Nieuwsbrief. BOSATEX. bodemsanering textielreiniging. December 2017

Transcriptie

1 Nieuwsbrief BOSATEX bodemsanering textielreiniging December 2017

2 Introductie Algehele voortgang in De afgelopen periode is er hard gewerkt om een aantal weerbarstige locaties naar de uitvoeringsfase te krijgen. Dat is in veel gevallen gelukt. Voor een aantal andere locaties verwachten we in de eerste helft van 2018 met de sanering te kunnen starten. Daarnaast vergt de opvolging van de lopende saneringen de nodige tijd, evenals het in overleg met bevoegde gezagen afsluiten van aanmeldingen die niet tot deelname aan de Bosatex regeling zijn overgegaan. Dat is overigens nagenoeg gereed. Na de beknopte nieuwsbrief van juli van dit jaar gaan we in deze nieuwsbrief weer uitgebreider in op de algehele voortgang en op een aantal ontwikkelingen die we signaleren. Daarnaast worden in deze nieuwsbrief weer verschillende saneringslocaties toegelicht voor wat betreft verontreinigingssituatie, gekozen aanpak en voortgang van de sanering, met de nodige foto s van de uitvoering. Wij wensen u veel leesplezier en alvast een fijne Kerst, goede jaarwisseling en een gezond en gelukkig Nieuwjaar! Team Stichting Bosatex Bereikbaarheid kerstperiode Aanmeldingen In de vorige nieuwsbrief hebben wij u geïnformeerd over de laatste acties die uitstaan bij de locaties die zich wel hadden aangemeld, maar uiteindelijk niet hebben deelgenomen. Die acties, zoals het opvragen van een bevestiging van afmelding bij een bevoegd gezag of het sturen van een afmelding naar de inschrijver, zijn inmiddels nagenoeg afgerond. Een al in 2009 afgemelde locatie die in de eerdere overzichten niet was meegenomen in de tellingen is voor de volledigheid nu ook meegenomen in het overzicht. Hierdoor is het totaal aantal aanmeldingen nu op 314 gekomen. Drie aanmeldingen met locaties die zijn beschikt als ernstig maar niet spoedeisend hebben alsnog een C-overeenkomst getekend. Dit verplicht deze deelnemers op dit moment tot niets, maar stelt voor eventuele toekomstige saneringskosten wel het recht op subsidie onder de Bosatex regeling veilig. Dit verklaart de afname van 3 in het aantal afmeldingen en de toename met hetzelfde aantal in de ondertekende contracten. Het kantoor van Stichting Bosatex is vanaf 25 december 2017 tot 2 januari 2018 slechts beperkt bereikbaar. Voor dringende zaken kunt u bellen naar het algemene nummer van Bosatex, Uw bericht wordt genoteerd en in geval van spoed, wordt hier actie op ondernomen. Vanaf 2 januari 2018 zijn we weer normaal bereikbaar. 2 2

3 behandeling zijnde Bosatex locaties In behandeling zijnde locaties, niet ernstig Van de 134 deelnemende bedrijven zijn er nu 24 bedrijven waarbij er door het bevoegd gezag op de verontreiniging een beschikking niet ernstig is afgegeven. Deze locaties zijn gedocumenteerd en afgesloten. In behandeling zijnde locaties, ernstig maar niet spoedeisend Op basis van voorgaand of recent onderzoek zijn nu in totaal 52 bedrijven gekwalificeerd als ernst/geen spoed, waarvan het overgrote deel ook als zodanig is beschikt. In enkele gevallen is deze status bevestigd met een conclusiebrief van het bevoegd gezag of loopt de beschikkingsprocedure nog. Deze dossiers gaan terug naar de werkvoorraad totdat zich een situatie voordoet dat er gesaneerd moet worden, bijvoorbeeld als er door herontwikkelingsplannen grondverzet nodig is of er een mogelijkheid ontstaat om een bronzone actief aan te pakken. Bij 8 ernst/geen spoed locaties zijn om verschillende redenen inmiddels saneringen uitgevoerd, lopend of in voorbereiding. In behandeling zijnde locaties, spoedeisend Op 51 locaties is sprake van spoedeisendheid vanwege een of meerdere risico s. Het overgrote deel betreft locaties met verspreidingsrisico s, enkele kennen daarnaast ook of alleen blootstellingsrisico s. Op 17 locaties is de sanering in voorbereiding. Op 17 locaties is de actieve fase van de sanering in uitvoering. Op 15 locaties is de actieve fase inmiddels afgerond en is de passieve fase in uitvoering. Veelal is dit monitoring om te verifiëren dat de restverontreiniging geen risico s meer met zich meebrengt. In een aantal gevallen is de restverontreiniging c.q. de pluim ondergebracht in een gebiedsgericht grondwaterbeheersplan. Voor een locatie heeft de deelnemer gaandeweg besloten niet verder te gaan met een sanering onder de Bosatex regeling. Voor een andere locatie wordt de sanering door derden uitgevoerd met een vaste financiële bijdrage vanuit Bosatex. In behandeling zijnde locaties, overig Op de overige locaties is sprake van een bijzondere situatie, waaronder het uitvoeren van een monitoring of sanering onder de Wet Milieubeheer omdat het geval door het desbetreffende bevoegde gezag als zorgplicht wordt gezien Aantal aanmeldingen Contracten ondertekend Contracten uitstaand Intakefase gesloten gesloten gesloten gesloten Restbak Afmeldingen

4 Saneren van geen spoed locaties In eerdere nieuwsbrieven hebben we uitgelegd wat de Bosatex regeling betekent voor locaties waar wel een ernstig geval van bodemverontreiniging aanwezig is, maar waar geen sprake is van risico s (geen spoedeisendheid). Op deze locaties hoeft dus niet op korte termijn gesaneerd te worden, maar dat wil niet zeggen dat er helemaal nooit meer gesaneerd hoeft te worden. Een ernstige verontreiniging op een locatie kan op termijn weer belemmeringen opleveren, bijvoorbeeld bij een bestemmingswijziging, ver- of nieuwbouwplannen of verkoop. Sanering is dan alsnog nodig. De Bosatexregeling gaat verder dan alleen het wegnemen van de spoedeisendheid. Dat betekent dat ook geen spoed locaties gesaneerd kunnen worden onder de regeling. De afgelopen jaren is dat in een beperkt aantal gevallen gebeurd, en dan met name op locaties waar net wel of net geen sprake was van spoed. In die gevallen kiest Bosatex eerder voor een actieve aanpak van de bronzone dan een discussie over wel of geen spoed. Dergelijke discussies zijn vaak reden voor aanvullend onderzoek, en Bosatex besteedt dat geld liever aan het daadwerkelijk oplossen van het probleem dan aan extra onderzoek. In goed overleg met het desbetreffende bevoegd gezag is voor die locaties besloten om de aanwezige bronzone actief aan te pakken. Voorwaarde daarbij is wel dat een actieve aanpak mogelijk is in de huidige situatie en voldoende kans van slagen heeft om een groot deel van de verontreiniging weg te nemen. In het afgelopen jaar zijn daar ook locaties bijgekomen die beschikt zijn als geen spoed en waar in het verleden geen goede mogelijkheden waren voor een actieve aanpak. Door ontwikkelingen op locatie ontstaan die mogelijkheden echter wel, bijvoorbeeld door verkoop en herontwikkeling door een nieuwe eigenaar of beëindiging van de stomerij activiteiten in een gehuurd pand. Dat biedt Bosatex de mogelijkheid om op dat moment de aanwezige bronzone geheel of voor een groot deel actief aan te pakken. Dergelijke saneringen zijn in uitvoering of worden op dit moment voorbereid voor locaties in Meerssen, Badhoevedorp, Den Haag en Breda. Bosatex verwacht dat deze ontwikkelingen door betere economische omstandigheden vaker voor gaan komen. Daarnaast zijn het afgelopen jaar ook op andere geen spoed locaties weer actieve saneringen uitgevoerd zonder dat sprake was van een natuurlijk moment, zoals in Nietap en Leeuwarden. Veelal bestaan dergelijke saneringen uit het stimuleren van de natuurlijke afbraak door het injecteren van substraat en, indien nodig, specifiek VOCl afbrekende bacteriën. Deze aanpak is robuust, kent weinig overlast en is relatief goedkoop. Waar herontwikkeling de gelegenheid geeft tot het ontgraven van de bronzone in de grond, wordt dit voorafgaand aan deze substraatinjecties uitgevoerd. Verderop in deze nieuwsbrief vindt u een nadere beschrijving van dergelijke saneringen op de locaties in Nietap en in Leeuwarden. 4 4

5 Nietap Hillebrands (059) Aard bedrijf Voormalige chemische wasserij Locaties J.P. Santeeweg 5 Nietap Bevoegd Gezag RUD Drenthe Bodemverontreiniging en saneringsaanpak Op de locatie is een verontreiniging met vluchtige chloorkoolwaterstoffen (VOCl) aanwezig in grond en grondwater. De omvang is met bodemonderzoek in kaart gebracht. Plaatselijk zijn hoge concentraties aanwezig, maar door de slecht doorlatende bodemopbouw is er geen sprake van verspreidingsrisico s. Met binnenluchtmetingen is onderzoek gedaan naar eventuele blootstellingsrisico s als gevolg van uitdamping. Deze blijken er niet te zijn. Het geval van bodemverontreiniging is beschikt als ernstig maar niet spoedeisend. Van nature treedt al afbraak van de verontreiniging op. Naast PER zijn ook de afbraakproducten TRI, cis- DCE en VC aanwezig. De natuurlijke afbraak verloopt echter niet snel genoeg om de plaatselijk hoge concentraties binnen afzienbare tijd weg te nemen. Bosatex heeft daarom besloten om een deelsanering uit te voeren, met als doel de bronzone van de VOCl verontreiniging versneld weg te nemen en de nazorg en gebruiksbeperkingen in de toekomst zoveel mogelijk weg te nemen. Hiervoor is een deelsaneringsplan opgesteld en beschikt. Het deelsaneringsplan beschrijft de saneringsmaatregelen en de monitoring, die er op is gericht het saneringsverloop te volgen. Voor de sanering gelden geen harde saneringsdoelen; de sanering is gericht op een vrachtreductie in de bronzone. Er zijn geen terugsaneerwaarden in het deelsaneringsplan benoemd. De bronzone is grotendeels inpandig en in omvang relatief klein en ondiep aanwezig. Gezien de aanwezige bebouwing, de slecht doorlatende bodemopbouw en de van nature al optredende biologische afbraak, ligt het stimuleren van deze afbraak als saneringsaanpak voor de hand. Hiervoor is door middel van eenmalige directe injecties een mengsel van substraat (voedingsstoffen) en VOCl afbrekende bacteriën in de bronzone geïnjecteerd. Het stimuleren van de afbraak tot onschadelijke eindproducten leidt tot een versnelde afname van de verontreinigingsvracht in de bron, wat vervolgens zorgt voor een verminderde uitstroom naar de pluim. Het in de pluim ook al optredende afbraakproces krijgt door de verminderde instroom vanuit de bron de overhand. Verwacht wordt dat de verontreiniging in de bron en de pluim na enkele jaren zal verminderen en tot een krimpende verontreiniging leidt. Stand van zaken De actieve saneringswerkzaamheden zijn in de afrondende fase. Na de directe injecties wordt gedurende 5 jaar een grondwatermonitoring uitgevoerd om de biologische afbraak van VOCl te volgen en te beoordelen. Directe injecties Nietap Injectievloeistof Nietap 5 5

6 Leeuwarden Miedema (117) Aard bedrijf Voormalige reinigingslocatie (thans depot) chemische wasserij Locatie Schrans 101B Leeuwarden Bevoegd Gezag Gemeente Leeuwarden Bodemverontreiniging en saneringsaanpak Op de locatie is door textielreiniging met PER een verontreiniging met vluchtige chloorkoolwaterstoffen (VOCl) in grond en grondwater ontstaan. Het geval van bodemverontreiniging is in 1995 beschikt als ernstig en urgent (het vroegere begrip voor spoedeisend) door (berekende) blootstellings- en verspreidingsrisico s. Na ondertekening van de overeenkomst voor deelname aan de Bosatex regeling is in opdracht van Bosatex een nader bodemonderzoek uitgevoerd. Hieruit bleek dat de jaarlijkse verspreiding minder is dan m3, en dat er op basis van de resultaten van binnenlucht- en drinkwatermetingen geen daadwerkelijke blootstellingsrisico s aanwezig zijn. Conclusie van het nieuwe onderzoek was dat het een geval van ernstige bodemverontreiniging betreft, waarvoor sanering niet spoedeisend is. Door de gemeente Leeuwarden is een herbeschikking op de ernst en spoedeisendheid genomen, waarbij met bevoegd gezag en deelnemer overeengekomen is dat in opdracht van Bosatex wel een sanering van de bronzone wordt uitgevoerd. Hiervoor is gelijktijdig met het nader bodemonderzoek een deelsaneringsplan ingediend en beschikt. De bronzone van de verontreiniging is inpandig gelegen, gesitueerd tussen een winkel en een restaurant, en is relatief gering van omvang. Omdat de ruimte boven de bronzone niet commercieel in gebruik is, kunnen zonder al te veel overlast actieve saneringsmaatregelen genomen worden. De aanpak bestond uit het slopen van de betonvloer en het ontgraven en afvoeren van de verontreinigde grond tot de onderzijde van de fundering. Na het aanvullen van de ontgraving zijn door middel van directe injecties voedingsstoffen en bacteriën geïnjecteerd om de al van nature aanwezige biologische afbraak van VOCl in het grondwater te stimuleren. Door sanering van de bronzone wordt de nalevering vanuit de bron naar de pluim gestopt. De ook in de pluim aanwezige natuurlijke afbraak zorgt op termijn voor een in concentraties en omvang steeds kleiner wordende VOCl verontreiniging. Stand van zaken De actieve saneringswerkzaamheden zijn recent afgerond. Tijdens de ontgraving is een ondergrondse olietank aangetroffen die gelijktijdig met de ontgraving is gereinigd en verwijderd. Inpandig is ter plaatse van de ontgraving een ondergronds infiltratiesysteem aangebracht met aansluitingen buiten het pand. Dit systeem biedt de mogelijkheid om zonder veel overlast nogmaals voedingsstoffen en bacteriën te infiltreren om de biologische afbraak opnieuw te stimuleren, mocht dat in de toekomst nodig of wenselijk zijn. De verwijderde betonvloer is weer hersteld. De locatie is opgeleverd en kan weer in gebruik worden genomen. De komende 5 jaar wordt een grondwatermonitoring als passieve saneringsaanpak uitgevoerd, om de biologische afbraak van VOCl te volgen en het saneringsresultaat vast te leggen. 6 6

7 Inpandige injecties Leeuwarden (1) Inpandige injecties Leeuwarden (2) Aanmaken injectievloeistof Leeuwarden Ontgraving - vrijgraven ondergrondse tank 7 7

8 Praktijkvoorbeeld: Hoensbroek, Akerstraat Noord Aard bedrijf Voormalige chemische wasserij Locatie Akerstraat Noord 28-32, Hoensbroek Bevoegd Gezag Gemeente Heerlen 1. Introductie In onze nieuwsbrief van februari 2017 hebben we u geïnformeerd over de bodemverontreiniging op de locatie Akerstraat Noord in Hoensbroek, de voorgenomen aanpak en de eerste bevindingen tijdens de sloop en ontgraving van de bovengrond. Deze fase is inmiddels afgerond, en de daarop volgende in-situ sanering middels hete luchtinjectie en bodemluchtextractie (onverzadigde zone) en ISCO (verzadigde zone) is gaande. In dit artikel een update van de huidige stand van zaken. 2. Voortgang werkzaamheden Al snel na de start van de ontgraving bleek dat de verontreiniging groter was dan vooraf werd verwacht op basis van het onderzoek, qua omvang en qua concentraties. In de grond werden naast de kern bij een rioleringsput buiten het voormalige bedrijfspand nog twee kleinere kernen aangetroffen binnen de contouren van het voormalige bedrijfspand. Op deze plekken was de verontreiniging ook ver naar beneden gezakt. Omdat in de nabijheid van deze twee kleinere kernen geen bebouwing aanwezig was kon hier dieper worden gegraven, tot plaatselijk wel 6 meter beneden maaiveld. In plaats van de vooraf geraamde ton is uiteindelijk ton sterk verontreinigde grond afgevoerd en vervangen voor schone grond. Naast de al verwachte restverontreiniging in de grond onder de putbodem van de bekende kern rondom de rioleringsput is ook onder de twee kleinere kernen een restverontreiniging in de grond achtergebleven na de ontgraving. Het in-situ systeem is daarom uitgebreid met extra injectiefilters voor hete lucht, extra bodemluchtextractiefilters. Omdat ook de omvang van de bronzone in het grondwater groter was dan verwacht, zijn meer filters voor toediening van ISCO hulpstoffen aan het grondwater geplaatst. De noodzakelijke wijzigingen in de aanpak en uitvoering zijn besproken met de aannemer, het verificatiebureau, de gemeente Heerlen en de RUD Zuid-Limburg en in goed overleg doorgevoerd. Het evaluatieverslag van de grondsanering is inmiddels beschikt. Het aanlegde insitu saneringssysteem is beschreven in een tussentijds voortgangsverslag wat ter informatie bij de gemeente Heerlen is ingediend. De in-situ sanering is eind mei 2017 opgestart en ingeregeld. Hierbij is speciale aandacht besteed aan het signaleren en, bij optreden, wegnemen van verhoogde uitdamping van verontreiniging naar de binnenlucht. Dit was in één pand nodig, omdat de injectie van warme lucht leidde tot oplopende binnenluchtconcentraties. Het saneringssysteem is daarop bijgestuurd en kieren en scheuren in en tussen muren en vloeren zijn afgedicht. Daarop daalden de concentraties weer tot ver beneden de norm voor wonen. Plaatsen injectiefilters 8 8

9 De in-situ sanering van de onverzadigde zone is nu ruim een half jaar gaande. Het bodempakket is opgewarmd en er worden nog steeds hoge concentraties PER onttrokken. Het actief kool waarmee de onttrokken bodemlucht wordt gezuiverd is inmiddels al een keer vervangen. De eerste ISCO ronde voor het grondwater is gepland voor begin Duidelijk is dat de in-situ sanering langer duurt dan vooraf verwacht. De sanering zal in ieder geval nog tot medio 2018 actief zijn. 3. Beoogd resultaat Door de bovengrondsanering zijn er geen risico s meer voor het huidige gebruik van de locatie en de directe omgeving. Met de sanering van de diepere bronzone wordt de grootste vracht aan verontreiniging verwijderd en wordt de nalevering naar het grondwater sterk verminderd. Door de hoge concentraties bij aanvang, de bodemopbouw, en de grote diepte tot waarop de verontreiniging is weggezakt is volledige verwijdering niet realistisch en zal er een restverontreiniging achterblijven. De verwachting dat de restverontreiniging door natuurlijke processen (afbraak, verdunning) op lange termijn zal verminderen, wordt na de actieve fase middels monitoring geverifieerd. Hiervoor worden na de ontgraving en de in-situ sanering nog tien jaar lang regelmatige controle metingen uitgevoerd in het grondwater uit peilbuizen op en nabij het bronperceel en uit peilbuizen in de pluim. Op onze website is voor deze sanering een aparte pagina gemaakt waarop met enige regelmaat berichten over de voortgang worden geplaatst. Aansluiten filters in-situ sanering Aanvullen na ontgraving Saneringsunit en actief kool behandeling 9 9

10 Zeist Cleanomat (116) Aard bedrijf Chemische wasserij Locatie Slotlaan 283 te Zeist Bevoegd Gezag RUD Utrecht Bodemverontreiniging en saneringsaanpak Op en in de omgeving van de locatie Slotlaan 283 in Zeist zijn in het verleden al meerdere bodemonderzoeken uitgevoerd, waarmee de mate en omvang van de VOCl verontreiniging in het grondwater in beeld is gebracht. In 2012 is het geval van bodemverontreiniging beschikt als ernstig en spoedeisend vanwege verspreidingsrisico s. Sanering is noodzakelijk, mede gezien de aanwezigheid van een grondwaterbeschermingsgebied vlakbij de contour van de grondwaterverontreiniging. In opdracht van Stichting Bosatex is daarna gestart met een saneringsonderzoek. In het saneringsonderzoek zijn verschillende saneringsvarianten uitgewerkt om een onderbouwde keuze te kunnen maken voor een kosteneffectieve sanering die de risico s van de verontreiniging wegneemt. Als aanpak is gekozen voor het actief saneren van het bronperceel (grond en concentraties groter dan 10% van de maximale oplosbaarheid) en het brongebied met PER concentraties in het grondwater groter dan 1% van de maximale oplosbaarheid. Na afronding van de actieve fase volgt een passieve fase waarin middels grondwatermonitoring wordt geverifieerd dat de nalevering vanuit het brongebied robuust is weggenomen en er een stabiele eindsituatie ontstaat. Op basis van de keuze voor deze saneringsaanpak is in 2016 het saneringsplan opgesteld en is hier een beschikking op afgegeven door de RUD Utrecht. In het saneringsplan zijn de milieuhygiënische kaders en randvoorwaarden weergegeven waaraan de sanering en de saneringsdoelstelling dient te voldoen. De milieutechnische invulling van de sanering is overgelaten aan de markt, binnen goed gedefinieerde randvoorwaarden en uitgangspunten. Er zijn verschillende aannemers gevraagd een aanbieding op te stellen voor de uitvoering van de actieve fase van de sanering. Aannemers waren grotendeels vrij om een keuze te maken welke (combinatie van) in-situ saneringstechniek(en) kon(den) worden toegepast. Bosatex kan op deze wijze de expertise en ervaring van uitvoerende partijen optimaal benutten. Op basis van de aanbiedingen is opdracht gegeven aan Mateboer Milieutechniek. LievenseCSO verzorgt de milieukundige verificatie. De sanering wordt uitgevoerd door middel van: een gasgedragen in-situ saneringstechniek, waarmee ozon in de bodem wordt gebracht als hulpstof voor de chemische oxidatie van VOCl. biostimulatie door middel van het inbrengen van voedingsstoffen en bacteriën. Deze technieken worden naast elkaar ingezet, maar wel in verschillende te onderscheiden zones. Stand van zaken Voor de uitvoering van de in-situ sanering is medio 2017 een saneringssysteem aangelegd dat bestaat uit filters tot 35 m-mv die door middel van leidingen zijn verbonden met de saneringsunit. De saneringsunit is met een hijskraan over de woningen gehesen en op enkele parkeerplaatsen aan de achterzijde van het bronperceel geplaatst. In de saneringsunit zit de apparatuur en regelunit om de filters aan te sturen. Na het inregelen, testen en proefdraaien zal de feitelijke sanering begin 2018 van start gaan. De insitu sanering zal naar verwachting gedurende 2 jaar actief zijn. Op onze website is voor deze sanering een aparte pagina gemaakt waarop met enige regelmaat berichten over de voortgang worden geplaatst

11 Verbindend leidingwerk Zeist Opstelplaats saneringsunit Zeist Plaatsen saneringsfilters Zeist Hijswerk saneringsunit Zeist 11 11

12 BOSATEX Een hele zorg minder Stichting Bosatex Postbus GA Ophemert Tel.: +31(0) Fax: +31(0) Dit is een uitgave van Stichting Bosatex. Niets uit deze uitgave mag zonder vooraf gegeven schriftelijke toestemming van Stichting Bosatex worden gepubliceerd. Uit deze publicatie kunnen geen rechten worden ontleend