CMD studenten van de Hogeschool van Utrecht & Scrum

Transcriptie

1 CMD studenten van de Hogeschool van Utrecht & Scrum Een onderzoek naar waarom de Scrummethode belangrijk is voor de Communicatie & Media Design student aan de Hogeschool Utrecht. Door F.A. Nijhof juni 2015 Hogeschool Utrecht Faculteit Communicatie & Journalistiek Seminar/mini-hoorcollege - Documentatie - CMD specialisatie User Experience Design Docent begeleider: Hans Kemp

2 Inhoudsopgave Samenvatting 3 Inleiding 4 Onderzoek deelvraag 1 5 Onderzoek deelvraag 2 8 Onderzoek deelvraag 3 9 Conclusie 11 Bronnenlijst 12 Bijlage 13 2

3 Samenvatting Via via was er steeds meer te horen over de werkmethode Scrum. Tijdens stage en tijdens de studie kwam ik steeds meer in contact met Scrum en met een project op school leerde onze klas meer over Scrum. Aangezien ik er steeds meer over hoorde en de Hogeschool van Utrecht (HU) ook aan het experimenteren was raakte ik steeds meer geinteresseerd in deze Agile werkmethode. Vooral de rol Scrummaster sprak mij aan omdat die enigszins een leidende rol heeft en ik in de toekomst graag zo n rol op mij zou willen nemen. Probleemstelling De wereld en de mensen veranderen non-stop. Hierdoor veranderen de producten en diensten ook. Wanneer dit alles verandert, veranderen werkmethoden, die gebruikt worden om op de nieuwe producten en diensten te komen, ook. Klanten willen sneller resultaat en flexibel werken, daarom is Agile (flexibiliteit) werken steeds populairder aan het worden en met name de werkmethode genaamd Scrum. Zijn de CMD studenten van de Hogeschool van Utrecht (HU) genoeg voorbereid? Wellicht moeten de CMD studenten om die reden geinformeerd worden over Scrum. 3

4 Inleiding Tijdens mijn stage, van september 2014 tot februari 2015, bij het bedrijf LEVIY kwam ik voor het eerst in contact met Scrum. Zelf werkte ik er niet mee maar een klein team binnen het bedrijf ging hier voor het eerst mee aan de slag. Na mijn stage kwam ik weer in contact met Scrum tijdens mijn studie. Met het vak Nieuwe Dingen Doen (NDD) kregen wij een project waarbij wij moesten Scrummen. Dit leek mij een leuke mogelijkheid om meer in contact te komen met deze werkmethode aangezien ik erachter kwam dat het veel gebruikt wordt in de praktijk. Aangezien de Hogeschool van Utrecht ook aan het experimenteren was met Scrum in dit NDD project raakte ik ook alleen maar meer nieuwsgierig. Wat mij ook opviel was dat een Scrummaster een grote rol speelt in het Scrum process. Hij zorgt ervoor dat alles soepel verloopt in het Scrumteam en helpt zijn Scrumteam waar nodig wanneer er belemmeringen in het process ontstaan. Aangezien ik graag in de toekomst een leidende functie zou willen hebben sprak deze rol van Scrum mij erg aan, waardoor mijn interesse in Scrum verhoogde. Zodoende kwam ik op de hoofdvraag. Hoofdvraag & deelvragen Hoe belangrijk is het om CMD studenten te leren Scrummen? Onder CMD studenten wordt bedoeld de CMD studenten van de Hogeschool van Utrecht. Dit omdat ik momenteel op deze school zit en zelf ervaar dat dit wellicht van belang is, ook voor eerste en/of tweede jaars en de toekomstige CMD student van de HU. Om deze hoofdvraag zo compleet mogelijk te kunnen beantwoorden, is deze verdeeld in deelvragen. 1. Wat is Scrum en hoe wordt dit toegepast? 2. Welke carrieres keuzes heeft de CMD student? 3. Hoe ervaren professionals uit het vakgebied Scrum? Relevantie van het onderzoek Scrum is een veel voorkomende werkmethode in de praktijk en de Hogeschool van Utrecht is momenteel aan het experimenteren met Scrum en hoe dit toegepast kan worden. Scrum is bijvoorbeeld al geintegreerd in de opleiding CMD in Leeuwarden. Om deze reden schat ik de relevantie van mijn onderzoek hoog in en ook zeker relevant voor de Hogeschool van Utrecht. Zodat zij met het onderzoek meer inzicht kunnen krijgen over het idee om Scrum te integreren in haar CMD opleiding. Onderzoeksmethoden Tijdens dit onderzoek heb ik gebruik gemaakt van deskresearch en interviews. Deskresearch om te kijken naar bestaand materiaal wat relevant is voor het beantwoorden van de deelvragen en interviews met expert om dankzij hun visie te kijken naar de belang van Scrum in de CMD opleiding. Structuur van documentatie In deze documentatie behandel ik eerst de drie deelvragen waarvan de antwoorden zullen resulteren tot een antwoord op de hoofdvraag. Dat antwoord zal beschreven worden in de conclusie. Daarna volgt een bronnenlijst en alle bijlage. 4

5 Onderzoek deelvraag 1 Wat is Scrum en hoe wordt dit toegepast? Geschiedenis Twee Japanse professoren genaamd I. Nonaka en H. Takeuchi schreven in 1986 de paper The New New Product Development Game voor de Harvard Business Review. Hierin beschrijven zij dat proces van product development aan het veranderen is. Er is meer snelheid en flexibiliteit nodig om bij te blijven. Er wordt hier voor het eerst de vergelijking met ruby gemaakt die in andere artikelen over Scrum steeds weer terug te vinden is. Het metafoor vergelijkt het nieuwe werken zoals een ruby team, waarbij het team als een unit vooruit streeft en waar snelheid en flexibiliteit van belang is. Ze deden onderzoek naar werkmethoden bij verschillende bedrijven om te kijken waar het eventueel beter zou kunnen. Zo ontdekte zij dat Xerox eerst 3 jaar deed over het ontwikkelen van een nieuw kopieerapparaat. En wanneer John Sculley bij Apple werd aangenomen was zijn hoofdtaak om het ontwikkelingsproces 3,5 jaar te verkorten. Dit allen is verbeterd volgens de Japanse professoren dankzij Multifunctioneel leren. Waarbij medewerkers niet goed zijn in één ding maar minimaal twee dingen of praten met mensen met de kennis die zij missen. Er zijn dus vele voordelen aan een multidisciplinaire team wat bij de Scrum methode een belangrijk aspect is. Creator of Scrum Jeff Sutherland is inventor en co-creator van Scrum en lanceerde het eerste Scrumteam in Sindsdien is Scrum bekender geworden in zowel de financiele industrie, Zorg en in het hoger onderwijs. Sutherland wordt om deze reden ook wel de Creator of Scrum genoemd. Hij is onder andere adviseur van Google en Microsoft en voorzitter van het Scrum Training Instituut. Scrum is an Agile method designed to add energy, focus, clarity and transparency to project planning and implementation. While some say Scrum is not a silver bullet, it can be a heatseeking missile to outmoded business practices. - Jeff Sutherland In deze quote geeft Sutherland aan dat problemen makkelijker te vinden zijn dankzij de transparantie en focus die beter tot zijn recht komen in het Scrumproces. Bjorn Post, User Experience Specialist bij Valsplat, verteld in een interview dat Sutherland veel van de twee Japanse professoren heeft geleerd en ook veel gekeken heeft naar andere bedrijven, waaronder Toyota. Zij zorge voor een grote stap in het lean manufacturing proces. Met alle deze informatie zou Sutherland op Scrum gekomen zijn. Harvard Business Review, The New New Product Development Game, 1986 Scrumins, who we are, 2014 Scrumfoundation, Jeff Sutherland, 2015 Bjorn Post, Bijlage, Interview over Scrum, 2015 Proces verbeteren, Lean Manufacturing,

6 Onderzoek deelvraag 1 Wat is Scrum en hoe wordt dit toegepast? Agile - Scrum Agile is een paraplu van verschillende werkmethoden waarbij Scrum de meest voorkomende methode is. Dit omdat Scrum volgens Lyssa Adkins voor bijna elk project ingezet kan worden. Sinds 2004 leert Adkins bedrijven en studenten over Agile en Scrum. Zij is onder andere gecertificeerd als Scrum coach, Scrum trainer en project manager. Rollen Er zijn drie rollen in de Scrummethode: De Product Owner (PO), de Scrummaster (ook wel Agile coach genoemd) en er zijn teamleden met vaak verschillende carrieres/functies. Product backlog Voordat je start met Scrummen moet er een visie zijn. Als deze visie bekend is wordt er door de PO een product backlog gemaakt. Dit lijkt op de deliverables van een debrief alleen minder concreet. Er wordt dan nagedacht wat er gedaan moet worden om tot de visie te te komen middels de product backlog, wat ook een soort to-do lijst is. De lijst staat niet vast en wordt eerst ingevuld met de gegevens die tot nu toe bekend zijn, en kan later aangepast worden. Stakeholders Er zijn vaak meerdere stakeholders aanwezig die allemaal een mening hebben. De PO zorgt ervoor dat die mening in de product backlog komt te staan en houd de stakeholders weg van het Scrumteam om verwarring te voorkomen. Zo hoeft het Scrumteam alleen maar naar de product backlog te kijken om te weten wat zij moeten doen. De PO is dus de tussenpersoon tussen de stakeholders en het Scrumteam. Sprint backlog Na de product backlog wordt er een sprint backlog gemaakt. Een sprint duurt 2 tot 4 weken en de sprint backlog bepaald wat er in die 2 (of 4) weken gedaan wordt. Een sprint duurt niet langer dan 4 weken omdat volgens Adkins het Scrumteam dan slordiger gaat werken. Ook is het plannen van iets wat langer duurt dan 4 weken lastiger dan iets plannen wat 4 weken of minder duurt. Voor een sprint van 2 tot 4 weken is het beter in te schatten wat er gedaan moet/kan worden. Laten we verder gaan met de gedachten dat de sprint van deze uitleg 2 weken duurt. De PO geeft aan welke taken op de product backlog de meeste prioriteit hebben en het Scrumteam schat in of dit past in de 2 weken sprint. Zo ja, dan zetten ze de taken in de sprint backlog. De stakeholders kunnen vanaf dit moment niet meer aankloppen en de sprint backlog aanpassen. De PO kijkt bij de volgende meeting voor de product backlog naar de wensen van de stakeholders. Zo kan het Scrumteam ongestoord zijn sprint backlog doen en moeten de stakeholders 2 weken wachten. 6

7 Onderzoek deelvraag 1 Wat is Scrum en hoe wordt dit toegepast? Sprint - Stand-up Elke dag, tijdens de sprint, is er een stand-up (daily scrum). Het is een korte vergadering waarbij elk teamlid verteld wat hij gisteren gedaan heeft, dezelfde dag nog gaat doen en welke belemmeringen er zijn. Omdat een sprint vaak erg kort is, mogen er geen belemmeringen zijn die het team kunnen tegenhouden in het doen van hun taken. Daar komt de Scrummaster bij kijken. Hij zorgt ervoor dat de belemmering wordt weggehaald zodat het team geen tijd verliest. Potentially shippable product Aan het einde van elke sprint is er een potentially shippable product (PSP). Dit betekent dat het Srumteam zijn taken van de sprint backlog af heeft wat leidde tot een functioneel product. Mocht het die dag nog verstuurd moeten worden naar klanten of gebruikers, dan kan dit. Het is misschien nog niet optimaal, maar het werkt. Mocht het geld dus op raken, heeft de klant in ieder geval een werkend product waar hij geld mee kan verdienen. Het product kan altijd later nog geoptimaliseerd worden. Sprint review De PSP wordt na elke sprint gedemonstreerd tijdens de sprint review, aan de PO en eventuele stakeholders. Show and tell noemt Adkins het. Hierin is duidelijk inzichtelijk waar het afgelopen proces het Scrumteam heeft gebracht en welk product dat heeft opgeleverd. Ze krijgen dan feedback van iedereen en die feedback wordt bijgehouden voor de volgende product backlog. Retrospective Na de sprint review houdt het Scrumteam een Retrospective. De PO kan hier eventueel ook bij aanwezig zijn maar het is vooral een taak voor het team omdat dit over hun samenwerking gaat van de afgelopen sprint. In de retrospective wordt er besproken wat er goed ging, beter kan, toegevoegd moet worden of verwijderd moet worden. Zo kan het Scrumteam zich na elke sprint verbeteren voor nog beter resultaat. Coaching Agile Teams, 2015 The Scrum Framework,

8 Onderzoek deelvraag 2 Welke carriere keuzes heeft de CMD student? Er zijn verschillende CMD opleidingen in Nederland die aangeven wat de opties zijn na de studie. Aangezien al deze CMD opleidingen enig overlap hebben komen deze beroepen overeen met de CMD opleiding van de HU. Zo geven de CMD opleiding van de Hogeschool Amsterdam, Hogeschool Den haag, Hogeschool Arnhem/Nijmegen en Hogeschool Zuyd een lijst vol met veelzijdige beroepen die voor de CMD er mogelijk zijn. Ook Carrieretijger, een website die inzicht geeft in de beroepen die je kan uitoefenen na je studie, geeft inzicht in de verschillende beroepen die beschikbaar zijn voor CMD ers. Een aantal beroepen uit deze bronnen: Web- en gamedesigner, Marketing, Project manager, Social media manager, User Experience Designer, Adviseur, Vormgever, Interaction designer en Art director Deze beroepen bevinden zich vooral in de creative industry. Andere beroepen bevinden zich wellicht niet in deze industry maar zijn wel creative beroepen. Waar veel in teamverband wordt gewerkt, wat ook ideaal is voor de Scrum methode. In het paneladvies, Hbo-ba Communication and Media Design (CMD) Hogeschool Utrecht, uit 2008 wordt aangegeven dat de opleiding bestaat uit een aantal helder geformuleerde competenties en beroepsrollen. Sleutelwoorden voor de opleiding zijn volgens dit paneladvies: Crossmediaal, klantgericht, creatief ambacht, high potential en beroepspraktijk. Vooral in het laatste deel is het van belang dat de studenten tijdens hun studie optimaal worden voorbereid op de praktijk. Wanneer er in de praktijk gebruik wordt gemaakt van een bepaalde theorie of methode is het belangrijk dat dit wordt geinformeerd bij de studenten van de opleiding. Bedrijven Volgens het NRCQ blijkt dat niet alleen de creative industry zich bezig houdt met Scrummen. In het artikel Scrummen, binnenkort doe jij het ook op kantoor worden mensen met kantoor banen gewaarschuwd dat er binnenkort geen vergaderingen en planningen meer zullen zijn, maar stand-ups en een Scrumbord (wat beide met het Scrummen wordt gebruikt). Het kan zomaar gebeuren, want agile of lenig werken, is in opkomst. In het artikel worden bedrijven genoemd die momenteel al aan het Scrummen zijn, en met wat voor een soort project. Zo lenen websites en apps zich er goed voor, omdat er dan een tussenproduct gepubliceerd kan worden, die nog aangepast kan worden. Maar Nederlandse bedrijven Scrummen nu al een zorgverzekering, digitale schoolboeken, het bouwen van een brug of een busbaan. Dus of je nou in de creative industry zit of niet, er is een hoge kans om in aanraking te komen met Scrum. Carrieretijger, Communicatie & multimedia design, 2015 Hogeschool Amsterdam, CMD, beroepsrollen, 2015 Hogeschool Den haag, CMD Alumni, 2015 Hogeschool Arnhem/Nijmegen, CDM, Beroep, 2015 Hogeschool Zuyd, CMD, Beroep, 2015 NRCQ, Scrummen, binnenkort doe jij het ook op kantoor,

9 Onderzoek deelvraag 3 Hoe ervaren professionals uit het vakgebied Scrum? Bjorn Post is User Experience Specialist bij Valsplat en Scrummaster. Valsplat is een UX/ usability bureau met 25 medewerkers, die zich bevindt in Amsterdam. Valsplat Scrumt zowel intern als extern maar vooral het laatste. Bedrijven huren Valsplat in voor hun User Experience expertise en wanneer bedrijven hun producten en diensten verbeteren met hun eigen Scrumteam ondersteund Valsplat hun. Tijdens zijn studie is Post in aanraking gekomen met Scrum, maar leerder Scrum pas echt kennen wanneer hij bij Valsplat ging werken. Hij raakte zo overtuigd over deze werkmethode dat hij uit interesse zijn Scrummaster certificaat ging halen. Sindsdien werkt hij als Scrummaster bij verschillende bedrijven zoals PostNL en Zilveren Kruis Achmea. Waterval vs. Scrum Het fijne aan Scrum vindt Post dat vergeleken met de waterval methode, waarbij er voor bijvoorbeeld 9 maanden voorspeld wordt hoe het eruit gaat zien, het proces bij Scrum per sprint aangepast kan worden en dat het proces na elke sprint tot in detail uitgedacht kan worden. Hierdoor kunnen veranderingen makkelijk meegenomen worden in de product backlog. Bedrijven met moeite Post legt uit dat veel bedrijven moeite hebben met Scrum. Bij PostNL zag hij namelijk dat de organisatie heel erg gestructureerd was en dat het botste met Scrum. Post verteld dat je één iemand nodig hebt die knopen door hakt over wat er wel of niet gedaan moet worden (een product owner). Bij PostNL waren er te veel mensen die hun mening wilde geven over het proces. In Scrum wordt er voor de eerste sprint een soort van stakeholders inventaris gemaakt. Deze communiceren met de PO en deze staat tussen de stakeholders en het Scrumteam. Het is daarom van belang dat een PO zijn taak goed kan doen. Volgens Post is discipline ook belangrijk met Scrummen. Mensen realiseren zich niet dat volle toewijding aan het Scrumproject belangrijk is. Wanneer dit er niet is vertraagd dat het Scrumproces. Post geeft wel toe dat dit ook aan de discipline ligt van de mensen en dat het een kwestie is van wennen en een goede Scrumtraining. Belang van Scrum Post vind het belangrijk dat studenten binnen hun opleiding veel kunnen uit proberen en dat zij niet beperkt worden door het leren van één methode. Hij vindt dat het van belang is dat studenten de vrijheid krijgen om te bepalen wat bij hun past en waar ze later dan gebruik van kunnen maken. Je ziet wel dat Scrum in steeds meer organisaties wordt toegepast verteld Post. Post geeft ook aan dat hij ziet dat Scrum steeds verder aan het doorsijpelen is naar andere type bedrijven. Bij Zilveren Kruis ziet hij bijvoorbeeld dat de afdeling Online en Klantenafdeling nu ook Scrummen. Het feit dat veel bedrijven al Scrummen overtuigd Post dat bedrijven die dit nog niet doen, dit wel eens gaan proberen. 9

10 Onderzoek deelvraag 3 Hoe ervaren professionals uit het vakgebied Scrum? Martijn Smit is Senior Project Manager bij het bedrijf Mirabeau. Een full service ontwerp bureau met 300 mensen op verschillende locaties in Nederland. Mirabeau Scrumt al vele jaren en doet dit zowel intern maar ook extern. Elke medewerker van Mirabeau krijgen intern een Scrumtraining. Martijn geeft ook veel trainingen aan bedrijven als zij starten met een nieuw project. De klant moet dan opgeleid worden omdat zij ook een belangrijke rol spelen in de scrum methodiek. Betekenis Scrum Als project manager was hij heel erg bezig om vooraf in kaart te brengen wat hij tijdens een project allemaal gaat doen (waterval methodiek). Er is dan een heel lang voortraject waarin je allerlei deliverables/milestones gaat vaststellen. De rol van Martijn, als projectmanager, is nu binnen scrum heel anders geworden. Waarbij Martijn meer op het proces moet sturen in plaats van de deadlines te sturen en op uren en geld te letten. Hij moet er nu voor zorgen dat iedereen zich aan de beschreven Scrum theorie houdt, en als er mensen zijn die belemmeringen hebben, die belemmeringen uit de weg te helpen. Visie over Scrum De klanten van Mirabeau gaan vaak voor de (schijn)zekerheid voor de watervalmethode en ze moeten volgens Martijn nog leren dat Scrum echt voordelen heeft ten opzichte van de watervalmethode. Er komt volgens Martijn wel een nieuwe generatie in de management van de bedrijven en die generatie is nu aan het opgroeien met Scrum. Aan de andere kant proberen bedrijven ook Scrum te pushen naar hun klanten, omdat deze bedrijven hier zo tevreden over zijn. Hierdoor komen de klanten hoe dan ook in aanraking met Scrum. Scrum is een stuk flexibeler volgens Martijn en daar hebben klanten moeite mee. Klanten moeten vertrouwen krijgen in Scrum. Wanneer dit gebeurt, stappen veel klanten over naar de Scrum methodiek. Deze combinatie zal er volgens Martijn voor zorgen dat uiteindelijk de vraag naar Scrum vanuit de klant zal komen. Martijn denkt dat het een reden is om te verwachten dat nog meer bedrijven uiteindelijk naar Scrum willen overgaan. Belang van Scrum Bijna iedereen bij Mirabeau komt van een CMD opleiding, vertelt Martijn. Martijn vindt vooral dat wanneer je interaction designer (IxD er) of user experience designer (UXD er) wil gaan worden je sowieso bekend moet zijn met Scrum. Omdat hij dit één van de belangrijkste rollen vindt in het Scrum traject. Wanneer er met de klant een product backlog wordt gemaakt is het vaak zo dat de PO verteld wat de gebruiker allemaal moet kunnen. Een IxD er staat dan ondertussen al bij een whiteboard direct flowcharts te tekenen. In de get ready fase zorgt de IxD er ook voor dat de product backlog gedetailleerd is zodat daar ook direct mee gestart kan worden. Martijn vindt ook dat Scrum qua spelregels zo makkelijk is, als je puur kijkt naar de theorie, dat hij verwacht dat als iemand bij een bedrijf zoals Mirabeau wil werken, hij eigenlijk moet weten hoe het Scrumproces in elkaar zit. 10

11 Conclusie Beantwoording van de probleemstelling Het onderzoek bevestigt het feit dat bedrijven steeds meer gaan Scrummen. Niet alleen in de creative industry maar ook andere branches. De snelheid en flexibiliteit van Scrum heeft zijn voordelen ondanks dat bedrijven bang zijn voor de onzekerheid wat Scrum wel met zich mee kan brengen. Terwijl de klant, dankzij Scrum, juist het product elke sprint ziet groeien naar het eindproduct. Wel moet de klant eerste vertrouwen krijgen in Scrum, geeft Martijn Smit van Mirabeau aan. Deze vertrouwen is te winnen door de klant goed te informeren. Ook zullen bedrijven succes verhalen horen van andere bedrijven en ook zal er een nieuwe generatie gaan werken bij de bedrijven. Die nieuwe generatie zijn bijvoorbeeld de veelzijdige CMD studenten, die net als ik in aanraking zijn gekomen met Scrum en de voordelen zien. Om al deze redenen is het belangrijk voor de CMD studenten om in contact te komen met verschillende methoden. Waaronder ook Scrum. CMD studenten staan erom bekend veelzijdig te zijn, waarom dan ook niet veelzijdig in werkmethoden? Vooral aangezien de Scrum methodiek steeds belangrijker wordt bij verschillende bedrijven en CMD ers qua carriere ook alle kanten op kunnen gaan. Het is daarom ook belangrijk dat CMD studenten in het tweede jaar van hun studie leren Scrummen. Dit omdat zij stage zullen lopen in het derde jaar en dan goed voorbereid zullen zijn, een goede indruk maken als individu, maar ook een goede indruk achter laten over de Hogeschool van Utrecht. Aanbevelingen voor nader onderzoek In dit onderzoek heb ik minder uitgebreid gekeken naar de watervalmethode omdat deze al gegeven wordt in de CMD opleiding en ik deze niet wil vervangen. Wel vergelijk ik deze twee werkmethoden af en toe met elkaar om de inzicht te kunnen geven in wat het verschil is en waarom Scrum een toegevoegde waarde kan hebben naast de watervalmethode. Tijdens de interviews kwamen een aantal aspecten aanbod waarin verteld werd over de moeite die klanten hebben met Scrum. Zowel Bjorn Post als Martijn Smit gaven beide aan dat dit komt door de discipline van het Scrumteam, tijd en vertrouwen. Maar hoe denken andere expert hier over? Reflectie Grotendeels van mijn onderzoek komt uit mijn interviews en ik heb gemerkt dat ik dit ook een leuke manier van onderzoek vindt. In contact komen met expert en persoonlijk met hun discussieren over een onderwerp wat mij aanspreekt heeft mij zeker meer betrokken laten raken in het onderwerp en onderzoek dan als ik alleen achter de computer had gezeten. Om die reden weet ik nu nog beter het belang van initiatief tonen en fieldresearch. Wat ik ook heb geleerd is dat een korte vragenronde echt anders is dan een uitgebreid onderzoek. Heel kort sprak ik met Ronald van de Pol en Sander Nieuwenhuisen maar vergeleken met de uitgebreide interviews met Bjorn Post en Martijn Smit had ik relatief weinig aan de informatie die ik van Pol en Nieuwenhuisen had ontvangen. Dit vind ik best jammer en voor een volgende keer moet ik ervoor zorgen dat er daadwerkelijk tijd wordt in gepland voor het interview om relevante informatie te kunnen krijgen. 11

12 Bronnenlijst Carrieretijger, Communicatie & multimedia design, 2015, waargenomen op 9 mei Coaching Agile Teams, Lyssa Adkins, 2015, waargenomen op 11 mei Hogeschool Amsterdam, CMD, beroepsrollen, 2015, waargenomen op 9 mei Hogeschool Den haag, CMD Alumni, 2015, waargenomen op 9 mei m.v./docs/cmd_alumni_hhs Hogeschool Arnhem/Nijmegen, CDM, Beroep, 2015, waargenomen op 9 mei Hogeschool Utrecht, Advies Communication and media design, 2008, waargenomen op 9 mei Media%20Design.pdf Hogeschool Zuyd, CMD, Beroep, 2015, waargenomen op 9 mei beroep Nonaka, I.,Takeuchi, H. (1986). Harvard Business Review, The New New Product Development Game NRCQ, Scrummen, binnenkort doe jij het ook op kantoor, 2015, waargenomen op 18 mei Proces verbeteren, lean manufacturing, 2015, waargenomen op 18 mei Scrum inc, who we are, 2014, waargenomen op 16 mei Scrumfoundation, Jeff Sutherland, 2015, waargenomen op 16 mei The Scrum Framework, Lyssa Adkins, 2011, waargenomen op 18 mei

13 Bijlage 4 Interviews Interview: Sander Nieuwenhuisen Iterative Product Developer- The Main Ingredient The Main Ingredient helpt bedrijven en teams om beter met elkaar samen te werken dankzij Lean, Agile en Scrum werken. Zij zijn momenteel met twee mensen en bevinden zich in Amsterdam. Nieuwenhuisen en zijn collega worden ingehuurd om andere bedrijven een stap hoger te brengen richting hun doel. Wat is het doel, en wat gaan we er voor doen om dit te behalen. Je wil niet alle toeters en bellen. Eerst de kern vaststellen en de rest komt later wel. Je ziet sneller resultaat en als je iets leuks bedacht hebt kun je dat in de volgende sprint direct uitwerken. Het hoeft ook niet een picture-perfect ding te zijn. maar gewoon schetsen van het geheel zodat mensen het in ieder geval snappen en dan ga je daarna wel een keer verder in kleuren en pak jij je penseel erbij. Je kan sneller met papier ook bedenken ow dit werkt niet en je flikkert het weer weg en tekent weer opnieuw. Bedrijven struggelen ook nog ontzettend met met scrum en zij pakken zelf vaak standaard een requirment lijst wat ze gewend zijn met 2000 items en dan bedenkt het bedrijf zich dat ze willen scrummen en van veranderen ze de naam van die lijst naar backlog en dan denken ze dat aan het scrummen zijn. Maar zo werkt dat niet. Die lopen er nu nog veel meer te kutten dan jullie op dit moment met het NDD project. Je moet je eigen werkwijze opeens omgooien. Van waterval naar scrum is een grote verandering. Interview: Ronald van de Pol Software Developer - LEVIY Leviy is een start-up wat 1,5 jaar bestaan en momenteel met 11 medewerkers werken in Amersfoort. Een klein team binnen het bedrijf is sinds een paar maanden gaan Scrummen omdat de voordelen van Scrum hun aanspraken. Ronald is met een team van vier man gestart met hun werk in te plannen zoals in Scrum. Dit omdat zij enig overzicht verlopen in het proces en om deze reden geinteresseerd raakte in Scrum omdat een collega adviseerde dat dit beter zou aansluiten met hun manier van werken. Wij zijn er net mee gestart en merken dat wij hierdoor sneller, beter resultaat hebben, geeft Ronald aan. Er is nu duidelijker voor ogen wat over 2 weken af moet zijn en raken niet meer afgeleid door andere nieuwe ideeen die wij normaal direct uitvoerde. Nu moeten de nieuwe ideeen wachten tot de volgende sprint. Interview: Martijn Smit Project Manager - Mirabeau Martijn Smit is Senior Project Manager bij Mirabeau. Een full service ontwerp bureau met 300 mensen op verschillende locaties in Nederland. Mirabeau Scrumt al heel lang en doet dit zowel intern maar ook extern. Zij worden bijvoorbeeld ingehuurd door andere bedrijven om te helpen met Scrummen of om deel uit het Scrumteam te worden bij de klant. Wat is uw functie omschrijving? Martijn Smit is Senior Project Manager bij het bedrijf Mirabeau. Elke medewerker van Mirabeau krijgen intern een Scrum training en meerdere medewerkers zijn ook om 13

14 geschoold tot Scrummaster zodat elk nieuw project ook een scrummaster aangewezen krijgt. Martijn is nu sinds een jaar ook Scrummaster en werkt nu bijvoorbeeld vanuit Nederland aan een groot project van PARKnSHOP in Hong Kong. Achtergrond Martijn heeft een marketing en sales achtergrond. In zijn vrijetijd is hij gaan leren developer en kwam toen bij een IT bedrijf terecht gekomen waar hij echt de switch heeft gemaakt van sales naar web developer/ software engineer. Hij is toen deze beroepen gaan combineren waardoor hij ook weer meer contact had met de klanten. Martijn is toen als project manager bij Mirabeau gaan werken waar het hem erg bevalt. Hij kwam eerder al in contact met Scrum maar hij is het pas echt gaan leren bij Mirabeau omdat hij er daar ook achter kwam dat hij het al die tijd ook verkeerd deed. Trainingen Martijn geeft ook veel trainingen aan bedrijven als zij starten met een nieuw project. En dan moet de klant opgeleid worden omdat zij ook een belangrijke rol spelen in de scrum methodiek. Op het moment dat een project start begin je voordat je gaat scrummen met een get ready fase. Een fase waarin je samen met de klant een product backlog gaat opstellen waarin je design principles maakt (afhankelijk van het soort project. Wij gaan nu even uit van een design traject) dan gaat een art director met een brand manager praten om te kijken naar het merk en er moet een kapstok komen voor de designers, om ergens vast aan te houden. Er worden schetsen gemaakt en er wordt nagedacht over de strategie en er volgt ook een scrum training in deze fase. Omdat de product owner altijd iemand van de klant is. Vandaar dat het voor de klant belangrijk is om te weten wat zijn rol is binnen een scrum project. Hoe belangrijk is een Product Owner (PO)? Een PO moet proberen om in ieder geval elke dag aanwezig te zijn. De gehele dag is niet zozeer nodig maar in ieder geval de ochtend. Zodat hij vragen kan beantwoorden en beslissingen kan nemen. De daily standup is bijvoorbeeld een belangrijk moment waar iedereen aanwezig moet zijn en dus ook de PO. Bij een planningsmeeting moet een PO uitleg geven over de User Stories en er is uiteraard nog een review, waar de demo wordt getoond. Daarna volgt de retrospective. Kunt u kort uit te leggen wat Scrum voor u betekent? Voor martijn betekent Scrum, dat hij geen project manager meer is, wat hij best heftig vind. Als project manager was hij heel erg bezig om vooraf in kaart te brengen wat hij tijdens een project allemaal gaat doen. Er is dan een heel lang voortraject waarin je allerlei deliverables/milestones gaat vaststellen. Martijn werkte vroeger ook altijd met de waterfal methodiek. Hij is dankzij Scrum minder bezig om deadlines te sturen en op uren en geld te letten, wat Martijn een hele fijne verandering vindt. De rol van Martijn, als projectmanager, is nu binnen scrum heel anders geworden. Waarbij Martijn meer op het proces moet sturen. Hij moet er nu voor zorgen dat iedereen zich aan de beschreven Scrum theorie houdt, en als er mensen zijn die belemmeringen hebben, die proberen uit de weg te helpen. Wat is Scrum eigenlijk en hoe is dit anders dan andere methoden? Er wordt veel gewerkt met de waterval 14

15 methode. Bij deze methode heb je al bedacht wat je wil maken waardoor je stap voor stap werkt naar de, van te voren, bedacht eindresultaat. Volgens Martijn past dit niet meer in de tijd van nu. Met Scrum denk je niet zo ver vooruit. Je maakt een gehele schets. En bekijkt dan of dit is wat de klant of de gebruiker wilt. Daarna ga je het in kleuren en fine tunen. Een schilder doet het ook zo. Eerste even schetsen. Wil ik de hand voor de mond? Nee toch maar niet Bij Scrum is er meer tijd voor iteratie. Sprints duren niet langer dan 4 weken volgens Martijn. De gemiddelde sprints duren bij Mirabeau 2 weken. 1 week is volgens Martijn veels te kort maar voor sommige kleine projecten met kleine teams is dit wel mogelijk, als je maar geen taken gaat overslaan, zoals testen. Waarom een sprint niet langer moet duren dan 4 weken is dat een stakeholder na een sprint kan zeggen Dit vind ik niets en dan heb je 4 weken ontwikkel tijd kwijt bent. Wanneer een klant van A naar B wil en graag een vervoersmiddel wil die hem daarbij helpt. Dan kun je als team zeggen kom we bouwen een auto! en dan zijn er 4 stappen waarin je een auto bouwt. En bij stap 3 is het geld op! Dan lijkt het op een auto maar de klant kan er niets mee. Scrum werkt zoals de tweede rij van de bovenstaande afbeelding. Bij sprint 1 denkt het team We maken een skateboard. Want dit is in een week te behalen en kan de klant al brengen van A naar B. Dit is dan een minimum viable product. Je hebt iets wat voldoet aan de user stories/ eis van de klant. Het is nog niet het eindproduct maar het is wel een startpunt om verbeteringen aan te brengen. Iedere sprint kun je hierdoor iets opleveren wat potentieel ook een eindproduct is. Visie over de toekomst van Scrum? Martijn vindt dat Scrum voornamelijk bekend is bij de zogenaamde internet bureaus en dat zij heel erg veel moeite hebben om klanten te vinden, die weten hoe Scrum werkt. En Martijn denkt dat de tendens meer gaat worden, dat de vraag van Scrum vanuit de klant gaat komen. Omdat de klanten van Mirabeau vaak voor de schijn zekerheid voor de waterval methode gaan en ze moeten nog in het leerproces komen dat Scrum echt voordelen heeft ten opzichte van de waterval methode. Martijn denkt dat bedrijven/klanten nog 1 jaar nodig hebben en dat Scrum dan vaker gebruikt zal worden en minder rommelig zal worden. Aangezien Scrum vaak nog rommelig gebruikt wordt omdat klanten moeite hebben om af te wijken van de waterval methode. Scrum is een stuk flexibel en daar hebben klanten moeite mee. Martijn merkt dat hij bij zijn klanten in een opvoed traject zit. Dat ze nog wat weerstand krijgen van sommige klanten om het Scrum process 1-op-1 kunnen volgen. Klanten moeten vertrouwen krijgen in Scrum. Wanneer dit gebeurd, zullen veel bedrijven overstappen naar de Scrum methodiek. Waarom gaat de vraag vanuit de klant komen? Er komt een nieuwe generatie in de management van de bedrijven en die generatie is nu min of meer aan het opgroeien met Scrum. Dus Martijn denkt dat het een reden is om te verwachten dat meerdere bedrijven uiteindelijk naar Scrum willen overgaan. Aan de andere kant doordat internet bureaus werken met Scrum en dit ook wel proberen te pushen naar de klanten, omdat deze 15

16 bedrijven zo tevreden zijn over Scrum. Hierdoor komen de klanten hoe dan ook in aanraking met Scrum. Deze combinatie zal er volgens Martijn voor zorgen dat uiteindelijk de vraag naar Scrum vanuit de klant zal komen. Wat overtuigd de klant dan om te gaan Scrummen? De belangrijkste oorzaak waarom Scrum veel beter is dan waterval is dat je van te voren nooit kan weten wat je uiteindelijk wil hebben. En met Scrum kun je dat bereiken. Stel je bent met een project van een half jaar bezig. En dat jij nu al helemaal gaat beslissen wat jij over een half jaar dan wil gaan inleveren. Je bent 3 weken bezig met het schrijven van een plan en het team gaat daar een maand mee aan de slag dus die heeft daar dan ongeveer 5 maanden voor. En er komt iets nieuws uit op de markt. En de klant denkt, dat wil ik ook. Maar er is al een plan en dan is het vervelend. Omdat alles dan opeens aangepast moet worden. Plan van aanpak moet opnieuw gemaakt worden. het vooraf opstellen van een plan is eigenlijk een onwijs nadeel, wat bij Scrum wegvalt. Bij Scrum maak je alleen een globaal plan met een einddoel. En vervolgens ga je in de backlog user stories vastleggen, maar die user stories voorzien alleen maar in de behoefte. Dus die geven geen oplossing. En die oplossing komt pas op het moment dat je het echt gaat ontwikkelen. En daarnaast kan een PO iedere sprint bepalen wat hij op dat moment belangrijk vindt. Dus hij kan ook opeens allerlei nieuwe user stories bedenken en in de product backlog zetten en dan vervolgens zeggen van hey ik heb iets nieuws wat ik er in wil hebben, dus de prioriteit wordt aangepast. Is werken met Scrum ook meer User-centerd? Je denkt veel vanuit de user dankzij de user stories. Ook beginnen deze stories met Als een (Persona, type gebruiker) wil ik.. (Functionaliteit. zodat. (business value) Het is daardoor heel erg vanuit de gebruiker geredeneerd volgens Martijn. Zullen CMD studenten hoge kans hebben om tijdens stages en na hun studie met Scrum te gaan werken? Bijna iedereen bij Mirabeau komt van een CMD opleiding, verteld Martijn. Er zijn veel interactie ontwerpers en visual designers en art directors en die werken allemaal met Scrum. Martijn vindt vooral dat wanneer je interaction designer (IxD er) of user experience designer (UXD er) wil gaan worden je sowieso bekend moet zijn met Scrum. Omdat hij dit 1 van de belangrijkste rollen vindt in het Scrum traject. Wanneer er met de klant een product backlog wordt gemaakt is het vaak zo dat de PO verteld wat de gebruiker moet kunnen. En een IxD er staat dan ondertussen al bij een whiteboard direct flowcharts gaat tekenen. En in de get ready fase zorgt de IxD er ook voor dat de product backlog gedetailleerd is zodat daar ook mee gestart kan worden. Hoe denkt u over het belang dat CMD ers geinformeerd kunnen worden over Scrum en dit ook kunnen toepassen? Martijn vindt dat Scrum qua spelregels zo makkelijk is, als je puur kijkt naar de theorie, dat hij verwacht dat als iemand bij een bedrijf zoals Mirabeau wil/gaat werken, hij eigenlijk moet weten hoe het proces in elkaar zit. Die persoon moet er tijdens zijn studie ook mee hebben gewerkt zodat hij er bekend mee is. Martijn vind het een must omdat je sowieso Scrum zal gebruiken. 16

17 Interview: Bjorn Post User Experience Specialist - Valsplat Valsplat is een UX/usability bureau met 25 medewerkers die zich bevinden in Amsterdam. Valsplat Scrumt zowel intern als extern maar vooral het laatste. Bedrijven huren Valsplat in voor hun User Experience expertise en wanneer bedrijven hun producten en diensten verbeteren met hun eigen Scrumteam komt Valsplat ook om de hoek kijken. Achtergrond Bjorn is afgestudeerd in Digitaal communicatie in Arnhem wat hij beschouwd als een vergelijkbare opleiding met CMD. Tijdens zijn opleiding heeft hij weinig met Scrum gedaan. Alleen in de hoofdfase dat we iets met scrum deden alleen was dit een halfgebakken scrumvariant, geeft Bjorn aan. Bjorn geeft aan dat zijn medestudenten pas na het afstuderen in aanraking kwam met Scrum of bij Valsplat, waar Bjorn werkt. Volgens Bjorn was Scrum in 1993 niet zozeer vernieuwend maar was het gewoon een andere manier om mensen bij elkaar te zetten en samen te laten werken. Ook meneer Toyota had al dat manufacturing process, waarbij ze ook met iteraties werkten voor een steeds efficienter productieproces (lean manufacturing). Al die verschillende werk methoden zijn bij elkaar gekomen en daau uit is de Scrum ontstaan die wij nu kennen. Felice: Dus die waren ook met veel verschillende scrum onderdelen aan het werk, zonder dat ze eigenlijk wisten dat het scrum was. Bjorn: zei noemden het lean manufacturing. Felice: Misschien vergelijkbaar met lean UX? Bjorn: Dit gaat heel erg over productieprocessen in fabrieken. Maar als je het gaat lezen en de gedachtegoeden die erachter zitten, er zit wel een agile-achtige denkwijze in. Maar dat scrummen is inderdaad wel oud, maar je ziet wel dat het sinds een jaar of 5 wel begon als een IT project methode om developers bij elkaar te zetten en die samen met testers de website of de applicatie bouwen. Wat je ziet is dat de laatste jaren de designslag of het bedenken van dingen ook steeds meer in het scrum word gegoten, waarbij voorheen werd geroepen dat visual design een creatief process is en dat kun je niet timeboxen. Daar moet overna gedacht worden. Fabrique is dan een van de eerste die echt aan de slag is gegaan met scrummen. Die is een van de pioneers geweest op dat gebied. Pieter jongerius als de voorman daarvoor. Ik denk sinds een jaar of 2 zie je dat iedereen eigenlijk wel bezig is met scrummen of er van heeft gehoord. Niet iedereen begrijpt even goed wat het is, het scrummen, het is geen trucje. Op het moment dat je gaat scrummen heeft het best vergaande gevolgen voor je hele organisatie en de manier waarop jij met je productontwikkeling bezig gaat. Wat ze bijv. zagen bij PostNL was, dat de organisatie heel erg gestructureerd was en dat botst eenmaal heel erg met scrum. Waarbij je zegt van je hebt gewoon 1 iemand nodig die de knopen doorhakt over wat we wel of niet gaan doen. Er waren bij postnl zoveel lagen waren en mensen waren die overal een plasje over moesten doen, en voor ieder dingetje dat werd aangeraakt was weer 17

18 een andere contactpersoon. Dat werkte bijna niet. Felice: Dan blijf je ook steeds weer aanpassingen maken waarschijnlijk? Bjorn: Sterker nog, er was geen doorkomen aan. Omdat er zoveel stempeltjes opgehaald moesten worden. Voor een product owner was er geen beginnen aan. In de sprint 0 is een soort van stakeholders inventarisatie gemaakt, waarbij je bij een normaal project misschien 5 0f 10 stakeholders hebt, ging het bij PostNL over ergens tussen de 85 en 95 verschillende soorten mensen die iets te zeggen hadden over de applicatie, dus dat zegt dan wel iets over hoe log de organisatie was. Uiteindelijk zijn we dan toch wel gaan scrummen omdat ze ook in een soort van reorganisatie zaten en hebben gezegd van ja dan nemen we dit ook meteen mee en we gaan de organisatie inrichten rondom dit scrum traject. Felice: Ze hebben dus ook echt bedacht hoe gaan we het doen zodat scrum gaat werken? Bjorn: Ja volgens mij hebben ze het ook op die manier gedaan. Felice: En wat denk jij dat dan de hoofdrede is geweest dat zij het aandurfden om dit te doen? Bjorn: Zij wilden graag gaan scrummen omdat de huidige situatie waarin zij werkten niet meer kon. Zij merkten ook zelf constant dat alles vastliep omdat je niks kon veranderen vanwege al die 95 mensen die ergens iets van moesten vinden. Je kon niks aan de site veranderen zonder dat er ergens mensen begonnen te stuiteren met de gedachte van wat heb je nu weer misdaan aan onze website?. Felice: En hoe denk je dan dat scrum hen heeft overtuigd? Bjorn: Ik denk dat ze vooral de voordelen hebben gehoord van het scrummen. We kunnen sneller naar de markt en we kunnen met een heel gefocust team sneller dingnen doen. we hoeven niet langer stil te staan. En ook hebben ze de succesverhalen gehoord en gelezen op het internet. Alleen kan bjorn dit niet helemaal invullen want ze waren wel bij het project betrokken maar niet degenen die de knoop konden doorhakken, het was niet hun eigen project. Felice: Laten we zeggen een paar jaar geleden werd er gezegd, met visual designers kun je niet scrummen. En nu is dat al veranderd, denk je dat scrum nog meer gaat veranderen in dat opzicht? Bjorn: Hoe bedoel je precies? Felice: Nu is het dus al dat ze zeiden voor visual designers werkt het niet en toen werd het vooral veel gebruikt bij programmeurs. Nu gaat het al wat meer naar design bureaus en ik sprak er met een vriend over en dei zei, goh dit zie ik ook eigenlik wel in de zorg gewoon onder de medewerkers. In plaats van een takenlijst en een 1x in de maand een grote meeting. Dat je het scrummethode daar kan integreren. Bjorn: Je ziet dat het wel een soort van doorsijpelen ook naar andere dingen. Dat vind ik lastig om daar iets over te zeggen aangezien ik niet betrokken ben bij zulke processen. Wat ik bijvoorbeeld wel zie bij zilveren 18

19 kruis, is dat het begon bij de afdeling online waar ze zijn gaan scrummen en vervolgens is de afdeling die gaat over de producten ook gaan scrummen. En nu zie je dat bijv. ook de klantenafdeling ook een eigen soort van scrum heeft bedacht. Felice: Als ik het zo hoor hebben zij een onderdeel van scrum uitgekozen van hier hebben wij wat aan en daar maken zij dan gebruik van. Bjorn: Zo n scrumbord is gewoon rete handig dat je iets fysieks aan de muur hebt hangen en kan zien oke daar is deze persoon mee bezig en komen we 1x op een dag voor samen om te overleggen, oke daar is deze persoon mee bezig. Wat ook in andere toepassingen ongetwijfeld gaat werken, is dat je 1x per 3 weken even bij elkaar komt om te bedenken, oke hoeveel tijd zijn we hiermee kwijt en hoeveel energie kost dit. Een beetje planning poker. Felice: Dat je beter je prioriteiten kan gaan stellen dankzij pokerplanner. En hoe ben je bekend geraakt met scrum? Je gaf al aan via je opleiding, dat is dus je eerste aanraking met scrum? Bjorn: Ja precies, vanuit mijn opleiding had je een semester van 18 weken en 9 weken daarvan waren theorielessen en 9 weken ervan waren een soort van multi disciplinaire projecten waarbij je aan de ene kant communicatie studenten had en aan de andere kant IT studenten. En samen ging je dan aan de slag aan zo n project. Bij de meeste projecten deden we ook aan klassiek watervallen maar op een gegeven moment hadden we ook zoiets van we moeten ook een keer agile methode doen en dat is scrum toen geworden. Nadat ik hier ben gekomen ben ik echt aan de slag gegaan met scrum. En uiteindelijk ook bij het zilveren kruis. Felice: Dus via valsplat? Bjorn: Via valsplat ben ik bij het zilveren kruis gekomen ja. Felice: En hoelang werktje je er ook alweer? Bjorn: Bijna 5 jaar. Felice: Waarom en wanneer ben je scrummaster geworden? Bjorn: wanneer, dat was toen ik zoveel bij het Zilveren Kruis zoveel met scrum te maken had. Toen had ik zoiets van ik wil hier meer van weten. Ik wil weten hoe dit nu werkt, ik wil het beter leren begrijpen zodat ik het zelf toe kan passen. Ik wil het bewuster gaan gebruiken. Ik ben dan niet het type dat een compleet boek gaat doorlezen dus ik ben uiteindelijk 2 dagen op cursus gegaan en om te zien/ ervaren. Maargoed dat ik deze titel of het stickertje heb gekregen, daar was het mij niet om te doen. Ik heb nog nooit bij een klant meegemaakt dat hij vroeg van goh ben jij wel een certified scrummaster? Of heb jij wel een diploma hiervoor etc. Felice: Dus je hebt het eigenlijk gedaan omdat je geinteresseerd was? Bjorn: ja. Het is wel grappig om te zien dat bij de productowner, zijn prioriteiten meer liggen op stakehold management en 19

20 bij scrummaster ligt dat meer in het faciliteren van teamleden en helpen om die scrumwerkpleister zoveel mogelijk over te dragen en de voordelen over te dragen. Felice: Kun je heel kort uitleggen wat scrum voor jou betekend? Waarom jij bijvoorbeeld ook voor de master tot scrummaster ging. Bjorn: Ik denk dat het voor mij heel prettig is dat je niet teveel gaat watervallen. Dat je gaat voorspellen hoe alles er over bijvoorbeeld 9 maanden uit zal zien. Ondanks hoe mooi alles eruit ziet en je het weergeeft is het gewoon onmogelijk om zover vooruit te kunnen voorspellen. Scrum betekend voor mij dat je dus iedere zoveel weken steeds bij kan gaan sturen. En niet alles tot in detail uitgedacht hoeft te hebben en dat zorgt ervoor dat je tussendoor nog veranderingen kan maken en meenemen. Scrum maakt ook wel veel moeilijk. Zilveren Kruis als voorbeeld. Als je met heel veel verschillende interne mensen werkt die voor het eerst gaan scrummen. En dus niet volledig kunnen scrummen, is dat je al merkt dat veel van deze mensen niet 4 of 5 dagen in de week vrij kunnen maken voor het scrum. Je ziet dat mensen altijd al afspraken of andere projecten hebben waarbij ze niet scrummen. En je ziet hier dat mensen dus niet met volle toewijding het scrumproces in kunnen gaan. En dat vertraagt het scrum proces. Felice: Dat ligt dan dus niet aan de scrummethode, maar aan de discipline van de mensen en wellicht de tijd die ze er niet voor hebben. Bjorn: Scrum vereist wel dat de personen die meedoen aan het scrum proces dat die dit ook met toewijding kunnen doen. Dat betekent dat als jij 3 dagen voor het team hebt, jij dus ook 3 dagen voor het team hebt en niet van 2 tot 4 of van 11 tot 12. Maar dat jij op de dag zelf dus de dag invult. En niet alvast een vooruit ingevulde agenda hebt waardoor de helft van de tijd al aan andere zaken gespendeerd word. Felice: Ze konden dus niet optimaal werken aan het project? Bjorn: Ja dat klopt, ze konden daardoor niet optimaal aan het project werken. Je moet ervoor zorgen dat iedereen er zoveel mogelijk tijd voor over heeft. Het wil niet zeggen dat als het er niet is dat je niet kan scrummen, maar je moet dan wel in gedachte houden dat de resultaten daardoor anders en minder kunnen zijn. Felice: Heb je misschien nog een leuk voorbeeld van waar je nu mee bezig bent en hoe je daar dan in te werk gaat? Bjorn: Bij het zilveren kruis hebben we nu een aantal scrumtrajecten waar we mee bezig zijn. Andere mensen wel dezelfde organisatie. Bij het zilveren kruis zat ik veel in de scrumprojecten en was ik echt lid van het team. Bij PostNL was het zo dat wij heel dicht zaten op de scrums die we deden maar ik was geen onderdeel van het team. Meer een soort van stakeholder of sparringpartner voor de productowner. Die rol heb ik op het moment ook weer bij het Zilveren Kruis. Praat wat over zijn collega s Je ziet omdat we vaak onderzoek doen dat je heel vaak te maken krijgt met mensen of 20