden we af dat de leeftijd waarop senior top 20 spelers de ITF top 200 en senior top 200, 100, 50 of 20 halen zeer uiteenlopend is. Zowel bij de heren als de vrouwen is er acht jaar verschil tussen de jongste en oudste speler die de top 200 bereikte. succesvol te zijn. Van de mannelijke ATP top 20 spelers bereikte 76,5% als junior de top

10 aantal spelers Aantal spelers (%) Aantal spelers (n) VUB Faculteit LK Vakgroep Sportbeleid en Management speelsters, waarvan 19 speelsters (10,9%) in 2007 nog actief waren in de WTA top 200. Deze spelers 10 Figuur 1: Leeftijd waarop ATP top 20 spelers (n=68) doordringen tot de ITF top 200, ATP top 200, 100, 50 en Figuur 2: Leeftijd waarop WTA top 20 speelsters (n=60) doordringen tot de ITF top 200, WTA top 200, 100, 50 en 20 Er is dus geen duidelijke leeftijd waarop bepaalde prestaties behaald moeten worden om later succes te verzekeren. Hierdoor wordt het zeer moeilijk om per leeftijdscategorie te bepalen welke ranking noodzakelijk is voor later topsportsucces. Junior top 20 spelers Leeftijd (jaar) TOP 200 ITF TOP 200 ATP TOP 100 ATP TOP 50 ATP TOP 20 ATP Leeftijd (jaar) TOP 200 ITF TOP 200 WTA TOP 100 WTA TOP 50 WTA TOP 20 WTA Hoewel uit het vorige deel bleek dat van alle senior top 20 spelers ongeveer 40% ooit in de ITF top 20 stond, is een top 20 plaats in de ITF ranking zowel bij de dames als bij de heren geen garantie voor later succes. Bij de heren waren er tussen 1988 en 1999, 202 ITF top 20 spelers. Hiervan waren in 2008 nog 32 spelers (15,8%) actief in de ATP top 200. Bij de dames waren er tussen 1988 en 1998, 175 ITF top 20 kunnen, mits goede prestaties, hun ranking nog verbeteren. Figuur 3 geeft het percentage van de junior top 20 spelers weer dat op senior niveau de ATP/WTA top 200, 100 en 20 bereikt. 100% 80% 60% 40% 20% 0% Figuur 3: Prestaties op senior niveau van ITF junior top 20 spelers Slechts 16,8% ( ) en 11,4% ( ) van de ITF top 20 spelers bereikte ook op senior niveau de top 20. Deze percentages kunnen nog licht stijgen aangezien nog actieve spelers hun ranking kunnen verbeteren. Het percentage ITF top 20 spelers dat de top 200 op senior niveau bereikte is wel duidelijk hoger, namelijk 65,8% bij de heren en 64,6% bij de dames. Toch zijn ook deze percentages te laag om een ITF top 20 plaats als voorwaarde te stellen om later de top 200 te kunnen behalen. Uit het onderzoek kan besloten worden dat niet alleen aanwezigheid in de ITF top 20 van belang is, maar dat ook de leeftijd waarop men hier aanwezig was, bepalend is voor later succes. Uit figuur 4 blijkt dat hoe jonger heren in de ITF top 20 staan, hoe groter de kans is om op senior niveau ATP top 200, 100 of 20 te bereiken. 64,6% 65,8% 45,7% 43,6% Dames (n=175) Heren (n=202) ,8% 11,4% Top 200 Top 100 Top 20 Prestatie op senior niveau

11 Aantal spelers (%) Aantal spelers (%) VUB Faculteit LK Vakgroep Sportbeleid en Management % 80% 60% 40% 20% 84,6% Heren ITF top 20 op 16 jaar of jonger (n=13) Heren ITF top 20 op 17 jaar (n=77) Heren ITF top 20 op 18 jaar (n=112) Figuur 4: Leeftijd waarop spelers in de ITF top 20 staan en hun prestatie op senior niveau (ATP) 16-jarige ITF top 20 spelers bij de heren, hebben op senior niveau meer kans om de top 200 te halen en zullen verder doordringen in deze top in vergelijking met 17- en 18-jarige ITF top 20 spelers. 80% 60% 40% 0% 67,5% 62,5% 61,5% 44,2% 41,1% 30,8% 17,9% 13,0% Top 200 Top 100 Top 20 75,0% 64,5% 64,9% 58,3% Senior niveau 64,3% 41,9% 45,9% 39,6% 32,1% Discussie en aanbevelingen Er werd vastgesteld dat prestaties op jeugdtornooien voor 14-jarigen de prestaties op senior niveau kunnen beïnvloeden, maar dat presteren op deze leeftijd niet noodzakelijk is voor het behalen van later succes. De correlatie tussen beiden is zeer laag. MacCurdy (2006) geeft in zijn onderzoek aan dat ervaring, technische vaardigheden en biologische maturiteit de belangrijkste factoren zijn die bepalen wie wint en verliest op jeugdtornooien voor 10- en 12-jarigen. Op 14-jarige leeftijd kan dit ook nog van toepassing zijn. MacCurdy (2006) raadt ook aan om geen extreme beslissingen te nemen vóór een leeftijd van 20% 0% 10,4% 6,5% 5,4% Top 200 Top 100 Top 20 Senior niveau Dames ITF top 20 op 15 jaar of jonger (n=28) Dames ITF top 20 op 16 jaar (n=48) Dames ITF top 20 op 17 jaar (n=62) Dames ITF top 20 op 18 jaar(n=37) 16 jaar, aangezien spelers tussen 14 en 16 jaar nog grote veranderingen ondergaan. Verdergaand onderzoek met betrekking tot prestaties op 16- en 18-jarige leeftijd en het belang hiervan voor later Figuur 5: Leeftijd waarop spelers in de ITF top 20 staan en hun prestatie op senior niveau (WTA) Uit figuur 5 blijkt dat bij de dames niet zo veel verschil is in de verschillende leeftijdscategorieën voor het bereiken van de top 200 en top jarige of jongere ITF top 20 speelsters stootten wel het verst door in de WTA top. Speelsters die op 15-jarige of jongere leeftijd de top van de ITF ranking aanvoeren, hebben tot drie maal meer kans om ook later tot de absolute WTA top 20 door te dringen. succes op senior niveau is vereist. Daarnaast moet men ook kritisch zijn in de keuze van jeugdtornooien die men in rekening brengt. Volgens MacCurdy (2006) zijn er werkelijk duizenden spelers die zeer goede resultaten behaalden als junior, maar toch niet doorbreken tot de top als senior. Langs de andere kant zijn er ook zeer veel spelers die niet uitzonderlijk presteerden als junior en toch later uitblinken als prof. Dit kan na dit onderzoek alleen maar bevestigd worden. Bloom (1985) stelde dat er slechts een kleine validiteit is om prestaties op jonge leeftijd te gebruiken als standaard voor later succes.

12 VUB Faculteit LK Vakgroep Sportbeleid en Management 12 Statistieken van Bloom (1985) toonden aan dat minder dan 10% van de succesvolle atleten op senior niveau, ook op 11- of 12-jarige leeftijd beschouwd werd als mogelijke topper. Uit dit onderzoek bleek dat bij de heren, van de top 20 spelers tussen 2000 en 2008 (n=68) toch 42,4% (n=29) deelnam aan minstens één van de jeugdtornooien en zelfs 14,7% (n=10) van deze spelers een finaleplaats haalde. Bij de dames lagen deze percentages iets lager. Dit onderzoek toont dus aan dat het percentage succesvolle atleten op senior niveau die ook succesvol waren op junior niveau toch hoger ligt dan 10%. Dit kan aan de interpretatie liggen van mogelijke topper maar kan ook te wijten zijn aan de iets oudere leeftijdscategorie in vergelijking met het onderzoek van Bloom (1985). Uit onderzoek van Unierzyski (2002) bleek dat er voor 14-jarigen een correlatie bestond van 0.47 tussen de junior ranking (voor 14-jarigen) en de ATP ranking. In dit onderzoek bleek echter dat de correlaties tussen de best behaalde senior ranking en de gemiddelde score op jeugdtornooien of de beste score op jeugdtornooien, slechts zeer laag tot laag zijn bij de heren en dames. Deze lagere correlatie kan te wijten zijn aan het feit dat in dit onderzoek slechts de prestaties op drie jeugdtornooien in rekening gebracht werden. De correlatie volgens Unierzyski (2002) is gebaseerd op junior rankings, waartoe onze geselecteerde tornooien maar een kleine bijdrage leveren. Uit hetzelfde onderzoek van Unierzyski (2002) bleek dat de correlatie tussen de ITF ranking en de ATP ranking 0.76 was. Net zoals Unierzyski (2002) vaststelde in zijn onderzoek, konden ook wij afleiden dat het verband tussen ITF rankings en de ranking op senior niveau groter was dan het verband tussen prestaties op 14-jarige leeftijd en de senior ranking. Dit sluit ook aan bij de theorie van Vaeyens et al. (2007) die stelt dat de voorspellingsnauwkeurigheid omgekeerd evenredig is met de tijdsduur waarover de voorspelling bedoeld is. Hoe vroeger men dus predicties wil doen over later succes, hoe meer fouten men hierbij zal maken. Het retrospectieve onderzoek duidde op de jonge leeftijd waarop topprestaties geleverd worden. Dit ondersteunt het onderzoek van Hecimovich (2004) en Wiersma (2000) dat aangeeft dat vroege specialisatie in sporten als turnen, kunstschaatsen, tennis en zwemmen steeds belangrijker wordt aangezien internationale atleten steeds jonger worden. Volgens Côté et al. (2003) moet men in sporten waarbij vroege topsportprestaties vereist zijn, ook vroeger met gespecialiseerde training starten, aangezien er geen tijd is voor een lange periode van algemene training. Balyi (2001) geeft aan dat vroege specialisatie-sporten nood hebben aan een eigen long therm athlete development model. In overeenkomst met zijn deliberate practice theorie stelt Ericsson et al. (1993) dat, als training

13 VUB Faculteit LK Vakgroep Sportbeleid en Management 13 niet vroeg genoeg begint, late beginners onmogelijk hun leeftijdsgenoten kunnen inhalen die op jongere leeftijd begonnen zijn met gespecialiseerde training. Dit kan in een vroege specialisatiesport als tennis ook van toepassing zijn. Hoewel uit het voorgaande blijkt dat tennis nood heeft aan vroege specialisatie, moeten we ons bewust zijn van de nadelen die hieraan verbonden zijn. Vroege specialisatie gaat vaak gepaard met een belemmering van de ontwikkeling van motorische vaardigheden en de sociologische- en psychologische ontwikkeling (Wiersma, 2002), overbelasting (Dalton, 1992) en een grotere kans op drop out (Weiss et al., 1989). Dit wijst erop dat een professionele begeleiding van tennissers tijdens de verschillende ontwikkelingsstadia van groot belang is, om de nadelen van vroege specialisatie te vermijden. Tennis is een sport die vroege specialisatie vereist. Toch werd uit ons onderzoek duidelijk dat het niet mogelijk is om prestaties op 14- jarige leeftijd te gebruiken als goede indicator voor later succes. Indien men dus talenten detecteert op jonge leeftijd op basis van hun prestaties, zullen veel mogelijke topsporters verloren gaan. Met oog op de ontwikkeling van topsportatleten in tennis is een brede trainingsbasis van belang en mogen we niet te vroeg een selectie maken van spelers. Verder onderzoek naar het belang van prestaties op oudere leeftijd, namelijk op 16- of 18-jarige leeftijd is vereist. Bronnen Balyi, I. (2001). Sport System building and Long Term Athlete Development in British Columbia. Canada: Sportsmed BC. Bloom, B.S. (1985). Developing Talent in Young People, Ballentine, New York. Côté, J. (1999). The Influence of the Family in the Development of Talent in Sport. The Sport Psychologist, 13, Côté, J., Baker, J., & Abernethy, B. (2003). From Play to Practice: A Developmental Framework for the Acquisition of Expertise in Team Sports. In J. Starkes, & K.A. Ericsson (Eds.), Expert Performance in Sports: Advances in Research on Sport Expertise (pp ). Champaign, IL: Human Kinetics. Dalton, S.E. (1992). Overuse Injuries in Adolescent Athletes. Sports Medicine, 13, De Bosscher, V., Truyens, J., & De Knop, P. (2008). De Ontwikkeling van een Vlaamse Topsportindex voor Jeugdkampioenschappen; een Toepassing in Judo. Vakgroep SBMA, Vrije Universiteit Brussel. Ericsson, K.A., Krampe, R. T., & Tesch-Römer, C. (1993). The Role of Deliberate Practice in the Acquisition of Expert Performance. Psychological Review, 100(3), Hecimovich, M. (2004). Sport Specialization in Youth: a literature Review. Journal of the American Chiropractic Association. MacCurdy, D. (2006).Talent Identification around the World and Recommendations for the Chinese Tennis Association. Geraadpleegd op 13 april 2009 op riginal/io_18455_original.pdf Malina, R.M. (2003). Selection and development of talented young athletes: status, progress, and issues. Presentation at 8 th international scientific conference Sport Kinetics. Müller, E. (1989). Sport Moter Testing Procedures for Talent Identification in Tennis. Leistungssport, 19,2: 5-9.

14 VUB Faculteit LK Vakgroep Sportbeleid en Management 14 Schönborn, R. (1984). Talent Problems. Tennis Europe Coaches Symposium Marbella. Simon, H.A. & Chase, W.G. (1973). Skill in Chess. American Scientist, 61, Stojan, S. (1984). Talent Search and talent selection. Tennis Europe Coaches Symposium Marbelle. Tennis Europe. (2007). Frequently Asked Questions for the Tennis Europe Junior Tour 12, 14 & 16 & Under. Geraadpleegd op 5 mei 2008 op Tennis Europe. (2007). Frequently Asked Questions for the Tennis Europe Junior Tour 12, 14 & 16 & Under. Geraadpleegd op 5 mei 2008 op Unierzyski, P. (2002). Why some good juniors succeeded and some other did not. Retrospective analysis of players born in In Tennis Europe (Ed.) Proceedings of the European Coaches Symposiums (pp. 1-6). Vale do Lobo, Portugal: Tennis Europe. Unierzyski, P. (2005). How to recognise Tennis Talent? Geraadpleegd op 13 april 2009 op pdf/original/io_17023_original.pdf Vaeyens, R., Lenoir, M., Williams, A.M., & Philippaerts, R. (2008). Talent Identification and Development Programmes in Sport: Current Models and Future Directions. Sports Medicine, 38 (9), Weiss, M.R. & Petlichkoff, L.M. (1989). Children s Motivation for Participation in and Withdrawal from Sport: Identifying the Missing Links. Pediatric Exercise Science, 1, Wiersma, L.D. (2000). Risks and Benefits of Youth Sport Specialization: Perspectives and Recommendations. Pediatric Exercise Science, 12,