Opvang Duikongevallen Decompressie

Transcriptie

1 Ketenprotocol 1.1 Opvang Duikongevallen Decompressie Goes, april 2004 J. vd Does J.M. van Lieshout H.H. Meppelder H.A. Metske

2 Ketenprotocol 1.1 Opvang Duikongevallen Decompressie Van waterkant tot recompressietank Prof. Dr J. Bierens, anesthesioloog VU Medisch Centrum Amsterdam, Dr R.van Hulst, duikerarts Den Helder, J. Galicia, verpleegkundige hyperbaar centrum UZA en Dr S. van Poucke, diensthoofd hyperbaar centrum UZA voorzagen dit protocol van hun deskundige commentaar.

3 Ketenprotocol 1.1 Opvang Duikongevallen Decompressie Van waterkant tot recompressietank 1. Informatie over het protocol Inleiding Doelstelling Achtergrondinformatie barotrauma decompressieziekte (DCS) arteriële luchtembolie (AGE) hypothermie Scholing en Kwaliteitsbewaking Protocol procedure duikongeval ambulancedienst/huisartsen LP Protocol opvang duikongeval op SEH Telefoonnummers en adresgegevens Bronvermelding Pagina 3 van 14-

4 1. Informatie over het protocol Eigenaar Werkgroepleden Belanghebbenden Stichting Oosterschelde Ziekenhuizen Goes, voorzitter Spoed Eisende Hulp Commissie H. van der Veen, huisarts T. van Rees Vellinga, bedrijfsarts, duikerarts J. van der Does, ambulanceverpleegkundige RAVZ i.o. H.H. Meppelder, arts, Medisch manager RAVZ i.o. J. M. van Lieshout, arts, voorzitter SEH commissie en poortartsen commissie SOZ H.A. Metske, poortarts SOZ M. Eland, SOZ secretaris werkgroep F. vd Vegte, Hoofdagent van waterpolitie Unit Zeeuwse stromen duikdeskundige Patiënten Centrale Post Ambulancevervoer (CPA) Huisartsen Zeeland RAV Zeeland Spoed Eisende Hulp Stichting Oosterschelde Ziekenhuizen (SOZ) Universitair Ziekenhuis Antwerpen, dienst duikongevallen Procedure wijziging Voorstellen tot aanpassingen in het protocol kunnen gemeld worden bij de eigenaar van het protocol. In samenspraak met de werkgroepsleden of hun vervangers wordt besloten of er aanpassingen in het protocol zullen plaatsvinden. Verspreidingslijst Centrale Post Ambulancevervoer (CPA) Directie Regionale Ambulance Voorziening Zeeland i.o. Voorzitter Districts Huisartsen Vereniging (DHV) Zeeland Spoedeisende Hulp Commissie Stichting Oosterschelde Ziekenhuizen (SOZ) Goes Voorzitter Poortartsencommissie SOZ Goes Maatschap Orthochirurgie SOZ Werkplekmanager Spoedeisende Hulp SOZ Goes Raad van Bestuur SOZ Raad van Bestuur Streekziekenhuis Walcheren Raad van Bestuur ziekenhuis De Honte, Terneuzen Medisch Specialisten Vereniging (MSV) SOZ MSV Streekziekenhuis Walcheren MSV ziekenhuis De Honte, Terneuzen (Water)Politie Zeeland Bandweer Zeeland Universitair Ziekenhuis Antwerpen, afdeling Hyperbare geneeskunde Duik Medisch Centrum Den Helder Traumacentrum, Rotterdam Geldig tot: 1 januari Pagina 4 van 14-

5 2. Inleiding In de provincie Zeeland wordt meer en meer de duiksport beoefend. Een toename van het aantal duikers geeft een toename van het aantal duikongevallen. De zorg voor de patiënt met het duikongeval was tot nu toe weinig gestructureerd. Om deze zorg te verbeteren en te structureren is besloten een ketenbreed protocol te maken voor de opvang van de patiënt met het duikongeval van waterkant tot recompressietank. Het protocol werd gemaakt door de werkgroep duikongevallen waarin vertegenwoordigers van de ambulancedienst, huisartsen en de spoedeisende hulp van het Oosterschelde ziekenhuis en duikdeskundigen zitting namen. 3. Doelstelling Door middel van dit protocol wordt een ketenbrede en gestructureerde opvang en behandeling van de patiënt met een duikongeval van waterkant tot recompressietank geborgd. 4. Achtergrondinformatie Duikgerelateerde problemen 1. barotrauma 2. decompressieziekte (= caissonziekte = onderdrukziekte) 3. arteriële luchtembolie 4. hypothermie Decompressie ongeval (decompression illness) = verzamelnaam voor decompressieziekte (decompression sickness, veroorzaakt door stikstofbellen) en arteriële gasembolie (AGE) (veroorzaakt door luchtbellen). Omdat in de eerste fase het dikwijls zeer moeilijk is om het verschil tussen beiden te onderkennen, wordt de verzamelnaam decompressie ongeval gebruikt. 4.1 barotrauma Ten gevolge van de expanderende lucht tijdens de opstijging na een duik ontstaat een overdruk in alle lichaamsholten die lucht bevatten, te weten longen, binnenoor, sinusholten in het hoofd en tanden met cariës. Bij deze overdruk kunnen zich in de betreffende ruimten traumatische rupturen en letsels voordoen, bijv. pulmonaal barotrauma, gescheurd trommelvlies, tandletsel. -Pagina 5 van 14-

6 Symptomen: externe gehoorgang bloedige otorrhoea oorpijn middenoor oorpijn vertigo nausea gehoor binnenoor tinnitus vertigo doofheid sinussen pijn vol gevoel bloeding tanden tand/kiespijn GI stelsel koliekpijn flatulentie pulmonaal mediastinaal/subcutaan emfyseem pneumothorax 4.2 decompressieziekte (DCS) Ten gevolge van de plotselinge verlaging van de omgevingsdruk tijdens de opstijging na een duik kunnen stikstofembolen binnentreden in de veneuze circulatie. Dit kan hypoxische en ischemische gevolgen hebben voor allerlei organen. Vooral het hart en de hersenen zijn kwetsbaar, omdat deze organen het meest gevoelig zijn voor hypoxie. Symptomen: pulmonaal dyspnoe/tachypnoe piepende ademhaling schuimend sputum shock circulatoir hypovolaemische shock t.g.v. stikstofbelletjes in de veneuze circulatie worden stollingsmechanismen geactiveerd en neemt de capillaire permeabiliteit toe met als gevolg hypovolaemische shock. neurologisch verwardheid extreme moeheid visusstoornissen nystagmus hemibeeld spinaal dysfuncties blaas/darm progressief verlies sensibiliteit en spierzwakte tot paraplegie locomotoor periarticulaire pijn binnenoor Tinnitus perceptiedoofheid vestibulaire stoornissen cutaan Pruritus subcutaan emfyseem rash -Pagina 6 van 14-

7 overig de bellen veroorzaken ischemie en infarcten myocard, milt, nier. maagdarmkanaal: anorexie, braakneiging, buikpijn, diarree bewegingsapparaat: evt. jaren later aseptische botnecrose! 4.3 arteriële luchtembolie (AGE) Afhankelijk van de plaats en het aantal pulmonale barotraumata kunnen luchtbellen in de arteriële circulatie terechtkomen en aldus de cerebrale en coronaire arteriolen blokkeren. Dit is een levensbedreigende situatie. Het is dus een complicatie van een pulmonaal barotrauma, echter de arteriële luchtembolie kan ook optreden zonder duidelijke symptomen van een pulmonaal barotrauma. De symptomen zijn vooral van cardiorespiratoire en neurologische aard (zie DCS.) 4.4 hypothermie Dit protocol voorziet in een richtlijn voor de decompressieproblematiek. Hypothermie wordt frequent gezien bij duikongevallen. Omdat hypothermie een op zichzelf staand probleem is, wordt er hiervoor een separaat ketenprotocol gemaakt. -Pagina 7 van 14-

8 5. Scholing en Kwaliteitsbewaking Om de kwaliteit van de opvang van de patiënt met het duikongeval te borgen worden alle deelnemers in de keten bijgeschoold. Om tot een adequate kwaliteitsbewaking te komen, zal er van alle patiënten met een duikongeval van waterkant tot recompressietank registratie plaats moeten vinden. Aan de hand van deze (ketenbrede) registratie zal de opvang en behandeling van de patiënt geëvalueerd worden. -Pagina 8 van 14-

9 6. Protocol procedure duikongeval ambulancedienst/huisartsen. 1. Melding via 112: duiker(s) met (medische) problemen 2. CPA stuurt ALTIJD HAP en/of ambulance en/of traumahelicopter ter plaatse 3. Na beoordeling, indien nodig, starten met de uitvoering van LPA Zie Hoofdstuk 7, pagina Vervoer van de duiker(s) naar SOZ SEH. 5. SOZ SEH geeft in de triage de hoogste prioriteit aan de duiker(s). 6. Ambulance wacht in overleg met SEH/CPA op de duiker(s) voor eventueel secundair transport naar hyperbaar centrum. -Pagina 9 van 14-

10 7. LP Toevoegingen in protocol NaCl. 0,9 % verwarmd toedienen. Lees UZA Antwerpen waar Oostende vermeld staat -Pagina 10 van 14-

11 8. Protocol opvang duikongeval op SEH Bij iedere patiënt die zich binnen 48 uur na een duik presenteert met een medisch probleem dient zo snel mogelijk gedifferentieerd te worden tussen een duikgerelateerd probleem (duikersziekten) en een probleem dat niet met de duik te maken heeft. Bij twijfel: behandelen als duikersziekte totdat het tegendeel is bewezen. Bij presentatie via de CPA blijft de ambulance indien mogelijk op de SEH i.v.m. mogelijke overplaatsing naar recompressietank. Wanneer dit niet mogelijk is en in geval van een zelfverwijzende patiënt wordt de ambulance besteld voor een A1 rit op het moment dat besloten is tot overplaatsing. 1. inventarisatie en stabilisatie vitale functies volgens A.T.L.S. 2. continue toediening zuurstof 12 L/min. via non-rebreathing masker 3. volumesuppletie i.v. verwarmd NaCl 0.9% 1000 ml in 30 minuten, daarna traag. 4. n.b:. indien normaal bewustzijn mag patiënt drinken (niet bruisend water) naast de i.v. volumesuppletie. 5. bloedafname: volledig bloedbeeld, lever- en nierfuncties, elektrolyten, glucose, amylase, lipase, arteriële bloedgas, CK/CK-MB, troponine, alcohol. 6. X-thorax (randpneumothorax?) en afhankelijk van bevindingen volgens A.T.L.S. aanvullend beeldvormend onderzoek. 7. inventarisatie opgetreden klachten na duik, duikanamnese afnemen (duiktijd, duikdiepte, duikverloop, aantal duiken opeenvolgend).als mogelijk duikcomputer handmatig uitlezen. Duikcomputer meegeven bij overplaatsing. 8. ECG en korte cardiale anamnese 9. bij symptomen passend bij decompressieziekte (zie 4.2, pag. 6) of arteriële luchtembolie (zie 4.3, pag. 7) overleg dienstdoend traumatoloog voor overleg met duikerarts en eventueel overplaatsing naar recompressietank. 10. te allen tijde ook de buddy meebehandelen. Deze heeft immers dezelfde duik gemaakt! -Pagina 11 van 14-

12 9. Telefoonnummers en adresgegevens Landelijk Alarmnummer 112 Huisartsenpost (HAP) CPA SEH Oosterschelde Ziekenhuis s Gravenpolderseweg RA Goes Helihaven E N Dienstdoend traumatoloog oproepbaar via telefoniste SOZ Universitair Ziekenhuis Antwerpen of Eenheid voor Hyperbare Geneeskunde Wilrijkstraat 10, B 2650 Edegem België. Autosnelweg E19 Antwerpen Brussel, uitrit 6A (dienstuitrit naar het ziekenhuis). Helihaven (24/24) E N -Pagina 12 van 14-

13 10. Bronvermelding Acute Geneeskunde, dr. Thijs, hoofdstuk 26 Fysische letsels. Proefschrift R.A. van Hulst sept. 2003: Cerebral air metabolism and brain metabolism. Emergency Medicine, a comprehensive study guide, J. Tintinalli, 5 e editie pag Landelijk Protocol Ambulancezorg versie 6.0.0, september Pagina 13 van 14-

14 versie beschrijving samengesteld door datum 1 Initiële uitgave H.A. Metske 19-jan Pagina 14 van 14-